i
uit bange tycl
yjm
„De jaren '40-'45"
ZATERDAG 30 SEPTEMBER 1961
Hieuw? Cciterljc (ffoiirnn
Weet u het nog
Brood op de bonnen 51-60;
koffie of thee op bon 85.
Boter, oliën en vetten in dis
tributie.
Gedemobiliseerde militairen,
die werkloos zijn, bij opbouwdienst.
Boscharbeider hielp Engelschen piloot;
tien jaar gevangenisstraf geëischt.
Drinkt Oranje-Benno; per glas 25 ct
Blijft Nederlander in de Nederlandsche
Unie.
Zo was het - zo begon het.
Een verre van afgrijselijk
Duits bezettingsregime. Een
Seyss-lnquart, die uit Berlijn
de order ontving de „Ger
maanse'7 Nederlanders met
zachte hand in het nazi-gareel
te krijgen. De „vergissing'7
van mannen van naam met
de „krachtige en eendrach
tige'7 Nederlandsche Unie.
Zo was het zo bleef het
niet. Als volk wensten de Ne
derlanders niet naar de pijpen
van de Duitsers te dansen. De
bezettingsschroeven werden
aangedraaid, de joden werden
weggevoerd, de verplichte
„Arbeitseinsatz" in Duitsland
werd realiteit. Met de jaren
werd de strafmaat hoger en
hoger. Gijzelaars en verzetslie
den vielen voor het vuurpelo
ton. De repressaille-maatrege-
len kenden geen einde. Het
concentratiekamp werd de ver
blijfplaats van duizenden Ne
derlanders. In het geknechte
vaderland stond op het gering
ste vergrijp de zwaarste straf.
Verdienste
I)i ,.De Jaren '40'45", dat
dezer dagen bij De Bezige Bij
te Amsterdam is uitgegeven,
wordt de geschiedenis van de
vijf bezettingsjaren met docu
menten en foto's verteld. Het
I moet zonder twijfel als
schoeisel. Spoedig krijgen we het
bonnenstelsel voor alles en nog
wat en daarna kunnen we zelfs
op de bonden niets meer krijgen.
Onze jonge mannen zullen
worden gedwongen elders te
gaan werken voor den overwel
diger. We krijgen stellig een
nieuwen Alva met bloedraad en
inquisitie (of een Quisling).
„De Geuzenactie bestaat uit
Op deze pagina geien uij enkele llit
•40—45". een documentaire over de r
verzorgde uitvoering uerd gepublict
Bovenstaande foto's, die de „glorie" van Mn
Nederland" en de Duitse bezetters tonen, ziji
omslag van dit boek, waarin herinneringen uil
zijn te zamen gebracht, dat de ouderen zullen
zo was het" en de jongeren met: ,7.o is h<
■n van het boek „De Jan
irlogsjaren, die in een ze
rd bij „De Bezige Bi)
van Mussert, het .J.egiot
nen, zijn ontleend aan h
igen uit een bange tijd
lijk: we hebben een goed ge
merkt elk papiertje (ook dit
xempïaar' toekomen aai
ra ld nationaal archief dat Rijks-
instituut voor Oorlogsdocumen- afbreek deze actie nooit ook voor alleD' allen
tatie heet. Maar een represen- al krijgt ge soms een bericht
ur ae tweede maal. Overal
agenten aan.
eer. Laat ie- Een thans nog altijd volop pu
blicerende Neder-
tatieve keuze hieruit heeft nog
nooit in gebundele vorm het stellen we geheime
licht gezien, ofschoon toch ook Spoedig hoort ge n
het nageslacht inzicht in de
voor velen zo bange jaren dient
te krijgen.
der deze Geuzenplicht cloen! Eén matieke bemiddelaar.
Geelkerken (geschrev
Orde!"
.Jongens met pit melden zich
allen bij de Waffen SS", luidde
de NSB-slagzln en hoe de jon
gens met pit van het J*gioen
- Nederland" er dan wel uitzogen,
behoorde de heer V H. d. J„, folo duidelijk
Graaf, het hoofd van de Sociala
Jeugddienst van het Departe
ment van Sociale Zaken. Voor
hij ontslag nam later werd
hu door de Duit.er, .e.eee.teerd
in weggevoerd sprak hij zijn Joden zijn ontspanning zal be-
medewerkers o.m. als volgt toe: derven, wanneer de glorie van
toe. onze paardensport zal herrijzen
zonder dat (daarvan alleen maar
„Het is mij duidelijk ge- goklustige Joden profiteren, die
worden, dat ook in ons land de bij de kameelen en niet bij het
z.g. Ariërparagraaf binnenkort Germaansche paard thuis behoo-
zal worden ingevoerd. Hierdoor ren, wanneer, naar wij hopen,
zal het dus noodzakelijk worden, nog andere openbare gelegenhe-
bij aanstellingen van personeel den en met name onze heerliike
na te gaan of de persoon in Germaanse natuur zullen worden
kwestie niet van Joodsche af- beveiligd voor de zedeloosheid
komst is. en de vernielzucht van in de
„Het is daarom, dat lk mij woestijn behoorende lieden, dan
genoodzaakt heb gezien, hoe lief zal ras het oogenblik naderen,
mij mijn werkkring ook is, mijn waarop elke fatsoenlijke Neder-
ontslag in te dienen, daar ik lander zal begrijpen en inzien,
voor mijn geweten, als belijdend waarom het noodzakelijk was.
Christen en Nederlander, deze tot deze maatregelen over te
vraag aan wie ook, nooit zal willen gaan",
stellen, ^edere voorkeur van één
mensch boven een ander, uit
hoofde van zijn behooren tot een
bepaald ras of volk. is in strijd
met de diepste grond van het
geloof in Jezus Christus, in Wien
God. de almachtige schepper
van hemel en aarde, zich aan al
le menschen wil openbaren cn
voor Wien alle menschen gelijk
Voor zijn goede trouw:
een halve ton per jaar
HV.
Mensonterend
drs. A. H. Paape en Han de
Vries) naar een epos hebben ge
zocht, heeft het mis. Van Neder
land wordt een natuurgetrouw
beeld gegeven. Het wordt er in
getekend, zoals het tijdens de
oorlog reilde en zeilde. Hoe dat
We behoeven elkaar geen
voor de ogen te draaien
ok niet mooier en beter voor
doen dan we waren. Er was
vastberadenheid, beginselvast-
behulpzaamheid ten koste
ijf en goed, heldendom tot
et uiterste. Maar er was ook af-
ijdigheid, bereidheid tot schip-
ren, dilettantisme, naïviteit,
fheid, verraad.
We laten hieronder enkele van
documenten voor zichzelf
preken. Het kan slechts- een
beperkte selectie zijn, daar
documentaire meer letters
dan de dikste roman. Aan
lidelijkheid laat de taal echter
kerken): De plaatsvervanger
Mussert heeft een sterk Waalse
inslag. Hij is beslist
sloten tegenstander va
steem, doch niet van
duitse Rijk.
Woudenberg: Deze
„Burgemeesters"
De burgemeesters volgden cur
sussen we weten het allemaal.
In Den Haag werden maande
lijks examens afgenomen, want
de animo was bijzonder groot.
De leergang, opgesteld door een
Wassenaarse „kameraad"-jurlst,
werd verdeeld In vier hoofdstuk
ken. In acht (schriftelijke) af
leveringen kon men zich
Eert moedige getuigenis,
"X" heldhaftige celulKe„l, „Ui, wel- """T'll
vast be- hoofdtrekken der Nederlandse
het svs- ker woorden, ook nog ln deze da-
SJB. •taat.tarichtinr eisen maken. In
het Groot-
vertegen-
overigens al op 17 woordiger van arbeiders in de
mei 1940 ln De Te- NSB is het type van een hand-
legraaf: werksman zonder bijzondere ini
tiatieven, maar met gezond ver-
stand en vertrouwen wekkende redacteur, een tekere M Zwier,.
eenvoud,sheid. werd „e.chreven:
Feldmeyer, Zondervan etc.:
de Over 't algemeen typen, die „Wanneer ln den nu gekomen
„Het wacht
woord Is: orde!
„Die gisteren, ge
durende den gan-
schen dag.
gen, ter harte kunnen worden ge
nomen. Hoe brutaal, plat, mens
onterend en heidens steekt hier
bij het hoofdartikel in Volk en
Vaderland af, dat op 23 juni
1941 door de waarnemend hoofd-
de gemeente-flnan-
Antoi
I j' Duitsche legers goed
kunnen leiden, ook
maatstaven
.T55
en krachtig leger,
dat zich niet ge
droeg als harde
overwinnaars doch
menschen
„Wij moeten nu
de realiteit aan
vaarden Wij zijn
niet langer het
miraculeuze eiland
der gelukzaligheid,
In het zelfde rapport, dat ln
juli 1940 moet zijn geschreven,
maakt Seyss-lnquart Berlijn er
op attent dat de Nederlandse
pers niet aan voorcensuur onder
worpen is, omdat dit het kran
tenleven onmiddellijk zou hebben
lamgelegd. Aan de Duitse kant,
zo vervolgde hij, stond reeds de
NSB-pers, terwijl bij De Tele
graaf van een persoonlijke in
vloed sprake was. In de komen
de dagen zou de gehele socialis
tische pers door middel
Het resultaat?
„Woensdagmiddag", zo luidt
een dagbladbericht uit Oostzaan,
„hield burgemeester De Bree in
het Zuideinde een man aan, die
een zak vervoerde. Aan de
sommatie om te stoppen gaf de
man geen gevolg, maar poogde
ïr zo staat er in één, bijna daarentegen weg te komen. De
door te komen zin. „het Ne- burgemeester zette terstond de
de partij derlandsche strandleven zal achtervolging in en wist door
blijven verschoond van het Jo- hem met zijn wandelstok enke- onder: „Deie winter redde Adolf
dengespuis en onze Noordzee le gevoelige klappen te geven, Hitler ons werelddeel voor de
niet meer zal dienen ter afspoe- den vluchteling tot staan te bren-
ling van vet Jodenvleesch, wan- gen. Het bleek een uit Amster-
neer dientengevolge elke volks- dam afkomstige jood te zijn
genoot weer met onverdeeld ge- die zonder herkenningsster liep.
noegen een dag aan zee zal kun- Des middags is hij op transport
nen zijn, omdat niet meer het gesteld".
„God zond Europa den Ftih-
rer", las een godslasterlijke kop
ln Volk en Vaderland van 22
april Grasmaand 1943.
derde maal".
„Onverenigbaar'
doch geworpen in politieke actie overgenomen
den groten smelt- den,
pot der volkeren,
waaruit, naar wij
hopen, een wereld
gemeenschap zal Op 2 Juni 1940 liet generaal
ontstaan die nie- Winkelman, die ook na het neer-
mand onthoudt leggen van de wapenen nooit
waarop hij recht een blad voor de mond heeft ge-
heeft niet alle nomen, een brief onder de troe-
aardsche welstand pen circuleren, die o.m. de voU
aan één kant en benauwenis aan gende inhoud had:
den anderen kant. „Naar ik uit de couranten heb
j. gelezen heeft een dezer dagen
„De overwinnaar neen em ge- een hooggeplaatst burgerambte-
baar gemaakt, dat wij niet mo- naar aan|ezeten aan een noen-
gen misverstaan en met gejuicht >Dui(se mllll autori-
over zijn overwinning. Ik wilde. m „y ook aanwezig
h?keW'waardigheid beantwoord! Ncderiandsch Kolonel,
den. Zij vragen van ons geen „Het komt mij voor, dat een
serviliteit en denken er niet aan dergelijke handelwijze onverenig-
ons volkskarakter aan te tasten, baar is met de houding, die on-
Ondanks de uitdrukkelijke beve- zerzijds tegenover den vijande-
len van onze eigen overheden lijken bezetter mag en moet
zag ik gisteren nieuwsgierigen worden aangenomen. Men zij
samentroepen om auto's, waarin voor alles waardig en correct en
Duitsche officieren en soldaten men werke loyaal mede ter uit
gezeten waren. Zij hielden zich voering van de maatregelen,
alsof de hen aangapende menig- welke in het belang v
te niet bestond. Léért ons dit burgerbevolking moeten
niets? Ik heb mij een beetje ge- genomen, maar men i
schaamd. Al deze menschen stap verder",
doen hun plicht en volgen de
bevelen van hun eigen overheden.
Zij ontzien onze gevoeligheden.
„Ontzien wij de hunne ook?"
GEHEENTE ahstepoah
2kIUU>9
Hoe men bij ontvangst door
den Leider (Mussert). de groet
„Hou Zee!" uit moest spreken.
De redactie van het Nationaal-
Socialistische Jaarboek had er
een diepgaande studie van ge
maakt.
„Het zeggen van den groet
moet onze geestdrift vertolker"
schreef zij: „Hoe vaak hoorden t
niet de twee woorden
ken; vlak, effen, zonder eenigen
dlo niet te vinden is. kijk dan
eens in een kastje op de trap. 15
mn. voor 12 wordt er doorgaans
geluisterd. Denk er om: zij kun
nen achteruit vluchten. Er staat
een ladder in de tuin."
„Mijnheer Offizier, WUt U zo
goed zijn een tweetal onderdui
kers weg te laten halen (twee
zoons). Minahassastraat 63, Haar
lem-Noord, des morgens voor zes
„Den WelEdele Gestreng#
Heer de Polizei Offizier, Haar
lem. WeLE. Gestr. Heer. Hier
onder volgt een belangrijke me-
dedeellng voor den Duitschen
Weermacht. Allereerst moet on-
geestdrift vertolken", dergeteekende zich, zeer tot zijn
„Hoe vaak hoorden we spijt, zijn naam geheim gehou-
twee woorden op één den, omrede dat hij den politi-
als één woord uitspre- schen ambtenaar van Haarlem
niet vertrouwt, zoals hieronder
blijk geeft. In den Vlamingstraat
krachtig no. 22 alhier is een nest van sa-
gezegd worden. zonder te menkomst van den ondergrond-
schreeuwen. Het „Hou" iets la- sche. zeer gevaarlijke personen
ger en rustiger van toon dan het voor den D. Weermacht, ook zijn
„Zee dat iets meer nadruk er verschillende Haarlemscha
mag hebben. Zoo wordt ons politieagenten erbij betrokken
mooie „Hou Zee!" tot een fie- die er dagelijks komen. Uw
ren klank, die onze nog steeds Hoogachtend. N. Socialist."
slapende Volksgenooten telkens „Aan S
Ariërparagraaf
Een foto, die een schrijnend beeld geeft van hetgeen de NSB-ers met
de steun van de Nazi's tol sfnd brachten. Btrdjes met Joden niet
geuenscht" naren schering en inslag en om hun anti semitisme kracht
bij te zetten bewaakten IVA-mannen de zaken met die bordjes. Maar
de illegale organisaties wekten op tot verzet, waarvan het kaartje
san het „Derde Front" getuigt.
„Karakterschets"
Dit. berichtte Seyss-lnquart,
die als Rijkscommissaris voor
het bezette Neder
lands gebied was
aangesteld. over
enkele verraders
Mussert: Een
liberale nationalist,
die het met fascis
tische methoden
probeert, en tot
voor kort bang
was voor het
Grootduitse Rijk.
Zijn politieke kwa
liteiten wegen niet
op tegen die van
een doorsnee ..Gau
leiter" in het Rijk.
Rost van Ton
ningen: Bezield
met een ideologie,
die op het „Ger-
het nationaal.soci-
alisme is gericht.
Een temperament
volle spreker met
een zeer grote da
dendrang. Zijn
sterkte vindt hij
niet in zichzelf,
maar in de steun
van derden.
Graaf d'Ansem-
bourg: Geen uit
gesproken persoon
lijkheid. Meer een
tactische en diplo-
Joden-ultsluiting, Ariërpara
graaf. Ontelbare ambtenaren
deden er weinig of niets tegen;
«rit 10
in - ÏSft
weer wakker zal schudden, tot
dat hun oogen blijvend zijn open
gegaan".
Verraad
Verraad Een woord met een
sinistere klank. Alleen Nederlan
ders, wier verraad kon worden
bewezen, zijn er na de oorlog
gestraft. Hoeveel onge-
straften lopen er nog rond?
Niemand weet het. Maar er zijn
anonieme briefjes genoeg ge
schreven...
Greep uit de bewijsstukken,
die nog gevonden zijn:
„M. H., Nic. van der Meer.
terrorist. Binnenweg 37, Bennc- opgetekend. Het boek aal
broek, verbergt wapen achter in
z'jn tuin, grote garage. Spoed
te Haarlem, of
Amsterdam. M. H„ 'Zaterdag j.
1. is doorgegeven dat een zekers
mejuffrouw Fie Tuerlings werkt
voor Joden en zit in de onder-
grondsche en verzet beweging.
Nog steeds verschijnt zij Ieders
dag op de Geneeskundige dienst
hier in Haarlem. Signalement:
Bruine beren plusfour. Grijs
blauw gestippelde jas. Om het
hoofd een doekje; blauw met
witte stippels. Heil Hitier en
Duitsland."
We moeten ophouden. W'e zou
den de hele krant kunnen vul
len met de gedragingen der Ne
derlandera ln oorlogstijd, zoals
deze ln „Do Jaren '40—'45" zijn
■den gevorderd,
i de „Krief te
de Weermacht had er 50.000 nodig
ien. Zo tvas dat in juli 1942.
gewenst".
„In perceel Timorstraat 22
zijn nog twee radio-toestellen.
Is dat u bekend? In Perceel De
Listraat 24 of 22 houdt zich een
jongmensch van 24 a 25 Jaar
verborgen. Rijs genaamd. Een
N.S.B.-er. P.S.: Wanneer de ra-
Mededeeling 1
**000**000000000000000000000000000000000000000000000000000000
zeker in een behoefte voorzien,
speciaal van de jongere genera
tic. Tegenover Hef staat leed»
tegenover opofferende vader
landsliefde snorkende oproepen
van landverraders, die tegen het
einde van de oorlog geluidloos
a- probeerden te verdwijnen.
*******0000000000000000,
H VERHAAFF
Eigenaar van Slijterij en Wijnhandel
Pers werd onder curatele gesteld:
r,De ueurs van Schiedam" niets melden
maakt bekend dal hij NIET, aooala
van ver&chillende zijden io beweerd,
fid zou zijn van de
Nationaal Socialistischs
Beweging
meer lid io van do
NEDERLANDSCHE UNIE.
redact
ln 1940, toen de oorlog voor
Nederland na de meidagen nog
it erd een mededeling als die van
H. V'erhaaff uit Schiedam toch
al bijzonder riskant, ilanl reeds
toen vierde hel verraad hoogtij.
oor publicatie)
B2*bf#llri^r» bftrsfférö* ae can: uur, ln het tljzor.
uur van brieven, pakketfte n h te lef cornet prekken,
r'-_en n 1 t worden ^epubl iceerd
Zo uerd de Nederlandse pers gebreideld: niets over censuur mocht worden gepubliceerd, meldde de leien.
