Jliruttic £diisrlje GTouranl
Vóór zaterdag
bovengrondse
stoppen met
kernproeven
Commentaar
Aldus eist Westen
van de Sowjetunie
Gesprek Kennedy-
Chroesjtsjef
Russen stelen Franse boekwerken
Nehroe in Belgrado verwacht:
im m
WIN!
jewarehalvezHtitv!
Beperkter bevoegdheid
voor Goulart
9
MAANDAG 4 SEPTEMBER 1961
KANTOREN: Steenstraat 37.
TELEFOON: alle afdelingen 31441.
POSTREKENING: 58938-
KLACHTENDIENST: bezorging 1819 tL
ADVERTENTIES: 0.20 per millimeter
Familieberichten 0.18 per millimeter.
(Bij contract belangrijke korting)
Tweeënveertigste jaargang no. 12268
CHRISTELIJKEATIONAAL DAGBLAD
„Sttnleasiici) is ahfbliten
mgn bert ia tegbeaspati'*
Kraan
in de Lek
Zie pagina 7
/^HROESJTSJEF moet uiterlijk zaterdag a.s. beslissen over een voorstel
van de Ver. Staten en Engeland, in te stemmen met een verbod van
kernwapenproeven boven de grond, die radio-actieve neerslag kunnen ver
oorzaken. Kennedy en Macmillan, die blijkbaar gebruik willen maken van
de huidige voor het Westen gunstige internationale politieke sfeer, hebben
hun ultimatieve voorstel vervat in een gemeenschappelijke verklaring, die
gisteravond werd gepubliceerd.
In de verklaring wordt voorge
steld, dat de drie landen niet later
dan 9 september een akkoord teke
nen en de Ver. Naties hiervan in
kennis stellen. Kennedy en Macmil
lan stellen geen extra controlemaat
regelen voor, doch zijn bereid, te
vertrouwen op de bestaande metho
den voor het ontdekken van kern
proeven.
Twee van de belangrijkste
deelnemers der „neutralen"
in Belgrado: links president
Sukarno van Indonesië, in
gesprek met premier Nehroe
van India.
Nieuws in
één oogopslag
Voor zaterdag a.s. moet
premier Chroesjtsjef ant
woorden op een voorstel
van de Ver. Staten en En
geland in te stemmen met
een verbod van kernwa
penproeven bóven de
grond, welke radio-aotie-
ve neerslag tot gevolg
kunnen hebben. Controle
maatregelen worden niet
voorgesteld. Een akkoord
zou in Genève getekend
moeten worden.
8 De Indiase premier
Nehroe, die woensdag in
Moskou hoopt te arriveren,
heeft op de conferentie
van neutrale landen in
Belgrado o.m. verklaard
van oordeel te zijn dal
Kennedy en Chroesjtsjef
elkaar spoedig zullen ont
moeten. In Belgrado is nu
ook een Kongolese delega
tie aangekomen.
In een nota aan het
Westen heeft Moskou ont
kend dat er een viermo-
gendhedenovereenkomst
zou bestaan, waarin het
recht op vrij commercieel
verkeer via de luchtcorri-
dors naar Berlijn is vast
gelegd. Gebruik van deze
corrifors zal worden be
schouwd als een daad van
agressie.
Vice-president Goulart
zou akkoord zijn gegaan
met een door het Brazili
aanse parlement^ aangeno
men amendement op de
grondwet, volgens hetwelk
de functie van de presi
dent voornamelijk repre
sentatief zou zijn en de
werkelijke machit bij een
premier zou berusten. In
het land zelf is de situatie
zeer onoverzichtelijk.
De afgelopen dagen zijn
politie en justitie bezig
geweest met het onder
zoek in de zaak van de
moord op twee bejaarde
landbouwers in Sprang-
Capelle. Tot vanmorgen
had het onderzoek nog
geen positieve resultaten
opgeleverd.
Minister De Pous heeft
verklaard dat dit jaar het
nationale inkomen met
naar schatting anderhalf
miljard gulden zal stijgen,
maar dat een toeneming
van de bestedingen met
nominaal 2,7 miljard kan
worden verwacht.
Uit documenten die de
Franse politie in handen
zijn gevallen, valt af te
leiden dat er een voor
lopige regering voor
Frans Algerije is gesticht
die haar zetel heeft op de
Balearen en die onder lei
ding staat van Joseph Or
tiz. de caféhouder die bij
verstek ter dood veroor
deeld werd wegens zijn
aandeel in de mislukte op
stand van januari 1960 in
Algiers.
spoedig met elkaar gaan pra
ten, aldus heeft de Indische premier
Nehroe gisteren als zijn mening te
kennen gegeven op de topconferentie
van de niet-verbonden landen te
Belgrado. Zij moeten, zo zeide
Nehroe, de emotionele en psycholo
gische bezwaren uit de weg ruimen,
die nu de wereld naar een oorlog
leiden. Hij weigerde te antwoorden
op een vraag, of hij een Oost-West
bijeenkomst wil organiseren tijdens
zijn bezoek aan Moskou, dat woens
dag begint.
De gedachten op de conferentie gaan
naar twee mogelijkheden uit: Het aan
nemen van een resolutie, waarin Kennedy
en Chroesjtsjef worden uitgenodigd, zo
spoedig mogelijk bij elkaar te komen, of
het rechtstreeks uitnodigen van beid»
staatslieden voor een pntmoeting.
Een belangrijke stroming vindt het
kolonialisme echter belangrijker dan het
oorlogsgevaar en daarom zal nog een
resolutie worden aangenomen, waarin
bedoeld „vraagstuk" uitvoerig aan de
orde zal komen. Nehroe verklaarde even
wel. dat alles ondergeschikt is aan het
gevaar van een oorlog. De Indische
premier maakte er ook bezwaar tegen
dat een aantal voorbeelden van kolonia
lisme met name zullen worden genoemd
Het is echter de vraag, of men naar hen»
zal luisteren.
Er werd veel en lang gesproken. Tito
(president van het gastland Joegoslavië)
drong aan op het houden van twee we
reldconferenties. één over de ontwape
ning en een andere om van de hele
wereld een gemeenschappelijke markt
te maken. Aartsbisschop Makarios (pre
sident van Cyprus) stelde voor. de Duit
sers in een plebisciet te laten beslissen
over hun vorm en systeem van regeren
en over de vraag, of Duitsland herenigd
moet worden oï verdeeld moet blijven
Keizer Haiie Selassie van Ethiopië
verlangde, dat de neutrale landen de
Berlijnse kwestie voor de Ver. Naties
zullen brengen. Hjj steunde het beginsel
van de vrUe toegang tot West-Berlyn
Mevrouw Randaranaike, premier vau
Ceylon, zeide ook als vrouw en moeder
Ie z(jn gekomen. Ze zei, niet te kunnen
geloven, dat er een moeder is, die het kan
verdragen, de mogelijkheid onder ogen
te zien, dat haar kinderen blootgesteld
worden aan kernstraling en een langzam*
dood.
Vermelden we nog, dat de Kongolese
delegatie ook in Belgrado is gearriveerd
onder leiding van premier Adoela. Hij
werd vergezeld door Antoine Gizenga, de
loemoembistische vice-premier van
Kongo, die zijn hoofdkwartier nog altijd
in Stanleystad heeft en door Justin Bom-
boko. de Kongolese minister van buiten
landse zaken.
Tsjombe vreest voor
samenzwering
President Tsjombe van Katanga heeft
zaterdag op een persconferentie in Elisa-
bethstad de centrale Kongolese regering
ervan beschuldigd, dat zij samenzweert
om hem te arresteren en wanorde in Ka-
tanga te zaaien. Volgens hem steunden de
Ver. Naties zUn vijanden door de buiten
landse adviseurs weg te sturen. Het doel
van het ln Leopoldstad gesmede komplot
zon zijn. een einde te maken aan de on
afhankelijkheid van Katanga.
De vertegenwoordiger van de Ver. Na
ties in Katanga, O'brien, ontkende echter
de medewerking van de V.N. in dit kom
plot. O'brien deelde mee. dat 10.000 Ka-
tanganen een toevlucht hadden gezocht
in kampen van de V.N. Hij noemde de
toestand zeer ernstig. In een onderhoud
dat hij met Tsjombe hierover had in te
genwoordigheid van vertegenwoordigers
van de vluchtelingen, verklaarde de Ka-
tangaanse president dat hij de schuldigen
zou laten straffen. De vluchtelingen eis
ten dat de minister van binnenlandse za
ken, Moenongo, zou worden afgezet.
Ten slotte vermelden we nog dat de
Ver. Naties de Tunesiër Chiari aangewe
zen hebben als hoofd van de burgerlijke
activiteit van de volkerenorganisatie in
Kongo en de Ghanese brigade-generaal
Michel als stafchef van de V.N.-strijd-
macht Michel werd zaterdag ernstig ge
wond bij een vliegongeluk dat hem in
Accra overkwam.
Geen moord doeh
ongeluk in
Kessenich
(Van onze correspondent)
De Belgische justitie heeft de 45-jarige
H. R. uit het Limburgse plaatsje Thorn
ontslagen van rechtsvervolging cn op
vrije voeten gesteld. Hangende een inge
steld onderzoek naar de dood van zijn
vriend, de doofstomme Jan K. uit Thorn
die verleden week in de nacht van zon
dag op maandag dood langs de weg werd
aangetroffen, was R. in voorlopige hech
tenis genomen. K. werd maandagmor
gen levenloos aangetroffen in het gras
langs de weg; een onderzoek wees uit dat
de dood was veroorzaakt door geweld.
N.V. Tekskif ibritk J. Grese -Hëk.rk
Beide westerse staatslieden bevestigen
het ernstige verlangen van hun regerin
gen, een verdrag te sluiten tot het ver
bieden van alle vormen van kernproe
ven, ook ondergronds.
Zij betreuren het dat de Sowjets een
dergelijk akkoord verhinderen en voegen
er aan toe. dat het hun bedoeling is, het
mensdom te beschermen tegen de toe
nemende gevaden van verontreiniging
van de dampkring en bij te dragen tot
vermindering van de internationale
spanning. Zij hebben Chroesjtsjef ver
zocht, te telegraferen, dat hij het voor
stel aanneemt en dat de Sowjetunie haar
nieuwe kernproeven boven de grond
staakt. Als plaats, waar de overeenkomst
gesloten zou moeten worden, wordt
Genève genoemd.
In Belgrado werd het nieuws door de
zgn. niet-gebonden landen met instem
ming begroet Het westerse voorstel komt
dan ook op een zeer gunstig ogenblik,
omdat de Indische premier Nehroe woens
dag in Moskou hoopt te arriveren om te
trachten tusen Oost en West te bemid
delen.
De Russische hervatting der kern
proeven heeft allerwege commentaren
ontlokt. De premier van de Maleise fe
deratie, toenkoe Abdoel Rahman, heeft
het tot ontploffing brengen van een Rus- j
slsche bom „betreurenswaardig" ge
noemd cn een bewijs voor de „grote
minachting die de Rusen voor de open
bare mening hebben". Het Oostdultse
staatshoofd daarentegen heeft zich
thouslast achter de Rusische gedragslijn
geplaatst, evenals president Novothy
Tsjecho-Slowakije. In Indische en Indo
nesische bladen werd kritiek geleverd op
het Russische besluit.
De „Times of India" schreef dat de
Rusen een nieuwe golf van hysterie
hebben veroorzaakt. Het blad noemt het
besluit „krankzinnig", omdat er geen
doel groot genoeg is voor de bom waar
mee de Russen hebben gedreigd. De
„Ambala tribune" is van oordeel dat ge
bleken is dat het de Russen niet langer
kan schelen hoe de neutrale landen over
hun gedrag denken. De „Hindustan
Times" ziet in het besluit het „angstaan
jagend hoogtepunt va nhet weloverwogen
olan de politiek van het Kremlin uit te
voeren door oorlog of dreiging met
oorlog".
De Indonesische „Merdeka" schreef dat
men voortaan wel twee- of driemaal zal
nadenken voor men vertrouwen zal stel
len in Russische ontwapeningsvoorstellen
en de ..Djakarta Daily Mail" beschouwt
de Rusische bekendmaking als een poging
om de deelnemers aan de conferentie
m Belgrado te dwingen de wereldpro
blemen door Russische ogen te zien of
anders de gevolgen van een atoomoorlog
te dragen. „De Sowjetunie heeft open
lijk uiting gegeven aan haar minachting
voor pogingen van grote staatslieden als
oresident Sukarno van Indonesië, presi
dent Nasser van de Verenigde Arabische
republiek, minister-president Nehroe van
India en president Tito van Zuid-Slavië".
aldus het blad.
De „Duta Masjarakat" meent dat het
Russische optreden niet kan worden
aanvaard en de „Suluh Indonesia"
schreef: „Welke redenen de Russen ook
mogen hebben voor hervatting van de
wij kunnen hen niet steunen"
De rijkspolitie te Spangen-Capelle
verzoekt de outomobilist die vrij
dag deze man een lift heeft gege
ven tussen Amsterdam en Weert
route onbekend) zich bij de po-
'ilie te melden. De man van deze
foto heeft in de nacht t'an vrijdag
yp zaterdag bij een patates-frites-
'craam in Weerf ruzie staan ma-
'<en. Hij had bloedvlekken op zijn
iasje. Het is vermoedelijk een
nsychopaat. Mogelijk bestaat er
verband met de dubbele moord in
Spran-Capelle (zie pagina 7).
Aalsmeer heeft zaterdag de bloemencorso-traditie voortgezet. Van
het Olympisch stadion trok de stoet naar de Dam. waar de minister
president, prof. dr. J. E. de Quay, bloemen ontving van een van dc
Haarlemse bloemenmeisjes. Zo ook de vice-minister-president, drs. H.
A. Korthals en de minister van landbouw en tnsserij, mr. V. G. M.
Marijnen.
Kubitschek nu
Pr
emier r
DE
Braziliaanse vice-president
Goulart. die in de loop van de
middag naar Brasilia zou vliegen
om te worden geïnstalleerd als presi
dent, zal beperkter bevoegdheden
hebben dan zgn voorganger, Janio
Quadros. Zowel de Kamer van Af
gevaardigden als de Senaot hebben
namelijk met overgrote meerderheid
van stemmen een amendement op de
grondwet goedgekeurd, waardoor de
nieuwe president een representa
tieve functie zal krijgen, terwijl de
werkelijke macht bij de premier zal
berusten. Volgens radioberichten zou
Goulart met deze machtsbeperking
akkoord gaan, maar, zo werd eraan
toegevoegd. Goulart behoudt zich het
recht voor later over de wettigheid
van dit amendement te spreken.
Onder de tegenstemmers in de
Senaat bevond zich de vroegere pre
sident Kubitschek, die thans een in
vloedrijk senator is en vurig volge
ling van Goulart. Merkwaardiger
wijze wordt hij als een van de meest
serieuze kandidaten van het premier
schap met uitgebreide bevoegdheden
genoemd. In een rede zei Kubit
schek, dat hij tegen zou stemmen,
omdat de grondwet onder krachtige
druk en overhaast tot stand is ge
komen en het volk er niet over ge
hoord was. k
Van de zijde van het Derde leger is
door generaal Jose Machado Lopes gis
teren verklaard, dat hij niets voor het
compromis vielt. Hij wenst dat Gou
lart president wordt met alle bevoegd
heden zonder enige beperking.
Het radiostation in Porto Alegre, de
hoofdstad van de zuidelijke staat Rio
Grande do Sul, waar ook het Derde le
ger zich bevindt, heeft bekendgemaakt,
dat dc bevolking van deze staat niet
achter het amendement staat Het ziet
er dan ook niet naar uit dat de rege
ringscrisis opgelost is nu Goulart zelf
met de wijziging van de gronwet ak
koord is gegaan.
Voorstanders van het amendement
staan op het standpunt, dat een plebis
ciet niet nodig Is, omdat het hier slechts
om een tussentijdse maatregel gaat ZU
zeggen dat het volk later de gelegen
heid zal krijgen in een referendum te
beslissen, of het nieuwe systeem moet
blijven bestaan.
Zowel in Rio de Janeiro als in Bra
silia is het gisteravond tot verhoogde
militaire activiteit gekomen. Het vlieg-
iekschip Minas Gerais is naar de Zuid-
oraziliaanse havens gezonden om daai
le openbare orde te handhaven.
Het vliegveld van Brasilia was zater-
lagavond voor het luchtverkeer geslo
pen. Volgens radio Porto Alegre heb
ben militairen op gezag van de Brazi
liaanse minister van oorlog Denys de
telefoonverbindingen tussen de staat
Rio Grande do Sul en de rest van hel
land verbroken. De nationale tclecom-
municatieraad heeft medegedeeld dat
de Braziliaanse communistische leider
Luis Carlos Prestes benoemd Is tot
commandant van een eenheid militie in
Rio Grande do Sul.
QP DE CONFERENTIE van dc neutra-
len te Belgrado zijn de eigen proble
men van de deelnemende staten wat op
de achtergrond geraakt. Men heeft be
grepen, dat men, hoe neutraal men ook
zijn mag, ditmaal toch onverhoeds en
rechtstreeks is geconfronteerd met de pro
blematiek waarvoor de wereld van van
daag als zodanig staat. Neutraliteit is nu
eenmaal geen garantie voor vrijblijvend
heid. Het is een kwestie van proportione-
ring. Het conflict tussen Rusland cn de
vrije wereld is van een andere grootte
dan de aanspraken van Indonesië op
Nieuw-Gninea. Voorshands heeft heel die
conferentie te Belgrado iets van een reü
nie der maehtelozen. Daarmede is niets
ten kwade van dit gezelschap gezegd.
Tegenover de grillen van een Chroesjtsjef
staat de wereld zelf in zekere zin mach
teloos, maar wie bovemVcn zijn neutrali
teit betuigt, loopt het risico, dat hij extra
snel een prooi wordt van het voortslui-
pende en praaiende communisme.
Voorlopig heeft Chroesjtsjef zijn positie
bij het gezelschap der neutralen stellig
niet versterkt. Reeds hadden zij te New
York, toen hij met zijn schoen op dc tafel
sloeg, zijn gedrag met bevreemding op
gemerkt. Zij zijn nu eenmaal, cn terecht,
op decorum gesteld, en Chroesjtsjef trail
alle voorschriften van decorum letterlijk
met voeten. Ook sindsd:cn heeft dc Rus
de neiging tot bruutheid n:ct la*cn varen.
Het toppunt vormde de hervatting van
de kernproeven, waarvan het besluit ter
stond door de daad zelf werd gevolgd.
Wat Rusland bij de neutralen aan sym
pathie heeft verloren, heeft Amerika nu
althans ten dele gewonnen. Brengt de
vrije wereld de kwestie van dc kernbe
wapening voor de Verenigde Naties, dan
is er grote kans, dat zij daar dc steun
geniet van het neutrale blok. Want hoe
machteloos zij mogen zi.in, daar hebben
zij ieder voor zich een complete stem. De
vraag Is, wat Chroesjtsjef. eenmaal ver
voortgeschreden op de weg der bruutheid,
er z'ch van zal aantrekken.
Amerika echter voert ten aanzien van
de neutralen een wijze poli'iek, doordat
het zich op het gebied van de kernbewa
pening vooralsnog een opmerkelijke zelf
beperking oplegt.
In dit kader past ook de opwekking van
Amerika en Engeland aan het adres van
Rusland, dat voor'aan alle bovengrondse
kernproeven achterwege zullen blijven. De
vraag rijst, waarom Frankrijk hierbij
achterweg bleef; is dit slechts aan de
betrachte spoed te wijten? Aangenomen
mag intussen worden, dat, zo hier iets be
reikt mocht worden, Frankrijk geen ver
stek zal laten gaan. Maar of Chroesjtsjef,
ook met de neutralen als toehoorders,
luisteren zal?
(MTA)
Smaldeel vijl naar
Caraïben
Smaldeel vijf zal zich van vijftien
januari tot begin april in de Caraïben
en omgeving bevinden en oefeningen
houden met de marine-eenheden in de
Nederlandse Antillen. Ok zal het een
taak vervullen bij het bezoek dat Prin
ses Irene voornemens is aan Suriname en
de Nederlandse Antillen te brengen.
Tendens: langzaam stygena
pcralurcn als vandaag. (Opgemaakt 11.15
fEDURENDE het weekeinde bevond
Nederland zich aan de rand van een
gebied met warme en vochtige lucht dal
een groot deel van het vasteland
West-Europa omvatte. Boven Engeland,
een groot deel van de Noordzee en Scan
dinavië is koelere en drogere lucht aan
wezig. Het front dat deze lucht begrenst
is b(j onze kust tot stilstand gekomen.
In de hogere luchtlagen bernndt zich
boven Engeland een storing die in zijn
omgeving aanleiding geeft tot plaatse
lijkc onweersbuien.
In ons land vielen in de afgelope
nacht in Brabant cn Limburg onweert ZON EN MAAN
buien. Gedurende het komende etmaa» Dinedag: Zon op 5 5*» onder 19.20 uur;
is in de weerstoestand niet veel verav maan od 1.12 onnet 17.06 uur. 10 Sep-
dering te verwachten. In de vochtige ev tember nieuwe maan.
vrij warme lucht zal vannacht weer op
vele plaatsen mist ontstaan. Verder blijft HET WEER IN EUROPA
de kans op enkele regen
buien bestaan
De Bilt verwacht lot dinsdagavond:
Vannacht cn morgenochtend plaatse
lijk mist Ov -rlgens veranderlijke be
wolking met hier cn daar een regen-
of onweersbul Zwakke tot matige ver
anderlijke wind. Ongeveer dezelfde I
Rapporten hedenmorgen zei
Deze maand zal ccn Cubaanse rege
ring in ballingschap worden gevormd,
zo heeft de Cubaanse oud-president Car
los Trio Socarras zaterdag in Miami
verklaard. Voorts beweerde hij. dat ex
met hulp van de V.S. een nieuwe poging
zal worden gedaan om dc regering voz
Fidel Castro omver te werpen.
J~)E FRANSE tentoonstel- prachtige boekwerken te zijn de resterende boeken spijker
ling in Moskou die twee uitgestald,
weken geleden werd
opend, is ook zondag weer ken over kunst ^Ue wer. tentoonstelling heefl
door duizenden Moskovieten ken van Fran;oise Sagan, bezocht,
bezocht maar tot veler te- Jean Paul Sartre en Francois
schreven, heeft nu de bakens gerde enkele dagen geleden
vast aan de Ufels te bevestl verzet en wijdt sinds enige om dc Russische werksters te
Na een hele reeks boeken- gen. Dat zou gebeuren nadal dagen suikerzoete en lovende betalen omdat de Fransen
diefstallen waarbij plaatwer- premier Chroesjtsjef de beschouwingen aan de expo vonden dat de gevraagde lo-
sitie. nen buitensporig hoog waren.
De Franse tentoonstelling Dat geschil is inmiddels bijge-
De Russische pers die tol heeft bovendien aanleiding legd... Gisteren waren
icldc
Je Bilt
Twente
Jcrlijn
'rankfur.
Urlch
leursteiling bleken er nog Mauriac verdwenen waren, voor kort zeer kritisch
- ----gegeven tot een loongeschil werksters bezig met de hoog-
maar weinige van de vele hebben de Fransen besloten tentoonstelling had ge De leiding der expositie wei- nodige schoonmaak.
li li
