Hobo-spel van Jaap Stotijn \Jm(Tmm) remn
Wat schort er aan begrip voor moderne kuns
HOUTEN QETUIQEN
VAN DE ZEE
Onder de hemel van Skylge
ZONDAGSBLAD
ZATERDAG 7 OKTOBER 1961
suites van Bach en Franse hofmuziek
VIA NAAID
tN (HAAT
Onze meesterhoboïst
Jaap Stotgn is zeventig
jaar geworden. Door zeer
velen is htf terecht gehul
digd. En omdat wq ver
onderstellen, dat onder de lezers van
enige zijn, die of zelf les van Jaap Stotjjn hebben gehad of
wel eens een concert van hem bijgewoond hebben, zullen wjj
hier de grammofoonplaten vermelden, die er van hem zjjn
gemaakt. Vele kanten van Jaap Stotjjn zgn er op vertegen
woordigd.
En omdat wq ver-
deze rubriek er zeker
i'
Daar is Jaap Stotijn als ka- zeer waardevolle opnamen, om-
mermuziekspeler op Philips G dat men hier de ware Bach-stijl
05379 B, (serie Classical Favouri- ontmoet: een artistiek toegepaste
tes'. waar hij samen met Nap terrassendynamiek, een strakvé-
de Klijn, viool. Paul Godwin, alt- rend ritme en een steeds juiste
Viool en Carel van Leeuwen tempokeuze zowel van de ouver-
Boomkamp. cello, het Hobokwar- turen als van de dansen. Men zal
tet van Mozart In E dor, K.V. onder het luisteren zich voortdu-
370 uitvoert. Hij musiceert heer- rend verbazen over de grondige
lijk plezierig, men krijgt er schik afrekening met de sleur en
zoals hij
itjcs laat
blaast hij ronduit
Rondo de het i
grondige herstel
elijke schoonheid
Eu prachtig! Mo- deze muziek. Dit geldt vooral
zart schreef dit Hobo-Kwartet in 3e Suite, die in de welbekende
nootjes laat tintelen. Het Adagio oorspronkelijke schoonheid
j
t Hobo-Kwa
oor ziJn
Ramm in München,
vriend Friedrich nagevolgde Mengelberg-versie bi;
•n. de ..Duitse na onherkenbaar verminkt werd.
Jaap Stotijn" van die dagen, en Het begint al met de Ouverture,
even vermaard om zijn mooie, die in de Mengelbergse traditie
expressieve toonvorming. De ach- veel langzamer genomen wordt
terkant van deze plaat bevat Mo- en enorm pompeus opgeblazen
zart» Kwartet voor fluit, viool, wordt. Hier klinkt ze, óók in het
alt en cello in D-dur. K.V. 285, snellere tempo, heus wel statig,
uitgevoerd door leden van de maar in een totaal andere kleur.
Wiener Symphoniker, die verder helderder, lichter, pittiger en op-
niet met name genoemd worden, gewekter.
Zij spelen op de echt Weens-ge-
moedelijke wijze. muzikantesk-
handig. maar niet erg verfijnd.
Groot verschil
Frangois Ponthier, man van middelbare
leeftijd, die een zeer afwisselend leven ach
ter de rug heeft, waarin de zee een brede
plaats heeft ingenomen, had wel een goede
voorbereiding gehad om een roman te schrij
ven als zijn laatste, de vijfde, La ligne de
foi: Een dubbel motief beheerst dit boek; het
tekent de botsing van twee tegengestelde
naturen en het geeft een brok zeemansleven,
waarin ze tegen elkander stoten.
Twee mannen
Zijn verhaal speelt in Engeland. Mac Leod,
zoon van Schotse vissers, heeft het gebracht
tot kapitein op een grote lijnboot. Hij is een
eenvoudig man gebleven en verstoken van
I diplomatiek talent, goede relaties en schitte
rende kwaliteiten, heeft hij alleen door zijn
solide kennis van de zee en zijn onzelfzuch
tige toewijding deze hoogte kunnen bereiken.
Wanneer zijn maatschappij een gezagvoerder
zoekt voor de Northern Star, haar nieuwe
schip, waarvan men verwacht dat het de
Amerikanen The Blue Ribbon zal kunnen ont
rukken. wordt aan hem gedacht.
van de hoge adel
Bij het beluisleren
paleis van Versailles
grammof oonplaten-over:
indruk tan de vooraan
Vader en xoon
Maar het allergrootste verschil ste personages voorstellen,
komt met de Air, welbekend, wei-
berucht, zou ik bijna zeggen. Voorname allure
On Phllln, 005-7 l soeelt Hoe placht deze Air uitgerekt YOOrname ailUTe
JaaS sToUm het Hotwconcert ta le JYor^an tot machtige. Het is inderdaad alles wat
C-iï, v.üwo,.r. K V 314 e„ "iMrlijke ksnl, maarzoals orgel orkest an klavecimbel. De-
Hiikon stotlin het C-dur Hobo- Komen tegenstelling met haar ook dit leven een verblindende
ï'"ck.rt UUbe grf erü Mf eer SSSL Üf <d£ Eur°pa
joon du., of leermeeeter en leer- volkomen vr«md Is. Men ral muüeï óngraeen <kK>?
ling run h.er te horen. Men ov„ mua« ongoneen door
merkt heus wel. dat Haakon heel Schien onthutst zijn. „.„a.
zijn vader heeft opgesto- mo€t de Air künken. En
hofmuziek moet men zich het
oorstellen, zegt de schrijfster tan het
dit artikel. Dan krijgt men een goede
allure, die achter de verblindende facade
schuilgaat.
icht
Zijn tegencandidaat is Ja
mes Herrera, een charmeur,
soepel en sluw, met invloed
rijke vrienden in de Bestuurs
raad; reeds zijn gelukkige ri
vaal, toen het, in hun jonge ja
ren er om ging de hand te
werven van de blonde Virginia.
Ondanks zijn hoekigheid. de
keus valt op Mac; dit tot gro
te teleurstelling van James,
die zich niet ontziet hem te
suggereren, dat hij niet de
man is, waarop zulk een trots
schip recht heeft en dat ver- u
borgen gebreken de gezagvoe- d schot
dan ook uit op lof en dank i
1 Schipbreuk
deze B
- haar door het statische,
voorname allure, door de klank- rakter. Vooral
aai a au emu begrafenissfeer
n volkomen vreemd is. Men zal
deze herwaardering
zó schoonheid, door' het gevoel
kin. maar de vader heeft fijn d",7VdS SZZÏ ""houdur, e„ gold, amilk.
zoon zich vrij laten ontwikkelen. de deze Orkestsuites hofmuziek.
Haakon heeft een geheel anders- Dat zijn ze ook. Bach schreef
Jeaarde muzikaliteit dan vader ze in de laatste jaren van zijn
aap veel delicater, genuan- verblijf in Cöthen, waar hij ka-
ceerd tot in de kleinste en fijn- pelmeester was van de hertog-
ste schakeringen, en soms zelfs Leopold von Anhalt-Cöthen. die
wat tè krullerig. Jaap speelt met heel muzikaal was en er een
een rondborstig enthousiasme, dat klein orkest op na hield. Bach
hem toch oojc niet belet de emo- moest voor de muziek zorgen,
tionele achtergrond ^yan^ de^ mu- Naar toen de hertog trouwde
muziek is wel volkomen be
doeld voor de kerkruimte en zal
het daarin uitstekend doen juist
pompeuze ka-
juden wij willen
wijzen op het Te Deum van Ger-
vais en Psaume 53 van Cam- de titel van een roman
Marc-Antolne Charpentier (1634 pra. Als het Te Deum inzet met
de schetterende hoge trompet-
de pauken, dan is het als-r
Onder de hemel van Skylge is noegen van de lezers, tot een 1
r Skyl-
„Histoires sacrées" alsook zijn of men Handel hoort. Maar!
„Tragédies spirituelles" behoren Handel schreef in de internatio-
tot de beste 17-eeuwse muziek nale barokstijl, die Franse ele-
van Frankrijk. „Le Reviement menten in zich opgenomen had!
ziek uit te diepen. En zo levert met een leeghoofdig, onmuzikaal 5 f
deze plaat een ongewone confron- prinsesje, was het spoedig ge- J*1®!
tatie tussen twee meesterhoboïs- daan met zijn liefde tot de mu-
ten. Nu moet er wel bijgevoegd ziek. Zou Bach met deze Orkest- pf. .f®,, r.?*,r
-anders, vooral
.Histoires sacrées" en geeft sche allure: et
zun-er beeld van zijn schrijf- de uitbundig
G. M.
Is verschenen bij J. H. Kok N.V.
te Kampen. Een predikant komt
bij gebrek aan een ander beroep
En deze muziek is° verder totaal op het eiland Terschelling terecht.
welijk leidt. Eugène
(Terschelling) ven de hand vrijdenker gelovig geworden. Met
Rossom. Dlt boek Lbdemjks is het bijna op moord
het
Schütz
n da-capoaria met
Italiaanse versie-
li et in voor! De so-
ariosoachtig.
Haydn (als bet althans
is!).
Vuur en vaart
worden, dat Mozart's Hoboco~n- suites, die als een soort „amii-
eert ver uitsteekt boven dat van semcntsmuzick" opvallend luch- uff zorgvuldig en mj
niét* getrotseerd 'hSM ïfc
^n-VXd5em^r™"*,Bfh t tihtren
noemde deze Suites „Ouverture" *«Le'? d5?5 JPe
naar het eerste deelt komen er Pj^Uj' Kezongen door hoge te- voo
een reeks plezante dansjes, waar- ™Em1(zA ..haute-contre door
in alleen de Sarabande een ern-
stiver klank aanslaat. Een snaaks
pariante". De koren zijn voeden het kind op. Tijdens
het prachtig geschreven. bij Ger-
Campra, die
eleganter, iets lichter, meer
schrijft Laat
storm slaat
de kust. Tot de weinige geredden
Tchter behoren de jonge roon ven de re-
der, Eugene Vinkenstein
'bekijken ze zul- vijand, stuurman Lodewijks. Tus-
Ook in gelegenheidscomposities
als dit Concert voor de Salzburg-
se hoboïst Giuseppe Ferlendis,
lodieen, kon hij vuurden vaart m buiteiende Badinerie besluit
zijn muziek leggen! Mozart werk- ^„de Suite,
strijkers, de histo
riën" (bas), de verteller door
ie „„„a de clavecimbel. De Latijnse tekst
geestige snel- is ontleend aan het Evangelie
gecsugc, snei T„k,„„ot rr „Hf cr,iic.
waardevolle aanvulling
het koorrepertoire vormen!
Dra. H. E. KOKEE—
van den Berge
doodslag uitgelopen, maar ook
dit komt goed: de mannen verzoe
nen zich met elkaar en Eugène
bezorgt zijn voormalige vijand
een baan als schipper op een
nieuwe boot. Dit alles geschiedt
in de bekende trant van de chris
telijke roman voor het huisgezin:
huishoudster geloof en burgerlijk geluk onge-
gelljktijdig bereikt aan het
schip op eind van het boek. Wat deze ro
man lezenswaardig maakt is de
beschrijving van volkskarakter,
zeden en gewoonten, vechtpartij
en en feesten der Terschellingers
omstreeks 1830. De schrijver
het verhaal
Inderdaad brengt de proef
vaart gebreken aan de dag in
de constructie van het schip.
Ze worden verholpen. maar,
dank zij de wrevel van de
machtige scheepsbouwmaat
schappij en gekonkel van Her-
rera's zijde, wordt deze de eer
ste man aan boord met Mac
als tweede.
De grote oversteek begint.
James, vertrouwend op zijn vreemd
goed gesternte, zet er alles op langstelling'
De onverwachte onthulling,
dat hij het was, die. in zijn
opgekropte haat jegens zijn
rivaal sinds jaren en vooral in
zijn verontwaardiging over
diens zorgeloosheid, hem neer
schoot. had ons bespaard kun
nen blijven. Ze schaadt in
haar melodramatiek de gaaf
heid van het verhaal.
Goed verteller
begaat onvoorzichtigheid
onvoorzichtigheid, ondanks de
waarschuwingen van de Schot,
met als gevolg, dat er een gat
in de scheepswand valt en de
ruimen, de een na de ander,
vollopen.
Uitvoerig en boeiend be
schrijft Ponthier de schip-
breuk, de zelfmoord van Her-
die zich in zijn hut had de boektitel toe.
Het boek heeft in zijn voor
deel, dat het de doorsneelezer
voert in een milieu, dat hem
ïn dat toch zijn be-
kan wekken.
Ponthier een goed
de traditionele lijn.
Psychologische diepte moet
men bij hem niet zoeken; in
de karaktertekening over
heerst het cliché. Een handi
cap voor de buitenlandse en
zelfs voor de Franse lezer is
het veelvuldig, maar vermoe
delijk onvermijdelijk gebruik
technische termen, tot in
de domineesdochter, Eliza Sy-
brandy en Eugène ontstaat vriend- heeft de draad
opgesloten, en het krachtig,
tegelijk beheerst optreden van
Mac, waardoor het aantal
slachtoffers zeer beperkt blijft.
Het onderzoek, dat de betrok-
DR. M. C. V. D. PANNE
Frangois Ponthier, La ligne
ken autoriteiten instellen, loopt de fol. Uitgave Laffont.
W een j..r liter (In 1778) dit ie"HT,ue de DeTde^Ach - het Joh.nnes, Er zUn vijf ftU»
C-dur concert om voor Duit. h„(t toch niel hcl ten nodig, van wie de bas
weerblj hij het in D-dur lette Elch solliciteerde d
opzet, omdat deze toonsoort n,.r T^imiv'
fli.l» Katar l.at In Kat MnviH.
Hofmuziek
:r"we
Tf.p.g twee tenoren (de partijen van
Christus en Petrus) de voor-
naamste rollen te vervullen heb-
Concert wordt Jaap Stotijn bege- u g i bcn- Het zou de nnoeite waard
leid door de Wiener Symphoniker HotlTIUZiek zijn deze ongeveer twintig minu-
onder Wilhelm Loibner, en in het ten durende muziek ook hier
Haydn-concert speelt het Neder- Misschien denkt men bij Fran- eens uit te voeren. Trouwens
lands Kamerorkest onder Szymon se hofmuziek aan de schitteren- al deze vier koorwerken vallen
J- '-,Jt— 1de feesten in Versailles, aan de binnen het vermogen van de
menuetten, die Lodewijk XIV zo meeste zangverenigingen, om-
graag danste, aan al wat wuft en dat het aandeel van het koor heus
lichtzinnig is. Ondanks de zeer niet moeilijk is geschreven en
strenge etiquette was het Franse zelfs gauw in het gehoor ligt.
Goldberg de begeleiding, wat n
veus. wat zwaar, zoals altijd 01
der de directie van Goldberg.
Familieplaatje hof niet bepaald een moreel Wel zijn
hoogstaand oord. Maar de
Een echt familieplaatje is CNR, zucht van Lodewijk XIV naar
H.V. 521 (45 toeren) waarop Haa- „pomp and splendour" deed Ver
kon Stotijn het D-dur Concert voor sailles herrijzen, schiep een groot
hobo en strijkers (op. 7 nr. 6) Se Franse literatuur, schiep een
van Tommaso Alblnoni speelt en majestueuze muziek.
Jaap Stotijn met het Amster- Zoals ook de letterkunde de of-
rlams Kamerorkest (leden van het ficiële stijl kende, zo werd ook
Concertgebouworkest! hem bege- muziek in de officiële stijl ge
leidt. Een alleraardigste opname schreven. Hiervan liggen vier
is het geworden en bovendien be- voorbeelden op de plaat vast, nl.
vat dit Albinoniconcert verrukke- op Pathé DTX 259 het Te Deum
lijke muziek uit de Italiaanse, van Charles-Hubert Gervals en
speciaal Venetiaanse barok. Albi- van Marc-Antolne Charpentier
noni was een tijdgenoot van Le Reviement de Saint Pierre,
Bach, die thema's van hem ge- en op Pathé DTX 270 Psaume 53
bruikte. alsook van Vivaldi, on- van André Campra en eveneens
der wiens invloed hij stond. De van Charpentier Le» Lanenta-
Venctiaansc stijl onderscheidt tlons pour les obseque» de la
men ook hier heel duidelijk in reine Marle-Thérèae,
de typisch instrumentale melo-
diek cn in de vaste harmonische Als men naar de weergave, die
wendingen hier door het koor en het orirest
van de Jeunesses Musicales on-
Albinoni vormt meteen een goe- der leiding van Louis Martini ge-
do overgang naar het tweede schiedt. luistert, dan wordt men
deel van deze rubriek, waarin onwillekeurig herinnerd aan de
hofmuziek uit de barok *bespro- plechtstatige oratorische stijl van
ken wordt, n 1. een opname van de klassieke drama's van Raci-
twee orkestsuites van J. S. Bach ne. Ook deze muziek klinkt pom-
en twee opnamen van Franse peus statig. declameert met
koormuziek. bardike pathos, ze heeft het-
zelfde grootse en weidse gebaar
Authentiek kortom ze leeft geheel en al
MUr e e in de voorname streng geëtiket-
Bachs Tweede en Derde Or- teerde barokke hofstijl. Deze com-
kestsulte staan op DGG 14033 ponisten schreven immers voor
APM Archlv-Produktionwaar- het hof van de Franse koning of
bij men de weergave zo authen-
LEREN BEGRIJPEN IS LANGE WEG
MET TWEE-RICHTINGVER KEER
wagen wij intussen sterk te be- „de geestesweten'
twijfelen. Het overzicht is onvol- k-*
doende afgestemd op het bevat
tingsvermogen van de beginne
ling, die de enorme hinkstapspron-
schappen, de cul
tuur en de kunst
zijn, die de wegen
openen tot inzicht
begrip van de
chaotisch terrein van de moderne achtergronden
het
JAAP STOTIJN
Wie zich geroepen voelt, onze
generatie begrip bi^te brengen
voor de hedendaagse kunst, on
derneemt een even interessant
als gevaarlijk Herculeswerk.
Iedere poging, via welk medium
ook, kan evenwel een nuttig ele- BH.IHV.—J
ment bevatten. Dit geldt mede toepassing op het
voor het geschrift „Moderne
kunst kijken en begrijpen"
van dr. Hermine van Guldener,
een pocketuitgave van Sijthoff Rechts zertien kleme hult alleen het
trekt de schi ijfi>tcr door tiental- chaotisch denken
in Leiden, waarop WIJ, zoals VO- r—_ 1cnaouscn aenKen
rige week toegezegd, nu uitvoe
riger terugkomen.
Als kunsthistorica beschikt de
schrijfster uiteraard over de nodi
ge feitenkennis en wetenschappe
lijke training om bij zeventig re
producties van kunstwerken een
lezenswaardige analyse te kunnen
publiceren. Of dr. Van Guldener
met haar te beperkte achter-
schets de nog aarzelende leek
over de kunstdrempel zal krijgen,
len eeuwen kunsthistorie. Welis
waar leven wij in de eeuw van
de ruimtevaart die sneller is dan
het geluid, maar op kunstreis
moet men met een dergelijk tem
po wel brokkenpiloot worden.
wordt uitgevoerd door de Kam-
mermusikkreis Scheck. terwijl
Gustav Scheck de barokdwars-
fluit bespeelt en Fritz Neumeycr
de cembalopartij verzorgt. De
Derde Orkestsuite wordt ten ge
hore gebracht door de Solisten-
vereinigung der Bachwoche Ans-
bach onder leiding van Fritz Rie-
ger. waarbij Li Stadelmann de
cembalopartij verzorgt Het zijn
'MMM0M00MMMMM000M000000M0M0MM00MM00M0MM0M0MMM0MM00MM00MM000MMM00M.
zelve. Van zulke
kunstenaars zullen
onze nakomelingen
zeggen: „Wat wa
ren zij kinderlijk
beperkt in hun
Dualisme Visie, hoe schraal
was hun achter-
Dit overkomt de schrijfster dan grond, hoe gering
ook prompt als haar denken en
het benaderen van de dingen een
sterk dualisme verraadt. Op de
route, waarlangs zij anderen wil
leiden, blijken vele plekken te
liggen die zijzelf nog onvoldoende
in kaart heeft gebracht. Boven
dien voert zij nogal eens on
bruikbaar „karteringsmateriaal"
:n averechtse lijk geloof „gepropageerd",
dr. Van Gul- door de Geest Gods die
dener schrijft: „Willen wij open harten werkt, waarbij een ander
gaan staan voor hetgeen de kun- mens soms middel mag zijn. Ten
stenaars in de 20ste eeuw zoekend slotte: waar christelijk geloof te
en tastend trachten vorm te ge- constateren is. daar moet l
De bij J. H. Kok N.V. te Kam
pen uitgekomen
Getuige
J.
Jelsma Is een christelijk boek,
dat zich heeft weten vrij te hou
den van de gebreken die derge-
Sj lljke werken doorgaans vertonen,
zoal» pasklare, goedkope vroom
heid en een zwoele afeer achter
zondagse netheid. De uitgever
zegt geen woord te veel
neer hij dit een eerlijk
noemt en deze benaming Is ln
dit geval zeker geen eufemisme.
Aan de andere kant spreekt uit
dit verhaal over een liefde tus
sen een vrijgezel en een ge
trouwde vrouw In 't geheel geen
bravour.
De gelo fsworsteling van de
hoofdfiguur Henk Termeer is
echt. Deze in wezen overspelige
neiging (die tot aan de grens
gaat, maar deze niet overschrijdt)
wordt nergens romantische ero
tiek in de geest van Tristan en
Isolde. Ook de opbouw van het
verhaal is goed: de gebeurtenis
sen spelen zich af in de tijd van
een weck. Er zijn weinig bijfigu
ren. Aan het criterium van Men-
dit geniale werk vergeten is. zo
het ooit de aandacht heeft ge-
Allecn wie zelf wel kregen, die het verdiende. Het
eens een roman geschreven heeft, weinige dat in onze kring aan li-
weet hoe moeilijk dit is. De auteur teraire kunst is gepresteerd moest
doet nergens literair en zijn on- het weer afleggen tegen het
opgesmukt vertellen is soms wel oud-vaderlands getheologiseer.
breed, maar niet langdradig. Zijn Van Eerbeek stierf in 1937 en
verbondenheid
heeft met Gesloten Grenzen
bos in de morgenuren, is naast Houten Getuigen, dan ziet
Dr. Van Guldener schijnt er
zich over te verbazen, dat het
geen men van een auteur of een
cineast in hun wijze van uitbeel
den „neemt", niet geaccepteerd
wordt van de beeldende kunste
naar. Elders heet het verlangen
van de massa naar herkenbaar
heid een duidelijk bewijs te zijn
van gebrek aan inzicht omtrent
hetgeen iets tot kunstwerk maakt.
Zo algemeen gesteld is dit ab
surd. Om te worden begrepen en
gewaardeerd behoeft de beeldende
kunstenaar niet per se „mooi"
werk te leveren. Een schrijver en
de filmer die de verscheurdheden
van onze tijd zodanig uitbeelden,
dat zij tot een kunstwerk komen,
dan moeten wij
zijn
Pzelfsprekend dat geloof deel uit-
de enorme geeste- maken van de levensopvatting, of
beter: juist het geloof is basis
die overtuiging. Ze zijn een-
elkaar los te den-
christelijke kunst speculeerde i
medelijden, hem of haar is di
nog niet het mysterie geoper
baard, dat besloten ligt in Chri»
tus' woorden: „Ik ben dé weg, d Gt
waarheid en hét leven".
Niet het geloof wankelt, zoal zij
de schrijfster suggereert, maai
de mens die het onveranderlij
Goddelijk mysterie niet m
zich weet. En het is niet z
eerst een diepgaande veranderini
en een bezinning in de kerken zet
moeten plaatshebben, wil de 20e
eeuwse kunstenaar door zijn
dracht gegrepen worden", n-
het gaat er veeleer om. dat
kunstenaar en kerkmens de geel
overwint. Eerst dan zal weer dl
ware achtergrond van het leva
worden ontdekt. Een achtergroni
die de enige remedie geeft tega
de „verscheurdheden van oi
tijd", die gevoel en verstand
harmonie brengt en ons dan
staat stelt elkaar weer te begi
pen.
TON HYDR
TWEE TONEELSTUKKE»^
Ilct Balkon, toneelspel in ni
taferelen door Jean Genet. Vef
taling Hans Croiset. Lit»
Pocket nr. 61. De Huisbewaarde
door Harold Pinter. Vertallq
G. K. van het Reve. Literal
Pocket nr. 67. Beeide uitgav
De Bezige Bij, Amsterdam.
Niet „wij", maar een groot deel ]J°"dlg met
van de hedendaagse kunstenaars
beseft niet wat er in het gebied geeft ook de volgende passa-
van de geest gebeurt. Die kunste- naeenoo* met alle
verkeren zelf innerlijk
disharmonie en zij kennen niet
eens de zin van het leven, hoewel
deze al „in den beginne" is vast
gelegd.
Nog bedenkelijker wreekt zich
het dualisme ■ggHHaafig
Het stuk „Het Balkon" van I
Franse toneelschrijver Jean G4
net (die ook „De Negers" schreJ
zou eigenlijk moeten heten; ,,H(I
Bordeel", want voor Genet is 4
ge: „Zoals dat nagenoeg met alle wereld niet veel meer dan ee
Een scheve voorstelling
korte of langere bordeel, waar perverse opvoeril
de grote ijver Sen worden gehouden. Er is vol D'
dit gedoe maar één woord: VIES^1^
„De Huisbewaarder"
H'bij
boek normaal en gezond. Hij doet
precies het verschil tussen
beschouwing onderwerpt,
een gebied waarvan haar geest.
blijkens het uitdragen van on-
evenmin Iets „moois". Toch houdbare theorieën, nog geen be-
ideologieën
tijd gebeurt,
om het christendom universeel te
doen belijden, te zeer concessie
gedaan aan wat de massa direct rold Pinter, waarvan indertijLi
d^'schrijfster 'tan pakken. Men is gaan specu- Ensemble in de regie van Kaïandi
Guttmann met spel van Gu»b«»
Hermus, Henk van Ulsen en
xim Hamel een uitnemende ..Sik
stellen dan deze is. ting dit zou kunnen doen.
Hiermee bedoel ik niet onbil-
jk te zijn jegens Jelsma. Het
gemene niveau is gedaald
...en kan niet straffeloos een
bij de verboden tweede wereldoorlog voeren. Fij-
nere vermogens, ook stilistisch.
zijn teloor gegaan. Men schrijft
niet meer briljant en gecompli
ceerd. maar hard en rechtlijnig.
Het zij zo, er is toch niets aan
te doen Deze roman van Jels
ma heeft kwaliteiten, zij het
geen niveau. En ethisch gespro-
raken zij hun publiek. Hun beel
den zijn immers herkenbaar,
zelfs wanneer deze in symbolen
worden zichtbaar gemaakt.
heeft kunnen
Een voorbeeld. Zij zegt: „Hoe
wel het christendom nog door
vele westerlingen beleden wordt,
Dit moet dan slaan op de vroeg
ste christelijke kunst. Men mag
van een kunsthistorica toch waar
lijk wel een historisch betrouw
baarder berichtgeving
voering gaf. (inmiddels ook
de t v. geweest) is van een
wat beter gehalte. De Enge!)n l(
want de christelijke godsdienst auteur weet uitnemend het g(
Europa ver- klets van het wrakhout der
issa religieu-
de „houten getuigen",
bomen gelijkende
roerloos toezien b
ontmoeting tussen de gelieven,
en het paard ergens in de buurt
van het Muiderslot, dat bijna tot
symbool wordt. De godsdiensti- ëêerd!
ge overwegingen zijn soldaatach
tig eerlijk en simpel gehouden.
Er is geen spoor
Wèl begrepen
voorstellingen te a
i hun levensopvat-
Ware achtergrond
Hetgeen de schrijfster denigre-
verbalis-
Maar de oudere lezer kan toch ken kan het
niet nalaten een vergelijking te werking hebben dan veel brave dendaagse
Zadkine's beeld in de Maasstad
is niet „moor', is geen afbeelding
van de realiteit cn was reeds een
creatie voordat de kunstenaar
aan Rotterdam had gedacht. Des
ondanks doet het de Rotterdam
mers en er wel de-
gelijk de realiteit van de „stad christendom want dit is slechts het godsdienstig beleven
zonder hart" in. Hier wordt dus de overkoepeling
verder gaande wel moderne kunst door de he-
Zulk
als voorlichtster moeilijk
vaardbaar. Immers,
Foutieve kijk rend en bovendien onjuist
goedkoop sentiment kwalificeert,
tspraak maakt haar vond zijn oorsprong in een innige
ian- devotie, die gestalte wist te ge-
het ven aan het diepste
i J. K. van Eer-
huiskamerlectuur.
„begrepen"
•koepeln
te lange lijst
schappen -
[i kerkgemeen-
het geloof
het
de nog analfabete
wel reeds gelovige massa een
zichtbare en te begrijpen
Wij zijn het met dr. Van Guide- Christus wordt beleden. En niet illustratie r
C. RIJNSDORP ner vanzelfsprekend eens, dat het door dogma's wordt het christe- denis. Wie meent dat de vroege
schappij weer te geven. Een mefy
selijk goed gezien en dramati 5: Rui
voortreffelijk opgebouwd stuk. B het
lezing begrijpt men eerst goe mei
voor welk een enorme opgaaf dofl
regisseur van zo'n werk zich gi*"1
steld ziet. Het is natuurlijk gcfT0°
gegeven om over te juichen, mal","
de auteur bewijst met zo'n sti» V0Q
een werkelijke toneelvernieuvvi f«j|
te zijn, zonder dat hij zijn tol to«
vlucht tot viezigheid la GoMtiji
hoeft te nemen ye
Ev. G kei
