loune sarn
Belgische
Evangelische zending
SARIE EN
DEZE WEEK IN EEN WOELIGE WERELD
ZONDAGSBLAD
ZATERDAG 16 SEPTEMBER 1961
it Os. Jan Gravendeel werkt in donkere mijnstreek
GAAT IN GENK EEN KERK BOUWEN
De
hel i
dehuis zijn door gemeenteleden
en vrienden uit Nederland zelf
gemankt. Op deze foto ziet men
een groepje mensen, dat daarbij
behulpzaam is geneest. Trots
tonen ze hun producten.
deel. Aan de Evence Coppeelaan, een drukke verkeersweg, bewoont
hij een alleraardigst huis. Het Is het bolwerk van het protestantisme in
de door en door rooms-katholieke provincie Limburg. Vanuit deze
„vesting" geschiedt de zendingsarbeid van de Belgische Evangelische
Zending. Met zegen! Klein is men begonnen en veel. heel veel tegenstand
heeft men moeten overwinnen- Maar nu is er dan een gemeente, die
leeft en waarvan elk lid zich als kind van God inzet om het blijde
evangelie uit te dragen aan hen, die er nog nooit van gehoord hebben en,
die in diepe geestelijke ellende verkeren.
Dit it de maquetta i an het nieuwe kerkje van de Belgische Evan
gelische Zending te Genk. Men hoopt binnen niet el te lange tijd met
de bouu te kunnen beginnen.
Ds. Jan Gravendeel is de
tor" waar alles om draait. Toen
hij er zo'n jaar of acht geleden heeft om te boeten voor de zonde
kwam was er niets. Wat hij er van de mensheid, dus ook voor
ontmoette was ontzaglijke nood de honderdduizenden in Belgisch
op allerlei gebied. Hij was er Limburg.
diep door geschokt en vond het Men moet in Genk geweest zijn
een heerlijke taak. dat hij^ juist om te weten hoe uitgestrekt deze
Roep nooit te vroeg: „Hoera!"
ZIET SCHIJNT nu dus allemaal voor elkaar te zijn: een
woonruimte is gevonden, de aanstaande huwelijkspart
ners zijn des zins en willens zich aan alle burgerlijke en
kerkelijke plechtigheden te onderwerpen, de baby is op
komst en wat let iemand derhalve nog om althans deze zaak
z'n beslag te laten krijgen? Het zal voor hen een waar feest
worden en 't voor ons trouwens zijn! als ze veilig en
wel in de huwelijksboot zitten: hiep hier hoera, en lang
zullen ze leven in de gloria! Alleen, men moet niet hoera of
ho roepen, alvorens over de brug te zijn!
Uit de praktijk van een
MAATSCHAPPELIJK
WERKSTER
mocht verkondi- mijnstad met z'n drie kolenmij-
00000000000000000.
'00000000000000000000000000000000000000000000000000000000*aaMM0M*mrK00M
.Een goed voorbeeld meer waard
dan een goede voordracht"
peerd rond
van de mijnen. De stad
50.000 inwoners, die 37 nationali- kerkgangers. Deze w
teiten vertegenwoordigen, en er zij-nis kunnen worden afgesloten
zijn 12.000 huizen. Heel veel on- van het geheel, want verwacht
gehuwde kompels wonen in „pen- wordt, dat men na de ingebruik-
sions", die echter in werkelijk- neming toch niet direct alle 300
heid kroegen zijn van bedenke- plaatsen nodig zal hebben. Aan
lijk allooi. Trouwens op dat ge- de linkerkant krijgt het bedehuis
bied kan men daar vooruit. In een glazen wand, zoals men on
een straat van ongeveer 500 me- der andere heeft in de Pnielkerk
ter lengte telden we in de gau- te Vlaardingen. Het dak doet te-
Als een rots ÏSdï
Jonl» w« mete.n 10 g.grwe» R..d tM tetojm.tojrl ta die ,udP™chftg gebouw worden.
2 denis zich vrij lang geleden
2 afspeelde. En ik moet beken-
nen dat ik van nature optimis-
tisch ben en dat ik dat in die
2 dagen ook nog in vrij ruime Cj.'
-S mate was. Weliswaar had ik reeds destijds m'n zilveren ambts-
jubileum achter de rug, en zijn vijfentwintig jaren wel in staat g-,
*5 om 'n mens 'n tikkeltje zwartgalliger te maken. Vooral een Sj
2 predikant ontdekt dat z'n ambt allerlei teleurstellingen en hin-
■tz dernissen met zich medebrengt. tf-
-li Nu ik dat zo neerschrijf zit ik erover te piekeren, wanneer
v ik zo'n bittere ervaring voor de eerste maal heb opgedaan. Ik 5
2 meen dat 't op de eerste oudejaarsavond was in m'n candi- Ty<
■ïi daatsgemeente. Ik had verbeten zitten te zwoegen op de preek r>j
C die ik bij die gelegenheid houden zou. Wanneer men bedenkt
dat het de 29ste maal was dat ik het Woord bediende, en de 3
2 17e preek die ik onder handen had genomen, dan kunnen in-
<t gewijden zich m'n zweetdroppels en spanningen wel levendig jï|
andere bijeenkomsten. 2 voorstellen. Maar het was tenslotte 'n goede preek geworden
groot als het eiland Walcheren De kerk zelf bevat een grote zaal 4x vond ik toen ik 'm klaar had; achteraf vind ik dat beslist 3
de stadswijken zijn gegroe- met 150 plaatsen, alsmede 10 -* *-■»J-J J-
is. De oppervlakte is bijna beid
de nabijheid gaanderij met 70 plaatsen i
stad telt zo'n zij-nis, die plaats biedt a
2 niet en ik heb 'm al tijden geleden in de prullemand gede- j>'
2 poneerd, maar dat is 'n normaal verschijnsel en daar zwijgen -
we dus over. In elk geval: de tekst was Openbaring 20 vers
12: „En de boeken werden geopend!"
specialist voor het vergeten ambt
tueel, eigentijds en eigenwijs te zijn. Ze leunen te dicht tegen 3
2 ons dagelijkse leven aan. Men ziet het voor zich, op 'n al te ij.1
gemakkelijke manier: 'n zakenman bezig met z'n balansen;
'n rentenier met z'n coupons; 'n vrouw met haar huishoud-
boekje; 'n predikant met doop- en lidmatenregisters ga zo
2 maar door. Maar deze begrijpelijkheid Is in wezen misleidend.
Aan het eind der tijden openen geen mensen him boeken, en
-ï de inhoud van het Boek is niet betrekkelijk, maar definitief.
2 Ik had beter 'n bescheidener tekst kunnen kiezen dan deze! g
In de afgelopen dagen bracht
Lorne Sanny, de president van
de Navigators, een bezoek aan
ons land om contact te hebben
met de Europese leiders van dit
geestelijke werk met zijn vrij
wereldse naam. Enkele Jaren
geleden trad deze beweging plot
seling voor het voetlicht, omdat
zij de opleiding verzorgde van
de nazorgwerkers in de grote
stadionsamenkomsten van Billy
Graham Dat was echter slechts
een zijtak van dit werk dat zich
in hoofdzaak er op concentreert
om de gewone leden van de ker
ken actief te maken. Zij wil
len niet slechts preken dat de
„leken", zoals dat tegenwoordig
meestal heet, weer hnn plaats
in het kerkelijk leven gaan in
nemen, maar deze mensen sti
muleren, activeren en vooral in
staat stellen om dat ook inder
daad te doen. Sanny is de op
volger van de stichter van deze
Eén ding had ik echter wel gedaan: ik had m'n gemeente v
2 voor me gezien. Ik had ln die eerste maanden alle gezinnen j>;
toch im- -s bezocht en ik verbeeldde me dat ik al iets wist van wat er -
houden Sipoedi, "hiüp rïTi^-iïrï-T: *"SE"kSk tut er nog Biet Het hi'rt
ff, heïft onkuis ook oas^ deze ^oestijn van el- geld voor de bouw ontbreekt. De kan ongeluk gevoeld worden waar men louter en alleen geluk
ledafn od de^Gerefor- leQde- Daaraan de Evence Cop- gemeenteleden en belangstellen- c aanwezig denkt, en er kan blijdschap wezen, waar men slechts
vriend wü <wk era tónsten wor- een beroep<»P ie Gerefor^ peelaan ls bet centrum van deze den hebben al veel geofferd. Van <t droefheid vermoedt. Maar vergeef me: ik dicht mijn gemeen-
den. vu je hem ook helpen zoals meerde Kerkenitn onsium om zendingsarbeid. Vandaar trekt dat geld werd de grond gekocht
Je dat mij gedaan hebt. In de een specialist Deze meiden moe- men „u naar de „oonoorden om en werd het materiaal voor de
opwelling van het ogenblik zei ten met Rechte een bepaalde theo- het evangelie van de verlossing stenen betaald. En dat offeren
mü^gra.^niet^aUera^zeg^n door het bloed van Chrlslus te gaat door! De kleine gemeen-
brengen aan hen, die In erbarme- schap kan al wordt er heel
lijke nood verkeren. veel gegeven onmogelijk alles
zelf bekostigen. Daarom hoopt ds.
Men heeft daar in Genk ook jan Gravendeel, dat men van
r,o^5lch?™cno«e nïm 2 "ïln E|ï:
niet voor het voetlicht van confe- kerk is een veel te grootse naam schieden in de vorm van giften
ids rentiezalen en massasamenkomsten, voor dit bouwvallige huis. dat ge- men kan die storten op giro- <t tjET eerste wat me op straat opviel was. dat het daar zo ui-
neel ondermijnd is en gevaar nummer 844245 ten name van de 11 termate rustig was. Op zondagen was ik dan wel niet ge-
Tweevoudiae taak t 1", 'j .trou" heer A. Gravendeel, Prinsenlaan 2 wend aan drommen kerkgangers, maar ze waren er toch dui- jj.
Vee j n ge" Bennekom met vermelding 2 delijk aanwezig. Nu ontbraken ze. Vervolgens ontdekte ik dat ö-
Iedere medewerker heeft dan ^^■^^^^ae^^iegracht ^komen Bouwfonds Kerk Genk en door -£ de middenstanders druk bezig waren met de verkoop van olie-
in tweevoudige 5"
kant moet hij 1* d
nf ,.rio r,r,lr ["0®'
Trotman: „Neen!" Hij besefte dat
er iets mis was, als hij dat zou
doen. Toen hij het teleurgestelde
gezicht zag, voegde hij er aan
toe: „Jij helpt hem zelf. En ik
zal Jou wel leren, hoe je hem
kunt helpen." Nummer twee won
op zijn beurt nummer drie tot g<
loof en in enkele maanden tijd
was er o;5 die boot een kring van
meer dan 125 echte gelovige jonge
matrozen. Uit die tijd stamt ook
de naam: „Navigators." die altijd
JW- moet gebeuren,
sen om zich heen verzamelen die
zij persoonlijk kunnen helpen,
zekere middenstanders en boerenknechts;
komstplannen van de Jeugd en over een milde levensavond
voor bejaarden. Toen deze preek af was en ik 'm nog eens
overlas, meende ik dat elck wat wils zou krijgen. Althans van
-g die gemeentenarén met wier doen en laten, met wier wel- en
wedervaren ik op de hoogte was. En welgemoed schreed ik ter
kerke.
hangen.
Na de oorlog leerde Sanny als
heel jong gelovige Trotman
i zondag aan zondag zo'n hon- het schenken van allerlei materia- bollen, karbonades en alcoholhoudende dranken. En tenslotte
_,P5_ Je2?d len voor de bouw, zoals hout, ste- aanschouwde ik in de kerk alleen een zeer kleine rest 1
blijven 00}c steeds
d" kerkelijke ïe^dersTof "wie' ook nen en glas. 2 normale~bezetting. Want men deed in dat dorp destijds weinig
zijn hulp inroepen, helpen om hen jn het Serhds Er ij Wanneer men weet boe groot de of niets aan Oudejaarsavonden.^ Aan Nieuwjaarsochtenden
aangetrokken
;steU)k« noMe Meven HJn gewon, taak als
optrekken ook toen de chriaten^
rustige, kalme per-
het
visie van Trotman resulteerde
een beweging. Toen Trotman
stierf, was hij de geroepen man
om de leiding van de organisatie,
die zich toen reeds
behoren verrichten.
Daarom hebben de gemeentele- u
Er Is éin opdracht die de Navl- den de kerk telt belijdende h dle' daar
Mde hooiden bij elkaar ge. aotoven post u
.d!l« 1» d« gische Limbu]
heeft gezien op trouwens nog minder En al mijn bereide spijzen
welke wijze deze jonge gemeente 2 boter aan de galg, want de verwachte hoorders ontbraken in
thans gehuisvest is, dan komt 2 ieder opzicht. Kenk, toen was ik voor 'e eerst mijn optimisme
tot de conclusie, dat -K kwijt geraakt. De dingen gaan nooit zoals je denkt. Er zijn
altijd onvoorziene omstandigheden. Hoe zouden
zijn in het geval
WIJKPREDIKANT.
organisatie, Dawson Trotman, Graham miat, maar die juist men>
die enkele j.rcn geleden om het d"">" o^ocht kan
leven kw.m toen hij een meisje
dot overboord wos geslogm van praten Hij mist liever een grote
bijeenkomst dan een persoonlijk
Ïeapreic. Hij zou ieder uur van de
ag wel ergens ter wereld tot pre-
Jozua'sen
Thimotheussen
gische Limburg zon m<
- DgeL^ke tijd een kerk heerlijke taak vervullen,
pastor pastorum van kerkelijke en moet komen. Ze brengen er zelf
geestelijke leiders. Velen kwamen £rot® °öers voor. Minstens een
met hun problemen bij hem. Dat tiende van het weekloon
In de loopgraven
Sanny te nog maar een jonge
man, 41 Jaar oud, wiens naam in
evangeliserende kringen in de we
reld ipch reeds een bekende klank
heeft, omdat hij een vijftal jaren
lang een van de naaste medewer
kers van Billy Graham is geweest.
Hij heeft de leiding gehad van de
nazorg van vrijwel afle grote cam
pagnes van deze Amerikaanse
igelJst. tot hij geroepen werd
leiding van net
venservaring om die spontaan ont- meer. Vele avonden otteren zij de loopgraven geboren is en die
vangen vertrouwenspositie over te °P om bet evangelie uit te ara- nu aan de Staatsbladstraat in
nemen. Maar al zijn andere werk ge° en daarnaast werken ze we- Brussel haar centrum heeft, ver
is gewoon doorgegaan. Er is een kelijks vele uren enthousiast aan rjcht in Genk nog velerlei arbeid.
«nueungoi *uuneu Ta* "Vim ~d2-*T het^heïe bijbelmemorisaüecursus waardoor de voorbereidingen van de kerk- Het is voor ds. Jan Gravendeel
spreken ln grote conferenties. He lijk d.avertóhremoelt?ta dit ge^al mensen een groot aantal sleutel- bouw gelukkig, dat hij er begin van dit
§Sktee«tet tedt? het meT^m niet. Trotman had zijn medewer- verzen uit de bijbel uit hun hoofd Stenen maken jaar in ds. W. Hessels
eens is maar dat er nauwelijks kew Jen^ZoTlï^ozes0'JrauJ'op- «ooSijke bljfflstudie? Ver zijn Tot nu toe heeft zich dat be- heeft, "eze CpredUcant° --
Iets gedaan wordt voor de gewone Paulus Timotheus. zo schriftelijke cursussen speciaal perkt tot het maken van stenen^ Bree_op 25 kilometer afstand leidsters. Zij^ verrichten deze
se ren te en die met zeer modern vele door de ouders verlaten zijn,
meubilair zal worden Ingericht, vinden er een liefderijk tehuis.
Op deze school, die zeven lüa&sen Het nieuwe complex komt tegen-
telt. gaan thans 135 kinderen. ZIJ over de kerk te liggen en ook
Is aangesloten bij de Vereniging daarvoor heeft men de grond
voor protestants-christelijk onder- reeds aangekocht,
wijs ln België, kortweg V.P.C.O. Ja, en zo zouden we door kun-
genoemd. nen gaan. We zouden bijvoorbeeld
Ook heeft men een kinderhui, rtS9eri
de Nieuwe Kuilenweg.
leidde i
werk vsn z jn vriend
lijke vader Dawson Trotman
te nemen.
Korte preek
liet bruidspaar ging bg de predi-
vroeg ór liruidegom nog
drukkrlgk liet tlie dag vooral kort
te maken Dominee knikte en
preekte op de bewuste dag aldus:
„Op irnodi van het bruidspaar
val ik bet kort maken; moge de
lieer liet lang met u maken!
gemeenteleden om hen te active
ren. Opdat zijn spreken niet voor
uit loopt op zijn doen. zorgt hij
zelf dat een groot gedeelte van
zijn tijd juist gewijd wordt aan
navigator- het per50oniijk contact in de eer-
geeste- plaats met zijn naaste mede
werkers. maar ook met eenvoudi
ge gelovigen. Hij wil doen wat hij
preekt, omdat hij weet dat het ny werd er evenwel een team
voorbeeld duidelijker spreekt dan werkers gevormd, die ieder
de voordracht |g Kg
moest ieder die een plaats
verantwoordelijkheid had, noe
klein ook. zorgen dat hU
iemand achter zich had die in dat
werk werd opgeleid. Toch was hij
zelf te sterk een persoonlijkheid
om door één man vervangen te
worden. Onder de leiding van San-
teFisal
tiesamenkomsten tot s
de zendings-
„.„uw, naaischool di, nu gevestigd is in
juffrouw Rie de Jong uit Scheve- de herkzaal en waarvan mejuf-
waardeerde cöilega"bij gekregen ningen is er de directrice van en J Sfndaes^
be- heeft. Deze predikant woont in z« wordt bijgestaan door acht schoo en van de leuBdcluba van
ïen, Bree od 25 kilometer afstand leidsters. Zij verrichten deze ar- 'cnooi en van ae jeugaciuos, van
bijna mee van Genk in de boekwinkel van beid uit liefde en doen er bijzon- J
thans zo'n de RE.Z Men heeft in deze der goed werk. In „Ons Kindar- lei andere, arbei^ die daar
daar is
klaar. Men heeft ei unuu zode u.E.z. Men neen in aeze &ucu w«&. ua „vus rvuiuei- - t iVA» n
loof "zijn gekomen. In Amerika ^^^maakt en^ervond ^ij plaats een prachtig pand gekre- huis'^dat ook m Nederland wel veej om op te-
echter te
de vakantiemaanden gen, dat geschonken werd door bekend is door de kilo-actie,
Hoewel president van een we
reldorganisatie was hij tijdens ons
gesprek toch de eerste die op
stond om te helpen toen een
dienstertje met een blad voor
glasen langs kwam
deur niet zo gau
gen. Zelfs ln die kleine daad voel
de Je dat deae man wil leven
Spontaan begin
eigen tak van het steeds groeien
de werk konden leiden. Dat moest
ook wel, want sedert Trotman
stierf heeft het werk zich verdub
beld.
worden" predikantenconferenties die arbeid
gehouden, die door steeds meer *eel steun
voorgangers worden bezocht; er den. die
worden overal in de wereld chris- naar Genk kwamen
telijke militaire tehuizen opge- zaam te zijn bij het vervullen met de zendingsaibeid begonnen
richt voor de Amerikaanse mili- van. het ideaal, dat de Genkse en al is de oogst dan nog niet
tairen. Het werk op de schepen christenen zich gesteld hebben, groot men is verheugd, dat
de Amerikaanse vloot gaat r"">'
i Nederlandse vrien- ëen darnel* die in haar leven
weekje of langer haar bezit aan de Heer wenste te
behulp- geven. Ook in Bree
door en breidt zich uit
reld vraagt steeds c
l de i
In het oude bouwvallige kerk;
u. «M 1a^naarB.1!fr".!,l.h™5tovet d
maanden tot vijftien Jaar. De
plannen liggen al klaar voor de
bouw van een nieuw tehuis, dat
HHI zal bestaan uit een hoofdgebouw
in deze Belgische aï"véle**contactèn'heeft' en zes paviljoens, die alle plaats i.nT^eiï.K' ma®r in geneel
mijnstad bijzonder erkentelijk bieden aan twaalf kinderen. Het ^.Limburg. De jonge ge-
voor. Ds. Hessete werkt nu een dag oude gebouw is veel en veel te op dlt °nmet®-
De stenen zijn er dus en de in Bree en de andere dagen in klein. Men is niet meer ln staat ^^^JPSSveld, waar de vel-
grond ook. Deze kerk komt te Genk. Daardoor wordt de arbeid kinderen aan te trekken en door aen wu 21Jn om te oogsten.
Evence Coppeelaan van ds. Gravendeel ontlast. Hij het ruimtegebrek is men genood- Ds. Jan Gravendeel zei ons bij
zwart doek. Daarop
staan in gouden letters de woor
den „Jezus leeft". Van die leven
de Heiland wil men getuigen, niet
alleen in Genk, maar in geheel
Er is een tekort aan geschikte
In bijzonder hebben de Naviga- mensen op het ogenblik, omdat naasi ae öcnooi mei aen oijoei. Kan zien nu ook aan anuere ia- zaaxi in iwee eiappe» ie «eu. nei w sou era: ,.»»e uoen »um m»»
tors de invloed gevoeld van een het aantal aanvragen zo groot is. Architect Paul Calame uit Brus- ken geven, zoals onder andere Gelukkig heeft men thans als glorie voor Jezus. In eigen kracht
plntsel'nee rü.nrve belangstelling De navigators kennen geen oplei- sel heeft geheel belangeloos een het werk voor de stichting „In de overgangsmaatregel beslag kun- zouden we niets kunnen doen,
in 1 kerken voor de taak en de dingsschool, al organiseren zij bij- prachtig ontwerp gemaakt voor Rechte Straat". nen leggen op een ruim pand, maar Hij, die gezegd heeft „Gij
pi n jj.; in de kerk. zondere cursussen. Een navigator dit gebouw, dat in totaal 300 zit- Rond de Evence Coppeelaan ver- dat een honderdvijftig meter ver- zult Mijn getuigen zijn", geeft
s'nds prof dr H Kraemer zijn word je door naast een ander plaatsen zal tellen. Ei voor staat rijst, ate alle plannen verwezen- wiiderd is van het huidige huis. ons kracht. We zijn dankbaar
bock over vergeten ambt" mee te gaan werken. Meestal zijn een groot kruis en links van de lijkt worden, een groots centrum Zolang de nieuwbouw nog niet voor het medeleven, dat we uit
schreef neb n 'vcrschiller.de oe- dit jonge universiteitsstudenten die ingang bevindt zich een vleugel, van de Belgische Evangelische voltooid is kan men daar de ze- Nederland ontvangen. Gaven zijn
curner che r n -n beroep op echter in de verhouding van man waarvan de benedenverdieping Zending. Naast de kerk staat genrijke arbeid onder de in nood belangrijk, we kunnen ze niet
dc „an om te ko- tot man of vrouw tot vrouw leren gebruikt zal worden voor de zen- reeds de Schooi met den Bijbel, verkerende jeugd voortzetten, missen. Het belangrijkste Is ecb-
men heloen Zo v: de Nationa- wat in een collegezaal niet ge- dingsnaaischool en de bovenver- die men nu met hoofdzakelijk Een arbeid, die rijk gezegend ter het gebed voor ons werk. Dal
le Christelijke Rand van de Phi- leerd kan worden. dieping voor de zondagsschoolar- eigen krachten aan het moderni- wordt. De kinderen, waarvan er hebben we heel erg nodig!"
Morgen Bondsdagverkiezingen in West-Duitsland -
Over de uitslag niets met zekerheid te zeggen
pvE VERKIEZINGEN voor de
1' vierde Westdultse Bondsdag
worden onder bijzondere om
standigheden gehouden. Daar te
In de eemle plaat* de Internati
onale crisis, die zich de laatste
tijd weer heeft toegespitst op
de Duitse kwestie en In het blj-
londer op het Berlljnse vraag-
atuk. Voorts hebben we te ma
ken met twee kandidaten, die
be kien In het grote conflict om
Berlijn een leidende rol hebben
ge* pee ld. En tenslotte heeft het
feh, dat de social telen met een
populaire kandidaat en een
meer tot de verbeelding spre
kend verkieztngoprogram voor
de dag zijn gekomen, er toe ge
leld dat ook thans nog niets
met zekerheid over de uttalag
van de verkiezingen van moi>
gen valt te «eggen. De belang
rijkste vraag Is. of de CDU van
bondskanselier Adenauer er In
«al slagen, de absolute meer
derheid in de Bondsdag te be
houden. Is dit niet het geval,
dan «al lijn p*rtlJ voortaan
aangewezen rijn op de welwil
lende medewerking van de libe
rale Vrije Demokraltecbe Partij
(FDP). En hel 1a nu reeds dui
delijk. dal de liberalen hun huid
to duur mogelijk aan de CDU'
rallen verkopen. aangenomen
dal «IJ ook na de verkletbigen
blijven weigeren naar samen
werking met de socialisten te
Met een grootscheepse over
winning van de socialistische
partij (SPD) wordt in de Bonds
republiek geen rekening gehou
den. Willy Brandt, de burgemees
ter van Wevt-Berlijn. die Ade
nauers tegenkandidaat is. houdt
begrijpelijkerwij» vol. dat die
mogelijkheid wel degelijk be
staat. Maar in zijn partij is er
vrijwel niemand, die er in ge
looft. Niettemin is er geen en
kele reden om een dergelijk
succes voor Brandt geheel uit
te sluiten.
De verkiezingen worden nu
eenmaal onder volkomen andere
omstandigheden gebonden als
vier en acht jaar geleden. Hel
gaat er nu niet alleen om, of
bet beleid van Adenauer de
voorkeur verdient boven dat
van een socialistische kanselier,
die er andere opvattingen op na
houdt. De opvattingen van bei
de grote partijen lopen nn niet
ver meer uiteen. Bovendien be
schikken de socialisten over een
kandidaat, van wie niet behoeft
te worden gevreesd, dat bij in
een llcbtsinnig optimisme een
koehandel met de Sow jetunie
sal gaan bedrijven.
Er zullen dus veel mensen
zijn, die vorige keren hun stem
aan de SPD hebben onthouden
omdat de kand.daat Erich Ol-
lenhauer) en het partijprogram
hen niet aanstonden, maar nu
geen enkel bezwaar meer zien
om hem met Brandt en het nieu
we program maar weer eens
te gaan proberen. Het is moge-
lijk, dat zij van het standpunt
uitgaan, dat Adenauer nu twaalf
jaar achtereen aan bet bewind
geweest is en dat zich nu een
geschikte gelegenheid voordoet
om in Bonn een nieuw begin te
maken. Een nieuwe regerings
ploeg zou zich niet belast we
ten met de verantwoordelijkheid
voor de niet opgeloste proble
men van de naoorlogse jaren en
zou gemakkelijker dan baar
voorganger me: een nieuwe be
nadering van die oude vraag
stukken tevoorschijn kunnen ko
men. zonder zich in enig opzicht
te compromitteren.
Dat de CDl' hier rekening
mee houdt bleek in de afgelo
pen weken «'uidelljk uit de veel
vuldige verklaringen van de re
gering te Bonn. dat zij altijd
voor onderhandelingen met de
Sowjetunie i* geweest en dat «IJ
bereid te, het gehele probleem
van de Duitse hereniging tegen
de achtergrond van een vetllg-
heidsverdrag tussen Oot en West
aan een nieuw onderzoek te on
derwerpen.
Dit neemt echter met weg.
dat vele anderen er niets voor
zullen voelen, te gaan experi
menteren in een periode van de
geschiedenis, waarin elke aarze
ling ernstige gevolgen kan heb
ben. omdat zij bij de tegenpar
tij tot een gevaarlijke misreke
ning zou kunnen leiden.
Men weet, wat men aan Aden
auer en diens voornaamste me
dewerkers heeft. Men zal zich
toch moeten realiseren, dat de
houding, welke de „oude heer
in Bonn" sedert 1949 heeft aan
genomen in grote trekken de
enig juiste is geweest. Niemand
zal na wat er in de afgelopen
maanden gebeurd is nog willen
volhouden, dat de hereniging
van Duitsland al lang een feit
zou zijn geweest, als Adenauer
zich niet zo halsstarrig zou heb
ben gedragen.
Iedereen kan weten, dat de
Russen (zowel onder Stalin als
onder Cbroesjtajefnooit van
plan zijn geweest, het door hen
bezette deel van Duitsland prijs
te geven. Zij zijn er slechts op
alt geweest, de situatie in YVest-
Duitsiand zodanig te beïnvloe
den, dat een hereniging op Rus
sische voorwaarden mogelijk
zou zijn geworden.
Historie
Wanneer de socialisten fn 1949
of later aan de macht zouden
zijn gekomen, zouden zij daar
wellicht ln geslaagd zijn ook.
Dan zou niet alleen Oost-Dults-
land, maar ook West-Dultoland
nn (naar Fins voorbeeld) bin
nen de Russische Invloedssfeer
hebben gelegen. Het Is dan ook
inaar de mens gesproken) aan
het doortastende optreden van
bondskanselier Adenauer te dan
ken geweest, dat de Russen niet
In deze opzet zijn geslsagd.
Wie in deze dagen in West-
Duitsland de naoorlogse geschie
denis van de binnenlandse poli
tiek nog eens goed naleest, die
zal schrikken van de zonder
meer onverantwoordelijke hou
ding, die de socialistische lei
ders al die tijd hebben aangeno
men. totdat zij vorig jaar on
danks felle tegenkanting binnen
de partij, besloten een volledige
ommezwaai te maken en een
poging te doen. de CDU van
Adenauer te overtroeven. Zij
hebben zonder het te willen
steeds de Sowjetunie in de kaart
gespeeld, door nee te zeggen als
Adenauer Ja zei (en omge
keerd).
Het te evenwel de vraag, of
de Westduitse kiezers bij het be
oordelen van de partijen en
haar programma's het heden
aan het verleden zullen toetsen.
We hebben er al eens op gewe
zen, dat het politieke meeleven
van de bevolking van West-
Duitsland nu niet bepaald groot
is. Er is een kleine kans, dat
de gespannen internationale si
tuatie, die regelrecht verband
houdt met het nog steeds onop
geloste Duitse probleem en de
daaruit voortvloeiende Berlijnse
crisis, de ruim 37 miljoen stem
gerechtigden, die de bondsrepu
bliek kent met de neus boven
op de problematiek worden ge
drukt. waarmee zij morgen aan
de stembus worden geconfron
teerd. Laten we hopen dat het
zo is en dat men ook in staat
is, het nogal geruchtmakende
optreden van Willy Brandt in de
spannende dagen, die Berlijn vo
rige maand gekend heeft, bin
nen zijn ware proporties te zien.
Wat Brandt deed was onver
valste verklezlngspropaganQa en
wat nog erger was. een po
ging om de Ver. Staten onder
druk te zetten op een ogenblik
dat hij als burgemeester van
West-Berlijn niet kon weten,
wat Kennedy er als president
van de Verenigde Staten van
weerhield, ln Berlijn tot een
drastisch optreden te besluiten.
De uitval naar Adenauer, wie
hij verweet, nog niet naar West-
Berlijn te zijn gekomen, ligt In
hetzelfde vlak.
In de afgelopen weken hebben
opinie-onderzoekers geconsta
teerd, dat de gebeurtenissen in
en om Berlijn in het voordeel
van Willy Brandt hebben ge
werkt. Dit is ook wel verklaar
baar. omdat zijn ietwat aanma
tigende houding tegenover Ken
nedy en Adenauer wel tot de
verbeelding van vele Duitsers
spreekt en met name tot de ve
le miljoenen ontheemden en
vluchtelingen, die zich na de
oorlog weliswaar een nieuw be
staan in West-Duitsland hebben
opgebouwd, maar toch blijven
verlangen en blijven streven naar
teruggave van hun geboorte
grond. Wellicht spreekt Willy
Brandt ook tot de verbeelding
van vele van deze mensen, die
van huis en haard verdreven
zijn en er bij wijze van spreken
alles voor over hebben, om de
dag te kunnen beleven dat zij
naar hun „vaderland" kunnen
terugkeren.
Zij zullen zich niet realiseren,
dat Brandt wanneer hij
eenmaal bondskanselier zou zijn
geworden onder het gewicht
van de enorme verantwoorde
lijkheid, welke hij te dragen zou
krijgen, niet meer zulke licht
zinnige stappen zou kunnen ne
men. Nu hij slechts burgemees
ter van Berlijn te, kan hij zich
de weelde nog veroorloven,
Adenauer in vele opzichten
(schijnbaar) te overtroeven.
Hoe dan ook, het zal er mor
gen wellicht om spannen. De ab
solute meerderheid van Aden
auer's CDU lijkt in gevaar te
zijn, maar hierover valt echt
niets met zekerheid te zeggen.
Er is evenveel kans, dat die
meerderheid behouden blijft, zij
het dan dat zij minder groot zal
zijn. Vindt er tegen de verwach
ting in evenwel een soort politie
ke aardverschuiving plaats, dan
zal niet alleen de absolute
meerderheid teloor gaan, maar
zal het ook de vraag zijn, of de
CDU en de FDP samen zoveel
zetels zullen halen, dat zij sa
men over een royale meerder
heid in de Bondsdag beschik
ken.
We zelden het al: een derge
lijk politiek fenomeen wordt niet
verwacht, maar bij verkiezin
gen als morgen worden gehou
den la voor het eerst In twaalf
jaar van alles mogelijk.
Nu nog iets over de wijze,
waarop de Westduitse Bondsdag
wordt gekozen. Dat er slechts
vier partijen in het parlement
vertegenwoordigd zijn is niet de
schuld van de grote partijen
maar een gevolg van het feit,
dat het Westduitse publiek er izi
1957 blijkbaar de voorkeur aan
gegeven heeft, zijn stem op
de kandidaat van een der beide
grote partijen uit te brengen.
Ongeveer de helft van de
Bondsdagleden (247 in dit ge
val) worden volgens het distric
tenstelselsysteem gekozen. De
rest (in 1957 waren het er
250) valt onder het systeem van
de evenredige vertegenwoordi
ging; het kunnen er ook meer of
minder dan 250 zijn. Op het
stembiljet, dat iedere Westduitse
kiezer morgen moet invullen,
zijn twee lijsten afgedrukt. Ieder
kan twee stemmen uitbrengen,
een „Erststimme" en een
„Zweitstimme".
De eerste stem te bestemd
voor een kandidaat ln het eigen
kiesdistrict. Aangezien de kan
didaat met de meeste stemmen
de zetel van het district ver
overt, zullen de aanhangers van
de partijen, die vrijwel geen
kans op een overwinning heb
ben, steeds op de kandidaat
stemmen die voor hen aan
vaardbaar Is, ofschoon hij een
andere partij vertegenwoordigt.
De uitslag van dit deel van de
verkiezingen geeft dus geen ge
trouw beeld van de politieke si
tuatie.
De kleinen
Dit laatste is wel het geval
met de zetels, die worden toe
gewezen naar aanleiding van de
uitgebrachte „Zweitstimmen"
die volgens het stelsel van de
evenredige vertegenwoordiging
over de partijen worden ver
deeld. Daar hebben de kleinere
partijen ook een kans, voorop
gesteld dat de kiezers behoefte
aan dergelijke groeperingen
hebben, wat dus in 1957 niet het
geval was. De kleine partijen
kunnen alleen maar in de
Bondsdag terecht komen, als zij
tenminste 5 pet. van bet totaal
uitgebrachte aantal stemmen op
zich weten te veroveren. De
Deutsche Partei is in 1957 nog
geslaagd, zich te handhav.en,
dank zij de medewerking van
de CDU. die op haar beurt bij
de diatrictaverkiezingen op de
steun van DP-aanhangers kon
rekenen. De BHE (vluchtelingen-
partij) koo zich echter niet
Belde groeperingen gaan dit
|aar samen en zullen er zeker
ln slagen meer zetels in de
wacht te slepen, dan de DP
tham alleen heeft. Ook beeft
zich een vredesunie (D.F.U.)
aangemeld, die hoopt te profi
teren van de door communisten
en ontevreden socialisten uit te
brengen stemmen. Het is Inte
ressant, deze groep in de gaten
te houden....
De verdeling
De uitslag van de verkiezin
gen van 1957 (waaraan door 31
miljoen mensen werd deelgeno
men) leverde de CDU 50.2 pet.
van de stemmen, 194 districts
zetels. 76 partijzetels en in to
taal 270 zetels op. De SPD
kreeg 31.8 pet. van de stem
men. 46 districtszetels, 123 par
tijzetels en in totaal 169 zetels.
I>e FDP moest het doen met
7.7 pet. van de stemmen, 1 dis-
trictszetel, 40 partijzetels en in
totaal 41 zetels, terwijl de DP
3.4 pet. van de stemmen, 6
districtszetels, 11 partijzetels en
in totaal 17 zetels in de Bonds
dag kreeg toegewezen.
Men ziet, dat de CDU veel
minder partijzetels heeft dan de
SPD en dat de partij van Aden
auer het dus klaarblijkelijk
moet hebben van de stemmen,
die niet CDU-kiezers bij de dis
tricteverkiezingen op de CDU
uitbrengen, omdat hun eigen
partij kansloos is en tij willen
voorkomen, dat een socialist de
zetel van het district verovert.
Men ziet dus, in welke hoek de
mogelijkheden voor de soclali»>
ten het grootst zijn..,.
