IRDOADF
ROEDE? STOP STOP
'Ruimte
voor ons....
KERNFEITJES
angst of vertrouwen
VAWWiC
Er uit gelicht
ZATERDAG 16 SEPTEMBER 1961
„Ben je bang voor de kernbom?" Het leek ons actueel toe
deze vraag eens op „Ruimte" aan de orde te stellen. Op
deze pagina vind je de reacties, samengevat in één stuk
door Dick Baas (Aolsmeer) en Dick Kapteyn (Schiedam).
Verder kom je werk tegen van Hans Kreuzen (duelloog),
Wim Rouw (kartoen) en Rien de Witte (aangenomen).
KERNBOM
[E paddestoelwolk van de kern
bom ls vooral na de hervat
tin* van de proeven met de
kernwapens meer dan ooit
een symbool geworden. Een
symbool van dreiging en
tegelijk van angst voor die
drèlglng. We kennen de gevolgen
van een kernexplosie, de ver
woesting en de radioactieve stra
ling. Het heeft geen sin hier
over uit te weiden. Wel kunnen
we het als uitgangspunt nemen
voor de vraag: Ben Je bang voor
de kernbom? Ieder die maar
even nadenkt over de gevolgen
van een kernexplosie Is natuur
lijk bang. Waarom anders alle
demonstraties? Waarom anders
wordt er nog steeds naar Hiro
shima gewesen? En een film als
,.On the beach" bevat die geen
ernstige waarschuwing die voort
komt uit de angst. ZIJ die zon
der meer zeggen dat ze de angst
voor de kernbom niet kennen,
hebben de gordijnen om hun be
staan dichtgetrokken en zien geen
werkelijkheid.
En wij Jongeren, die bekend
staan om onze nuchtere kijk en
(soms zelfs) harde realiteitszin?
Waar blijven wij bij het lezen
over bommen van honderd mil
joen TNT? Kun Je dit nog nuch
ter bekijken? Het gevaar van hys
terie ligt even dicht bij als het
gevaar van fatalisme.
Onverstoorbaarheid. Het ge
vaar niet negeren, maar Je er ook
niet door laten beïnvloeden. Rus
tig doorgaan, zoals Churchill
deed. Maar die had een tastbare
vijand tegenover zich en wij zit
ten met het gluiperige gevaar
van uiterst langzame besmetting
van de atmosfeer, waar niets te
gen te doen valt.
Enfin, hier volgen enkele me
ningen van Jongeren. Jongeren
Haarlemmermeerpolder
We staan op een nevelige och
tend op een akker in de wijde
Haarlcmmermeerpolder. In de
verte ligt Schiphol. Langzaam
maakt een Tocpolew—104 van de
Russische Luchtvaartmaatschap-
£ij zich daar los van de grond.
rommend en ronkend zoekt hij
zijn weg naar Moskou. Wij kijken
er alle drie naar. ..Eigenlijk is
het een omgebouwde bommen
werper". zegt de jonge landbou
wer (22>. een van ons drieën,
terwijl hij met het stuur van de
tractor speelt. We reageren niet.
Dan ineens de vraag: ,,Ben je
er eigenlijk bang voor. dat uit
zó'n toestel wel eens een kern
bom kan vallen?" Weer is het
attl.
..Ja, ik ben bang voor zo'n
bom. niet dat ik er elke dag over
denk. maar ergens op de achter
grond is er soms dat gevoel Wat
daar in Hiroshima en Nagasaki
is gebeurd, kan hier toch ook
gebeuren. Rusland is geloof ik
tot alles in staat".
Dat zegt dan een leerling van
Atoom is een Grieks woord
dat ondeelbaar betekent. Vroe
ger dacht men nl., dat het atoom
het kleinste deeltje was, waar
uit een stof bestond.
Bij splitsing van atomen komt
energie vrij. Tevens komen er
neutronen (onderdeeltjes van een
atoom) vrij die bij andere ato
men dezelfde reactie teweeg
brengen. Dit noemt men een
kettingreactie.
Als de kettingreactie snel
verloopt, komt de energie met
een explosieve kracht naar bui-
Voor atoombommen rfebruikt
men uranium-235. De splitsing
hiervan gebeurt met gewone
springstoffen.
De eerste atoombommen vie
len 5 augustus 1945 op Hiroshi
ma en op 9 augustus 1945 op
Nagasaki. De uitwerking was
verschrikkelijk.
De explosieve kracht van
deze bommen was gelijk aan
20.000 ton TNT. TNT is trinitro
toluol, een gewone springstof.
In 1952 werd voor het eerst
een waterstofbom tot ontplof
fing gebracht. Hierbij werd
lithium met waterstofkernen ge
bombardeerd.
Bij de kernexplosies komen
radio-actieve stoffen vrij die
schadelijk zijn voor de gezond
heid.
In Rusland wordt een kern
bom ontwikkeld met een explo
sieve kracht van 100 miljoen
ton TNT. Als men deze hoeveel
heid op vrachtwagens van negen
meter lengte zou laden die elk
tien ton kunnen vervoeren dan
zouden er tien miljoen vracht
wagens nodig zijn die bumper
aan bumper geplaatst een
lengte zouden hebben van 90.000
km., ruim tweemaal de omtrek
van de aarde.
Het overleg in Genève over
de stopzetting van de kernproe
ven blijft nog steeds zonder re
sultaat.
Wanneer wij zeggen dat de
poëzie ontstaat uit een con
flict tussen droom en wer
kelijkheid, beweren wij niets
nieuws. Wij menen echter
ook, dat de droom in deze
tijd een liefdes-droom is en
dat hét kenmerk van de na
oorlogse poëzie (experimen
teel of niet) een verbeelden
van een zoeken naar liefde is.
Als zuivere voorbeelden kun
nen dan genoemd worden
Lodeizen, Andreus en Vro-
man.
Ter illustratie van het
voorgaande een gedicht van
Claesina Huizebosch uit
Krimpen a.d. IJssel:
TWEEDE VRAAG
waren wij maar in het
bos gebleven
onder de boom
met het kind van de liefde;
hadden wij maar nooit
naar de uitgang gevraagd.
tussen de mysterieuze
dauwdraden
zou alles misschien
eindeloos boeiend
zijn gebleven;
nu kennen we elkaar te goed.
De droom van de liefde
wordt hier verstoord door
het elkaar (te goed) kennen.
Een bekend thema. Daar
naast wordt even gezinspeeld
(in de tweede strofe) op de
twijfel aan de bestaanbaar
heid van een liefde voor het
leven. De problematiek van
deze gegevens wordt niet
verder uitgewerkt, er wor
den geen conclusies getrok
ken en geen levenslessen
uitgedeeld. Waarschijnlijk is
dat de charme van het ge
dichtje, dat ondanks het
wrange thema niet cynisch
wordt, zelfs berustend ge
noemd kan worden.
Moeilijker is het deze char
me aan de hand van de ge
bruikte techniek nader te om
schrijven. Het ontbrekéh van
ingewikkelde beelden (eigen
lijk is alleen maar in de eer
ste strofe van beeldspraak
gebruik gemaakt het bos
als symbool van afzonde
ring en technische „foef
jes" als enjambement en me
tafoor geeft deze poëzie een
verstaanbaarheid die ook de
niet poëzie-lezer zal aanspre
ken.
Deze doorzichtigheid en
helderheid zijn kenmerken
die naar wij verwachten
het beeld van de toekom
stige poëzie zullen gaan be
heersen. Hetgeen, hoe
vreemd het ook moge klin
ken, één der gevolgen is van
de vijftiger-beweging.
Ondanks deze helderheid
blijven er voorlopig
vragen onopgelost. Waarom
heet het gedicht „tweede
vraag" èn belangrijker nog:
waarom bestond in het bos
de kans niet elkaar beter te
leren kennen?
Het eerste probleem zal
ieder kunnen oplossen, die
verliefd geweest is en die
gemerkt heeft dat na het ja
woord de moeilijkheden (i.e.
de tweede vraag) pas kwa
men.
De tweede kwestie is iets
ingewikkelder. Zoals wij al
zeiden moet het bos gezien
worden als afzonderings-sym-
bool. In een bewuste afzon
dering van anderen is het
niet moeilijk lief te hebben
(denk maar aan de onbe-
woond-eilandverhalen). Het
vragen naar een uitgang ech
ter, met andere woorden het
contact zoeken met anderen,
betekent dat een stukje van
de persoonlijkheid wordt
opengesteld voor die ande
ren. Men is dan niet meer
voor de volle honderd pro
cent op de partner gericht,
het eerste stadium van ver
liefdheid is voorbij. Het twee
de stadium, samen leven
mét anderen, de vuurproef
dus, heeft deze liefde niet
doorstaan. Men kent elkaar
te goed en beseft dat deze
herkenning het einde is voor
de liefde.
Conclusie: een goed ge
dicht, dat echter door het
ontbreken van een zekere ge
ladenheid toch niet aan een
bepaalde oppervlakkigheid
ontkomt. (Wij beseffen dat
dit een bijzonder vage uit
spraak is).
HANS KREUZEN
AANGENOMEN
De Amerikaanse regering is van
plan een scherm van 350 miljoen
ragfijne koperen naaldjes met een
raket boven de aarde uit te strooien,
dit op een hoogte van 1600 km. Het
is het projekt Westford, waaraan pre
sident Kennedy begin augustus zijn
goedkeuring heeft gehecht. Dit plan
behelst het aanbrengen van een
naaldgordijn van 8 km dik en 40 km
lang in een baan rond de aarde.
Mocht de proef slagen, dan wil men
miljarden van die naaldjes, die in
de vorm van kleine antennes als ra-
dio-reflektoren dienst doen, in de
ruimte brengen. De radio-astronomen
zijn er echter tegen. Het is al moei
lijk genoeg de radio-signalen van de
sterren uit het achtergrond-geruis te
zeven. Als daar de reflektie-naaldjes
nog bijkomen, is het helemaal onbe-
Ik steek de sleutel in het voor
dit doel uitgespaarde gat van de
huisdeur en kom binnen met de
vraag, die min of meer tot groet
is geworden: ,Js er nog post voor
me gekomen?"
„Ja, een rekening en een brief
van de krant."
Om de executie nog even uit
te stellen neem ik eerst de reke-
ning door, dan open ik met een
iets vlugger dan normaal klop- m
pend hart de andere enveloppe.
Dagen achtereen heb ik na
moment uitgezien en nu
dan zover. Wat zal het wordeny
Aangenomen of niet? De afgelo
pen dagen was ik wel gespannen
geweest, maar nu voel ik
warm en tegelijk koud worden.
Met een lichtelijk trillende hand
haal ik de brief tevoorschijn.
M'n ogen vliegen langs de re
gels't Is „ja" geworden.
Verrast en gelukkig lees ik op
m'n kamer de brief nog
over. Dan ren ik het huis weer
uiteven naar Irma
haar te vertellen. Bi- haar flat
aangekomen druk ik op de meest
rechtse van de acht naast elkaar
geplaatste bellen„Zal ze wel
thui« zijn?" De „pong" van de
verzamel-voordeur is als een po
sitief antwoord op m'n wat nega
tieve gedachte. Ik storm de ne
gen trapjes op, gooi ergens
te tijd toch al 'zo weinig zon gehad.
En waarom zouden we die nog eens
achter een koperen gordijn verdonke-
adem voor haar deur. Ze kijkf
me vrij verbaasd
m'n figuur enigszins te redde!
steek ik het papier omhooS
„Wat vind je er van?" „Een hea
bedrag," zegt ze, „wat heb je i«
vredesnaam allemaal gekocht?1
't Is de rekening„Ach RlH
sterdam staat de Nieuwe Kerk. Sinds nee dit bedoel ik," en ik geef
1959 is men bezig met het restaure- ^aar de brief van de krant. ZcJ
Naast het paleis op de Dat
erk.
de sterrenkijkers
gymnasium
Haarlem (18).
Dc landbouwer heeft dat gevoel
niet. Reden: elke dag wordt er
door de radio iets over gezegd,
maar het dringt niet meer tot je
door. Je leeft er langs heen.
Den Haag
Kernsprookje
Er was eens een wijse hin
doe die van klei, kleine leven
de slaven kon maken. Ze
werkten voor hem op het
land en waren hem in allea
behulpzaam. Daar «e echter
groeiden, moest de hindoe, zo
dra ie even groot waren alt
hijaelf, met zijn vinger het
woord „dood" op hun voor
hoofd schrijven. Zij vielen dan
tot stof uitren. Hij maakte
evenwel steeds meer slaven en
op een dag vergat hij er één
te doden. Toen hij zijn
verzuim bemerkte was het te
laat. Hjj kon niet meer bij bet
voorhoofd van de slaaf ko
men en werd enige tijd later
door zijn eigen schepping ge
dood. En de kernwapen-hin
doe? Zal hij in staat blijken
zijn slaaf slaaf te laten, of
hem op tijd te doden?
ar wat
winkels kijken door. even de vraag
aan (jongere) mensen: ..ben jij
bang voor de kernbom?" Vier
meningen van de zes geven we
je even door.
Een meisje van 19 (kantoor):
..ach nee. Zo'n bom is niet leuk
natuurlijk, maar je kunt er toch
niets aan doen. Ik heb wel wat
anders aan mijn hoofd dan poli
tiek
«Nog) een meisje, dit keer 23
(verpleegster). ..Ja, toen ik het
las van die Russische proeven
heb ik wél even zitten denken. Ik
zag het hele ziekenhuis voor me
met allemaal ernstig gewonden
erin. Eigenlijk gek, want als zo'n
bom valt ben je er allemaal ge
weest. je ziekenhuis mcluis. Ik
durfde gewoon niet verder te den
ken
Jongen 18 (monteur). „Die
Russen, ze gooien maar. doe je
niks tegen. We gaan er toch al
lemaal an".
Jongen. 24 (tekenaar). „Ja. ik
vind het afschuwelijk. Er hoeft
tussen al die miljoenen mensen
op de wereld maar één gek te
zijn. die op een knop drukt en 't
is afgelopen. Eigenlijk iets om
eens heel lang over na te denken.
Maar dat doe ik eerlijk gezegd
liever niet
Delft
Kort gesprek met een paar stu
denten. Hun reacties: ..'t Is een
•pel. een verduveld gemeen spel.
zoals kinderen dat spelen. Wie dc
meeste knikkers heeft, kan wat
verliezen en wie geen grote mond
durft opzetten, trekt altijd aan
't kortste eind. De ellende is. dat
er zoveel mensen mee gemoeid
zijn, jezelf incluis
„Vindt u de vraag niet een
beetje kinderachtig? Kunt u er
soms iets aan doen? Dan houd ik
me beleefd aanbevolen."
„Nee. ik verdiep me «r niet
zo sterk in. Natuurlijk we pra
ten als aankomende technische
mensen over dergelijke zaken.
Als je maar nooit vergeet de be
trekkelijkheid ervan in te zien.
van je eigen gepraat dan. 't Is
gewoon té absoluut".
Tot zover deze opmerkingen.
Een aantal reacties hebben we
„er uit gelicht". Laten we reëel
zijn: we zijn een christelijke
krant. En we durven gerust zeg
gen: een vrij christelijke red&k-
tle. Daarom nóg een mening
over deze vraag als besluit van
dit „Ruimte"-onderwerp.
Over 't algemeen bestond bij
„onze" Jeugd vertrouwen in Hem
die de natuur schiep met de
kernenergie erin. Natuurlijk:
Christenen zijn net zo goed bang
ook voor de dood want ledereen
wil leven. Maar al valt er van
daag een kernbom, dan weet Je,
dat dit niet het einde Is. althans
niet hoeft te zijn. Als je zo denkt,
kan een paddestoelwolk een der
de symbool worden....
P. G. de Z.. Ridderkerk En
dat allemaal in dat onbewaakte
ogenblik.
W. H. van O.. Den Haag Stuur
eens poëzie van uw verloofde,
maar dan op uw naam.
Frans B„ Maasland Je zult je
hele leven toch tussen de mensen
moeten zitten, jongen. Het went
waL
zuilen, bedoelen v
leest hem met aandacht, met
haar linker wijsvinger in de
icnt wordt beschouwd, mond. Dan komt ze spontaan'.
nen van ons volk lig- „Fijn, zorg dat je er wat van
maakt."
's Avonds in bed kan ik niet
direkt in slaap komen. Woelend
'Tf **9 i,c n°9 wat na te denken over
el de brief en de gevolgen.
Nu komt het er op aan. Zal ik
van elke keer iets nieuws kunnen
wd- brengen, zal ik het volhouden?
van Je kunt nu niet meer volstaan\
,rm met kakelen; nu moet je ook e
eren kunnen leggen. En dan moetl
een ik denken aan die oude sultan,
sar, die een dagboek wilde gaan bij
oen houden. Hij begon op 18 oktober
en schreef: „deze dag is er niets
bijzonders gebeurd". Op 19 okto-
ren van dit gebonw, dat als
De grootste
gen er begraven cn sinds 1814 wor
den hier de vorsten ingehuldigd. Het
restauratiewerk zal 12 miljoe
den bedragen en men denkt
jaar voor nodig te hebben om het
karwei klaar te krijgen. Twaalf van
de honderd zuilen worden vernieuwd.
Naar onze mening is het bezit van
van een kerk naast het paleis een
belangrijke aangelegenheid. Maar,
zon men voor die twaalf miljoen
gulden niet beter een nieuwe kerk
i bouwen? Een kerk zonder f)er sc}ireef hij; )tdeze dag is
Tijdens i
niets bijzonders gebeurd". En c
20 oktober schreef hij hetzelfde.'
Dat ging zo door tot 31 decern 1
ber. Toen was er nog steeds r
gebeurd en hield hij er maar
op. Maar in zijn leven kon
ook niets gebeuren. Hij sliep de
hele dag. En als hij eens uit r"
Strak,knnnrt, de" hj> d?°r 20"c5! 1
ven omgeven, dat hij met de
toone mensen met het leven -
van Monza werden dertien
gedood. Een niéuw offer op het al-
we weer een auto kopen
merk, dat eerste werd. Voor de fa- niet in aanraking kon komen.
:k kan een grafsteen
slachtoffers er dan nog wel af.
dc
Ik ben blij, dat ik die sultanj
niet ben....Ik beleef elke dag i
wat en het is prettig daar
w over te mogen schrijven. Geri
gesteld door die gedachte slaap!
ik in, dromend van mensen, mas-
Er zijn handelsbesprekingen ge- sa's mensen, die overal in trei-
opend tussen de Sowjet-Unie en nen. bussen en op banken dit
Frankrijk. Dat ia s«n hoopjrvand "uk'e lewm—Weem ik
teken. Beide landen blijken weinig
respect te hebben voor de gezond
heid van de wereldbevolking, zoals
hun kernbom-proeven in resp. Sibe
rië en de Sahara wel aantonen. Ze
zullen elkaar wel wodka en cognac
gaan sturen, hoewel ze kennelijk al
bezopen genoeg doen.
Wij hebben enkele maanden gele
den verschillende malen zeer schril
gedwarsfluiterd tegen de Nederland-
sche Spoorwegen. Met name de zomer
dienstregeling moest het ontgelden
en wij stonden met onze kritiek be
paald niet alleen. Nu alles weer vei
lig, vlug en voordelig verloopt, is dc
N.S nit de pers verdwenen. Wij me
nen echter, dat een hartelijk gemeend
dankwoord voor het overwinnen van
de zeer vele moeilijkheden op zijn
plaats is. Maar, N.S., laat dc afgelo
pen zomerdienstregeling een les ge
weest zijn; voor ons hoeft het alle
maal niet zo vreselijk ving te gaan.
Veilig en voordelig is veel menselij
ker. Denkt u daar in Utrecht eens
aan!!!
De Indonesische regering stelt
krachtige pogingen in het werk om
toeristen naar de eilandenrepubliek te
RIEN DE W1TTI
Rotterdam
trekken. Er zullen nieuwe hotels we»
den gebouwd en het vervoer tusse
de verschillende, waarschijnlij
reeds over honderd jaar gereed zijn
dc toeristencentra, zal verbeten
Misschien gaan ze ook wel moled
bonwen. Soms zou men zeggen, «hl
ze er al stonden, want Soekarno heel
al een aardige klap van de wiek li
