noordelijke diaspora
D
GEESTELIJK
LEVEN
Eigen stijl
een zuidelijk gezicht
SflRIE EN JAN
DEZE WEEK IN EEN WOELIGE WERELD
ZONDAGSBLAD
ZATERDAG 28 OKTOBER 1961
De gereformeerden hebben ont
dekt, dot xlj een eigen taak heb
ben in het zuiden van hel land.
Zij moeten niet alleen proberen
koate wat het kost de schaapjes
bij elkaar te honden, maar heb
ben een boodschap, die uitgedra
gen moet worden. Stuk voor stuk
iljn de predikanten, die wij spra
ken er van overtuigd. dat moet
worden opgepast dat men christe
nen gaat maken naar eigen beeld
en gelijkenis. En dat Is in het
verleden wel eens geprobeerd. Als
toen een zuiderling tot het pro
testantse geloof kwam, moest hij
tegelijkertijd noorderling worden.
En het heeft geen tin van een
man nit Brabant, of een vrouw-
uit Limburg, iemand uit Gronin
gen of Friesland te maken.
De gereformeerden hebben dan
ook ontdekt, hoe rauw het cul
tuur mozaïek verwerkt is in ons
christenzijn, hoe gemakkelijk ook -
het een met het ander wordt ver
ward.
Bijdrage
Want ook de ex-rooms-katholie-
ken hebben in die streken een bij
drage te leveren, en zelfs een he
le waardevolle. Ds. Rienks ver
telde. hoe op de zaterdag voor de
avondmaalsdienst mensen tot
vaak diep in de nacht bij hem
komen om m een eerlijk en open
gesprek hun zonden te belijden.
Zij hebben het goede uit de biecht
overgehouden. Dat heb ik in het
noorden nog nooit meegemaakt,
vertelde deze predikant ons. Daar
weet men eigenlijk niet wat zonde
is. Men gebruikt het woord zo
heel in het algemeen, dat het
geen enkele betekenis meer heeft,
maar in het zuiden ligt dat nog
totaal anders. D
den nog namen,
kunnen worden.
De protestanten moeten In het
bijzonder oppassen voor zieltjes
winnen. Niets doet de zaak van
Christus zo'n schade als juist wel
dat In deze rooms-katholieke we
reld. Het gaat immers niet om
een nieuw lid voor de kerk. maar
een nieuw leven voor Christus.
Er zit ook nog een mooie kant
aan het werk in het zuiden. Om
dat de geestelijkheid In deze stre
ken nog gezag heeft, heeft ook de
predikant meer gezag dan elders,
hij is met recht de ..gezalfde des
Heren". Zo wordt hij behandeld
als hij zich voor een loket ver
voegt in een gemeentehuls, als
hij een gesprek met de burge
meester moet hebben.De dominee
behoeft niet te wachten, want hij
is Immers de dominee.
GEREFORMEERDE GROEI IN BRABANT EN LIMBURG
Waar gastvrijheidwordt uit
gesproken met een zachte „g"
krijgt de proteataatee diaspora
steeds meer een zuidelijk gezicht.
Hervormden, gereformeerden,
baptisten en lutheranen beginnen
zich thuis te voelen ln hei opge
wekte zuiden, waar zij zo laar
vreemde eendjes geweest zijn in
de bijt van het rooms-katholicls-
me. En de leden van de Kerk
van Rome beginnen meer en
meer te erkennen dat het lelijke
eendje toch onmiskenbaar de
trekken van de zwaan draagt.
Een belijdend protestantisme
wordt In Brabant en Limburg al
lang niet meer gezien als een
gevaar. Daarom kan een kape
laan in zijn sermoen zijn kerk
gangers aanraden een bijbel te
gaan kopen in de winkel van ds.
Rienks te Slttard. Daarom wordt
de gereformeerde predikant van
Tilburg uitgenodigd om over de
reformatie te spreken tot rooms-
katholieke gelovigen. Daarom ge
ven de gemeente Slttard en de
provincie Limburg subsidie voor
een gereformeerd Initiatief, om
daar te komen tot een protestants
centrum. Daarom werd deze sub
sidie uiteindelijk ontvangen dank
zij de voorspraak van een gees
telijke.
Banger dan voor een groeiend
protestantisme is de Rooms Ka
tholieke Kerk in het zuiden van
ons land voor een opdringend hu
manisme. dat noch voor God
noch voor de kerk plaats laat.
Rome ziet m het belijdend pro
testantisme een partner om sa
men de strijd aan te binden tegen
de onkerkelijkheid. En Rome be
seft maar al te goed dat als sij
de protestantse kerken tegen
werkt. de mensen die vanuit het
noorden het zuiden binnenstro
men kerkelijk niet opgevangen
worden. Daarom heeft het belij
dend protestantisme in de afge
lopen jaren lang niet die strijd
en tegenwerking gekend, v
wij nog wel eens horen
lern protestants kerk ge-
het zuiden tan \ederland
i de Geref. kerk in Eind-
Gereformeerde wensdromen voor Brabant en Limburg
Van de negen gereformeerde predikanten
moesten er zeven een paar weken rust ne
men vorig jaar, omdat zij te veel hooi op
hun schouders hadden genomen. Geen won
der, dat zij ook hun dagdromen hebben,
wensen, die niet vervuld kunnen worden, om
dat het geld ontbreekt. Was het er wel, dan
konden onmiddellijk de volgende personen
worden ingezet:
GELEEN': zoekt al jarenlang een evangelis-
te. Het geld is op de begroting uitgetrokken,
maar de juiste persoon is nog niet gevonden.
WEERT: (valt onder Roermond) zoekt een
hulpprediker. Zou erg graag bijvoorbeeld een
emeritus-predikant hebben, maar deze is ook
nog niet gevonden.
VEN'LO: zoekt een evangelist, om de predi
kant tc helpen vooral met het jeugdwerk en
het zondagsschoolwcrk. Door tekort op de be
groting kon geen post voor dit doel worden op
genomen.
tweede pre-
OSS: de grootste gereformeerde kerk van ons
land als men kijkt naar de uitgestrektheid van
deze parochie. Vooral nu Uden snel in opkomst
is. moet hier op korte termijn een t weede pre-
dikant komen, maar het geld ontbreekt. Ge
beurt dit echter niet. dan wordt het werk voor
dc huidige predikant beslist te zwaar.
WAALWIJK: Ook een plaats in opkomst. Hier
werd de plaatselijke kerk vorig jaar geïnstitu
eerd. Heeft op korte termijn een eigen predikant
nodig om het werk te consolideren en dan ver
der uit te breiden.
OOSTERHOUT: hier wonen reeds 30 tot 35
gezinnen en er is sprake van een blijvende groei.
Deze mensen zouden zich. met de gereformeer
den van Gilze-Rijen kunnen Institueren tot een
eigen kerk. 1
SITTARD: heeft geld nodig voor het Baan-
der-project. dat een kleuterschool, gemeentehuis
en kerkruimte omvat. Deze kerkruimte zal naar
alle waarschijnlijkheid de vorming van een zelf
standige gemeente weer mogelijk maken, met
een eigen predikant.
ROOZENDAAL: heeft een evangeliste nodig.
Dit wil zeggen dat op negen predikanten in de
eerstkomende jaren minstens vijf predikanten,
een hulpprediker en drie evangelisten of evan-
ecliste8 nodig zijn, terwijl eigenlijk heel veel
chocfte is aan een man voor het zuiden als ge
heel, die het werk kan coördineren. Bovendien
omdat het gemeenschapvormend kan werken.
Maar dat is al lang geen wensdroom meer,
dat is een utopia.
Morgen wordt voor dit zuiden in de gerefor
meerde kerken van ons land gecollecteerd.
Waarschijnlijk zal de collecte ongeveer 120.000
gulden opbrengen. Dat Is dan al 60.000 gulden
te weinig. Toch zei de synode „neen", toen ge
vraagd werd om een halve collecte meer. En
dat terwijl het zuiden procentsgewljs meer op
gebracht heeft voor dc gereformeerde kerkbouw
dan enige andere provincie. Het Zuiden bracht
101 procent op van het geraamde bedrag van
een half procent van het Inkomen. Geen won
der dat de gereformeerden in het zuiden ho
pen. dat de rest van Nederland behalve ln de
collecte ook nog wat zullen storten op giro
41998 van de deputaten voor het zuiden.
dagen vóór de jongste wereld
oorlog.
Dit alles maakt het werk van
de protestantse predikanten in
het zuiden van ons land zo boei
end. Boeiend en zwaar, want de
veranderende sfeer heeft steeds
nleowe deuren geopend en kansen
gegeven. Het gevolg is dat er
vrijwel geen predikant ln deze
streek is, die het werk ook maar
een beetje aan kan. Wist u. dat
vorig Jaar van de negen gerefor
meerde predikanten er zeven eni
ge Ujd rust hebben moeten ne
men, omdat zij te veel werk heb
ben en overspannen raken?
Op de zondag voor Reformatie
dag wordt in alle gereformeerde
kerken van ons land gecollecteerd
voor de gemeenten in Brabant en
Limburg. Jaarlijks brengt deze
collecte ongeveer 120.000 op. een
respectabel bedrag voor een
prachtig doel. Maar als straks
de collectezakjes rondgaan in de
kerken zullen zij nauwelijks bij
een brengen, wat werkelijk nodig
komen tot een bedrag van 180.000
gulden. Toch heeft de synode van
Apeldoorn geen goedkeuring wil
len verlenen aan het verzoek om
in het vervolg anderhalve collec
te te mogen reserveren voor de
deputaten voor het zuiden. Het
„neen" van de synode kapte een
heel stel jong» loten van de boom,
die aan alle kanten uitbot.
We
zendaal, ds. J. Plug, de
lijks minder jeugdige drs. J.
Spoclstra van Tilburg, de overac
tieve ds Th. Rienks van Sittard
en de voorzitter van de deputa
ten uit het zuiden, ds. L. Talsma
uit Breda. Anderen hadden nog
willen komen, maar waren ver
hinderd en lieten zich vertegen
woordigen door de gereformeerde
evangeliste, mej. E. E. Ebling uit
Eindhoven, die als secretaresse
het bureau beheert dat de zuide
lijke kerken gesticht hebben om
de kerken in het noorden tè voor
zien van informatie. Stuk voor
stuk hebben zij iets verteld van
hun gemeentelijke arbeid.
Vele manieren
Ieder van die predikanten pakt
het werk weer op een andere ma
nier aan. Dat ligt aan de plaatse
lijke mogelijkheden, dat ligt ook
aan het karakter van de man
zelf. Daar is bijvoorbeeld
Jewel, meneer!
..Maar vertel me nou eenswaarom je niet gezegd heb,
dat je een alibi had!" informeert de inspecteur. We heb- P,T
ben eerst met ons beiden de hele zaak doorgepraat. Ik heb f. dam
mijn verhaal afgestoken, en de inspecteur het zijne. Dai
2 laatste was een geschiedenis van louter bokkigheden die £.-rat
Jan ten toon had gespreid. Daarna was Jan zelf er met de ;■-
2 haren bijgesleept, maar ik kan niet zeggen dat mijn tegen- gPan
woordigheid hem milder stemde. In stilte dacht ik: ik had nan<
't ook aan zijn jeugdleider moeten overlaten. Met Sarie kan g j^de
ik tot op zekere hoogte wel opschieten, maar voor Jan blijf scha
•5 ik ook één van die geheimzinnige nevelgestalten van de j^T.
2 maatschappij, waar hij geen raad mee weet. 4.
treden: de beschuldiging van
de chef mist alle grond, en Jan
•C kan onmogelijk debet zijn aan
2 't besturen en vernielen van
welke bromfiets dan ook. Maar
Uit de praktijk van een
MAATSCHAPPELIJK
WERKSTER
begrijpen daarom deze
waterdicht alibi.
ïbm
ICde 1
■g.n
r- neer
£zwa
inee
I
antwoord komt
derheid rooms-katholick is
van een betrekkelijk gesloten
stempel. In het geheel telt zijn
gemeente 271 leden, dus nog geen
1 procent. Bovendien komen de
leden van heinde en ver en ves
tigen zij zich maar tijdelijk in de
ze plaats. Zij werken er een paar
jaar en trekken dan weg. Er is
maar een hele kleine kern. Dat
maakt het heel moeilijk om een
vaste organisatie op te bouwen.
Op een gegeven ogenblik was
ds. Plug heel blij met een nieuw
Em maquette tm hei „Baandert-
project te Sittard, waarover in het
artikel op deze pagina nadere bij
zonderheden worden verteld.
lid, een actief man. die elders
als evangelisatie-ouderling had
gewerkt, frisse ideeën had en
ook van aanpakken wist. Maar
toen de man nauwelijks begonnen
was werd hij weer overgeplaatst
en het werk dat net was opge
bouwd. werd weer afgebroken.
Maar deze predikant is niet bij
de pakken neer gaan zitten. De
beste mogelijkheden waren er
voor hem met de kinderen en dus
is hij daar zijn aandacht in bij
zondere wijze op gaan richten.
De zondagsschool is geheel gere
organiseerd. Het is niet langer
boeien.
En zie: Het werkt. De kinderen
zijn zelf actief geworden en bren
gen andere kinderen uit de buurt
De gemeente beëindigde van
daag een huisbezoekweek, waarin
alle mensen met wie in de loop
van dit jaar contact was gelegd
een bezoek kregen. Vooral de
jeugd is actief geworden. Een
aantal jongeren bezoeken de ver
gaderingen van de evangelisatie
commissie en hebben een enorme
stroom nieuw élan gebracht.
Spontaan uit zichzelf gingen zij
in de afgelopen zomer exempla
ren van het ..Zon"-nummer van
Jong Gereformeerd verspreiden.
En ook in deze huisbezoekweek
doen juist deze jongeren mee.
terwijl vele ouderen verstek laten
gaan.
Bijzondere aandacht schenkt ds.
Plug ook aan de mensen die uit
andere plaatsen of andere kerken
naar de zijne overkomen. Zij ont
vangen maandelijks een krantje,
dat om beurten verzorgd wordt
door de zondagsscholen en jeugd
clubs. En alle ogen richten zich
al op de bijzondere kerstdienst op
eerste kerstdag van dit jaar. Het
Ïil een teel bijzondere dienst
jn. namelijk in de ce'rite plrtats
een evangelisatiedienst en de kin
deren zelf zullen hun medewer
king er aan geven. Ds. Plug
schreef zelf een kinderspel voor
hen. dat zij in deze dienst zullen
opvoeren.
Snelle groei
De gemeente die het snelst Is
gegroeid in de afgelopen jaren is
de gereformeerde kerk van Slt
tard. Pas vijf jaar geleden werd
deze gemeente geïnstitueerd en
drs. Th. Rienks staat er nu vier
jaar. In die korte tijd heeft deze
predikant zich een eigen plaats
veroverd ln Limburg. Hij ziet niet
op tegen extra werk en heeft dan
ook al spoedig een vooraanstaan
de positie verkregen in de bur-
„IIel Stationop de ,Joepsmarkt"
in Sittard, waar drs. Th. Rienks
(geheel links) met enkele van zijn
medewerkers bijbels en geestelijke
lectuur verkoopt aan bezoekers van
deze markt.
gerlijke gemeente. Ds. Rienks is
de man van „Het Station". Dat
heeft niets te maken met de Ne
derlandse Spoorwegen maar is
een christelijke of beter protes
tants-christelijke boekwinkel.
Iedereen kan daar binnen komen
en boeken, tekstjes en wandkaar
ten kopen terwijl binnenkort ook
de christelijke grammofoonplaten
in deze winkel verkrijgbaar zullen
zijn. want ds. Rienks, die al van
huis uit de vergunning bezat om
een boekwinkel te leiden heeft
zich nu ook het diploma van pla-
tenhandclaar
vraag omtrent het verzwijgen
Nukkig staart de jongen voor zich uit;
er„W«et je wat 'n alibi is?" vraag ik. „Het betekent dat
je ergens anders was dan waar je geweest zou zijn als je.S-P
Ik ontdek voor de zoveelste maal dat het bijzonder gemakke- -rff BI
lijk is om stadhuiswoorden te gebruiken, maar even moeilijk g
om ze kort en duidelijk te vertalen: „als je gedaan had wat 4.I
ze zeiden dat je deed!" Nee, deze formulering is beslist te aca- ,>L W;
demisch. en ik begin opnieuw: „Ze dachten dat je met die
brommer op stap was, maar dat kon niet want je zat op de
club; je was dus ergens ènders.
2 Jan bekijkt me of ik 'n Marsmannetje ben,
2 specteur verholen grinniken. Ik gun hem zijn pret, zij t niet
V 11.- u -aaI, 4a mAA, voel tp mnoi 711 n tfPWeCSt
Cj rige
Hlli jfe")
harte, maar 't* zou ook te mooi. veel te mooi zijn geweest 5"..kor
regei
als ik zo 'maar meteen erin slaagde om de sluizen
2 welsprekendheid te openen, terwijl de politie daartoe steeds
2 geen kans had gezien. Achteraf zit ik mijn geweten te pijnigen
■it over de vraag of mijn hele aandeel in deze historie niet berust M
op 'n lust naar shownummertjes, en of ik dus met zeer wel- r.wiis
2 verdiend van 'n koude kermis thuiskom. t
Z „Nou", zegt de inspecteur. „Vertel 't dan maar met....
5 Hij staat op. en voegt er aan toe: ~~jj -
ik thuis kwam! Of ben je soms v;
2 schoppen?"
2 „Jewel, meneer!" zegt Jan.
■er
2 T7N DAT is zo'n oprecht en hartelijk „Jewel"; dat is ook .;>P<
Ej zo'n verrassend volmondig levensteken: dat is tenslotte zulk s-|
wonderbaarlijke ommezwaai:
i alle verbetenheid en stilzwij-
Deze gemeente begon, toen zij
werd geïnstrueerd met ongeveer
180 leden op papier. Nu na vijf
iaar zijn het er 400 in werkelijk
heid. Er is een kleine groep im
port bijgekomen, maar de mees
ten die in de afgelopen jaren zijn
overgekomen hadden, óf geen en
kele kerkelijke achtergrond, óf
waren rooms-katholiek.
Ds. Rienks heeft een speciale
gave voor dit werk. zegt dc voor
zitter van dc deputaten voor het
zuiden, ds Talsma van Breda,
maar ds Rienks weert dit zelf af.
Neen, zegt hij, de grote vraag is
of de kerk echt een gemeenschap
Is. En dat Is het bij ons in dc
loop der jaren geworden. Als die
gemeenschap onder elkaar ont
breekt. heeft het ook geen zin
evangelisatie te bedrijven. Ver
geet niet als mefisen uit ae Lim
burgse samenleving naar ons
overkomen en lid worden, dan
verliezen ze veel oude vrienden.
Als ze dan geen nieuwe contacten
en vrienden krijgen voelen ze
zich opgelaten.
Daarom is het zo belangrijk,
dat de mensen verwelkomd wor
den. Iedereen, die zich bij de ge
meente aansluit, of hij nu voor
het eerst lid van een kerk wordt,
of met een attestatie uit een an
dere gemeente overkomt, krijgt
bloemen. Bovendien gaan zoveel
mogelijk leden van de gemeente
bij die mensen op bezoek om
persoonlijk kennis te komen ma
ken. De kerk maakt er een heel
feest van om deze mensen maar
te laten voelen, dat zij welkom
zijn. Toen één van de leden een
jaar ziek was geweest, kreeg hij
in de loop van die 12 maanden
1400 keer een bezoek. Hij was er
zo dankbaar voor. dat hij het aan
tal zorgvuldig had bijgehouden.
Werkgroep
In het bijzonder schenkt ds.
Rienks aandacht aan de catechi
satie. Zijn klas is een werkgroep.
Ieder die iets geleerd heeft moet
het meteen in de praktijk bren
gen. Het gevolg is dat deze pre
dikant nimmer om leerlingen ver
legen zit. Er was zelfs een tijd
dat er tachtig kinderen kwamen,
waarvan meer dan. dc helft
rooms-katholiek was. Hij heeft
dan ook wel een geheel eigen
stijl uitgewerkt. Ds Rienks werkt
2 gen. da"t~d'e""inspecteur en ik elkaar met stomme verbazing
jv nu eens op ónze beurt stom! blijven aankijken. Net zo lang
totdat Jan de kamer uit is, waarbij hij zich overigens met aan
hartelijke handdrukken of vriendelijke toespraken schuldig
2 maakt: net zo lang tot we .bevroeden dat hij de politiepost ver-
S laten heeft en ons niet meer horen kan. En dan barsten we
eendrachtig uit in 'n Homerisch gelach. We zullen elkaar trou-
■F wens na deze datum nooit meer ontmoeten of we zeggen m de
2 loop van 't gesprek „Jewel, meneer" om dan nog eens minder
C luidruchtig na te genieten. Jan zelf heb ik overigens nog
maar één keer met zo'n animo instemmend horen antwoorden.
2 Dat zou zijn ter gelegenheid van z'n huwelijk, maar men moet
2 toegeven dat het daarbij toepasselijker was dan op de post.
PI HV ondertussen: „Wat bc- tt-r
eigenlijk? Gaat hij maken dat hij thuiskomt,
ALS WE uitgelachen zijn. zeggen
doelde hij nou eigenlijk? Gaat h..
2 of gaat hij keettrappen? En waar gaat ftlj
dat geval keet
2 trappen? Misschien "bij de bromfietsenzaak en de lichtelijk fan- Jfeen
<t taserende, of insinuerende, of mogelijk zelfs wel meinedige gyaa'
•F chef van die instelling?" En we voelen ons ineens minder op gtnaa
2 ons gemak. Want zou het in Jan's brem mogen opkomen om ^plau
nu zijn wraak te koelen op zijn beschuldiger, dan zaten we :;.ploo
2 no«
'n Tikje van streek draaf ik even later terug naar t wijkge- gjoeo
bouw. Eén troost: in de fietsenwinkel zijn geen tekenen van gtuj
t 'n strijd op leven en dood. En later op de dag nog n betere gpetrt
j* troost: Jan verschijnt weer als altijd op de club. In de gang gmaa
2 loop ik 'm tegen het lijf en hij grijnst voor zijn doen welwil- £knip
2 lend. ..Waarom zei je toen je wegging 'Jewel, meneer
<t durf ik hem op grond van die vage lach vragen. Ten antwoord Qg
2 kijkt hij me stomverbaasd aan: „Je kent tegen zo n hoge mie-
'z ter toch geen nee blijvcrv verkopen?" zegt hij dan. Ik tuur. H(
-k hem verbluft na, als hij verder banjert!
<x WIJKPREDIKANT. -
visueel, met veel tekeningen op
een bord. Zo volgen op het ogen
blik zelfs een paar Indonesische
kinderen de catechisatie, die nau
welijks Nederlands spreken, maar
het allemaal goed kunnen volgen
door de tekeningen. Binnenkort
komt bij de uitgever Voorhoeve
dan ook een nieuw boekje uit,
waarin ds. Rienks als de kok uit
de keuken klapt, opdat ook ande
ren zijn ideeën kunnen gebruiken
en verder uitwerken.
Op het ogenblik Is ds. Rienks
bezig aan een geheel nieuw pro
ject, dat de naam van Baandert-
projcct al heeft gekregen. In een
kerkelijk centrum zal daar een
kleuterschool komen, een gemeen
schapshuis en een kerkruimte.
Vergeleken bij -het andere kerk
gebouw ligt dit nieuwe project
aan de andere kant van do hoofd
weg. Dat betekent dat over een
jaar of zo Slttard twee kerkge
bouwen zal hebben, en in de toe
komst naar ds. Rienks hoopt
zelfs twee zelfstandige gemeenten.
import
Tilburg groeide vooral door im
port. Op een bevolking van
140.000 wonen hier 800 gerefor
meerden. Anderhalf jaar geleden
werden diensten begonnen i
nieuwe wijk in west. waa
ene flatgebouw na het andere,
verrijst. De diensten begonnen i
een christelijke school die pas ge
opend was. Over vier jaar hooptl
dc gemeente in staat te zijn inP
die buurt op een zeer gunstig ge-f
legen stuk grond een nieuwe kerirf
te bouwen, zodat Tilburg dan be-
schikt over twee gereformeerde™
kerken. j^s
In deze stad is het al net als^eb(
elders. De bevolking begint te be-van
seffen, dat de protestanten er z,in.j^nv
Ze zijn niet langer een noordelijkeprik
groep die zo geheel op zichzelfis z;
staat, dat ze geen aansluiting heb-een
ben met de rest van de bevolklngl'r®
De protestanten spelen mee. enjjij
In Tilburg wel in het bijzondereen
doordat ds. P. Visser lid ls van^^
de gemeenteraad. Zo beginnen
de protestanten in het zuiden in te
werken op de gemeenschap zoals
die daar honderden jaren lang ge-: Er
weest Is, maar het protestantisJWf
me begint er ook een eigen ge-,jarr
zicht, een eigen kleur te krijgeniece
omdat het zich een plaatsje heeften
ln de samenleving.
Waarom de Amerikanen zich zo druk maken over
de toegang tot Oost-Berlijn -Waarom geen fel pro
test tegen de voorgenomen Russische kernproef
M'
ZAL zich afvragen,
de Amerikanen zich
zo druk maken over het feit.
dat de Russen de Oostduitae po
litie blijkbaar opdracht hebben
gegeven. Amerikaans burger
personeel niet ronder controle
Oost-Berlijn binnen te laten.
Moet daar nu zoveel kabaal
over gemaakt worden? Waarom
weigeren de Amerikanen hun
identiteitspapieren te laten zien
en wat nog interessanter Is
waarom gaan ze eigenlijk
naar Oost-Berlijn? Wal moeten
zij daar doen? En als ie er nn
noodzakelijk moeten zijn. waar
om stnnrt de Amerikaanse com
mandant er dan geen militair
personeel been. dat ongehinderd
de grensovergang in de Frle-
drlehstrasse kan passeren? Het
zijn allemaal vragen, die stuk
▼oor stnk een kern van waar
heid lijken te bevatten en die
het de \mertkanen er* lastig
zullen maken, ais zij de landen
van de vrije wereld willen over
tuigen van de noodzakelijkheid
van hun optreden van de afge
lopen week. Toch ls de Ameri
kaanse actie niet zo vreemd en
niet zo roekeloos als wel lijkt.
Waarom
We zouden nl. het probleem
ook van een andere kant kun
nen bekijken en ons afvragen,
waarom de Russen de Oostduit-
se volkspolitic opdracht hebben
gegeven. Amerikaans en ander
westelijk burgerpersoneel niet
zonder controle Oost-Berlijn bin
nen te laten; waarom zij er nu
plotseling bezwaar tegen maken,
dat buitenlanders in wagens
met een speciale vergunning het
oostelijlt deel van de stad bin
nenrijden; waarom zij hun be
voegdheden in strijd met inter
nationale afspraken aan de
Oostduitaers hebben overgedra
gen; en waarom zij wel Ameri
kaanse. Britse en Franse mili
tairen ongehinderd doorlaten.
Bedoeling
Blijkbaar hebben de Russen
een bedoeling met hun actie te-
5en het doorlaten-zonder-contro-
van het geallieerde burger
personeel. Anders zouden ze de
zaak niet zo op de spits hebben
ook duidelijk. Zij willen de wes
telijke mogendheden langzaam
maar zeker dwingen, in een of
andere vorm over te gaan tot
erkenning van het communis
tische bewind in Oost-Duitsland.
Zij zouden dit ook kunnen pro
beren, door het geallieerde ver
keer tussen West-Duitaland en
Berlijn aan controle door de
Oostduitse volkspolitie te onder
werpen. Maar daar zijn zij nog
met aan toe. omdat een derge
lijke maatregel zou kunnen lel
den tot een tegenactie van de
westelijke mogendheden, waar
voor de „buitenwereld" veel be
grip zou kunnen opbrengen. In
Berlijn liggen de stukken an
ders.
De rechten van de geallieer
den op een volkomen bewegings
vrijheid in de gehele stad aljn
niet duidelijk omschreven en
diezelfde buitenwereld, die be
grip zon kannen opbrengen voor
een westers verzet tegen contro
le-maatregelen op de toegangs
wegen tot Berlijn kan zich af
vragen. wat de Amerikanen,
zaak niet zo op de spits hebben Britten en Fransen eigenlijk la
gedreven. De bedoeling ia dan Oost-Berlijn tm maken hebben.
Overweging
Dit punt hebben de Russen
terdege ln hun overwegingen be
trokken. Daarom zijn ze in
Oost-Berlijn begonnen om te kij
ken, hoe vooral de Amerikanen
reageren op de controle door de
Oostduitse volkspolitie. maar
ook op eventuele maatregelen
van de vopo's om Amerikanen,
Britten en Fransen, die niet tot
het militaire personeel van het
Berlijnse garnizoen behoren, zo
nodig met geweld de toegang
tot Oost-Berlijn te ontzeggen.
Lukt het in Oost-Berlijn. dan
zou het hek van de dam zijn en
dan zouden de Russen hun Oost
duitse handlangers ook opdracht
geven, eenzelfde spelletje uit te
halen aan de zonegrens tussen
West- en Oost-Duitsland.
En als de westelijke mogend
heden ook daar door de knieen
zouden gaan, zou het met het
vrije verkeer van en naar Ber
lijn spoedig zijn gedaan en
wat de bedoeling van dc Russen
Is ook aan de vrijheid van
de meer dan twee miljoen Wcst-
BerlIJners zou weldra een einde
een derde wereldoorlog had kun
nen uitbreken; daarvoor wisten
beide partijen te goed van el
kaar, dat dit gevaar niet aan-
Niettemin bleef de Amerikaan
se maatregel het gevaar inhou
den, dat er gevechten op kleine
schaal waren uitgebroken, die
tot een verdere verslechtering
van de situatie rondom Berlijn
zou hebben geleid.
Engeland
Juist
Het is dan ook juist geweest,
dat de Amerikanen woensdag jL
ln Berlijn hebben getoond, dat
zij er niet voor zullen terug
schrikken. zonodig met geweld
hun rechten in Berlijn te verde
digen. Want het was een bijzon
der spannend en bijna drama
tisch moment, toen de Amerika
nen na urenlange onderhande
lingen besloten, vier jeeps met
zestien man militaire politie
met de auto van de twee Ame
rikaanse burgers Oost-Berlijn in
te sturen, met de opdracht, des
gewenst geweld met geweld te
beantwoorden. Het is onzin te
beweren, dat er op dat ogenblik
drie de westelijke
mogendheden de zaak even ern
stig opnemen. Zo werd donder
de
kspolitie hadden getoond. Dit
hoeft niet te bevreemden. De
Britten hebben er al geruime
tijd geleden geen geheim van
gemaakt, dat zij er geen be
zwaar tegen hebben, Oostduitse
inplaats van Russische controle
tc aanvaarden op het verkeer
in. van en naar Berlijn. Zij zijn
geneigd, deze zaak n et zozwaar
op te nemen, omdat zij het al
leen maar als een formaliteit
willen beschouwen, dat Oost
duitsers inplaats var Russen een
stempel, m paspoorten van de
reizigers uit het Westen van en
naar Berlijn zetten. En zij wil
len het doen voorkomen, alsof
een dergelijke houding tegen
over de controle door de volks
politie. de waarde daarvan te-
De Oostduitsers kunnen dan
naar willekeur doen en laten
wat zij willen, ook wat het
luchtverkeer tusseri West-Berlijn
en W'est-Duitsland betreft. Zij
kunnen zelfs dat verkeer geheel
lamleggen, als zij dat wensen,
zonder dat het Westen er iets
aan zou kunnen doen. En daar
om is het goed, dat dc Ameri
kanen nu reeds hebben laten
weten, dat zij niet ln het Oost
duitse valletje zullen lopen.
„Dc" bom
Wat te zeggen
sischc aankondigi
het eind van de
kernwapen van 50 megaton tot
ontploffing zal worden gebracht.
Er is in de afgelopen week
reeds heel wat over geschreven
en we weten het nu wel, waar
om Chroesjtsjef tot deze waan
zinnige stap is overgegaan. In
derdaad bestaat er nog een mo
gelijkheid. dat de Sowjetunie op
het laatste ogenblik laat weten.
selijke samenleving de proefne
ming hebben afgelast. Maar
zelfs dan is de aankondiging
van Chroesjtsjef op het 22ste
partijcongres een onderdeel van
een bijzonder cynisch plan om
de volken van de niet-commu-
nistische wereld murw te ma
ken en ze na verloop van tijd
tot overgave te kunnen dwin
gen, zonder dat er bij wijze
van spreken een schot is geval
len. Wordt de monsterbom toch
tot ontploffing gebracht, dan zal
de explosie een bewijs te meer
voor deze reeds lang verkondig
de mening zijn.
In elk g«val ls het nu duide
lijker dan ooit, dat Chroesjtsjef
hoewel hij geen enkel belang
bij een kernoorlog heeft en er
dus onder de huidige omstandig
heden zeker geen zal ontkete-
zal voortgaan met het
pltaal is, hebben zij zich in de
ogen der wereld tot bedelaars
verklaard", zo verzuchtte het
blad, nadat slechts een kleine
meerderheid zich woensdag jl.
achter het voorstel had ge
schaard, de resolutie van be
doelde kleine landen in behan
deling te nemen.
Gemompel
Willekeur
Oostduitse controle op het geal
lieerde verkeer van cn naar
Berlijn heeft aanvaard. Is het
zijn recht ven spreken kwijt.
Wanbegrip
Tsarapkin, de Rus, die het Wes
ten in Genève aan de praat
hield over het verbieden van
kernproeven.
Betreurenswaardig is het, dat
ook de aankondiging van het tot
ontploffing brengen van de mon
sterbom niet heeft geleid tot een
wereldwijd protest tegen dit
beestachtig voornemen. Enkele
kleine landen hebben onmiddel
lijk na het bekend worden van
de mededeling van Chroesjtsjef
plannen beraamd om via de or
ganisatie der Verenigde Naties
een beroep op de Sowjetunie te
doen. haar plannen met betrek
king tot de 50 megatonbom te
laten varen. Zij zagen zich ech
ter geplaatst voor een muur
van wanbegrip, ook onder de
Afrikaans-Aziatische landen, die
blijkbaar (zoals dc New York
Herald Tribune schreeD niet
meer in staat zijn te oordelen
over moreel kwaad.
„Aangezien moraliteit hun ka-
Later hebben de meeste Afri
kaans-Aziatische landen zich
achter de inhoud van deze reso
lutie geplaatst, waarin de Alge
mene vergadering van de Ver.
Naties wordt verzocht, een be
roep op de Sowjetunie te doen,
de voorgenomen proef met de
50 megatonbom af te gelasten.
Ook India, dat aanvankelijk te
gen behandeling van de resolu
tie had gestemd, bevond zich
volgens de aan ons bekend zijn
de gegevens onder de voorstan
ders. Het Amerikaanse blad
zegt naar aanleiding van de
houding van India, dat het be
roep op de Sowjetunie thans ze
ker niets meer zal uithalen. Het
had een vlammend protest moe
ten zijn. dat in Moskou als een
bom had moeten inslaan.
van de zgn. nlet-verbon-
dencn laat aanleunen, hadden
voorop moeten staan lr. de rij
van landen, die hun stem tegen
de monsterachtige plannen van
Chroesjtsjef hadden moeten ver
heffen. Nu blijft het bij een
zwak gemompel, waarvan men
zich ln de Sowjetunie niets zal
aantrekken. Tenzij men al voor
de aankondiging van de proef
met de 50 megatonbom had be
sloten. de bom in werkelijkheid
niet tot ontploffing te brengen
om indruk op de wereld te kun-
