Want de Drommedaris
THE GAP
qci&t herleven
een gevreesde en geliefde plek
ZATERDAG 1 JULI 1961
TE moet er misschien Noord-
hollander voor zijn om dat
allemaal precies te weten
in elk geval onze verontschul
diging aan Enkhuizens burge
meester A. Admiraal en zijn
11.000 onderhorigen, dat wij
van hun „Drommedaris" een
Ietwat andere voorstelling had
den dan de werkelijkheid bleek
te wezen.
De „Drommedaris"...., dat
was kort geleden voor óns ge
voel nog zoiets als de „Bran-
daris", de alom bekende vuur
toren op het eiland Terschel
ling. Dus ook een lichtbaken,
waaraan schepelingen te allen
tijde houvast hadden en nóg
hebben, om de juiste koers te
bepalen. Maar zoiets was er in
Enkhuizen nu net nimmer bij.
Toch gaat het er
thans wel wat op
lijken, dat die ou
de gevechtstoren
uit de 16e eeuw
zij het figuurlijk
eveneens licht
zal gaan uitstralen.
Want zoals u on
langs in uw lijf
blad hebt kunnen
lezen zal dat des
tijds zo machtige
bolwerk, met mu-
meter dikte, nog
deze maand een
centrum worden
van de studenten
wereld. Een cen
trum niet alleen
met een echt na
tionaal karakter
alle Nederlandse
universiteiten en
hogescholen staan
er namelijk achter
doch tevens met
een sterk interna
tionaal aspect.
Daarover praat
men aan de haven,
waar de boot naar
Urk onder stoom
ligt en de Blauwe
Engelen van de
Ned. Spoorwegen
hun eindpunt heb
ben: daarover
wordt gesproken op
de Dijk, waar de
bewoners het bas
tion van top tot
teen kunnen gade
slaan; maar boven
al is het de heer
H. de Graaf, van
Gebrs. de Graafs
Bouwbedrijf. die
met de „Dromme
daris" opstaat en
ermee naar bed
gaat. Bij wijze van
spreken dan!
„Als we het
zaakje
ENKHUIZEN LOOPT MET DE BORST VOORUIT
mi Meister Jacob van Dan-
Een andere inscriptie luidde:
na klaar), maar het weet tegen
woordig ook hoe het aan geld
komen moet. Was het
„Meister Janzoon Schelvisch oorlog al armoede wat de klok
1575: Looft God met harpen en sloeg in deze gemeente, thans
snarenspel Gi volk van Isrel". heeft men er wel heel sterk de
En een derde gaf te lezen: „O wind in de zeilen. De bollenvel-
Groot Godt O Heemelkoning be- den doen het immers uitstekend
waart mi".
Met dit soort wanhoopsuitin
gen staan de wanden dezer cel
len volgekrast, al zijn
een groot deel nog ma a
telijk, of in het geheel i
te ontcijferen. En dit alles
Bovonkarspel staat thans
de grootste bollenveiling van Ne
derland! de internationaal be
roemde zaadteelt floreert als
gedeel- nooit te voren, de palingvang-
sten zijn de laatste jaren vèr bo-
verwachting
wege de heftige conflicten, die dustrieën stuwen de welvaart nóg
bijvoorbeeld herhaaldelijk
sen de Geldersen en de Hollan
ders losbrandden. De Geldersen
dat
omhoog.
Des te meer lof verdient het,
zich zoveel
kwamen dan met hun schepen legen laat, het karakter
de Zuiderzee overgestoken
de Hollanders, wien het goed
ging, ja zéér goed met hun bei
de Compagnieën, te belagen. En
dan werden, net zoals nu nóg, ve
le krijgsgevangenen gemaakt.
Soms gebeurde het, dat de Hol- dat dan
veel mogelijk
landers dermate terugsloegen,
dat de Geldersen geen tijd gela
ten werd om de ankers te J
ijlings de terugtocht
Natuurlijk, ook Enkhuizen kon
het zonder nieuwbouw niet stel
len. Maar men hield nieuw bij
oud bij oud. Voorzover
maar even mogelijk
Vandaar nog altijd de aan
wezigheid van de vestingwal met
"ons,
de
De ,J)rommedans" ten voeten uit. Het linker gedeelte van het machtige houtcicerk. dat eenmaal alt
geschutstoren de uit de Zuiderzee opdagende vijanden moest weerstaan, is de eigenlijke toren. Het rechtet
gedeelte, met het platte dak, heet in de volksmond „de bult"
- - dat indische Compagnie, dat tegen-
nog buiten tegen het woordig veel beter bekend is on-
.o —s van der de naam Zuiderzeemuseum.
hangen Vandaar het Stadhuis uit 1688,
'oorden gebouwd door Steven Vennecool
uitgerust met een prachtige
gerzaal, raadzaal, schepen
zaal of trouwkamer, die weer
kostbare wandbekledingen en
plafondschilderingen bevatten
en op de tweede verdieping het
Stedelijk Museum, met o.m. de
stempels van de Westfriese Munt.
Voorts de Chirurgijnskamer en
Waag (1559), de Koepoort (1649).
de Admiraliteits- of Prinsenhof
(1611) enz. enz. Al tezaam een
kunstverzameling van onschatba
re waarde.
En temidden van dit alles zal
straks een geweldig feest zijn.
omdat
halfrondeel twee ankers
- Geldersen kan zien
waaronder de volgende
in een gedenksteen werden CI1 ullKeiu.
gebracht (vertaald uit het Latijn burgerzaal'
door de kroniekschrijver Brandt)-
„Dees' ankers afgekapt toen
d'aenslag was gemist
Getuigen, Geldersman, uw trou-
welooze list."
Australische
politiemannen
als bergbeklimmers
Klokkenspel
De toren van de „Drommeda
ris" bevat voorts een klokken
spel, dat een plaats kreeg in de
reeds genoemde koepel en waar-
J" Wokken vervaardigd
de werkplaatsen der zowel te land als ter
zal het haar niet
werden
Hemony's te Amsterdam. In die „Drommedaris'
ca^lll0Jn gerestau' wacht tot nieuw leven werd ge-
reerd. En tot op de dag van he- wekt.
den strooit het zijn fraaie klan- -r- u -
ken over de roodpannen daken j Enkhuizen loopt in deze dagen
van het aan historie zo uiterma- 00 m borst vooruit,
te rijke stadje.
De „Drommedaris" zelf onder- harte gunnen!
ging in 1914 een voorlo
pige restauratie en nog
maar enkele jaren gele
den kwam een tweede,
zeer ingrijpende tot
stand, die ruim ander
halve ton vergde. Een en
ander was dringend no
dig, daar tijdens de jong-
deel), die tal van nissen heeft,
waarin destijds kanonnen waren
opgesteld om een naderende vij
and van het lijf te houden. De
zoldering van deze parterre be
staat uit een stergewelf, dat nog
twee verdiepingen, plus het tent
dak en de koepel draagt.
Al tekening
Het
vorderen.
De heer J. J. Rijfkogel uit Am
sterdam vormt de ziel van dit stre
ven. En de Amsterdamse architect
Th. Wijnalda nam de taak op zich,
de ruimtelijke gelegenheid voor dit
alles te creëren. Wij voeren slechts
uit, al doen we dat met grote lief
de. omdat we op dit gebied
historische torenwerken los, als het
terecht gekomen, die
grote delen van de dikke
muren wegsloegen.
„Gelukkig, dat alleen
„de bult" maar werd ge
troffen", zo zei men ons
ernstig want dit halfron
deel beschouwen we toch
slechts als een aanhangsel.
Je kunt er beneden wel
via een stevige deur naar
binnen, maar een wentel
trap. zoals de toren bezit
en die de bezoekers vau
de ene verdieping naar
de andere leidt, heeft „de
schikking over een vertrek van bult" niet. Alleen via de
40 a 50 vierkante meter. Boven- toren kan men boven in
dien wordt er gewerkt aan slaap- „de bult" komen, waar
gelegenheid voor vijftig personen, van de drie cellen en de
de twee kannoniersvertrek-
ken, die zich op de beide
Via een tunneltje kan men dwars
door de Jjrommedarisheen
lopen. Dit is de best intact
gebleven toegang tot dat tun
tje, die het jaartal 1540 draagt.
verbouwing gaat".
Twee gedeelten
Nadat hij ons zo met een en
kel woord had georiënteerd, lie-
eerst eens om het mach- centimeter
die hal, waar al
aardig tekening kwam in het te -
moderniseren interieur, zoals waarvoor o.m. twee ceuen
■,i™we..be;t?mmine l,°grrvJblSIveneevanaadB kanon- eüïesbeSSeH
niers, de nodige ruimte zullen tot slaapplaatsen voor de
bieden. studenten worden inge-
Met die kanonniersverblijven richt. Op het platte dak
schikte het nogal, doch de cel- wil men een koffie- en
len maakten zonder meer een theeschenkerij vestigen,
griezelige indruk. Want de 10 zodat men onder een
centimeter dikke toegangsdeur- weids uitzicht zijn dorst
Aan de buitenkant van Syd
ney, daar waar de Stille Zuid
zee zich uitstrekt, bevindt zich
„The Gap." Het is een rots
plateau, dat aan de ene zijde
een verheven uitzicht biedt
over de aanrollende golven uit
zee en aan de andere kant over
de Australische miljoenenstad
Sydney. Het is een plaats, waar
men eens heerlijk van het druk
ke en gejaagde gewoel van de
ze stad van 2 miljoen inwoners
kan rusten, maar het is ook een
plaats, waar zich reeds vele
drama's hebben voltrokken, en
waarin politiemannen als berg
beklimmers en psychologen
een rol hebben gespeeld.
Wanneer u over bedoeld rots
plateau wandelt is het opletten,
want hier en daar bevinden zich
ijzeren paaltjes die op het rots
blok gemetseld zijn.
Daar heeft reeds menigmaal let
terlijk het leven van een politie
man van afgehangen, als hij han
gend aan het aan zo'n paal vast
gebonden touw ruim honderd me
ter omlaag ging langs de lood
rechte bergwand, omdat ergens
tussen de spleten, of op
éUm de rand der
blok
s lag.
eenvoudig buffet t
het midden en voorts wat dou
checellen en toiletten.
Op de eerste etage waar enor-
balken van zeker 50 bij 50
doorsnee onmid-
lige bolwerk heen, dat uit twee dellijk de aandacht trekken,
wordt hard aan de conversatie-
en studiezaal gewerkt.
En op de tweede verdieping
was men ijverig in de- weer. om
een toneel op te
hier de recreatie en de cultuur
opgeld zullen doen. Op beide
Enkhuizen, of liever een klein
I ervan gezien van de „Drom
medaris" af. Links op de achter
grond de Zuiderkerk, met een
toren van 75 meter, waarin een
ver kostbaar Hemony-carillon
an 43 klokken, dat. nog veel
grootser is dan dat van de
Drommedaris
gedeelten bleek te bestaan:
de westzijde een cylindervormig
bouwsel, een zogenaamd rondeel
van een kleine twintig meter
hoogte, met aan de oostkant,
dus aan de kant van de vroege- hier de recreatie
re Zuiderzee, een halfrondeel, opgeld zullen doe.,
d.w.z. een cylinder in de leng- verdiepingen krijgt
te doorgesneden, doch eveneens
twintig meter hoog. Dit half
rondeel, in de volksmond „de
bult" genoemd, werd vast tegen
het rondeel aangebouwd en be
hield in grote trekken de vorm,
die het in 1540 kreeg. Het ron
deel echter werd in 1649 aanzien
lijk verhoogd, doordat er een
tentdak van circa tien meter op
werd gezet, uitlopend in een klei
ne houten koepel, bekleed met
lood, waarop een scheepje als
windwijzer werd aangebracht.
Het rondeel kreeg dus het aan
zien van een toren, terwijl het
halfrondeel zijn platte dak be
hield.
Bovenstaande moge dienen
ter verklaring van het feit, waar
om men, als rden via een tun
neltje dwars door de „Dromme
daris" heenloopt, boven de ingang
het jaartal 1540 aantreft en bo
ven de uitgang 1649. Tal van
vreemdelingen, zo bleek ons,
trachten bij de bevolking hun
licht hierover op te steken, maar
veelal tevergeefs.
Via een zware eiken deur kwa
men we in een ruime hal: de
parterre van de toren (het ron-
De pornograaf
De pornograaf, door Jos Pan-
huijscn. Uitgave A. A. M. Stols-
J.-P. Barth, 's-Gravenhage.
De krant moet naar haar
aard openstaan naar buiten,
maar het eigen wereldje van het
krantenbedrijf vertoont zijn eigen
beslotenheid. En in die besloten
heid blijkt het wereldje bovendien
nu en dan tot een roman te kun
nen inspireren, al draagt deze
niet zelden kenmerken van een
niemendalletje. Ook Jos Panhuij-
sen heeft voor deze roman stof en
sfeer ontleend aan het redactie-
bureau. Het is een aardig geheel
geworden, wat gehouden in de
ze sfeer misschien onvermijdelijk
in de babbelstijl, met hier en
daar niet onvermijdelijk ech
ter enige ruwheid in de taal.
Het krantenbedrijf wensen we
toe. dat het zich eens nog blijkt
te lenen tot een roman van bre
der en dieper allure.
slechts naar binnen konden ko
men als we ons „op z'n kant"
door de opening schoven.
kan lessen.
Troetelkind
Inscripties
En toen we eenmaal
bouwen, daar waren, ontdekten we vi
2spaarzame daglicht, dat
Met dat al is de „Drommeda
ris", die eigendom is van de ge
tover meente> in deze dagen meer
het dan ooit het troetelkind van de
door burgerij. Reeds véél geld heeft
De tweede etage wordt ingericht
voor recreatie, culturele voor
drachten, toneelopvoeringen, dis
puten etc., waartoe o.a. een groot
podium met coulissen, lichtbakken
e.d. wordt gebouwd.
„The Gap" is geliefd en ge-
vreesd. Ouden van dagen zitten
hier op de banken of op rotsblok
ken te mijmeren. Jongelieden we
ten er bij avond de tijd geani
meerd te passeren, maar ge
vreesd is „The Gap" bij de po
litiemannen, die tot de brigade
van adjudant Harry Ware beho- eerste maal zijn, dat Ware met en nacht paraat voor levensge»
ren, want ieder alarm betekent. ziin mannen moest uit rukken om vaarlijke afdalingen.
dat het leven van enkele politie- te trachten het leven van een kind Dan „lopen" zij ergens tegen de
rotswand omlaag tot
Pnrnnt van de ber&- waar
uiuui golvenzee op
pletter slaat.
k ókre
golvenzee op de rotsblokken te
malige gevangenen, die alleen wezenlijken. Van de ƒ80.000, die Verloren Vader-
menf thans vereist zijn, is momenteel land, door Emanu-
cr.troering in het zware eikenbe- 50.000 bijeen. En ook het ont- el Litvinoff, (ver
schot de volgende woorden:
„Och verlangen verlangen
Hoe hebdy ml omvangen
Hadde mi hope niet ernert
Verlangen hadde mi gants vcr-
tert.
Gesnede den 9 Novemb. 1575 bi
brekende bedrag zal er stellig ko
men. Want Enkhuizen heeft niet
alleen veel geld over voor hand
having van zijn zeldzame bouw
werken (de Westerkerk uit de
15e eeuw kwam in 1954 gereed -
na een restauratie van 7 jaar ?"Ia"„d
en de Zuiderkerk uit de 15e
is na 7 jaar restaureren ni
taling van M. Cou-
tinho). Uitg. Hol-
landia N.V. Baarn.
afhankelijk is van *e redden....,
hun zenuwen en het touw.
Er is langs de klip een hek ge
plaatst. maar daar klimmen zelfs Maar voed nm wpIIcp rpdpn
de kinderen met gemak overheen. fJ°ed. om welke reden
Toen ik dezer dagen weer eens het alarm ook gegeven moge zijn;
„The Gap" bezocht liepen de adjudant Ware heeft zijn ruim les gereed maken om „naar bo-
kleuters er steentjes in zee te honderd geoefende mannen uit ven" te worden gebracht, soms
gooien. Het zou ook niet voor de het politiecorps van Sydney dag op een brancard. Kort geleden
waren de mannen met een derge
lijk werk 8 uur bezig, omdat de
plaats waar het lichaam zich be
vond, bijna onbereikbaar was cn
y- pa.door de golven werd omspoeld.
De Patriotten, door Ik heb deze mannen meerma.
James Barlow. jen aan het werk gezien onder
Vertaling Ton van IjH*"
Beers. Uitgave
Nieuwe Wieken
N.V., Amsterdam.
Zonder r
kan „Verloren Va- en spoort hem tenslotte in Oost-
Emanuel Litvinoff Berlijn op, om dan meteen tot de
conclusie te komen, hoe machte
loos hij eigenlijk wel is.
Het zou te ver voeren alle per
sonen, die Stone in Berlijn ont
moet, te beschrijven. Bovendien die zich
zou dat aan de spanning afbreuk
doen. We kunnen volstaan met de
1 be- opmerking, dat al deze figuren
stad op zeer ®°ede wijze door Litvi-
een roman van grote klasse ge
noemd worden. Het verhaal, dat
zeer indringend en actueel is,
speelt zich af in het Berlijn van
na de tweede wereldoorlog.
Dit uit het Engels vertaalde
boek geeft op bijzonder knappe
wijze de sfeer weer van de men
taliteit van oud-oorlogsstrijders.
Keiharde militairen in de oorlog,
:o moeilijk kunnen aan
passen in het gemoedelijke leven-
van-iedere-dag na die oorlog.
Politiewerk
Men zou er over kunnen dis
cussiëren, of dit werk tot de taak
van de politie behoort, maar in
elk geval moet iemand het doen.
En in Australië doen dat de man
nen van Harry Ware. hoewel hij
zelf niet uit het politiecorps af
komstig is. Hij is eigenlijk zee-
Wanneer de spanningen, de
strijd dikwijls op leven en dood
eenmaal voorbij zijn, is het
moeilijk omschakelen. Bij 99 pi
rijke Joodse'ba^S, die voor hit noVncSST heï''oos"be"?nsé Saï'a.êpl^ü'S'h"' difwuS
uitbreken van de wereldoorlog meisje Karin. Zij is de schakel gedeeltelijk, want vergeten doen
met zijn gezin i
zijn afgenomen.
'j Stone, zelf in Berlijn geboren,
't is geheel vervuld van haaf tegen
- i dc Duitsers. De Duitsers, die zijn
'Wi iftl zusje als levend „proefmateriaal"
."fltjiSfg gebruikten en haar dc dood injoe-
gen. Een
Heel vaak is het niet alleen
maar reddingswerk, dat moet
worden verricht, want er komt
pro- ook veel psychologisch inzicht
U^jbij te pas.
Niet zelden zijn er zenuwpa-
a„„r trdT'M«'£^.chrikks: zsstsrss ■s.-srss
TC' saoamT,r/"
cent, een of twee man per onder- vallen het enige reddjnpswr>rk Hnt
dee1..rieeft met grote innerlijke kan worden verricht.
gen. Een gruwelijk feit. dat tot
Tussen Martin en Karin, wier ???ÏÏjkheilen le SF*?- Moei-
:jkheden die o.a. tot uiting kun-
H gevoelsleven door de oorlog ver- „en komen in de vorm van drank-
gevolg had dat zijn moeder uit lamd scheen, ontstaat een liefde, misbruik, twisten en vechtpartij-
wanhoop en verdriet zelfmoord die van een ontroerend karakter en-
pleegde. Stone sr. en jr. wisten
aan de moordende klauwen
de nazi's te ontkomen
geheel berooid, in Londen
Ook de hoofdpersoon in dit
Een liefde, die overigens
'kwamen.' brupt wordt afgebroken als Mar- treffelijke boek, Reg Mills, behoort
Doch de mannen komen ook
voor andere problemen tc staan,
zoals dat van de bergbeklimmer
die plotseling angst had gekre
gen en niet meer naar beneden of
naar boven durfde.
Daar was beleid en overredings-
nodig om hem te ted-
En i
is Stone dan in Berlijn.
z'jn geboortestad, die hij weer
djtmaal met een hart,
n haatgevoelens.
Hij komt in contact met alle
soorten mensen. In de eerste
vervuld
Londen vertrekt b,i dat ene «ij blijft de„
Dit vertrek vormt het slot van d»orvcchten ook na de oorlog, zo. .The Gap" is niet het
het boek. wel letterlijk als figuurlijk....
„Verloren vaderland" i
man, die o.m. door het
werkterrein van Ware's
Hun hulp wordt ook nogal c
- geroepen in het enorme gebied
teel
plaats is dat de Joodse Hugo Eichmann
De korte fragmenten uit de c_-
logsperiode, de conflicten en het van de „Blue Mountains"
r ontstaan daarvan met zijn vrouw „Blauwe bergen" in de staat
de gang zijnde proces Celia. vormen een goede achter- Nieuw Zuid Wales. Er zijn altijd
In de jaren twintig was hij het
cabaretfenomeen van Berlijn, nu
leeft hij doelloos naar zijn eind,
in decadente kringen. Slechts één
gedachte doet hem nog enigszins
bewust leven: het bestaan van
Putzi von Schlezinger, zijn vroe
gere vriend, die hem echter bij
het uitbreken van de oorlog in
handen van de nazi's
dercen denkt dai Von
dood is. maar Krantz wil hierin Êrof z'j" omwille
niet geloven. Hij jaagt hem na zijn.^
actuele bete
kenis heeft.
De taal, die erin gebruikt wordt,
klinkt soms misschien wat hard
en grof in de oren. Dit heeft Lit
vinoff, onzes inziens, echter ge
daan, alleen terwille van de sfeer
beschrijving. Met een functionele
betekenis dus, in tegenstelling tot
tjcmezlnger sornmise schrijvers, die vaak
grof-
grond van dit verhaal. De inhoud
van het boek wordt treffend weer
gegeven door enkele regels van Sa
vonarola, voorin het boek geschre-
die het avontuur wagen
om door deze bergen tc trekken
en soms verdwalen ze of komen
iq andere moeilijkheden. Ook dan
snellen de mannen van Ware te
wat in het al- hulp en Yerrichten hun menslie
vend werk.
de strijd nl zijn! Ik .ntwoord: me"sen m(,elen
de Oee™irnin„ M„, ...e training doormaken."
de Overwinning. Maar wenst ge 's
van mij «en nauwkeurig aut- Uaart„Harry, Wart m"nnta
woord, dan zeg ik: de Dood." aUemaal 5-tv'S« kerels, die
tegen een stootje kunnen, en ook
P. A. H. van der Harst tekende geen last hebben van duizélig-
•en uitstekend verzorgde omslag, heidl
