Spaans protestantisme 1 smE EM :M
GEESTELIJK
LEVEN
DEZE WEEK IN EEN WOELIGE WERELD
ZONDAGSBLAD
ZATERDAG 10 JUNI 1961
De zin van het leven I
Telkens in de geschiedenis duikt een vraag op die
wel verzwegen, maar niet vergeten kan worden.
„Wat is de zin van het leven?" Deze vraag houdt
op het ogenblik in het bijzonder de communistische
filosofen bezig. Het Amerikaans weekblad Time
meent zelfs dat deze vraag onvoorzienbare conse
quenties kan hebben voor de marxistische filosofie.
In Polen werd deze vraag bijvoorbeeld door een stu
dent gesteld aan de communistische filosoof Adam
Schaff. „Eerst dacht ik", vertelde deze hoogleraar
tijdens een bezoek aan de Verenigde Staten, „houdt
hij mij voor de gek? Maar toen ik de tientallen ern
stige ogen op mij gericht zag, en de gespannen stil
te voelde, merkte ik dat het hen ernst was."
Maar deze filosoof kon maar niet zo een antwoord ge
ven, zelfs na maanden lang ernstig over deze vraag
te hebben nagedacht, heeft hij nog geen antwoord.
Wel ontdekte hij dat de marxistische filosofie er
gens volkomen faalt, omdat het een levensbelang
rijke vraag vergeet Het communisme heeft eigen
lijk geen aandacht geschonken aan de individu. De
revolutie had geen tijd voor dergelijke nonsens en
bovendien heeft men altijd gedacht dat de com
munistische gemeenschap de oplossing was voor al
le individuele vragen en problemen.
i ■MrirtrMtett'irCrtrtrCrttrtrtrirCiii-ttitir-ttiiü-lrCrtitt-ü-Crlr'trttïtti-a-.
I Hoe laat het is
GROEIT ONDANKS DE DRUK VAN BUITEN
Een paar voorbeelden: 10 jaar geleden was er in het
noorden van Spanje maar één gemeente van de Spaanse
Evangelische Kerk nu zes. En dan zwijg ik nog over de
grote groei van de hermanos, de vergadering der gelovigen,
aldaar.
In Madrid is een nieuwe gemeente aan het ontstaan: twee
jaar terug 5, nu 60 lidmaten. Daarnaast heeft de Spaanse
Evangelische Kerk daar twee andere gemeenten, die veel
groter zijn en bloeien. Ik nam bijvoorbeeld deel aan een
avondmaaldienst met pinksteren, die bepaald indrukwek
kend was. Het thema van de prediking: „en zij zullen profe
teren" was in die omgeving veelzeggend. Immers de r.k.
priesterschap blijft het „profeteren" aan zich houden.
De zin van het leven II
Het gevolg is dat Schaff meent dat het
niet langer deze vraag kan omzeilen, want zolang
„er mensen geboren worden, leven en sterven, zul
len zij deze vraag stellen," die door geen collec
tief antwoord kan worden opgelost.
Volgens deze hoogleraar moet het
Madrid heeft ook het Porvenir,
het kinderhuis van de Fliedners.
waar alleen al 60 kinderen zijn en
waar onderwijs gegeven wordt.
De voortgang van dit v/erk is zo
sterk, dat er nu een groot gebouw
bijgezet wordt om zo tenminste komen
Voortgang is ook te merken a
maanden. Verrassend
scherpzinnigheid. waa
overzicht gegeven werd; heerlijk
was de zo nu en dan opstijgende
lach.
Maar om op Barcelona terug te
het seminarie der
gaan de uitbreiding der Spaanse Evan- prof. Meuleman gegeven colleges
-«uJmogelijk ge-
gelische Kerk in Barcelona. Men
zoeken naar een wetenschappelijk antwoord. Er
een systeem van morele normen komen, maar niet
iK'tSr'j? "'V." Ui.""g L°U" contact tussen de voorgangers"der van vorig Jaar, I. 11
aen zijn van ae wü van God. Gezocht moet worden verschillende kerken; maandelijks studenten verwacht worden. Aan
naar de grootst mogelijke vrede en geluk voor de komt men samen: iets wat wij in deze studenten worden hoge
grootst mogelijke massa. ons eigen land niet eens kennen, gesteld; want als men ergerts
Maar juist op dit punt zal het communisme vast lo- Een dergelijke samenkomst maak- overtuigd is, dan is het wel
pen. In de woorden van Schaff ligt reeds besloten te ik ook in Madrid mee bap-
dat hij niet gelooft dat er een systeem te vinden tisten, hermai
is waarbij alle mensen het grootst mogelijke ge
luk deelachtig zullen worden. Er zullen altijd ui ccii
door de staat en het geluk vergeten groepen predikant gegeven persoverzicht kunnen
het Spaanse
pinkstergemeente hield e
blijven.
Maar God biedt meer. Hij biedt niet het grootst mo
gelijk geluk aan zoveel mogelijk mensen. Chris
tus heelt gezegd: „Mijn vrede geef ik u." Godde
lijk geluk is mogelijk voor alle mensen, want God
wil niet dat iemand verloren gaat, zegt Petrus en
Jezus is gekomen, omdat God „zo lief de wereld
heeft gehad". Bij God zijn er geen vergeten groe
pen. Er is niemand te goed of te slecht, te arm
nf te rijk, te gezond of te ziek, te groot of te
klein, die niet deel kan hebben aan de genade
van Christus.
Want uiteindelijk is de zin van het leven niet om zo
gelukkig mogelijk te zijn. Dat zou betekenen dat wij
ons gaan vast klampen aan ons geluk en dat wij
ons gaan te weer stellen tegen alles wat ons geluk
in de weg staat. Dat betekent dat wij zelfs oorlogen
zullen gaan voeren om ons geluk te verdedigen.
Maar daarmee verspelen we juist ons geluk. Zo is
het altijd gegaan in de geschiedenis. Het gaat er niet
om hoe gelukkig wij zijn, maar of God Zijn plaats
in ons leven kan innemen, of wij deel hebben aan
Zijn geluk, want dat is het volmaakte geluk.
lieke reilen en zeilen der laatste ik ook daar
de noodzaak, dat de predikanten
van de ter dege gevormd moeten zijn. op-
bijbel- dat zij de confrontatie
is-katho- In de paar dagen, die ik in Malaga
heb
De Trouweloze, door Ewald droom hebben beschreven.
Mand. Uitg.: J. H. Kok N.V., menen, dat alles pleit vooi
Kampen. zeer concrete opvatting vai
boek Hosea.
Maar ook hebben wij de
'goede voortgang en uitbreiding
kunnen zien. Niet alleen in het
aantal leden maar ook in de of
fers, die men brengt om het ker
kelijk leven in stand te houden.
De bijdragen zijn in zeven jaar
verachtvoudigd. Denk niet, dat
dit door toenemende welstand komt,
want die is bepaald niet groot.
Een grondsalaris van de predi
kanten van 250 per maand is
bijv. beslist niet om over naar
huis te schrijven. En de gemeen
te bestaat in Spanje niet uit wel-
gcstclden. Neen, er is een sterke
wil om zelf al meer de kosten
van het kerkelijk leven te dragen.
Dat kan nog lang niet, noch bij
de Spaanse Evangelische Kerk,
noch bij de andere kerken en
groepen, noch bij de R.K. Kerk.
want die krijgt grote bijdragen
van de staat, dat loopt in de mil
joenen peseta's.
Die wil om zélf de „zaak" te
gaan financieren blijkt ook uit het
feit. dat de bijdragen uit de ge
meenten aan de landelijke kerk
in de laatste zeven jaar vertwin-
tigvoudigd zijn.
En zo kan ik doorgaan met
voorbeelden. Om eens iets heel
anders te noemen: door de uit-
Wij de corruptie en de gestolen luxe "endlngen v,n Trens World Radio
«on in de hogere kringen dit alies (vroeger Tanger, nu Monte Carlo)
getuigt van een zeer diepgaande xljn er alleen al in de maand
art 500 aanvragen om Bijbels
Ds. H. M. Meyboom, de predikant
directeur van het Protestants Centrum
in Utrecht, woonde een conferentie bij
van de Spaanse protestanten. In dit ar
tikel beschrijft hij de groei van de
kerk in dit rooms-katholieke land en
tevens de moeilijkheden die zij onder
gaan. Hij wijst op onze Nederlandse
verantwoordelijkheid om onze broeders
in het geloof in Spanje te helpen.
Ds. Meyboom is tevens secretaris van
de Nederlandse Vereniging „Het Evan
gelie in Spanje", Prins Hendriklaan 10a
te Utrecht (giro 315800), die hulp ver
strekt aan de protestantse kerken in
Spanje.
Spanje is een blij land, een ro
mantisch land, een land vol kleur
utagnetten klin-
de i
toeristen zich kunnen vergapen
aan Spaanse schoonheid zo
althans staat het in de folders van
de reisbureaus. Maar dat is
slechts de buitenkant. Geestelijk
is Spanje een lauw land, waar de
Rooins-Katholieke Kerk nog haar
macht uitoefent, maar tvaar het
gewone volk elke interesse in
godsdienst allang kwijt is. Maar
het is tevens een land waar het
werkelijke geloof in Jezus Chris
tus niet in aanzien staat, tiaar de
protestant zonder rechten moet
leven, maar waar ondanks de
druk van buiten de kerk van
Christus groeit.
De figuur van de profeet Ho-
sea heeft in de loop van de tijd ge, Trouweloze, gebaseerd op dit volledige national.
„„1» Bijoelboek, met enige gereser- Maar hPt mepst
vele theologen en met-theologen ve'erdheld ter hand= genomen.
Toen wij het gelezen hadden was
antece- die gereserveerdheid verdwenen:
dit boek heeft ons de wat myste-
Hosea veel nader
itudië en van een zich volkomen
inleven in die merkwaardige
sfeer, welke voorafging aan de u,t Spanje gekomen,
geboeid. Deze wonderlijke per
soonlijkheid.
denten zo weinig bekend
i aparte plaats in de rij
Maar het
de wijze, waarop in dit boek God
door Hosea Zijn volk het oordeel
aankondigt. Misschien is hier en Waarom
daar de kleur wat te donker; er de druk ir
Tegen druk in
i: groeit tégen
van de Oudtestamentische profeten geboren
bracht. Ewald Mand. in Estland 00fc sprake van uitzicht,
het boek Hosea leest. Omdat kinderen, willen ze de
s Mg&ns 0™e E:T^z~n
ferr middelbare school volgen in het
dracht ontving te trouwen met kening gegeven i
daarmee
tempeldeerne
het levende symbool te zijn van
Israels ontrouw aan God. Sommi
gen hebben dit bevel en de op- deloze tempelbedrijf,
volging ervan beschouwd als -
psychologisch
Hij wist Hosea
zijn tijd achtergrond
Zijn beschrijvingen
t het god-
I„n de po
litieke situatie, van de tegenstel
lingen tussen de pro-Egypte- en
abstracte aaak - Hosea aou dan de pn>Assyrië-groep. vin de el-
door God. Een van de meest
grijpende gedeelten vonden
deze profeet, dat over Hosea's laatste optreden,
verantwoord, als hij zijn drie kinderen mee
neemt en profeteert met alle
geven.kracht, die in hem is. De stijl
van dit boek is van uitstekend ge
halte en de vertaling (uit het
Engels door Jacoba M. Vreugden- m°et houden, wil hij zijn baan
het
onderricht moeten volgen
een cijfer, dat werkelijk mee
spreekt, voor krijgen.
Omdat een inspecteur van poli
tie. die tot geloof komt, dit in zijn
gezin en zijn werk totaal geheim
derwijs, politie, departementen,
gemeentelijke administratie staat
open voor protestanten.
Omdat men geen drukpersvrij
heid heeft niet alleen de pro
testanten niet, maar niemand.
Maar de protestanten mogen geen
Bijbels, gezangenboeken. kerkbla
den enz. laten drukken. Ze zijn er
wel, maar dat is een andere zaak.
Bovendien: ze zijn er nog altijd
niet genoeg en menige boete is al
betaald.
Omdat men geen „propaganda"
mag maken dus niet mag evan
geliseren. Voor een regelmatige
samenkomst op een nieuwe plaats
moet een vergunning worden aan
gevraagd. Voor de bouw van een
kerk idem. En die wordt lang niet
altijd gegeven, al begint men
meer door de vingers te zien.
Omdat men geen huwelijk mag
sluiten buiten de R.K. Kerk of
buiten toestemming van de R.K.
Kerk (en de overheid) om. Tenzij
men protestants gedoopt is.
Helper
Gebrek
Uit de praktijk van een
MAATSCHAPPELIJK
WERKSTER
danks druk van buiten (politiek)
ondanks de voortgaande Europese
integratie, (ik kan me voorstellen,
dat men in Engeland geprotes
teerd heeft tegen een op Spanje
lof-tuitende rede in Madrid door
één der Engelse ministers) on
danks ook de deplorabele geestelij
ke toestand der R.K. Kerk zelf.
Dié kan alleen maar spreken van
ontkerstening, onverschilligheid,
afval. Omdat, tenslotte, er een
vreemde, ongrijpbare samenwer
king tussen R.Ki Kerk en staat,
en r.k. geestelijkheid en plaatse
lijke of regionale overheid is.
Je kunt dit zien aan het kloos
ter met internaat, dat gebouwd
is bij het millioenen peseta's en
vele levens gekost hebbende „dal
der gevallenen" (ter herdenking
van de in de burgeroorlog gesneu
velden). Of aan de lof, die bis
schop Herrera van Malaga Franco
bij zijn komst in Malaga onlangs
heeft toegezwaaid. Terwijl Herre
ra juist één van de vooruitstre
vende bisschoppen is of was. Of
aan de geheime, maar niet meer
geheim bijvende, activiteiten van
de merkwaardige Opus Dei-orga
nisatie (een verborgen r. katholie
ke leken-vereniging), waarvan ve
le leden deel uitmaken van de re
gering. Groei, maarEr is ge
brek. Niet gebrek aan blijdschap
en moed. Maar aan jnensen en
geld.
als het ware
gezicht, een lendige sociale verhoudingen,
i J. W. de Groot) laat niets niet kwijtraken. Want geen enkele
openbare betrekking bij leger, on-
Wij kunnen dit gebrek aan men
sen niet rechtstreeks verminderen.
Want het is zonneklaar, dat het
Spaanse protestantisme alleen
maar zich verder kan ontwikkelen
door Spaanse mensen, die van hun
geloof getuigen. Alle evangelische
kerken in Spanje zijn daar diep
van overtuigd.
Echter, aan het gebrek aan geld
kunnen wij wat doen Ik bedoel
dit: het seminarium der Spaanse
Evangelische Kerk moet verder
van de grond komen de predi
kanten en voorgangers moeten
Sarie's moeder is weer in kalmer vaarwater gekomen.
„Maar hoe kom je aan 'n eigen huis?" vraagt ze nuchter
en zakelijk. Dat is nog steeds de brandende kwestie voor
ontelbare paartjes in Nederland, laat staan zo'n jaar of wat
geleden toen de woningbouw maar niet op gang scheen te
willen komen. Daarom klinkt in haar vraag ook 'n tikje
meewarigheid plus 'n tikje wijsheid-der-ouderen door en ze
kijkt min of meer triomfantelijk ons kringetje rond. Ze is
ervan overtuigd dat niemand daaraan nog gedacht heeft,
Sarie en Jan in de laatste plaats. Ik ben daar tussen twee
haakjes nog niet zo zeker van, ook al zet Sarie voor deze
gelegenheid zo'n blank onschuldig snuitje op dat 't echt niet
blanker of onschuldiger kan. Of misschien berust mijn twijfel
juist wel op die voorgewende onnozelheid.
„Misschien weet ik wat..
zegt Therma, en ze doet me
denken aan een linksbuiten,
die van de rechtsbinnen 'n
diagonale schuiver krijgt voor
geschoteld, waaruit linea recta
gescoord kan worden. Want I
Therma is geen meisje, dat in I
andere omstandigheden ooit
iets „mischien weet": ze weet
de dingen precies of ze houdt er
duidelijk. Ook dit hebben Sarie
en geloof maar vrij dat Sarie zelf de nu komende suggestie a«m
de hand heeft gedaan! „Misschien weet ik wat. Die mensen
van Thomassen, hier in de straat, verwachten nu hun derde
kindje en ze krijgen 'n nieuwe woning toegewezen. Nu zitten
ze nog in bij Moeder Slaker. Die kennen we goed en de huis
baas kennen we ook goed en de Thomassens kennen we boven
dien helemaal goed. Als we daar nu eens achteraan gingen
..O ja", zegt Sarie braaf. „En 't is nog 'n leuk huisje
ook!" Misschien als het minder verstandig van haar om zo
pardoes te laten blijken dat ze helemaal op de hoogte is van
het pandje waarover Therma orakelt. Haar moeder kijkt
althans even wat achterdochtig. „Ken je 't dan?" zegt ze
wat wantrouwig.
„Sjaan en ik zijn hier toch vroeger samen op ballet ge
weest!" antwoordt Sarie, en trekt snel weer haar blanke
onschuld aan. „Ik kom er toch ook nog wel eens. En laatst
met de wielerronde, hebben we d'r nog samen op de venster
bank gezeten!" Om de laatste opmerking bewonder ik Sarie
mateloos, want tijdens dit jaarlijkse sportevenement pleegt
iedereen op elke denkbare plaats te staan, te zitten, te han
gen of te lopen zonder zich van iets rekenschap te geven dan
van wat er op straat gebeurt. De renners eisen alle aandacht op:
de uitlopende koprijders, het peloton en de staartnummers,
die respectievelijk alles op alles zetten, volstaan met elkaar
in de gaten te houden, of door pech gekweld te worden. Hals
rekkend slaat men het gebeuren gade: wie de leiding neemt
en wie afvalt, wie plotseling de sokken erinzet, en wie de
genadeslag van 'n lekke band moet incasseren. Weet men on
der zulke omstandigheden ooit precies, waar men staat of zit
of loopt of hangt? Het is best mogelijk dat Sane en d'r moe
der een onderdeel van het tafereel hebben gade geslagen van
af Sjaan's territorium, maar dat zal haar moeder zich werke
lijk niet herinneren. Wat dat betreft ligt Sarie dus op haar
manier ook weer aan de kop van deze spreekkamerwedloop.
„Ik zal eens met die Sjaan Thomassen en haar man gaan
praten!" zegt de maatschappelijk werkster, „Het lijkt me
net wat voor Sarie en Jan. Precies wat ze nodig hebben: 'n
goeie frisse kamer, en 'n keukentje ook nog
„En met 'n slaaphoek!" vult Sarie trots aan, deskundig
van alles en nog wat op de hoogte.
„Dat zal anders wat kosten!" zegt haar moeder pessi
mistisch. „Zoveel brengt Jan ook niet in!" Als moeder zijn
de weet ze dergelijke bijzonderheden precies, en wat verdie
nen zeventienjarige jongens per slot van rekening?!
„Maar die slaaphoek dat zijn eigenlijk alleen maar uit
gebroken bedsteden!" Sarie schakelt snel in 'n lagere versnel
ling over. „Gunst is het zo laat als het hier op de klok staat?'
zegt ze er meteen overheen. Ze weet wel beter. Onze klok
ken zijn erfstukken van verre voorgeslachten en ze lopen zeer
eigenzinnig, maar nooit gelijk. We wachten altijd nog op n
firma of vriend of lezer, die ons aan electrische exemplaren
wi! helpen. Ondertussen weet die rakker wel hoe laat het is:
tijd om op te stappen en aan de slag te gaan. En dus houden
we moeder noch dochter tegen als ze ineens haast krijgen om
't eten te koken. Hoe beter dat uitvalt, hoe positiever ook Jan's
vader zal reageren op alle plannen. Zo laat is hetl
WIJKPREDIKANT.
De kerk spreekt
(zichzelf tegen)
Nauwelijks heeft de Episco
paalse kerk van de Verenigde
Staten een motie aangenomen
waarin zij de regering van
haar land vraagt om de dood
straf af te schaffen, of de Chris
tian Reformed Churches van
Oost-Ontario in Canada richten
zich tot haar regering om te
vragen toch vooral de doodstraf
te handhaven aangezien de bij
bel duidelijk uitspreekt dat de
dood de straf voor de moorde
naar is.
een behoorlijke bibliotheek krijgen
er moet geld zijn voor uitreik-
lectuur de gemeenteleden zelf
moeten boeken over het evangeli
sche geloof kunnen lezen. Of wat
anders: sommige kerkewerkers
moeten een vervoermiddel heb
ben: jeugdwerk (bijv kampen)
moet beter kunnen draaien. In
kindertehuizen moeten voorzienin
gen kunnen worden getroffen en
kleren moeten worden gekocht.
Of weer wat anders: er is maa'
één illegaal huisje voor ouden van
dagen, dat financieel moeilijk
draait, ook al omdat er geen en
kele ouderdomsvoorziening in
Spanje is. Kerken moeten kunnen
worden gebouwd, huizen of verdie
pingen ervan moeten kunnen wor
den gekocht of afbetaald. Och, zo
zou ik kunnen doorgaan. Maar da*
doe ik niet.
Alleen hoop ik, dat U waiv
neer U naar Spanje gaat ook
zult proberen daar een kerkdienst
van een Spaanse evangelische ge
meente bij te wonen. En dat U
diep zult willen nadenken over hoe
U financieel kunt helpen. Voor na
dere gegevens over beide kunt U
altijd bij ons terecht.
De middelen, waar Chroesjtsjef mee werkt Overeen
komst tussen Laos en West-Berlijn Dreigen met
geweld om Westen te intimideren Listig spel om
zonder strijd doel te bereiken.
DF Jongste ontwikkelingen In
Laos zijn wel typerend voor
de betrouwbaarheid van het
woord van Chroesjtsjef. Het was
nog maar enkele dagen geleden,
dat de Russische premier in We
nen tegenover de Amerikaanse
president Kennedy verklaarde
het met hem eens te zijn, dat
het bestand in Laos moet wor
den nageleefd, toen troepen van
de pro-communistische Pathet
Lao met zwaar geschut berlt
namen van het fel verdedigde
bolwerk van de regeringstroe
pen. Padong. Van strategische
betekenis was deze overwinning
niet. want het w as een enclave In
door de Pathet Lao veroverd ge
bied In de Vlakte der Kruiken.
Het moest door de lncht worden
bevoorraad en de strijd om Pa-
dong had dan ook iets weg van
de gevechten, die in 1954 om de
Franse vesting Dlenblenphoe ln
Vietnam werden geleverd; de
bergvesting was een symbool
geworden voor de verdedigers
van Laos. die hun land voor een
communistische machtsover
name willen behoeden. De val
van Padong was dan ook een
morele slag, die in Laos, maar
ook in Genève, hard is aange-
Middelen
Met deze en dergelijke midde
len werkt Chroesjtsjef Hij zal
het in Laos zeker niet op een
oorlog laten aankomen, omdat
die voor hem geen enkele zin
heeft en hij heel goed weet. da\
een dergelijke plaatselijke strijd
gemakkelijk kan uitgroeien tot
een oorlog op grote schaal, die
niemand onder controle kan
houden. Tegenover Kennedy zou
hij nebben verklaard, geen bft-
lang te hechten aan strijd „aan
het einde van een lange toevoer
lijn". maar dat als de Ver
enigde Staten dit verkozen te
doen zuiks de zaak van de
Amerikanen was. Daarbij zin
speelde hij klaarblijkelijk op
Laos.
De Russische premier schermt
dus met de mogelijkheid. dat
de Sowjetunie eventuele Ameri
kaanse interventie ir. de strijd
in Laos niet onbeantwoord zal
laten. Maar dit betekent nog
niet, dat het zo ver zal komen,
want hij zal zich binnen de
grenzen blijven bewegen, die
Kennedy met betrekking tot
Laos getrokken heeft. En wat
hij niet in een keer kan berei
ken. probeert hij in etappes in
de wacht te slepen. Wat Laos
betreft: het gaat er steeds meer
naar uitzien, dat er een herha
ling optreedt van wat op de Ge-
neefse conferentie van 1954 is
gebeurd, nl. dat een verdeling
van het land in een communis
tisch en een niet-communistisch
gedeelte het al dan niet in een
akkpord vastgelegde resultaat
Bedoeling
Chroesjtsjef heeft ook tegen
Kennedy gezegd, dat hij er geen
belang aan hecht, de regering
van Laos communistisch te ma
ken en dat hij gaarne zijn steun
zal geven aan een neutraal re
giem. Maar ook hier bedoelt de
Russische premier iets anders
dan hij zegt. Hij vindt het niet
nodig de regering van Laos on
middellijk communistisch te
maken en wil voorlopig genoe
gen nemen met een zgn. neu
trale regering.
In hoeverre communistisch
China de hand heeft in het
schenden van het bestand in
Laos, valt moeilijk te beoorde
len. Het zou inderdaad in de
kraam van Mao Tse Toeng te
pas komen, wanneer hij Chroesj
tsjef in Laos en als gevolg daar
van ook in Genève en op ande
re internationale conferenties
zou kunnen dwarsbomen. Het is
mogelijk, dat dit in Padong al
het geval is geweest. Dit neemt
echter niet weg. dat zolang
dit niet vaststaat we van de
gedachte moeten uitgaan, dat de
Sowjetunie en in het bijzonder
Chroesjtsjef, voor deze be-
standsschending verantwoorde
lijk moet worden gesteld.
Berlijn
Wat voor Laos geldt,, heeft mu
tatis mutandis ook betrekking
op West-Berlijn. Chroesjtsjef
zou Kennedy te verstaan heb
ben gegeven dat hij als hij
dat wenst een oorlog om dit
stadsdeel kan krijgen. Deze
krachtige taal uit de mond vaD
de Russische premier geeft op
pervlakkig gezien te denken.
We moeten echter evenals in
het geval van Laos een we
zenlijk onderscheid maken tus
sen een verklaring van Ghroesj
tsjef en één van Kennedy. Wan
neer de Amerikaanse president
de Russische premier waar-
schuwt, dat het Westen 'bereid is
om West-Berlijn te vechten, dan
meent hij dat werkelijk, maar
hoopt hij, dat zijn waarschuwing
een preventieve werking zal
hebben.
.41» Chroesjtsjef een dergelij
ke waarschuwing tegenover
Kennedy laat horen, dan meent
hij dat niet ernstig, maar tracht
hij in eerste instantie de Ame
rikaanse president te intimide
ren om vervolgens maatregelen
te nemen die erop gericht zijn,
de mogelijkheid van het uitbre
ken van een gewapend conflict
om West-Berlijn uit te sluiten.
Verdelen
Ook in een ander opzicht is
er overeenkomst tussen het Rus
sische optreden in Laos en dat
met betrekking tot West-Berlijn.
In Laos heeft de Sowjetunie
een kernachtig optreden van de
Zuidoost-Aziatische verdragsor
ganisatie kunnen voorkomen
door de westelijke mogendheden
tegen elkaar uit te spelen.
Frankrijk voelde helemaal niet»
voor een militair avontuur in
zijn voormalige kolonie, de Brit
ten aarzelden als steeds en pre
sident Kennedy stond ten slotte
vrijwel alleen. Chroesjtsjef
maakte dankbaar gebruik van
het gebrek aan eenheid tussen
de westelijke mogendheden, aan
vaardde in principe een Brits
bemiddelingsvoorstel, ontnam
Kennedy daardoor cfè mogelijk
heid om handelend op te tre
den en ging rustig zijn gang in
CHROESJTSJEF
....een graat ln zijn keel...
is het grootste deel van het land
in handen van de pro-communis
tische Pathet Lao-beweging en
is er van een goed gecontro
leerde wapenstilstand nog steeds
zelfs geen sprake. Het tegendeel
is het geval.
Geruchten
Met West-Berlijn wil Chroesj
tsjef eenzelfde spelletje spelen.
Er doen allerlei geruchten de
ronde over Russische plannen,
een vredesconferentie te beleg
gen. waaraan zou worden deel
genomen door alle landen, die
tijdens de tweede wereldoorlog
tegen Hitler-Duitsland hebben
gevochten. De bedoeling van die
conferentie zou zijn, een vredes
verdrag te sluiten met de beide
Duitslanden, omdat er van een
hereniging geen sprake meer
kan zijn. tenzij de westelijke
mogendheden bereid zijn de
Westduitse bondsrepubliek aan
het Sowjetblok uit te leverejj.
Mocht deze conferentie mis
lukken het lijkt onwaarschijn
lijk dat zij gehouden zal wor
den dan zou Chroesjtsjef ein
delijk willen overgaan tot het
sluiten van een afzonderlijk vre
desverdrag met het communisti
sche regiem in de Sowjetzone
van Duitsland. Dan zouden de
moeilijkheden in West-Berlijn
een aanvang nemen en het Wes
ten voor een beslissende keus
worden geplaatst. En dan zou
moeten blijken, of de drie wes
telijke mogendheden het werke
lijk zo goed met elkaar eens zijn
over de noodzaak, de vrijheid
van West-Berlijn zonodig met
geweld te verdedigen.
Engeland
Het is geen geheim, dat er
grote onzekerheid bestaat over
de houding, die Engeland in zo'n
geval zou aannemen. We heb
ben hier vorige week reeds op
gewezen, mede aan de hand
van een artikel van de Ameri
kaanse columnist Joseph Alsop
en het ziet er niet naar uit dat
in deze merkwaardige en op de
duur gevaarlijke houding van
Engeland na het bezoek van
Kennedy aan Macmillan veran
dering is gekomen. Het wordt
langzamerhand vervelend om
jaar in, jaar uit te blijven wij
zen op de ondermijnende invloed
die de Britse politiek op de po
sitie van de vrije wereld heeft.
Telkens en telkeps voelt Enge
land zich geroepen om een be
middelende rol te spelen, om
zich bij voldongen feiten neer te
leggen, omdat zoiets van reali
teitszin getuigt en om de weg
van de minste weerstand te zoe
ken en genoegen te nemen met
schijnsuccessen.
Als we heel eerlijk zijn, rea
liseren we ons, dat de situatie,
zoals die thans in Laos is voor
een belangrijk deel te wijten is
aan het optreden van Engeland
na het ogenblik, waarop Ken
nedy Chroesjtsjef had gewaar
schuwd, dat hij gewapenderhand
in Laos tussenbeide zou ko
men als het land in communis
tische handen dreigde te gera
ken.
Toen het Britse bemiddelings
voorstel in de lucht bleef han
gen en de Russen rustig hun
gang bleven gaan in Laos, had
er iets moeten gebeuren. Maar
de Britten lieten zich aan een
lijntje houden en zoals we
hierboven reeds constateerden
Kennedy was aan handen en
voeten gebonden, waardoor hij
niet tot actie kon overgaan.
De facto
Een dergelijke situatie kan
ontstaan, als Engeland bereid is,
na het sluiten van een afzonder
lijk vredesverdrag tussen de
Sowjetunie en het communis
tisch regiem in de Sowjetzone
van Duitsland tot de facto-erken-
nin§ van de zgn. Duitse Demo
cratische Republiek over te
gaan. Ulbricht. de filiaalhouder
van Chroesjtsjef in Oost-Ber-
lijn, heeft vorige week reeds
aangegeven, langs welke weg
hij een regeling van de Berlijn-
se kwestie denkt te bereiken.
KENNEDY
actief ondanks rugklachten
Er zal geen oorlog nodig zijn.
want aan de rechten van de
westelijke mogendheden zal niet
worden getornd. Alleen: alles
moet eventjes worden vastge
legd in een akkoord tussen de
zgn. Duitse Demokratische Re
publiek en de betrokken lan
den en als dat gebeurd is, zal
er geen vuiltje meer aan de
lucht zijn.
Het is overigens wel erg jam
mer, dat Ulbricht zich niet over
de toekomst van West-Beril.'n
wilde uitlaten en dat hij er niet
bij verteld heeft, wat hij denkt
te gaan doen, als het Westen
eenmaal afstand heeft gedaan
van de Russische garanties met
betrekking tot him rechten in
West-Berlijn en zich aan de
„genade" van de Oostdultse
communisten hebben overgele-
