Je hebt dus
teve
dierbaar
plekje grond
Een bepaalde ruimte
'Ruimte
voor ons....
**si)erboclen toec/anc/
Het voornaamste is
E:
£i
IV
De tien meest verkochte
ZATERDAG 8 JULI 1961
EEN KAMER
Wat doe je er meei
Wat doe je er in?
Wat laat je er in?
Dat zijn zo de Eerste Kamer
vragen, die elke kamerbewoner
op verschillende wijze zal
beantwoorden. Vooropgesteld
natuurlijk dat er iets te ant
woorden valt. Je kunt ook een onnoemelijk saai vertrek getroffen hebben, dat, behalve dat het
afgrijselijk gemeubileerd is, geregeerd wordt door een hospita, die jouw antwoorden niet afwacht.
Op deze pagina zijn wij echter uitgegaan van vier muren, waarbinnen zich voor een groot deel
de ontplooiing van een min of meer vrij jongmens voltrekt.
Cees van Dop schreef Verboden Toegang (voor ongenoden), Marianne van Raaij, O, dierbaar
plekje grond. Kees van der Velde interviewde binnenhuisarchitecte Jo Elffers en Leo Faase be
schreef Een bepaalde Ruimte.
Wat laat je er uit?
(VOOR ONGENODEN)
Krijn van Ankeren rende woe
dend de trap op. terwijl hij opzet
telijk zijn schocnncuzen tegen de
treden liet honken. Wat dach
ten ze wel, daar beneden, zou hij
niet naar zee mogen. Hm, hij
zou eens Iets laten zien, waar de
hele familie versteld van zou
ataan. Maar ze zullen er spijt van
hebben. En met een grote
zwaai smeet Krijn de deur van
aljn kamertje achter zich dicht en
ging voor het raam staan, zodat
hij naar buiten kon kijken.
De ruimte gebiedt ons. u in het
ongewisse te laten omtrent de
verdere lotgevallen van onze zilt-
bloedige Krijn. Nu wil dit echter
niet zeggen, dat wij niets hebben
aan het bovenstaande, gefingeer
de romanfragment, want dit is
zeer zeker met een bepaalde be
doeling opgesteld.
Wat ons bizonder interesseert,
bij dit trieste voorval, is het feit
dat deze korzelige knaap begun
stigd is, met het bezit van een
eigen kamer. We hebben boven
dien met deze cliché-gebeurtenis
uit jongensboeken aan willen to
nen. dat deze uitwijkplaats een
noodzakelijkheid was teneinde li
chamelijk letsel bij Krijn of één
zijner huisgenoten te voorkomen. g"
Vooral het eigene
Een mens moet een mogelijk-
heid hebben om zich te distanci- fijne vraag!!
eren van de rest van de wereld. Hel bureau pIaalsen
Hij moet een plaats hebben waar
hij alleen kan zijn met zichzelf
en waar hij, niet gestoord door
vragende of vertellende mede-
RGENS in het centrum
van Rotterdam staat een
hoge flat, waar je, als je naar
buiten kjjkt, kunt zien hoe
blauw geüniformeerde B.B.-
mensen over en door de ru
ines van het Coolsingelzie-
kenhuis klauteren. En in die
flat woont en werkt de bin-
nenhuisarchitecte mejuf
frouw Jo Elffers.
Zij ls klein, vriendelijk, beschei
den en (dat weet ik uit ervaring)
altijd bereid iemand te helpen.
,,Ga maar zitten", zei ze toen ik
binnengekomen was, ,,dan haal ik
alvast koffie". En als de koffie ge
dronken is zegt ze: „Steek van
„Waarom heeft u dit beroep ge
kozen?" „Omdat ik van mooie
dingen houd. Mijn vader leerde
ons al vroeg te zien wat mooi
was, ook de huishoudelijke dingen,
zoals bijvoorbeeld een wijnglas.
Ik wilde in een winkel staan om
mensen goed te helpen bij wat ze
kochten. Dat leek me prachtig.
Maar door omstandigheden is
daar nooit iets van gekomen. Ik
ging naar de huishoudschool en
leerde alle mogelijke gebruiks
voorwerpen kennen en begon
iets te begrijpen van wat ze bete
kenden, inhielden. En uit liefde
voor wat praktisch is, ben ik ge
loof ik binnenhuisarchitecte ge
worden.
„studie-cel" herber-
Inrichting
Als er geen visite komt gebruik
ik m'n stoelen alle twee tege
lijk. Ik ben op eigen terrein.
Geuoon niets doen, de krant le-
Geen advies
..Komt het wel voor, dat door
jongeren uw advies gevraagd
wordt?" „Zelden of nooit Ze wil
len geen advies (maar schrijf dat
nu niet zo op. Je kunt dit niet
generaliseren.) Ze willen het zelf
doen. Zelf boksen en vechten. Ze
bij het
raam, om onder het studeren
naar buiten te kunnen staren,
vi «ireueuus „.tvw- opklapbed moet een brede
zijn geschonden geest ombouw krijgen. Voor deze om-
enigszins kan opkalefateren. P°UY Plaatsen we enige hoge
Een kamertje is iets van jezelf, krukken (desnoods voorzien
-- - enkele wpldnnrtimmprdp"
POST VAN MARJA
één of ander vochtbestendige! pre-
wij uum «en Paraat aan. Links in de ombouw
boek verplaatst maken we een bijdehand
ingericht
Je boeken staan
die jij ze gegeven hebt
is het zelfs zo dat wij direct
of er iemand een boek vcrpl
heeft: er is iets veranderd,
danks de niet geringe hoeveel-
heid boeken die wij bezitten. Je reinigen,
hebt je sigaretten op een gemak- 'Q| Bk
kelijk te bereiken plaats liggen
(blindelings te grijpen). Je gram
mofoonplaten liggen in een be
paalde volgorde (die plaat van
,,het Modern Jazz Quartet", met zijn.
die kras. ligt onderop). Je wand-
versiering heb ie waarschijnlijk Kg
zelf ontworpen Je meubilair heb werkelijke handelingen tc
bij i
Ruimte
Gisteren kocht ik Chinese wie- zag laatst iemand in kleder-
zowel vanuit de praathoek als roojr (Want het olielampje stinkt dracht die de rokken korter had
vanaf dp prrthmnir pr. gemaakt, ze droeg er gewoon ho
ge hakken onder. Het maakte een
hele moderne indruk, maar toch
was het zielig op de een of an
dere manier. Vind jij het ook be
niet zo krampach
tig te doen en het maar rustig
weinig
•dienen soms)
De meeste vrienden en vriendin-
schijn gehaald kunnen worden.
Aan onze muren hangen we din-
over we fel kunnen dis- denken
Een roestig fietswiel of dersen
ontroerend kitschschilderij
tei vin uiaaf niet
de spitse vingers van een Chi-
;s achter en de geur doet je te" laten uitsterven?
de sprookjes
an Gauguin.
die wij hebben, zijn meestal
wel In het bezit van een kamer- dprWk»ntkW...r.* mPPrt
i hebben
Soms zou ik wel
dcrledikantkleurig meertje op de na willen, jij niet? Maar het Chi-
Chi- Prett'8 omdat het de hele dag
het
voorwerpen als: boeken, gram
mofoonplaten, muurversieringen,
maar het meubilair wordt meest
al tot een stoel en een tafel nf
één stoel en een bureau plus de
onvermijdelijke horizontale rust
plaats gereduceerd. Want
..Taal Ongerief" va
daagse woningbouw
vaardigen van woningen met be
hulp van een duimstok met milli
meter-verdeling.
Wanneer wij onder zeil gaan,
gaat de stoel onder het bureau,
want het ogenschijnlijk smalle op
klapbed is een onmatige ruimte-
verslinder. Door mensen die geen
eigen kamer bezitten of hun ka
mer met andere familieleden
moeten delen, zou deze openhar
tige uitspraak als een onuitstaan
bare ontevredenheid onzerzijds
uitgelegd kunnen worden. Niets is
echter minder waar. Wij zijn bi
zonder vergenoegd met ons eigen
vierkante onbewoonde eilandje in
de onrust van de massale men
senzee. die Nederland is. Het
prettige, is bovendien dat wij
naar onze willekeur, een brug
naar ons eilandje kunnen slaan
ten einde vrienden en
te kunnen ontvangen, maar nog
maals zeggen wij uitdrukkelijk,
naar onze willekeur. Weer doemt
echter het zich reeds eerder ver
toonde ongemak op: „De Ruim
te". We kunnen met handig schip
peren en plooien net twee benoe
meer, zeggen
communistisch blok.
Het is zeker dat het onmogelijk veel over gesproken als
is in deze kamer tot rust te ko- gevaar, denk
men. Daarom houden w<
maar bij ons „zeer" kleine,
toch zo intieme kamertje. 1
zijn er aan gehecht, ja, het is
de heden- langzamerhand een deel van
hot vpr. geworden. Een symbool van de zijn, dan
beslotenheid. pen en
Er
ko- gevaar, auns maar aan iiDei.
het Misschien bestaan mandarijnen iei* .Y
aar met lange staarten alleen nog zal x
tekenfilmpjes
u ccn op ^et verlaten strand rit-
wordt se'en papieren, het zand ruist er-
ir een tegen (hoe zeg je dat precies
Tibet begrijp je me?) en sommigen zul-
Dc Nederlandse regering: heeft vo
rige week bij de ministerraad
voor de EEG een voorstel inge
diend tot samensmelting van de
drie uitvoerende organen der ge
meenschappen: EKSG, Euromarkt
vriendinnen Inderdaad regering, een goed voor
stel, wk.it het gaat zo niet laoger.
Fijn dat u het na zelf inziet,
le gemeente-werklieden in Sint
Philipelvnd hebben liever geen
vijfdaagse werkweek. Dat bleek
uit ceu ondersoek dat vorige weck
Vooral ver weg
:oel zijn omdat het een-
UB PP of andersom. Of hou jij
nald Duck, net zoals bruin suède Vkk VCe^ m?ns?n vakan-
jasjes hier meer klederdracht tte nebben om je^ heen? Dat
mental journey. De vakantie
doen van twee jaar geleden. Op
dezelfde plaats, op bijna dezelfde
data, met bijna dezelfde mensen.
Je kunt natuurlijk nooit iets over
doen. Daarom zal het wel senti
menteel worden. Want de herin
nering is geslepen, de scherpe
hoekjes ben je vergeten als
dit een goede beeldspraak is.
Hoe kom ik ineens van China
op vakantie? Het is heerlijk, de
vakantie, alleen is lui-zijn nog
aantrekkelijker, als je veel te doen
hebt. Dit is een stokoude wijs-
fel heid. merk je 't ook? Het was
Op de ochtend van mijn
twaalfde verjaardag werd ik
wakker in mijn eigen kamer,
het kado van die dag. Voor
het eerst hoorde ik, doezelig
loskomend uit de diepzeenc-
vels van een droom, de ge
luiden: mussen, vlakbij nu,
auto's verder weg nu en
daarna de mensen in het
huis zelf, die wakker werden,
praatten, liepen en kranen
opendraaiden. De muren
maakten alle geluiden nieuw,
het was als een hoorspel.
Voor het eerst had ik geen
deel aan de gemeenschappe
lijke bedrijvigheid van elke
morgen.
Ik lag met mijn handen onder
mijn hoofd op een rozig ei
landje. Het licht dat de gor
dijnen doorlieten, was roze
en mijn stemming dreef op
roze. Alles op mijn kamer
was roze, omdat ik roze was
en alles was van mij. Mijn
ademhaling was de enige.
Die vier muren hadden de
gehele nacht om mij heen
gestaan. Ik was voor het
eerst van mijn leven alleen
in een zelfverslerde e
Een eenzaamheid, die ik daar
na ontelbare keren heb ge
zocht. Om te huilen in de
gordijnen. Om ergens tegen
te trappen. Om te lachen en
alle speelgoeddieren te om
helzen en ze te vertellen dat
de wereld mooi is. Om iets
uit te piekeren met m'n han
den in m'n schoot. Om op de
grond te liggen met m'n ge
zicht diep weg, want er was
niets meer, geen tranen zelfs.
Ais je klein bent kun jc met
gekregen snoepjes of met ccn
zere vinger naar mama lo
pen. Toen ik ander verdriet
en ander geluk kreeg, werd
dat mijn kamer.
Mijn kamer vijf jaar lang
een spiegel van mijn gedach
ten, een driedimensionaal
dagboek. Eerst waren het de
uitgewolde lammetjes, 'n uit
gezaagde Pinoccio, wat inge
lijste plaatjes, dingen die
mooi waren en die je aan
vaardde. Er stond een roze
poppebedje naast mijn bed.
Ik herinner me nog de gera
nium die Tilos heette en die
elke avond stond te smeulen
met zeven rode bloemen.
Nu heb ik een plaat van een
ijzeren vrouw aan de muur,
een constructie met een holle
rug en zilveren armer en een
oude Franse plaat uit Les
Nobles psaumes d'Homère.
Vijf jaar geleden zou ik mijn
tong er tegen hebben uitge
stoken.
heb geen tijd om geranium-
bloemen te tellen. Er staan
nu kaktussen, stekelig en
zonder naam, maar wel prak-
Ik heb twee stoelen voor als er
visite komt. Ais er geen vi
site komt gebruik ik ze. Alle
twee tegelijk. Ik ben op ei
gen terrein. Ik heb schemer-
lamplicht, nuchter grote
lamplicht, olielamplicht en
kaarslicht. En bijna elke
nacht - strikt privé - dc maan.
Ik heb een onbeschrijfelijke,
constante rommel waar nie
mand uit wijs wordt, waar
niemand per slot uit wijs
hoeft te worden. Ik heb veel
vriendinnetjes die stuk voor
stuk een veel grotere kamer
hebben. Er is er geen een die
zo'n boetecel, „blokhut", re-
laxroom en ,,droom"-keuken
heeft als ik. Nergens anders
zou ik m'n haar woelen cn
„stik allemaal" zeggen. Ner
gens anders dan in m'n eigen
doen (en ook dat moet je niet ge
neraliseren) toch niet wat je
zegt."
„Zou het geld hierbij dan geen
rol spelen?" „Och, als ze geld
zouden hebben, kopen ze wat an
ders. Een tent om te kamperen
of iets dergelijks. Dat heeft meer
praktisch nut dan het advies van
een binnenhuisarchitecte". „Wel
ke fout wordt volgens u het meest
gemaakt bij de inrichting van een
kamer?" „Dat zou je het best zo
kunnen zeggen: de mensen zien
het te détail-achtig. Neem de kle
ding. Hoeveel mensen zijn er niet,
die een das kopen, alleen omdat
ze die das op zichzelf mooi vin
den. maar als ze thuis komen
blijkt die mooie das helemaal niet
bij het mooie kostuum te passen.
Het is één ruimte die je moet in
richten, niet een verzameling
hoekjes".
Kostbaar?
„Hoeft de inrichting van een
kamer kostbaar te zijn?" „Wat is
kostbaar? Men vindt vaak alles te
duur, het hoeft helemaal niet kost
baar te zijn. Een grammofoon
plaat van 10, vinden ze niet
duur, maar twee bussen beits
om een vloer mooi te beitsen vin
den ze weer wel erg duur. Of
neem de ijsjes en sigaretten. Nee,
het geld hoeft echt geen bezwaar
te zijn."
„Welke meubelen lijken u het
meest geschikt voor de „tiener?"
„Moeilijke vraag, kun je niet zeg
gen. Ik kan toch niet een of an
dere fabriek aan gaan prijzen? Na
de oorlog was er alleen rotan te
krijgen. Dit was voor de ontwer
per de gelegenheid modellen te
creëren, die in onze tijd pasten.
Zo zijn er nog steeds goede mo
dellen in de handel. De mate
riaalkosten zijn in verhouding met
hout laag en 't is vlot, leuk en ge
zellig. (Wist je dat rotan meube
len aan de haak gewogen worden
en dat naar het gewicht de prijs
bepaald wordt?) Maar ja, je hebt
ook heel slechte en spotgoedkope
rotan meubelen. Na een half jaar
haal je jc kousen open aan dc
spijkers die eruit steken en ook
het rotan zelf zit overal los.
Maar dat hoeft niet. Neem nu de
ze stoel, dit is ook rotan. Die
maakte ik twaalf jaar geleden en
er mankert nog niets aan."
Afdwalen
Er wordt koffie gebracht en ter
wijl buiten de B.B.-mensen zich
met ongelooflijk veel enthousias
me uit een raam door een lange
slurf laten glijden om onderaan
door luid juichende collega's tc
worden opgevangen, dwaalt het
gesprek af: van rotanmeubelen
via tapijten, affiches, nogmaals
naar roken en ijs eten. om ten
slotte bij de basisformule van de
Wereldraad voor Kerken te be
landen
Het is inmiddels later gewor
den dan afgesproken was. „Welke
eisen stelt u aan wandversie
ring?" „Dezelfde die je aan het
gehele interieur stelt. Wat je op
hangt, daar moet je van houden,
daar moet je contact mee hebben
en zodra het je niets meer doet,
kun je het beter weghalen. Ik heb
eens gelezen van een binnenhuis
architect. die bij een gezin
kwam om het interieur te verbe
teren. Tegen de schoorsteen hin
gen wel vijftien plaatjes en foto's.
Toen zei die architect tegen die
mensen: ..Sluit u uw ogen eens
en zeg wat daar hangt." Nie
mand wist het. Het hing er vanaf
hun trouwdag.
Belangrijkst?
„Wat vindt u het belangrijkst
voor een kleine kamer?" „Dat
je er nooit meer in zet dan je
beslist nodig hebt. Je kunt op een
kleine kamer nu eenmaal niet
veel zware fauteuils neerzetten.
Dan maar kussens op de grond.
Overigens kom je in weinig jon
geren-kamers iets goeds tegen
Ze slapen en ze eten wel, maar
ze wonen toch niet. De ouderen
die van plan zijn een gezin te
stichten, moeten belangstelling
krijgen om zich voor te bereiden
op eigen inrichting. En in een
goed ingerichte ruimte, daar
kom je graag. Dat werkt ontspan
nend en ontspanning is nu een
maal nodig na het werk dat je
gedaan hebt".
Een kamer inrichten wil zeggen,
een bepaalde ruimte bepalen naar
je eigen karakter. Een kamer bin
nenkomen is daarom het herken
nen van een vriend of vijand, het
proeven van een sfeer, het ruiken
van de geur en het opmerken van
details die je al of niet liggen.
Een kamer is een klein gebied
van ruimtelijke ordening, een
werkplaats voor de geest, die een
droog vertrek van zes vlakken om
vormt tot een warme, levende re
aliteit, die uit alle hoeken spreekt.
Een kamer is een begrensde
Neem nu deze stoel. Die maak
te ik twaalf jaar geleden. Man-
ruimte en ook de muren moeten,
op zichzelf en in het geheel pas
send ingericht worden.
Vaak gebeurt dit nog met sma
keloze afbeeldingen van het ver
vlakte prototype van de sexbom,
met stenen of ijzeren figuurtjes,
verkrijgbaar in iedere winkel voor
huishoudelijke artikelen of met
een tot schemerlamp omgebouw
de wijnfles. Dat kan een persoon
lijk trekje zijn maar het getuigt
van weinig originaliteit.
Meestal ademt iedere steen
zo'n kamer een koele onpersoon
lijkheid en de kamer schiet als
levensruimte in zijn taak tekort,
d.w.z. de bewoner heeft zichzelf
niet in het vertrek geprojecteerd.
Teken desnoods het behang vol,
of haal de oude perkamenten
lamp van zolder. Doe wat je wilt,
maar doe niet wat iedereen doet
omdat men zo nodig modern moet
zijn. Iemand die slordig is, zal
dus vaak een rommelige kamer
hebben. Hobbies worden op de
muur geopenbaard, het doet
allemaal niets toe.
Er staat een plant spichtig te
vergroeien in de schaduw cn
fles in de hoek vervuilt, de deur
is dicht, het raam open, op een
tafel liggen snuisterijen verspreid,
een prop valt op de grond, er lig
gen boeken op de grond. Het gor
dijn beweegt in de wind en de ra
dio staat zacht aan. Er staat een
foto op het bureautje en een plaat
van de KLM hangt aan de muur.
Een trui hang over de stoel. De
ruimte is gevuld met gedachten.
De gedachten van iemand die in
de stoel zit cn leest. Er valt as
van zijn sigaret op de vloer.
raadsvergadering ter
•ek. De
lieden houden het liever bi;
onde. Wij verzoeken de regeri
reet een onderzoek te laten
Jen naar het functioneren der com
municatiemiddelen en pojtverbin-
dingen. Hier is iets niet in orde,
menen vrij te mogen veronderstel
len.
•pceiaie reden zaterdagochtend zondag op straat.
ik schrok
het slaapstaking of een verdraaiing
di- van de wijzers van de klok, of
itel- de zon die onverwacht vroeg op-
om- kwam cn ik de enige spelbreker.
Maar 't was de vijfdaagse werk
week, van alle forums, enzo. Lek
ker actueel. Dag. word jij ook
maar niet bruin? Net als je
Marja.
En urenlang praten. Het komt er niet op aan, 1
J* hebt de tijd en je hebt een kamer.
1. Wheels The String
Alongs
2. Hello Mary Lou
Ricky Nelson
3. Are you sure Elvis
Presley
4. Non, je ne regrette rien
Edith Piaf
5. Baby sitting boogie
Buzzy Clifford
6. Run Away Del
Shannon
7. In a little Spanish
town The Blue
Diamonds
8. Temptation Everley
Brothers
9. But I do Frogman
Henry
10. Blue Moon The
Marcels
Op veler verzoek (duizenden brieven bereikten ons uit
alle delen van de wereld) prolongeren wij ais onze bloed
eigen topper „My home is my Kast". Ditmaal gejodeld
door de Züricher Zimmerleute.
