Jliemuo £ciiisrt)e GTourant
Ernstige ontwikkeling
kwestie-Berlijn
Prijzen van ingevoerde
eindprodukten omlaag
Commentaar
L
sowjetunie
verwerpt
klachten
Parijs: geen bus, geen
trein, geen metro
Voor ongerustheid
geen aanleiding
Nobelprijs voor
letterkunde
voor Aiidric
Verklaring over
superbom van
regering
(M)
z
H DONDERDAG 26 OKTOBER 1961
KANTOREN: Steenstraat 37.
TELEFOON: alle afdelingen 31441.
KLACHTENDIENST: bezorging 13—19 u.
ABONNEMENTEN: 7,50 per kwartaal;
2,55 per maand; 0,59 per week.
ADVERTENTIES: 0,20 per millimeter.
Familieberichten f 0,18 per millimeter
(Bij contract belangrijke korting).
POSTREKENING: 58936.
Twwftivpfrügiitp juryiiij! wo. 12313
CHRISTELIJK-NATIOISAAL DAGBLAD
.SUnUulKthgliftltin
mgn turt in Ughcospgtl"
VRIJE WERELD
protesteert
Pagina 5 en 15
Voor de tweede maal in drie
dagen hebben gisteren Ameri
kaanse militairen een burger
auto. die de toegang tot de
Oostzone geweigerd werdmoe
ten escorteren. De Oostduitsers
eisten van de inzittenden van de
auto, dat rij zich zouden iden~
tificeren.
JE RUSSEN hebben het
Amerikaanse protest tegen
t Oostduitse ingrijpen ten
pzien van de toegang van
f nerikaanse militairen en
l irgers tot Oost-Berlijn van de
nd gewezen. Naar aanleiding
I ervan is in Washington me-
I gedeeld, dat de Amerikaan-
regering de verwerping zeer
I nstig opneemt en beschouwt
I i een ernstige ontwikkeling.
j zal de zaak spoedig bespre-
in met de betrokken regerin-
die van de Sowjetunie,
igeland en Frankrijk. Het
perikaanse protest werd af
wezen op een bijeenkomst,
t de Amerikaanse militaire
velhebber in Berlijn, gene-
al-majoor Watson, gisteren
d met zijn Russische collega,
lonel Solofjof.
Watson heeft de Rus erop gewezen, dat de Russische houding zulke
|istige gevolgen kan hebben, dat hij de kwestie naar zijn regering
Washington heeft verwezen. De Amerikaanse commandant zei
et te kunnen toelaten, dat de Oostduitse politie Amerikanen con-
)leert, die in auto's met een officiële vergunning de Russische sec-
r van Berlijn binnenkomen. Een dergelijke belemmering van het
ije verkeer in Berlijn is onrechtmatig en onaanvaardbaar. En de
issen zijn volgens Watson hiervoor verantwoordelijk.
De Amerikaan keerde zich krachtig
tegen het Russische verweer, dat de
Oostduitse besluiten kracht van wet
hebben wat de toegang tot Oost-Bcr-
lijn betreft. In Washington verklaarde
een officiële woordvoerder, dat de
Amerikaanse regering niet akkoord
kan gaan met de weigering van de
comrdunisten, toe te staan dat Ame
rikaans militair en burgerlijk perso
neel zonder controle van identiteits
papieren Oost-Berlijn binnenkomt.
Aanleiding tot het protest was het in
cident. dat zich gistermorgen afspeelde.
De Oostduitse politie weigerde toen een
auto met twee Amerikaanse burgerlijke
ambtenaren in Oost-Berlijn toe te laten,
omdat de inzittenden hun identiteitspa
pieren niet wilden laten zien. Toen pra
ten niet hielp, reden vier jeeps van de
Amerikaanse militaire politie met zes
tien zwaar-bewapende MP's over de sec
torgrens om de auto met de twee amb
tenaren te begeleiden. De communisti
sche politieagenten trokken hun revol
vers. maar schoten niet. Zij legden de
Amerikanen ook niets in de weg. toen
zij na een korte rit door Oost-Berlijn
via de doorlaatpost aan de Friedrich-
strasse naar West-Berlijn terugkeerden.
Dadelijk na het incident heeft het Ame
rikaanse personeel het advies gekregen,
niet te proberen, in particuliere auto's
of in burgerkleding Oost-Berlijn binnen
te komen.
Kort na het aanbreken van de dag
waren vanmorgen de brede boule
vards en smalle straten van Parijs
vol met auto's, omdat een staking
bij de publieke transportbedrijven
de normale forensendiensten vrijwel
had verlamd.
Velen van de zes miljoen Parijzenaars
en een groot aantal forensen hadden hun
grote of kleine auto ingeschakeld om
de plaats waar zij werken te bereiken.
De staking van spoorweg-, metro- en bus-
personeel zou vierentwintig uur duren.
Zij is vanmorgen om vier uur begonnen.
Drie uur na het aanbreken van de sta
king werden de 'gevolgen pas goed merk-
Helikoptervlieger
uit Katwijk in
zee gestort
De adjudant-vlieger J. F. van Maas van
de Koninklijke Marine wordt vermist na
een noodlanding op zee, die een Sikorski-
helikopter gistermiddag heeft moeten
maken. Drie andere inzittenden van het
toestel, dat thuishoorde op Hr. Ms. vlieg
kampschip Karei Doorman, konden na
de loodlanding worden gered.
Het ongeluk gebeurde omstreeks vier
uur op de Noordzee ter hoogte van
Helmsdale aan de oostkust van Schot
land. De Sikorski, een onderzeebootbe-
strijdingshelikopter, moest een noodlan
ding maken als gevolg van een motor
storing. De vermiste adjudant-vlieger Van
Maas, die afkomstig is uit Katwijk aan
den Rijn, was de tweede bestuurder van
het toestel. Direct na de noodlanding
zijn de Karei Doorman, de jager Gro
ningen, twee Grumman S2 fl Tracker
vliegtuigen en drie helikopters ter plaat
se gaan zoeken naar
ïeuws m
één oogopslag
De Amerikaanse rege
ring neemt de Russische
fmsees weiSe"nS af te zien van de
5 controle van papieren van
Amerikaanse burgers en
militairen aan de sector
grens met Oost-Berlijn
ernstig op. Een Ameri
kaans protest tegen dezo
j controle door de Oostduit
se politie werd gisteren
door de Russen van de
hand gewezen.
kg!
In Westelijke diploma
tieke kringen wordt ver
wacht, dat Albanië zal
worden uitgestoten uit het
communistische Oostblok.
Daaruit zou blijken, dat de
breuk tussen Moskou en
Peking zeer groot is en dat
Chroesjtsjof het via Al
banië nu reeds zou laten
aankomen op een kracht
meting met communis
tisch China.
Vanmorgen om 4 uur
is in Frankrijk een 24-
uursstaking begonnen van
het vervoerpersoneel. Het
wil daarmee niet alleen
kracht bijzetten aan de
looneisen, maar op deze
wijze ook demonstreren
om het stakingsrecht.
Autobusdiensten, spoorwe
gen en de Parijse metro
zijn door deze staking ge
troffen. Ook het grondper
soneel van Air France
heeft het werk neergelegd.
Met 75 tegen 10 stem
men heeft de politieke
commissie van de Alge
mene Vergadering der Ver.
Naties een ontwerp-reso-
lutie aanvaard, waarin
wordt aanbevolen, dat de
Algemene Vergadering een
dringend beroep doet op de
Sowjetunie niet over te
gaan tot het doen ontplof
fen van de superbom van
50 megaton. Van Russische
zyde is al verklaard, dat de
Sowjetunie een verzoek
naast zich zal neerleggen.
Ghana heeft een poging
ondernomen Zuid-Afrika
uit de Ver. Naties te stoten.
Voor het eerst sinds negen
jaar neemt Zuid-Afrika
deel aan een debat over de
apartheid, maar minister
Louw heeft verklaard, dat
dit niet betekent dat Zuid-
Afrika het recht van de
Ver. Naties erkent om over
het beleid van zijn rege
ring te spreken.
In ons land is er mo
menteel geen reden tot on
gerustheid wat betreft het
gevaar van radio-activiteit.
Dit heeft prof. Munten
dam medegedeeld. Hij ver
klaarde ook dat, mocht de
melk eventueel niet meer
geschikt zijn voor con
sumptie, beschikt kan wor
den over grote voorraden
magere melkpoeder, ge
condenseerde melk, enz.
Regering eist van importeurs:
D*
(Van onze soc.econ. redactie)
secretaris-generaal van het
ministerie van economische za
ken, prof. G. Brouwers, heeft gister
middag in een gesprek met ver
tegenwoordigers van het Verbond
van de Nederlandse groothandel en
de vakbeweging gevraagd, om waar
mogelijk, de prijzen voor ingevoerde
eindprodukten te verlagen. Minister
De Pous staat n.l. op het standpunt,
aldus prof. Brouwers, dat verschil
lende ingevoerde artikelen, die
rechtstreeks aan de consument wor
den geleverd, niet of onvoldoende in
prijs verlaagd zijn na de wijziging
van de invoerrechten voor de E.E.G.-
Prof. Muntendam over radioactiviteit
VOOR de Nederlandse bevolking
bestaat er op het ogenblik geen
reden tot ongerustheid ten aanzien
van het gevaar van de radio-activi
teit. Het gevaar van besmetting kan
evenwel groter worden, wanneer er
voortdurend zulke zware kernex
plosies zullen plaats vinden als op
maandag jongstleden. Dit zei prof
dr. P. Muntendam, directeur-gene
raal voor de volksgezondheid, in een
gistermiddag voor beide radio-zen
ders uitgesproken verklaring.
In het Engelse Hogerhuis heeft de
Engelse regering verklaard, dat
wanneer de besmetting van de melk
een voor de gezondheid van het kind
schadelijke grens zal bereiken, de
nodige voorzieningen in de produktie
van onbesmette melk zullen worden
gewaarborgd. Dit is voor ons land
geen probleem, omdat alle koeien op
stal staan en niet meer gevoederd
worden met eventueel besmet gTas.
En zelfs wanneer de melk in Nederland
toch niet meer voor consumptie geschikt
zou zijn, dan is er nog geen reden voor
angst, aangezien de regering over enorme
voorraden beschikt, zodat aan de eerste
vraag gemakkelijk kan worden voldaan.
De voorraden bestaan uit 30.000 ton ma
gere melkpoeder, 20.000 ton gecondenseer-
Hebt U
„Dat zit zo" al
Zie bon op de advertentiepagina's
de melk, 45.000 ton kaas en 20.000 ton
boter. Bovendien zijn er maatregelen ge
troffen, die het mogelijk maken op ieder
gewenst ogenblik tot distributie over te
Prof. Muntendam hoopte, dat het voor
de Nederlanders niet nodig was de aan
dacht te vestigen op algemeen bekende
hygiënische maatregelen, zoals het was
sen van fruit en groenten.
Hij wees erop. dat de overheid voort
durend zal controlerén of de radioacti
viteit in de luoht de gevaarlijke grens
niet overschrijdt en vooral de melk aan
een niet aflatende controle zal onder
werpen, aangezien radioactief strontium
door ophoping in de botten bij kinderen
inderdaad een reëel gevaar voor de ge
zondheid betekent
Aan het slot van zijn verklaring
legde prof. Muntendam er nogmaals
de nadruk op, dat er in Nederland
op het ogenblik geen reden tot onge
rustheid bestaat.
De Nobelprijs voor letterkunde 1961
is vandaag toegekend aan de 69-jarige
Zuidslavische diplomaat-auteur
Andric. De prijs bedraagt 250.000 kro
nen. Dit Is de eerste Nobelprijs die
ooit aan een Zuidslaaf is toegekend.
Consument kreeg
voordeel niet
landen en do revaluatie van do
gulden.
Prof. Brouwers heeft de groothan
del meegedeeld, dat deze bedrijfstak
wat betreft de winstmarge, zal moe
ten terugvallen op de marge van 1958.
De prijzen zullen voorts verlaagd
moeten worden in overeenstemming
met de verlaging van de invoerrech
ten en de herwaardering van de gul
den. Tussentijdse stijgingen van de
grondstoffenprijzen zuUen echter in
de prijzen verwerkt mogen worden.
In het algemeen gaat het bij deze in
gevoerde eindprodukten om duurzame
verbruiksgoederen. Reeds eerder hadden
enkele oriënterende gesprekken plaats
van prof. Brouwers met de groothandel.
Gisteren waren echter ook de werkne
mers-vakcentrales vertegenwoordigd. Mi
nister De Pous heeft het voornemen zijn
wens ten aanzien van prijsverlaging van
import-artikelen in een algemene prijs
maatregel vast te leggen.
Van de zijde van de groothandel was
men weinig ingenomen met dit voor
nemen van de regering, maar anderzijds
bleek er ook wel enig begrip voor te
bestaan. Van de zijde van de vakbewe
ging noemde men de wens van de minis
ter volkomen billijk en normaal.
De groothandelvertegenwoordigers
kwamen met het bekende argument
dat een prijsmaatregel het prijsniveau
altijd naar het maximum stuwt. Bo
vendien was men bevreesd dat de
prijsmaatregel makkelijk te ontdui
ken zou zijn door afspraken met bui
tenlandse leveranciers. Vooral dacht
men daarbij aan de niet-georganiseer-
de groothandelaren. Degenen die tot
nogtoe de prijsverlagingen niet heb
ben doorgegeven, zouden tot deze ca
tegorie behoren. Ten slotte kwam de
groothandel met het argument dat de
produktiviteitsstijging niet groot
de handel en dat loonstijgingen ten
dele moeten worden doorberekend.
Dit laatste argument zal waarschijn
lijk op minister De Pous helemaal geen
indruk maken, omdat een van de
naamste onderdelen van zijn prijsbeleid
is. dat loonsverhogingen niet in de prij
zen mogen worden doorberekend. Be
twijfeld moet daarom worden of de
groothandel erin geslaagd is in het ge
sprek met prof. Brouwers economische
zaken tot andere gedachten te brengen.
Luchtvaartbesprekingen
Indonesië-R usland
Te Djakarta zijn Russisch-Indonesischo
onderhandelingen begonnen over een
luchtvaartverdrag, onder leiding van
luitenant-generaal G. Stjetsjikof en Su-
tomo Hadisasmito.
baar op de tijd dat de forensen gewoon-
naar hun werk gaan. Sommigen
en thuisgebleven, maar anderen wa-
vroeg vertrokken omdat ze rekening
hielden met verkeersopstoppingen of
bang waren geen parkeerplaats meer te
vinden.
Vele Parijzenaars liepen naar hun
werk, anderen stonden langs de straat
maakten het bekende gebaar met de
duim om een lift te krijgen.
De spoorverbindingen met de voor
steden lagen geheel of vrijwel geheel
stil. De treinen voor lange afstanden re
den door tot hun eindstations en blijven
daar tot morgenochtend staan. Enkele
treinen uit en naar Nederland reden
niet. Bussen reden er bijna niet, maar
volgens functionarissen van de Metro
de ondergrondse voor dertig pro
cent in bedrijf.
O O
(Van onze parlemcntsredactte)
Namens het seniorenconvent, d.wx de
voorzitters van de v(jf grote Tweede-
Kamerfracties, zouden vanmiddag ln de
Kamer door dr. De Kort (kath. v.) aan
de regering mondelinge vragen worden
gesteld over het standpunt van het ka
binet ten opzichte van de komende Rus
sische proef met een 50-megatonbom. In
antwoord daarop zou minister Luns na-
de regering een verklaring afleg
gen.
Kan de regering meedelen, hoeveel
kernexplosies de Russische regering
dert 1 augustus ten uitvoer heeft ge
bracht? Is het waar, dat onlangs
kernontploffing plaatsvond, die alle
voorgaande in werking verre overtrof?
Heeft dc Russische regering nog niet af
gezien van een nadere atoomontploffing,
die op haar beurt alle voorgaande in
nictigingskracht zal te boven gaan7
Is de regering niet van oordeel, dat
deze reeks kernexplosies een eenzijdig
verbreken inhoudt van de stilzwijgende
overeenstemming proefnemingen met
kernontploffingen op te schorten bene
vens een schending van dc verklaring
der Russische regering, dat zij niet als
eerste de kernproeven zou hervatten.
Is de regering niert van oordeel, dat deze
kernexplosies een ernstige bedreiging
of zouden kunnen vormen voor
de gezondheid van de gehele mensheid.
Is de regering bereid op krachtige
wijze te protesteren tegen deze Russi
sche activiteiten en voorts te bevorderen,
dat door de UNO een ernstig beroep
wordt gedaan op de regering der Sow
jetunie, om terstond van verdere proef
explosies af te zien?
Is de regering niet van mening, dat
het noodzakelijk is, dat op de korst
gelijke termijn een internationale c
eenkomst tot stand komt tot stopzetting
van kernexplosies en dat het wenselijk
is daarbij tevens afdoende voorzieningen
te treffen voor de naleving daarvan?
WAT BEOGEN de Russen met hun
atoombommen? Waarom kondigt
Chroesjtsjef zo lang van te voren aan, dat
hij een extra zwaar exemplaar zal laten
ontploffen?
De bedoeling Is duidelijk. Er moet onrust
worden gewekt. De volken moeten munv
worden gemaakt. De hommen zijn er niet
naar. dat Chroesjtsjef sympathie kan
werven. Maar daar taalt hij nu ook niet
naar. Reeds heeft hij ontdekt, hoe de neu
tralen zich beijveren hem te ontzien. En
de tegelijk met de radio-activiteit zich
verbreidende ongerustheid moet gebruikt
worden om de wereld ontvankelijk te ma
ken voor Chroesjtsjefs wensen.
Het is goed, dit te doorzien. Hier en daar
maakt men zich op om uitdrukking te
geven aan zijn verantwoording. Tot zelfs
in dc vergadering der Verenigde Naties
tracht men tot een uitspraak te komen.
Maar nauwelijks valt aan te nemen, dat
ln dit stadium de Rus voor morele ver
ontwaardiging nog oor heeft.
Of dan toch volgende week de bom zal
barsten? Het is niet gezegd. Maar wan
neer het niet gebeurt, dan niet omdat
Chroesjtsjef plotseling gehinderd zou wor
den door gevoelens van moraliteit. Daar
van heeft hij nooit veel last gehad. Doch
dan laat hij het na omdat het hem voor
deel verschaft. Hoe dieper hij tallozen ln
zorgen heeft gedompeld, des te stralender
en blijmoediger kan hij dan naar voren
treden.
Het is een goed ding, dat gisteren ten
onzent de directeur-generaal voor d»
volksgezondheid geruststellende woorden
heeft kunnen spreken. Men moet zelfs een
probleem als van de kernenergie en van
de radio-activiteit in de juiste proporties
zien. In hoeverre de proeven onheil bren
gen dan ook aan het eigen volk van
Chroesjtsjef. Het IJzeren Gordijn reikt
niet zo, dat het Russische vaderland zou
zijn gevrijwaard. Deze eenvoudige waar
heid zal men ook in Rusland voor ogen
houden.
Daarom is ook thans nuchterheid geboden.
Het doel van Chroesjtsjef is het zaaien
van ongerustheid, zijn volgende het wek
ken van gevoelens van machteloosheid,
zijn einddoel het bereiken van een staat
van murwheid, die hem de overwinning
in handen geeft.
Van menselijke kant bezien is tegenover
deze politiek, eenmaal doorzien als ze Is,
weerbaarheid het juiste antwoord.
Gisteravond werd in Amster
dam een demonstratie tegen de
Russische kernproeven gehou
den. De stoet vertrok van
Lcidseplein naar het Museum
plein waar een protestbrief
werd aangeboden aan de han
delsmissie van de Sowjetunie
De betging verliep rustig, mede
door cic sterke politie begelei
ding. (zie pag. 9)
durend onder invloed
pressie, waarvan de kern ten zuiden i—
IJsland ligt. De depressie veroorzaakt een
zuidwestelijke luchtstroming die in de
hogere luchtlagen zeer krachtig is. Het
an de depressie ligt boven Frank-
Duitsland, Langs dit front bewe
ger. zich enkele storingen. Een ervan
bracht in de afgelopen nacht in het
zuidoosten van het land enige regen. El
ders viel hier en daar een bui. Een vol
gende storing bereikte vanmorgen Por
tugal. Het ziet ernaar uit dat deze sto
ring meer activiteit zal ontplooien dan
Zijn voorgangers. Zij zal waarschijnlijk
ons land trekken en dc zuidwest. Iets lsgere mlddagtemperatu-
wordt ren. (Opgemaakt 11.15 uur).
Tendens stationair
wind doen toenemen. Het
dus onbestendiger.
De Bilt verwacht tot vrijdagavond:
Half tot zwaar bewolkt met nu en dan
regen. Matige tot krachtige, aan de kust
mogelijk harde wind tussen zuidoost en
ZON EN MAAN
Vrijdag: zon op 7.25, onder 17.22 uur;
HET WEER IN EUROPA
Rapporten hedenmorgen zeven uur
Station
gesteidb
i z
at
li
fsïii
I
II
D. Helder
Ypenburg
rw. bew.
vzw 10
zxw 8
z 8
14 e
15 10 00
14 11 0.3
Do'eut
ontoew.
rw
14 7 0.6
14 0 1
Eindh.
Zd.-Umb
Helsinki
r.w. be-w.
n\
14 10 3
13 11 8
Stock*
Kopen ti
Aberdeen
1. bew
h bew.
zrw 3
windstil
r 0
ia fl 7
ia 5 0
13 10 3
0 4 1
Brussel
B*rd*
regen
«h. bew
rw. bew
6
6
3
2
15 9 0.1
15 11 3
14 10 30
14 ia 4
19 14 4
N,^
zw bew
XZO
4
19 15 0
17 11 3
MUncheD
rw. bew
3
2
18 0 04
14 9 3
Wenen
gh. bew
windstil
zo 6
i0 ia o.3
13 9 0
14 7 0
Athens10
^l. bew
regen
windstil
n a
8 0
15 0.1
Mallorca
Uuabon
1. bew.
zw, bew.
h. bew.
rw. bew
o 3
windstil
windstil
zzw 10
21 9 0
23 10 0
25 13 0
17 0
