Nederlandse
primitieven
ONBESCHERMDE JEUGD
mzgs
Nieuwe uitgaven
DE belangrijkste zomertentoonstelling van dit
jaar, ja zonder twijfel het meest glorieuze
festijn in wondermooie verven, is te beleven in
het Singer Museum te Laren. Daar opent zich
een voor vrijwel iedereen ongekend rijke
wereld: de stralende kleurenwereld van Noord
en Zuidnederlandse kunstenaars uit de vijf
tiende en de zestiende eeuw. Overglansd door
het schildergenie van de Gouden Eeuw staan de
oude meesters van een kunsthistorisch hoege
naamd onontgonnen tijdperk nog steeds te boek
als 'Nederlandse Primitieven', de Larense expo
sitie is weer eens een aanwijzing, dat zij op een
passender benaming recht hebben.
tentoonstelling dat alle stukken
Nederlands particulier bezit zijn.
Het zal zelfs voor %verzamelaars onze hulde verdie-
een openbaring zijn, te zien, hoe- nen.
vele kunstschatten uit die tijd
zich buiten onze musea toch nóg
in het land bevinden. Aangeno
men mag worden dat de ..voor
raad" hiermede niet is uitgeput.
Gezien de geringe
waar. dat de mees
te tentoonstellings
bezoekers langs het
betasss 2?„«St-
met de ..Primitieven" zullen nog
waardevolle stukken
het verborgene vertoeven zonder
dat hun eigenaars beseffen wat
zij eigenlijk bezitten.
Een gelukkig gevolg van de ge
ringe kennis omtrent de vroege
meesters is. dat de meesten van
hen nog geen prooi zijn van de
internationale prijsopdrijvers en
dus voorshands een dankbaar ob
ject blijven voor de serieuze
niet doorverkopende verzame
laar. Eén en ander heeft uiter
aard geen betrekking op de al
lergrootsten, van wie wij noemen:
Jan van Eyck, Rogier van der
Weyden. Hugo van der Goes,
Hans Memling, Jeroen Bosch
de maker
te zoeken. Dit zoe
ken is overigens
een probleem apart,
want van menige
tentoonstelling
stemt de volgorde
de wijze van ex
poseren niet
overeen met de be
schrijving in de
catalogus, die meest
al alpnabetisch is.
Maar goed, dit
zijn probleempjes
de geïnteres-
gen, vergt kapitalen.
Formidabel
Lucas van Leyden. Een werk seerde bezoeker wel
deze meesters te bemachti- uit komt. Belang
rijker is het. een
behoorlijk beeld te
hebben van de tijd,
waarin de Neder
landse Primitieven
Maar, zoals de expositie dan hebben geleefd en
ook overtuigend demonstreert, gewerkt, welke de
van andere, anderen
kleine meesters en van kunste- Noord en wat hun
naars wier naam wij niet eens geestelijk klimaat
kennen, blijkt de creatieve nala
tenschap van aanzienlijke waar
de
bovendien nog bereikbaar boven de Lage Lan-
te zijn. De schilderkunstige kw
lltelt is vaak formidabel. De wij
ze waarop de weinig bekenden en
de anonymi (zo'n
geleden) hun ver
kleurkracht op paneel hebben ge
bracht, dwingt diep respect af.
Wie ten volle van deze tentoon
stelling wil genieten, zal er goed
aan doen, zich eerst te oriënteren
in de tijd. Helaas hebben de or
ganisatoren geen gelegenheid
meer gehad, de catalogus van
een historische handleiding te
voorzien. Alleen al het zoeken
naar en het bijeenbrengen van de
155 kunstschatten was een Hercu-
leswerk, dat ternauwernood bin
den. Onder Philips
de Goede ontstaat
een economische op
bloei en ook een
ijfhonderd jaar geestelijk reveil, de
n in stralende moderne devotie
prachtig Zuidnederland'
beeldhouwwerkje ran omstreek.'
1520, voorstellende Christus
Imon de farizeeër", door
nbekende meester uit eikenli
vervaardigd.
bij
de
men van Geert
Groote en Thomas
a Kempis verbon
den weten. Het Zuiden is rijker
en zwieriger want daar is het
hof; de Noorderlingen blijven ach
ter; ze zijn ook degelijker. De
mens van de Gothiek ondergaat
een verandering: hij wordt realist.
Hij wil midden in het leven
staan, hem zijn de symbolen
ook die van de Kerk niet lan
ger genoeg. Deze realiteitszin
manifesteert zich het allerduide
lijkst in zijn kunst.
Van de schilders is Jan van
Eyck. omstreeks 1390 geboren in
Maastricht, de eerste en geen
van de na hem komende realis
ten zal hem overtreffen. Op de
tentoonstelling zijn slechts twee
werken aanwezig die in zijn om
geving zijn ontstaan, waarvan een
zg. ..Christuskop" de indrukwek
kendste is.
Rogier van der
Weyden, de groot-
de generatie, is
niet vertegenwoor
digd. Wel enige
van de hem navol
gende leerlingen,
o.a. Colijn de Co-
Piëta van verstil
de ontroering
en de meester van
het geborduurde
we nog de aristo
cratie van deleer-
meester herken-
Dan
ZATERDAG 8 JULI 1961
^'Lan&umuliimrum
j -• jmtiic lauw
ma.ipmoso
oé mcutn Aim
nrtoif ifuiönn
tuam 3C owaOuiraiuim Imjfc'
jncmtt mmitr. BtnuttoMMf* .-
ufln&nm iitf ffftmn v
ttflUoerfytiiniiffliicrü
loirfoniiuimcnnoo
rniif Oftniprrtv mtcnunftni
ïoimn sMWliutnanmwi"
ut maun gctttfl plots ton"
is tmnii. pf<U"
luretnamnmCnw
Crofatuwntioftw
maar wel dat men hieruit zijn
veelzijdigheid kan aflezen als
knap colorist, glazenier en ont-
Gerard David, de laatste werper van tapijten. Duidelijk
grote meester van de Brugse waarneembaar is ook de Italiaan-
J -- invloed en Orley's hang naar
rijk versierde monumentali-
van Calcar. Tegenover de typi- arceringen,
sche overgangsfiguur in zijn neergezet.
„Aanbidding" lijkt het modern In andere delen zien we verde-
aandoende ..Damesportret" eerst re detaillering, hoewel de lijnen
na zijn tijd te zijn ontstaan. nog door de dunne verflaag heen-
In de bönte taferelen van Ja- komen,
cob Cornelisz. van Oostzanen is
het maniërisme al enigszins te Deze minuscule opbreng van
bespeuren. Dat hij een kundig verf is in het werk van vele Pri-
tekenaar was is ook uit zijn schil- mitieven te bewonderen. Daar -
derijen af te leiden.
Van Jan Gossaert van Mabuse.
de eerste die het Italiaanse naakt School, die, aldus werkend,
in de Noordelijke Nederlanden in- fantastisch mooie stofuitdrukking
troduceerde (hij bezocht daar de bereikt. Of Herri met de Bles. teit.
klassieke schoonheden samen met die een voor zijn tijd gewaagde Van zijn leerlingen die later
Philips van Bourgondië) is een kleurtegenstelling aandurft in zijn leiding gaven aan de romantiscne
fraai renaissancistisch exempel „Jonas en de walvis" en die al richting is dc befaamde schilder,
aanwezig. elementen vertoont, waarmee la- graveur, bouwmeester, beelanou-
Lang hebben wij stilgestaan ter Rubens beroemd zal worden, wer. ontwerper van tapijten en
bij ..De prediking van Johannes Compositorisch en in de verf- schrijver Pieter Coecke van Aelst
de Doper", dat de Utrechtse ka- behandeling is ook die andere vertegenwoordigd met twee niet
nunnik Jan van Scorel niet heeft Zuiderling. Jan Provoost zeer zo sterke voorstellingen
voltooid. Het is daardoor des te knap. En Quinten Matsys, een Ambrosius Benson vraagt de
interessanter nmdat ,yij hem nu van rfc vroegste strevers naar aandach, m vijt werken,
in zijn werkwijze vrijwel geheel rpnRiManristxsrln» schoonheid
kunnen volgen. Sommige figuren
toch al prachtig in de rondingen met St. Maa
bestaan nog slechts uit louter Orley is ni
VOOR U BESPROKEN
Opmars der continenten, deel
2, samengesteld door dr. Heln-
rich rictlcha. Uitgave Konink
lijke Van Gorcum Comp. N.
V., Assen.
meest zal fascineren en wel door onder het opgelegde levensschema
de wijze waarop hij de gehele van de Staat.
lijdensweg als achtergrond heet,
Een Schorpioen voor een Ei,
door mevrouw C. J. Ooms Vinc-
kers. Uitgave La Rivière en
Voorhoeve Zwolle.
Een boek dat ons niet allerlei
gruwelverhalen van de Sowjet-
de geest iijoen 1weede deel van Opmars der Con
tinenten aangekondigd. Inderdaad
wordt op vlotte wijze enig inzicht
gegeven in de ontwikkeling, die
als examenmonster
wordt het oog aan het begin 1
die weg gevangen. In steeds hef
tiger bewegingen voelt men
dan naar het Golgotha op de
grond geleid.
H S.™;in?grt''bgicSa*ti'tprh« Ëu£n0^bb.M,dSbTÏ""
ministerie. Hij krijgt verantwoor- Du ae
z»* delijk werk. doch de conflicten ^'man f'de staat
'oor- komen zodra hij zich niet meer
kan inpassen in het systeem. Dan
wordt het een gevecht van de en
keling, die zichzelf, zijn gezin en
bezit ziet opgaan in het gemeen-
schapsdoel.
Mevrouw Ooms heeft de figuren,
die zij beschrijft eenvoudige K>- aam>i
■^^^ri ^offïnS bo.at"8".itjfJSjirift treffende personen, landen
pijnlijk zwijgen. Ge- den brengen ons in de verleiding, blijkt is
kruist riim? Nee. gepaard. Vond daarover uit te weiden omdat ze Eeweest
het Wederzijds Huwelijksbe- zo interessant zijn. Bijvoorbeeld de nood'in de Russ'ische gemeen-
,.„i„ schap is in de geestelijke sector.
Andere schatten
In de examenlokalen spoken
dode auteurs en levende gaan
over de tong. De literatuur
leeft daar op een wonderlijke
wijze, in prozafragmentjes, ge
prepareerde gedichtjes en lite
ratuurlijstjes. In de kleine
ruimte van nog geen meter,
tussen de sterke blik van de
docent en de schichtige ogen
van de examinandus, verschijnt
de Nederlandse literatuur, in
perioden ingedeeld, beplakt met
etiketten en voorzien van het
kleurtje van de tijd van ont
staan. De halzen van de meis
jes vertonen rode vlekjes van
nervositeit. De jongens kijken
slaperig of agressief.
Willem
In dit overzicht hebben wij veel
die de Madoc maakte. onbesproken moeten laten Er is
Kwestbare schoonheid worejt tot nog menige belangrijke naam te wej ajj> UCiitu_11Jlvc
mager zesje, inspiratie voert noemen. Talloze merkwaardighe- troffen Zoals uit haar naschrift
J 1 SS fifi jj '"jjjai jfifi blijkt is het vooral haar bedoeling
geweest, te beschrijven hoe groot
ürdig
tonstelling ii
ook de lin
Helena) aan
chiel onder g
van deze in Delft gesitueerde
schilder behoort tot de boeiendste
stukken van de tentoonstelling.
Hij schijnt zijn tijd vooruit te zijn
geweest in het dieper kunnen pei
len van het menselijk gemoed.
Aangrijpend is de uitdrukking van
smart in de gezichten van de om
hun Heer rouwende figuren. De
uitbeelding vertoont overeenkom
sten met 's meesters ..Grafdraging",
die zich in Liverpool bevindt.
Als we nu eerst andere Noord
nederlanders de revue laten pas
seren, intrigeren ons twee pane
len van de knappe Jan Joest
OQncjót
Angst, door Stephanie L'laes-
Vetter. Uitgave N.V. Standaard-
boekhandel, Amsterdam.
De letterkunde is een veld vol
strikken, want alles kan je de
das aandoen: de eerste vrouw
van Hooft, het karakter van Ka-
tadreuffe. het Kinderlijck van
Vondel, de wending in het son
net. de Ierse nachten van Vest
dijk, ja zelfs de Vogels en Vis
sen van Guillaume v. d. Graft.
Rederijkers, landjuwelen, Mui-
derkring, Frankische en Britse
romans, rationalisme en roman
tiek. Ter Braak als romancier en
Van Schendel als dichter, de
Klucht van de Koe, Esmoreit,
Granida, Jephta het Weeuwje uit
Viot Hof ban Holland Tlf on miln 10
drog niet zo aardig en waarom de door vele schilders toegepaste
niet? Uit wat voor milieu kwam kleurindeling: overwegend bruin ''boek'"dat zeker" aanbevolen
Bredero? Hoe zit het met de op de voorgrond, groen in het WOrdt
schuilnaam Vasalis? En nu nog midden en blauw voor de achter
één vraag en dan kun je gaan: grond. En de kunstmatige plan
wie was Vincent Haman? indeling van het landschap. waar-
En zo ontstaat het cijfer, een mede Dirk Bouts als eerste brak.
parmantig figuurtje, dat de rela- Dan het steeds meer losmaken
tie uitdrukt van deze jongen of van de geijkte. vergeestelijkte
dit meisje tot wat in de leerboe- wijze van uitbeelden zeer tot
ken heet de bloesemgaard der ongenoegen van de clerus. En
Nederlandse letteren. Wat heeft de reeds merkbare symptomen
hij gemist? Niet zo heel veel. van een naderende hervorming,
vindt u wel? een invloed waaraan zelfs de hof-
Ja, wat hebben wij gemist, wat schilders van de Habsburger Ka-
missen wij, wat :-B
Argonautisch avontuur. De le
gendarische tocht van Jason en
zijn helden, nagereisd door
gen padvinders en naver
door een van hen, genoemd Or
pheus. Uitgave
Het boek sluit aan bij de door
kennis. die
an deze dik
wijls omstreden gebieden der aar
de bezit. Het graaft niet al te
diep. De bijdragen. van de
hand van vier scribenten, zijn in
het algemeen boeiend, vaak zeer
boeiend zelfs. Als men het boek
gelezen heeft, is men over een
groot aantal interessante zaken be-
le personen, landen en vol-
gelicht, maar men moet
niet denken, dat men dan de hui
dige wereldproblemen in zijn zak
heeft.
Het boek Is uit het Duits ver
taald en niet altijd even best. Het
is rijk geïllustreerd, en bijzon
der instructief zijn de vele beeld
en tekstpagina's, waarin op sche
matische wijze talrijke bijzonder-
heden worden meegedeeld over
verteld de landen en volken, die de schrij
vers tot onderwerp van hun reis
verhalen hebben gekozen.
Brink
C.R.
LUCHTVAARTBOEK
VOOR IEDEREEN
Luchtvaartboek voor Iedereen,
door Hugo Hooftman. Uitgave
L. J. Veen N.V., Amsterdam.
Negen Hilversumse padvinders
van de ..Argonauten-groep" heb
ben Griekenland bereisd in een
echte Griekse „kaïk".
Aanleiding tot deze tocht was
de naam van die groep. Jaren- „w(s aw„a
lang hebben deze padvinders zich tuur geschreven
j i <jeej
het Hof van Holland, Ik
speelman, het Fregatschip en de
Goede Dood. Romp de Ligman
en de Kleine Kruisvaart, Majoor
Frans en Max Havelaar het
r alles aanwezig
veel te vertellen zijn
de verbijsterend kunstige minia
tuurtjes in de kostbare verluchte
Hugo Hooftman. in Nederland handschriften. Ruimtegebrek ver-
ondertussen wel bekend als ken- hindert ons er dieper op in te
ner en beschrijver van vliegtuigen, gaan.
geeft in dit populaire en met fo- Wie ons echter tot deze regel
tekeningen geïllustreerde op de voet is gevolgd, zal wel
rel V zich niet konden onttrekken.
Wij hebben nog niet gesproken
over de prachtige kleine beeld
houwwerken die zo ontroerend 0
getuigen van de devotie en het er niet om bekommerd hoe zij
vakmanschap hunner anonieme aan die naam kwamen, evenmin
makers. Ook zijn er nog enige als een Rotterdamse voetbalen-
gebrandschilderde ruitjes, waar- thousiasteling zich bekommert om
onder een kleine Crabeth. En wat Sparta. Tot een hopman voor .j|
hem de oude Griekse Argo-my- 1941 de poorten
Voor de poorten van Moskou,
door Mendel Mann. Uitgave A.
W. Sijthoff, Leiden.
the tot leven gaat brengen.
Deze in beeldrijke taal en met
details in mens en na-
iman is het eer-
trilogie, die te-
levensverhaal geeft
van Menahem Issakovitsj, een uit
Polen naar Rusland gevluchte
Jood. Als Hitiers troepen eind
poorten van Moskou na
deren. behoort ook Menahem tot
De reden om de tocht te gaan de tienduizenden Russische
maken was de overdracht
het batig saldo van de manifes- biliseerd
tatie ..Hellas in
de hulp
als
de
kaleidoscoop met
enbare mogelijkheden:
rom denk je dat .is dit
-romantiek of zou je het tot
zakelijkheid rekenen.
werkje aardige inkijkjes m de reeds hebben begrepen, dat
luchtvaartkeuken. Hij heeft het Singer Museum een w;
over zweeftuigen en supersonische grandiose collectie te zien is; een
verkeersvliegtuigen, over de Lock- stuk cultuurgeschiedenis dat vol-
w hpwpp«t heed Starfighter. de Douglas DC-8, komen
Hp Pnlrlfpr Fripnrf^hin snnrtvlipe-
HfBRdeze tocht t
ti, als boek uitgegeven. Het heeft het Rusland
v,,,:»® vpipr geen litteraire pretentie
onrechte buiten veler een eoed stuk i<
de Fokker Friendship, sportvlieg- gezichtsveld is gebleven. Dank zij JY w f - liik
tuigen, toekomstige» atoomvl.eg- de grote medewerking van part:- want net is iris, vroiijx.
tuigen etc. Voor iedereen, die ge- culiere verzamelaars zal deze „_.„h_pvpn met vaart
ïnteresseerd is in de luchtvaart boeiend ingerichte tentoonstelling enthousiasme van de deel-
allerijl worden gemo-
1 zijn nieuwe vader-
Hilversum" voor land te verdedigen tegen de Duit-
technische school se horden. Aan de hand van zijn
Griekenland, die werd gebouwd merendeels trieste beleve-
heeft de schrijver een le-
ardig beeld gegeven van
sland van twintig jaar ge-
het leden en in het bijzonder van de
goed stuk jongensli- Russische mens. Als gevolg
hf* door de NOVIB.
Het logboek
met intense devo
tie g eschilderde
„Man van Smar
ten" van Rogiers
Haarlemse leerling
Dirk Bouts, die ongeluk
een zeer persoon
lijke stijl zou ont
wikkelen.
Wij komen bij de
kunstenaar
Een ietwat fragmentarische ro
man met rooms-katholieke sfeer
over een jonge vrouw, die tijdens
het verblijf van haar echtgenoot
in het buitenland zwanger wordt
van ppn andere man. Dankzij een
en de zorg van karakter
omstandigheden niet
ieder aannemelijk zijn. De schrijf
ster durft de aangeroerde pro-
de noodnaam blemen niet helemaal a
UC UlCUrtC PdnClJjAUCIU WPPt
wat wilde Forum eigenlijk, heeft in^;
Maria Dermoüt nog meer ge
schreven, hou je van de experi
mentelen, waarom staat hier
„trots en wenend" en niet „trots
maar wenend", waarom voelt de
dichteres zich bedroefd en goed?
Ze kunnen je alles vragen en je
moet alles weten. En dan zit
daar nog zo'n meneer of me
vrouw bij, die in de koffie zit te
roeren en van wie je elk ogen
blik een nog verwarrender vraag
kunt verwachten. Want tussen de
drie hoofden in leeft de litera
tuur als 'n onberekenbaar en re
deloos monster, onschadelijk
voor de twee ondervragers, vij
andig of vals vriendelijk jegens
de examinandus.
„stuk
verd van de tijd" worden met
een schuifelende. aarzelende
vinger aangewezen en een verle-
al te veel
aaneenschakeling van
informatieve wetenswaardigheden, tiende
zeker een verhevigde belangstel. dee|nemers aan deze tocht straalt deerd
de v lillende e» f trs- elke blad2yde. E„ er spreekt ncn v
liv tot gevolg hebben. e(jn ge20nd 3ealisme ult^ eell
TON HYDRA open oog
t a anti-semitische tendenzen 1
romantisch. rechtuit land, wordt de hoofdpersoon van
deze roman na een succesvolle
opklimming tot officier gedegra-
verbannen naar de mij-
de OeraL
hart.
Meester der virgo
inter virgines (van
de maagd onder de
maagden) heeft ge
geven. De Piëta
oppervlakkige
op wordt gesproken
binding
„slechts"
huwelijk, dat
de wet is voltrok-
gen stem daarboven praat
expressionisme en vitalisme,
en moderne zake-
ngh en Mulisch,
Hermans, Vroeg-
Vestdijk, Wil-
•o-romantiek
lijkheid, Mourini
Hadewych
Renaissance
900MMM000MM0000000000000M00MM0MMMMM0WM00M0MM0MM0MMMMM0MM00MMM000MM0MM00M0MMM000MM0M0M0M
Derde roman van Maud Frère
Van de derde roman van
Maud Frère, een Frans-talige
Belgische schrijfster. La Gre-
nouille, (uitg. Gallimard) is zo
juist een vertaling in het Ne
derlands verschenen onder de "ële.zorg;
titel Het heerlijke leven. De
Franse titel was niet te hand
haven en raakt trouwens niet
en zijn een paar jaar jonger zusje.
Jeannot, wonen samen met hun va
der. een zakenman en de huishoud
ster Valérie. vanwege haar boven
matige lelijkheid door de kinderen
t haar echtgenoot, die door zijn
de Kikker genoemd. Ze geeft hun larmoyante woorden en mani
sinds jaren liefdevol alle mate- bij zijn broer wroeging heeft
wekt. Ook Jeannot, die al te
heeft gezien, zal naar een kost
school gaan. maar eerst nog eer
beslag heerlijke vacantie hebben met va>
:n zijn der en broer. Aan Valérie, veria-
Valérie zelve heeft ten door ha(ir
sinds jaren
riële zorg.
primitief n
verschaffen. Leiding ontbreekt vol- school gaan,
komen. De vader wordt ir 11~"
genomen door zijn zaken
liefdesaffaires. Valérie zei
kerngedachte van het de zaterdag gereserveerd vooi
haar minnaar, een getrouwd man
Dat alles ontgaat René en zijn zus
je niet. Eensdeels hebben ze a
vroeg hun geestelijke ongerept
heid verloren, anderdeels zijn z<
kinderlijk genoeg om zich
Moreel gezien, is deze roman
et ongevaarlijk, omdat ze. zon-
ver* der een enkel onwelvoeglijk woord,
veel het normbesef verzwakt.
Uit litterair oogpunt beschouwd,
is La Grenouille nog onrijp werk,
brokkelig gebouwd en psycholo-
in'wel ats üisch wankel. Hoe vaag staat dc
zowel ais .,nric.rfi„1lllr ,,nnr n« pn hnp nn.
boek. De Nederlandse ontleend
aan een toevallige zin op de
laatste bladzijde, klinkt uitnodi
gend, maar ligt nog verder van
de geest van het verhaal. Een
juiste titel zou zijn geweest: on
beschermde kinderen of jeugd
zonder leiding.
Gemengde indruk
fantasieën, die niet frisheid, dit aantrekt. Elementen
hun leeftijd zijn.
René wordt, omdat zijn liefde
voor dc piano hem tot een slechto
leerling maakt, naar een pensio-
uit het leven
schrijfster moeten verwerkt zijn
het meisjesfiguurtje, in haar kin
derlijke dromen, in het spel van
haar verbeelding, dat ze als ernst
vaderfiguur
geloofwaardig is de onverwachte
zelfmoord van Valérie! In het ta
lent van de schrijfster ligt zeer
zeker een belofte, maar hier is ze
niet ingelost.
De vertaling door Estaban Lo
pez is aanvaardbaar en de tech-
de jeugdige nische verzorging door de Rotter
damse uitgever Ad. Donker vlek
keloos. Maar dit compliment is
overbodig.
het boek een zekere
Normloos leven
'wee moederloze kinderen.
die zich afspelen om haar heen,
leven de schrijfster zich het ziet ze alleen de buitenkant. De
meest heeft verdiept, blijft geeste- kern v
veertienjarige jongen, lijk eenzaam achter. Ze leeft mee niet door beroerd. Maar ze zijn er dam.
v.d. P.
Maud Frère, Het heerlijke le-
n. Uitgave Ad. Donker, Rotter-
Vrouwcnarts uit Czernowltz,
door K. Sprlngenschmid, Uitga
ve Zuid-Hollandse Uitgevers-
Maatschappij. Den Haag, Ver
taling J. Delslng en F. J. Schö-
Olle op de golven, door W.
Aan Mancius. Uitgave N.V. dc
Arbeiderspers, Amsterdam.
De aankondiging op de binnen
kant van de papieromslag wekt
indrukken die noch de schrijver
noch de uitgeefster hebben be
doeld, dat het uitsluitend sensa
tieroman zou zijn. Met een „half
bloed" als slechte figuur, en dat
is niet juist, hoewel er voor een
pakkende intrige is gezorgd. Het
boek geeft het oude thema van
sutwaterliefde, nu eens niet
de Oost maar naar de West.
De bekende sfeer op een passa
giersboot naar de tropen waar
slecht gesloten en reeds los ge
rammelde huwelijken het plotse-
ling begeven en nieuwe banden
genten te worden aangeknoopt, soms voor
dienst te het leven en waar vreemde din
gen kunnen gebeuren. De held en
zijn wat te vele heldinnen zijn
hoogstaande niet-godsdienstige
De kapitein is een zwak
dokterromans. De Roeïhcense gy
naecoloog Jan Lujka stelt de lief
de voor zijn beroep, boven de po- --
litiekc gevaren, die hem het ge- de zoutwaterliefde,
hele boek door bedreigen. Dit
heeft tot gevolg dat dokter Lujka
herhaaldelijk in Roemeense en
Russische gevangenissen terecht
komt. De enige mogelijkheid
voor de adellijke dokter
handen van politieke
blijven, is ten slotte c
nemen in het machtige Duitse le
ger van 1940. Tussen het geratel
van geweren en bet gedonder van
kanonnen maakt de dokter
liefdes mee, die alle drie ongeluk- getekende figuur, en de ontkno-
kig aflopen. Ter geruststelling zij P'ng wat te gemakkelijk. De
vermeld dat aan het slot alles schrijver wijdt ernstig aandacht
toch nog goed afloopt. aan het probleem der apartheid.
Hoewel het verhaal nogal zwak Ondanks zijn zin voor avonturen
I ril beschrijft hij ook graag het kab-
is, weet de schrijver door
kundige karakterbeschrijving de
lezer toch te boeien. Of Jan Luj
ka de beste vrouwenarts van
Czernowitz, of de Duitse militair
of de displaced person is. steeds
weer weet Springenschmid de fi
guren aannemelijk te beschrijven.
Goede tekeningen van Karei
babbelende leven 1
Monntollve, door Lawrence
Durrell, Uitgave A. W. Sijthoff,
Met dit damesportret bewees
drempel van de vijftiende nan
vergeestelijking heejt plants g>
Al» de bramen rijpen, door
Johan Ilidding. Uitgave J. H.
Kok, N.V.. Kampen.
Hidding vertelt zeker niet on
aardig. doch de compositie van
zijn nieuwe boek is zwak. Er ko
men té veel toevalligheden in
voor en er worden té veel per
sonen tijdelijk even een rol toe
bedeeld. waarvan de lezer dan
later niets meer verneemt. Een
Het derde deel van een quadri- ander bezwaar is. dat de vertel-
logic. Het zijn de belevenissen trant te doorzichtig is, waardoor
van een jong Brits diplomaat, die in vele gevallen de afloop al be-
ecn ietwat ziekelijke liefde opvat kend is, voordat de schrijver de
voor ccn Egyptische en waar- kans krijgt het te vertellen, zo-
schijnlijk daardoor voor Egypte, als hij het graag zou willen doen.
Hij deelt het lot van alle diploma- Doch nogmaals: Hidding kan aar-
ten door her- en derwaarts gezon- dig vertellen en daardoor is ook
den te worden tot eindelijk de dit keurig uitgevoerd boek wel
verlangde post in Alexandrië hem prettig om tc lezen. Overigens
geschonken wordt. Heel het mys- brengt bet niets nieuws. Het boek
terieuze oosterse leven met om- brengt ons in het gezin Toren-
koperij, intriges, zwoele atmns- baan, dat een boerderij bewoont
feer en onbegrepen beleefdheden in het (Drentse?) landbouwge-
golft over en om hem. Zijn ge- bied. Er gebeurt heel veel
liefde is verloren gegaan. Zijn
droomvrouw is een dikke door de
pokken geschonden hysterische
oude vrouw geworden.
Een boeiend fascinerend boek.
dat echter doordrongen is van
een trieste noodlotssfeer.
op één dag drie kinderen
in het huwelijk treden en een
zoon dan toch eindelijk gelukkig
verloofd is. eindigt de schrijver
zijn verhaal, waarin alles leuk
en gemoedelijk en zonder bijzon
dere hoogtepunten is verlopen.
