dokter regan
Luchtkasteel „Heilige Daad
door realiteit verpletterd
Zware en milde eis voor
de twee verdachten
Funeste invloed van
t.v. op het onderwijs
VRIJDAG 26 MEI 1961
Dam-vraag .98
Een eindstand met zwart een dam
op 46 en wit een dam op 5 is in een
probleem niet zo moeilijk te realise
ren. Bijzonder moeilijk is het omge
keerde: de witte dam op 46 en de
zwarte op 5. Daarom heeft de Kring
voor Damproblematiek dit motief ge
kozen voor het kampioenschap van
Nederland 1961. Gevraagd wordt een
foutloze inzending die aan de scherp
gestelde eisen van de problematiek
voldoet.
j Er zullen ongetwijfeld produkten
1 gecomponeerd worden die het vol
maakte benaderen, want de deel
nemers zijn bijna allen „zware jon
gens". Onderstaand geven wij een be
werking die foutloos (zij het niet
volmaakt!) genoemd mag worden
een eventuele bij-oplossing buiten be
schouwing latend.
(Eerste publicatie)
Zwart: 3, 7, 17, 26, 27, 28, 40.
Wit: 13, 19, 29, 37, 38, 41, 50.
Opgave: wit speelt en wint.
Schaak-vraag 98
De stand in de partij Hallbauer
Sternberg was deze:
Wit: Kfl, Df4, Thl, Ld2, Pb5. pi a4,
b2. c2, f2, c2 en h2.
Zwart: Kc8, Db6, Td8, Lf8, Pd7, pi
a7, b7, c5, d5 en e4.
Zwart speelde als eerste zet 1
a7—a6 en wij vroegen u hoe wit deze
fout kan afstraffen. Dat gaat zo: 2.
Ld2—a5! Nu is Leiden in last: zwart
moet het veld a7 blijven dekken
wegens de dreiging Pa7 mat. Zwart
vond daar iets op en speelde 2
f8h6. Het mocht niet baten, er
r ,gde^ 3. ^Pb5a7t, Db6xa7 en 4.
Bridge
De oplossing van' het tegenspelpro
bleem van de heer W. den Tonkelaar
als volgt: West moet hartenheer
men met het aas en vervolgen met
klaverheer. Tot zijn verrassing zal hij
dan bij Zuid klaverboer zien vallen,
waarop West nog 3 slagen in klave-
cn kan maken en het spel één
down is!
B 7
V83
O A B 9 7
8
V8 6 1 ♦HO
A104 |W o|*f0s"
k"Hl0 95 I Z +763
A 10 542
H7 6
O 8
B
Zuid zat met het volgende pro
bleem. Hij beschikte over 8 vaste sla
gen, namelijk 6 in ruiten en 2 azen.
Door het spelen van hartenheer wil
de Zuid nu suggereren, dat hij geen
ruiten meer had en in hartenvrouw
een rentree zocht om de resterende
ruiten te kunnen maken. Uit het bij
spelen van Oost eerst ruiten 3,
daarna de 5 kan West echter
weten, dat Zuid nog een ruiten moet
hebben! Laag- hoog bijspelen in een
door de tegenpartij aangespeelde
kleur is namelijk een distributie-sig
naal en geeft een oneven aantal kaar
ten in dit geval 3 ruiten aan.
In de praktijk dook West harten-
'ieer en Zuid had zijn negende slag.
Jack Diamond
Cirkel-puzzel
R
(Van onze speciale verslaggever)
ADDER van tong dan wie van de magistraten ook verdedigde „ambas
sadeur" Jolle J. van de „Heilige Daad" gisteren zijn onheilige daden
voor de Amsterdamse rechtbank. Hetzelfde deed „doyen" en „legaat"
Machiel J. J. V., zij 't langzamer, cynischer en nóg lachwekkender. Het
bracht de heren, die anderhalf jaar lang met niet bestaande miljoenen
speelden, zomede met de waardigheid van het Vaticaan, geen enkel profijt.
De officier van justitie, rar. J. F. Hartsuiker, riste tegen de 41-jarige, zich
bedrijfseconoom noemende J. een gevangenisstraf van twee jaar en drie
maanden met aftrek, en tegen de 42-jarige, zich promotor noemende V.
een gevangenisstraf van één jaar met aftrek.
J. zowel als V. waren oplichting ten
laste gelegd; J. ook nog verduistering.
Hun zaak en de door hen gestichte
organisatie van de „Heilige Daad"
kwam aan het licht door het faillisse
ment van de beruchte N.V. Socrates,
dat de Amsterdamsche Bank zo'n zes
miljoen gulden kostte (de president
directeur van Socrates, Nic. den Bes
ten, zal zich hiervoor zeer binnenkort
voor de Amsterdamse rechtbank moe
ten verantwoorden). Op valse voor
spiegeling kregen beide mannen tus
sen de 200.000 en 350.000 gulden
Den Besten los. Een poging tot oplich
ting van de Noorse scheepsmakelaar
Clemetsen voor een bedrag van 100.000
a 200.000 mislukte, doch andere, in
Nederland ondernomen acties om klei
nere bedragen te bemachtigen, slaag
den.
De „Heilige Daad" kostte L. B. Wich-
iann uit Glanerbrug duizend gulden, en
de chef technische dienst van Socrates,
de heer G. van Vliet, zevenhonderd gul
den. De vroegere secretaresse van Nic.
den Besten, mej. I. R. Boükamp raakte
zelfs drieduizend gulden aan kwijt.
Verduistering
J. stond ook nog terecht voor verduis
tering van een bedrag van 28.000 gulden,
dat het spaarpotje vof-mde van
sterdammer J. Hagendoorn. Onder het
voorwendsel dat hij door investering
Horeca-bedrijven tien procent rente kon
piaken, .ontfermde" verd. zich over deze
terwijl hij wist dat de heer Hagen
doorn en zijn vrouw de gelden hadden
gespaard om de toekomst van hun gees
telijk gestoord kind veilig te stellen.
De zotheid steeg dikwijls ten top op
de rechtszitting van gisteren. Dit kwam
eerste plaats door de onwaar
schijnlijkheid der verhalen, die aan de
organisatie van de „Heilige Daad" ten
grondslag liggen. In de tweede plaats
hielden J. en V. beiden vol dat ze tot
het uur van de ontmakering toe ten
volle in de miljoenen-fantasieën hadden
geloofd, en ook dat leidde tot lachwek
kende situaties.
De man, die van alles de schuld kreeg,
was een zekere Arnold Dreis, een Duit
ser, die zich electro-i-ngenieur noemde,
doch beter als een gewone hoteldief kan
worden aangeduid. Hij zou de man zijn
geweest, die de bedde Nederlanders knol
len voor citroenen had verkocht. Hij
bombardeerde zichzelf tot president van
de „Heilige Daad", die als een organisatie
werd geschetst met sociale, culturele,
economische en religieuze doeleinden
Vaticaan
Het hele apparaat van het Vaticaan zou
achter hebben gestaan, de pau incluis,
ij na tweehonderd miljoen gulden zou aan
de „Heilige Daad" worden overgemaakt,
zodra de met geloofsbrieven en diploma
tieke paspoorten üitgerusten „ambassa
deurs" erin slaagden een stichtingsacte
op te maken en een domicilie te vinden.
Omdat de organisatie boven-nationaal,
boven-politiek en boven-kerkelijk moest
zijn, mocht nooit bekend worden dat de
Heilige Stoel aan de financiële touwtjes
trok.
Wie die Herr Dreis in feite is, kwam
tijdens de rechtszitting goed uit de doe
ken. Hij had zich weliswaar tot presi
dent van een miljoenenzaak laten benoe
men, maar hij bezat geen rooie cent. Op
't ogenblik zit hij in Duitsland zelfs een
straf uit voor een vonnis, dat hem bü
verstek is opgelegd.
Hoofdinspecteur Molenkamp van de at-
deling zwendel van de Amsterdamse po-
ldtie verklaarde ten aanzien van de per-
„Een glibberig mannetje"; hot type
een ordinaire oplichter. Tijdens het
hoor in Duitsland was hij uitermate
velend en noncoöperatief element. Hij
schept, zoals alle oplichters doen, moei
lijke situaties, en onthoudt de informa
ties, die tot de ontknoping kunnen lei-
De thans gedetineerde Nic. dep Besten,
die als getuige was opgeroepen, verklaar
de dat zowel J. als V. bij hem haden ge
werkt. Tegenover Dreis had hij aanvan
kelijk zeer gereserveerd gestaan. Zijn ver
ven in de „Heilige Daad"-onderne-
ming groeide pas, toen een zekere Joel,
lie in Israël woont, hem herhaaldelijk
erzekerde dat „alles goed zat". Ook was
hij bij het beschikbaar stellen van gelden
fgegaan op gunstige mededelingen, wel-
:e verdachten hem verstrekten
ten. „maar mij werd steeds weer ver
zekerd dat dit niet kon".
De vraag, of J. en V. van Den Besten
volmacht hadden gekregen als oprichter*
op te treden, leidde tot een veel hilariteit
wekkend incident.
„Ik bedoel oprichter, met een „r", ver
duidelijkte de president. „Ja", lichtte de
raadsman van J„ mr. J. Wijngaarden
toe. „ik zei beslist niet oplichter".
Alle gedupeerden passeerden successie
velijk het getuigenhekje, behalve de heer
Wichmann. Het mocht vogens de presi
dent geen bevreemding wekken dat deze
zich op 't ogenblik in Maiorca bevond..
Woordenvloed
Tijdens het vernoor was ae woorden
vloed van J. nauwelijks te stuiten. Zijn
radde betoog kwam hierop neer dat hij
vast dn ae doelstellingen on de levensvat
baarheid van de „Heilige Daad" had ge
loofd, doch dat hij de dupe was gewor
den van de beloften van Dreis. De recht
bank diende goed in de gaten te houden
dat de onderneming was opgezet toen
zich de mogelijkheid voordeed grote za
ken met een drie-dimensionale film te
doen, die in het laboratorium van een
zekere Schenk in München was uitge
vonden. „Het zou een revolutie in de fim-
wereld betekenen", stelde hij. „Zoiets als
de overgang van de stomme naar de sore-
kende film".
V. hadden er in het bijzijn van
Dreis en Den Besten over gesproken dat
het zonde zou z(jn de uitvinding door de
filmmagnaten tot ontplooiing te laten
brengen. Er was al genoeg kitsch in de
wereld van het celluloid, genoeg films
diefstal, moord «a oorlogsophitsing.
De ideële kant had bij hen dan ook
zwaarder gewogen dan de zakelijke kant.
Toen Drei* hiervan hoorde, zou hfj ver
teld hebben dat hij ook al jaren rondliep
met hot plan mensverheffend werk te
doen. Vandaar de organisatie van de
„Heilige Daad", die later door diezelfde
Dreis ter tafel zou zijn gebracht.
waagde het zelfs voordeel uit de
kritiek op het Wereldvredeskorps van
president Kennedy te trekken. Onrijp
kinderlijk, zouden mensen als Offer-
haus, Ruygers, Biesheuvel en Brandt
hebben gezegd, en wel naar aanleiding
het ontbreken van het boven-natio-
nale element.
,Erg mooi van u om zoveel voor de
mensheid te willen doen", commentari
eerde de president droogjes. „Maar u gaat
geld vragen en gebruiken en doet daar-
u het nodig heeft, er al is".
De rechtbank kon zich niet voorstellen
dat J. geen moment aan de fantasieën van
Dreis getwijfeld had, temeer daar hij
vingers uit kon rekenen dat het
bij voorkomen dat het project, waarvoor
Vaticaan niet met miljoenen naar buiten
staanders smijt.
„Ik heb getwijfeld", antwoordde verd.,
„niet aan de organisatie, maar aan Dreis.
Toen hij mij een document verschafte,
waarmee ik volgens zijn zeggen alle
banken kon binnenstappen om geld op
I, dacht ik; nee, dat kan geen
zwendel zijn. Als Dreis een oplichter was,
zou hij beslist niet de stommiteit uitha
len mij een stuk papier te geven, dat
binnen tweemaal vierentwintig uur
als een vodje papier zou kunnen ontmas
keren"
J. vertelde nog dat hij zelf in Rome
geconstateerd had hoe Dreis als het
het Vaticaan plat liep. Hij passeerde
eerst de eerste Zwitserse wacht, daarna
de tweede, en verdween Vervolgens in
het kantoor van de Maestro di Camera,
waar hij uren bleef. Een man, die volgens
hem zonder moeite de bewakers va
Heilige Stoel kon passeren, moest wel
heel goede relaties hebben. Het was om
deze reden dat het moeilijk voor hem
was aan te nemen dat de paus niet zijn
zegen aan de „Heilige Daad" had gege-
V., vervolgens gehoord, zou wél met het
door Dreis getekende document bij v
schillende banken hebben aangeklopt.
„Wat zeiden ze daar?" vroeg de pré
sident.
„Erg leuk", zei verd. laconiek. „Je kan
pas een berg geld krijgen, als het eerst
door de ondertekenaar wordt gegaran
deerd".
V. vertelde ongeveer hetzelfde verhaal
als J. Ook hij had vast in de doelstellingen
van de „Heilige Daad" geloofd, doch niet
in Dreis. Ook bij hem was wel eens twij
fel over het beschikbaar komen van de
beloofde miljoenen opgekomen, doch niet
voldoende om zich door een simpele in
formatie bij het Vaticaan zekerheid te
verschaffen.
De rechtbank begreep overigens
waarom hij en J. het met Monseigneur
Daamen opgenomen contact ter toetsing
van de juistheid van de beweringen
Dreis hadden verbroken. Het enige
de kerkelijke hoogwaardigheidsbekleder
later nog van beide verdachten zag, was
een telegram, waarop hem Zalig Kerst
feest werd toegewenst, met daarnaast het
verzoek nog even met het trekken van
informaties te wachtenWas het soms,
zo suggereerde de president, omdat Mon
seigneur Daamen al tijdens het eerste be
zoek van J. en V. had gezegd dat h(j het
niet de moeite waard vond met de affaire
van de .Heilige Daad" het pauselijke
secretaris lastig te vallen?
In het psychiatrische rapport, dat over
J. is uitgebracht, zo deelde de president
mede, worden geen geestelijke afwijkin
gen geconstateerd. Verd. zou een weinig
krachtige figuur zijn, een wensdromer,
die zich losmaakt van de werkelijkheid,
kinderlijk in zijn fantasieën en falend
in zijn kritisch vermogen.
V. bezit, aldus de psychiater, die hem
heeft onderzocht, weinig zelfkritiek, ter
wijl hij tezelfdertijd aan een grote mate
van zelfoverschatting lijdt. Zijn wereld
is de wered van schijn en van het
doen alsof. Hij is dicht genaderd bij het
punt van een paranoïde instelling.
In een scherp en cynisch commentaar
sneed de officier van justitie de fanta
sieën van Dreis, zomede die van J. en V.
stukken, terwijl hij het luchtkasteel
de „Heilige Daad" in de werkelijk
heid te pletter deed vallen. Het bedrog
J., V., Dreis en tot op zekere hoogte
de Israëliër Joel pas in i960 binnen de
in het complot gehaald bevat
te volgens hem enkele typische, de mens
aansprekende elementen van oplichting.
Voor idealen van culturele of religieuze
aard is men nog wel bereid warm te lo
pen. Die idealen waren duidelijk tc on
derkennen in de organisatie van de .Hei
lige Daad", zoals deze door de twee ver
dachten en Dreis was opgericht.
De drie voelden zich zogenaamd ge
roepen de wereld te hervormen, en had
den daarvoor een maar niet nader te
kwalificeren filosofie in het leven geroe
pen. Er moest geen angst meer op de we.
•eld zijn, die door het afgooien van een
atoombom door één man kon worden
vernietigd. Hun mensverheffende ideolo
gie kwam in wezen hierop neer dat alles
•at normaal was niet als abnormaal
mocht worden beschouwd.
Mr. Hartsuiker wenste niet op deze
nietszeggende kreten in te gaan, doch
constateerde slechts dat er in al de tijd
het bestaan van dc „Heilige Daad"
geen enkele serieuze bespreking over
culturele of maatschappelijke zaken is
gehouden. Dit kon ook met, want de ver
dachten ontbreekt het aan elke achter
grond op dit punt, evenals aan relaties.
In feite hebben J. en V. dan ook ander
half jaar lang met elkaar gepraat.
Het plan om het 3-D-filmproject te ex
ploiteren, zou met grote vreugde door
de paus zijn begroet, en wel nadat hij
ander van een bisschop zou heb
ben gehoord, met wie Dreis het ontbijt
daarna de mis zou hebben gebruikt.
„Degene, die deze onzin gelooft", aldus
de officier, „maakt zich niet aan een
strafbaar feit schuldig. Wel echter dege
ne, die met een plan als de „Heilige
Daad" in de hand geld tracht te maken".
)e roman werd vervolgd. Er werd
Rome in anderhalf uur tijd een soort
programma opgesteld. En dit onder hoog
spanning ontworpen plan de campagne
maakte zo'n indruk op de paus, dat hij er
subiet zijn zegen aan gaf
Wereld hervormen
Toen kwam het project Majorca. Het
hele eiland moest gekocht worden, zo
luidde een van de telegrammen. Merk
waardig was dat er niet was gekocht, en
dat er alleen maar geld voor het ver
krijgen van optie was uitgegeven.
J. is volgens mr. Hartsuiker een man
van soepele leugens, terwijl V. dicht bij
de pathologische zwendelaar staat. De
drukkerskosten van de zogenaamde ac-
crediteringsbrieven —opgesteld in on
derling overleg moesten nog altijd be
taald worden. De Universal Mercantile
Bank. waarvan Dreis en V. directeur
waren, en die was voorbestemd om de
miljoenen van het Vaticaan te beheren,
had een kapitaal van zegge en schrijve
één gulden. Zij was gevestigd in een pand.
De opzet om zichself wederrechtelijk te
bevoordelen, achtte de officier bewezen,
evenal* kwade trouw. Zeer zwaar reken
de hl) J- de verduistering van de spaar
penningen van de heer Haagedoorn aan,
Vandaar dat er een aanzienlijk verschil
tussen de strafmaat van V. en J. was.
Vanmorgen zouden de verdedigers van
J. en V. aan het woord komen. Beide ver
dachten kunnen voorts gebruik maken
van de gelegenheid voor het zgn. laatste
Minister Popovic
in ons land
De Zuidslavische minister van buiten
landse zaken, Koca Popovic, is gister
avond op Schiphol aangekomen voor een
bezoek aan Nederland. Minister Popovic
geeft met dit officiëlé bezoek gevolg
aan een uitnodiging van de Nederlandse
regering die hem gedaan werd, toen
ister Luns vorig jaar een soortgelijk
bezoek aan Zuid-Slavië bracht.
Vanochtend heeft koningin Juliana de
Zuidslavische minister op het paleis
Soestdijk ontvangen. Dinsdag zal de
heer Popovic naar Parijs vertrekken.
Twee Koninklijke huwelijken
op één dag! In Stockholm werd het
huwelijk voltrokken tussen de lief
tallige prinses Birgitta en prins
Johann George von Hohenzollern
en in Amman trad koning Hoes
sein in het huwelijk met het twin
tigjarig Engelse meisje Toni Gar
diner, die voortaan Moena el
Hoessein zal heten.
Schaduwzijden van de welvaart
(Van
verslaggevers)
HE
duktieve fantasie wordt hierdoor ten
zeerste geschaad. Om niet eens te spre-
[ET wordt voor de onderwijzer ken van neurotische spanningen, die
*.\i, t ontstaan door het dagelijks zien van
elk jaar moeilijker lijn stof op journaal, iuisl voorVt slaper, saan.
aantrekkelijke wijze aan te bieden. In alle leerjaren gaat de concentra-
Welke onderwijzer kan nog interea- lle met sprongen achteruit. De passieve
houding neemt toe. Want in de gezin-
realiseert men zich niet
sant zijn voor leerlingen,
zeker de helft geregeld naar de
televisie kijkt. Zo Iydt het woord
van de onderwijzer aan ontwaar
ding door het buisbeeld.
Dit i
ETHERGOLVEJN
Utrecht gehouden algemen
dering van de vereniging vo
telijk nationaal onderwijs.
concentratie moet worden geleerd.
Het gevaar dat de jeugd futloos en
slap wordt en dat daardoor onze volks
kracht wordt ondermijnd ligt voor dc
deur.
De historie van ons land zij toi voor
beeld. Het verval en de gezapigheid In
de 18e eeuw kwamen niet uit de lucht
vallen. Deze verschijnselen hielden ver
band met de welvaartsoeriode in de
17e eeuw
Zo vormt de welvaart van hedeu een
bedreiging voor de toekomst. War.t men
kent de tweelingbroer van de vrijheid
de verantwoordelijkheid niet meer.
Psychologisch gezien; aan het emo
tionele veld wordt overmatig aandacht
besteed. Alles is gericht op het gevoel,
de toenemende De ontwikkeling van de wil blijft acJi-
die- sprak u
welvaart op het onderwijs", kwam
daarbij al gauw op de televisie. Bi
een onderzoek was hem gebleken
dat vrijwel alle kinderen 's avonds
naar het tv-journaal mogen kijken
Beseffen de ouders wel wat zl) hun De heer Rljpstra wilde niet alleen dc
Ook goede kanten
'n mannelijke borrel
voor mensen met pit
Van buiten naar binnen woorden
•nvullcn van de volgende betekenis:
1- niet een; 2. wild zwijn; 3. berrie:
V ontgonnen land; 5. bloedhuis; 6.
[klinknageltje; 7. op die plaats; 8. wa
fer in Noord-Holland; 9. praalziek;
10. akelig; 11. niet gesloten; 12. huis;
13. denkbeeld; 14. voedsel; 15. op die
lijd; 16. hemellichaam. Bij juiste in
vulling vormen de beginletters van 1
tot 16 een zegswijze.
OPLOSSING VORIGE PUZZEL
Horizontaal; 1. bovenal-mt: 2. reep-
?ai-o.e.; 3. er-spar-tel: 4. dat-nergens;
Verticaal: 1. Breda-hand: 2. Oeral-
Arno; 3. vest-ar-mak: 4. eppe-strak;
•3; naar-toe-nu; 6. aar-ge-eg-om; 7.
l'ter-Vere; 8, moe-n.s.-ende; 9. tel-
sar-ten.
May
orca
Uit de N.V. Socrates stelde Den Besten
tenminste tweehonderdduizend gulden
beschikbaar voor de aankoop van gron
den op Majorca. Voor onkoten en ver
blijfsvergoedingen waren er ook nog
tienduizenden guldens doorgejaagd. J. en
V., die voor de N.V. Socrates herhaalde
lijk in Duitsland. Zwitserland of Italië
verbleven, hadden verschillende projec
ten onder handen. Hij had hun toestem
ming verleend zich met de „Heilige
Daad" bezig te houden
„Als de stichting van de „Heilige Daad"
als onderneming de enige hinderpaal was
voor het losmaken van die miljoenen
gulden", vroeg de president van de recht
bank. mr. J. Hellz, „waarom hebt u dan
niet geadviseerd even naar dc notaris
le gaan? Voor vijf tientjes haddeze alles
In orde gemaakt"
„Ik heb hetzelfde gezegd, edelachtba
re", luidde het antwoord van Den Bea-
MAÏZENA
DU RYEA
maakt Uw groenten zo lekker.
13
En een goede dokter. Hij had de noodlottige ziek
te die zijn vader had neergeveld niet kunnen over
winnen. omdat hij er te laat van had geweten. Maar
zijn diagnose was juist geweest, de grote professor
Deever zelf had het hem gezegd.
„Ik zal dokter zijn, vader, en een boom van een
kerel voor u."
Langzaam slenterde hij naar huis terug. Van
verre zag hij al dat Delmus was gearriveerd. Adam
ontliep hem; hij wilde hem niet in het bijzijn van
al deze vreemden ontmoeten. Hoe gewichtig deed
die vent! Maar hij klopte de mensen met juist iets
té veel familiariteit op rug en schouder en snoefde
en lachte wel wat al te luidruchtig. En hoe opzich
tig was hij gekleed! Hij droeg een licht katoenen
kostuum, een strooien hoed met een breed gestreept
lint er om heen en gele schoenen. Zoals hij cr bij
liep en zich gedroeg, had hij iets vulgairs dat dit
eenvoudige landvolk afstootte.
Toen Adam binnenkwam pakte Ruby hem bij de
am en trok hem mee naar de slaapkamer. „Heb je
hem gezien?" fluisterde zij. „Net iels voor hem om
zo toegetakeld naar de begrafenis van zijn vader
te komen! En zij is er ook, helemaal opgemaakt
met een hoed met rozen op het hoofd! Daar is
tante Martha! Toe. Adam, ga haar gauw tegemoet!"
Adam hielp de zuster van zijn vader uit het
oude, opgeverfde autootje. Krampachtig steunend
op Adams arm stapte zij de kamer in waar Jake
lag opgebaard. Daar wierp zij zich met hysterisch
gekrijs in de armen van haar schoonzuster. Adam
profiteerde van het moment dat zij weeklagend
over de kist stond gebogen, om weer naar de slaap
kamer te sluipen.
„Het is goed bedoeld, Adam," zei Ruby, die zag
dat het gedoe van tante Martha hem maar half be
viel, „en als je dokter hier op het platteland wilt
worden, doen moet je proberen aan zulke manieren
te wennen. Eerst gaan zij tekeer alsof zij zelf aan
de dood toe waren, en als de kist eenmaal onder de
grond zit, doen zij zich aan een stevig maal te
goed."
door
Helen Topping Miller
,,lk moet met Delmus praten," zei Adam. „roep
lij hem even."
Delmus gunde zich geen tijd voor een groet ol
voor een woord over wat er met hun vader was ge
beurd. „Er zijn vast en zeker heel wat aardige ver-
Dleegstertjes in dat ziekenhuis!" waren zijn eerste
woorden.
„Wie had het met jou over een ziekenhuis?'
gromde Adam.
„Rafe. Hij zei dat je er nog twee jaar moet gaar
werken. Dan zal het dus wel het beste zijn, da'
Marge en ik hier komen wonen. Op Gill kunne)
we niet aan, dat weet je", voegde hij er aan toe.
„Op Rafe en Grover kunnen we in elk geval re
kenen, het is dus volstrekt niet nodig dat juli»'
hier komen," zei Adam.
„We weten immers nog niet hoe het met vader
nalatenschap staat',, zei Delmus, „maar dat zooko
we na de begrafenis wel uit. Heb jü al gegeten'
Wij stonden net op het punt om aan tafel te gaai-
.oen we de boodschap kregen."
„Jullie waren gauw hier," gaf Adam toe.
„Met de auto van die knecht van de Laughlins
Jie ons kwam zeggen dat vader dood was. Di*
Laughlins moeten aardig geld verdienen om er
twee wagens op na te kunnen houden. Vader zal
toch wel een testament hebben nagelaten, denk je
niet?"
„ik weet er niets van. Maar wat er is, moet voor
moeder blijven, laten we dat afspreken. Delmus!"
„Jij hebt meer van vader geprofiteerd dan wie
ook. Mij heeft hii nooit naar een universiteit laten
gaan."
„Waarom zou hij? Je hebt de lagere school niet
•iens afgemaakt," zei Adam droogjes. „Maar, tenzij
vader een testament heeft gemaakt waarin hij spe
ciaal jou zou hebben bedacht, blijf je van alles af.
Je gaat hier weg en laat moeder met de molen
alleen. Begrepen?"
„Wie zou mij daartoe kunnen dwingen?" snauw
de Delmus. „Jij? Je was al een heel stuk groter dan
ik toen je nog pas tien jaar oud was, maar ik kon
je toen aan en dat kan ik nu nog."
„Stel jc niet dwazer aan dan God je geschapen
heeft," antwoordde Adam rustig. Hij keerde zijn
broer de rug toe en stapte naar buiten, want hij
had de begrafenisondernemer aan zien komen.
„De oudste zoon zal zijn moeder begeleiden."
)esliste de vreemde man.
Delmus grijnsde.
„Ik ben Jacob Regans zuster," kreet tante Mar-
ha luid. „Ik ben zijn bloedeigen familie."
„Dat ben ik ook," zei Adam, terwijl hij haar
a*m nam. „Kom, dan rijden wij samen, tante."
Gedurende de rit naar het kleine dorpskerkje
noest Adam denken aan wat hij geleerd had over
le houding van een dokter bij begrafenissen. Een
lokter, had de professor gezegd, moest alleen maar
jegrafenissen van familieleden of van andere dok
ters bijwonen. Je moest je patiënten zolang moge
lijk in leven zien te houden, maar als de dood niet
anger kon worden afgewend, dan moest je de zieke
tan zijn bloedverwanten overlaten en aan de kerk
i/ooral geen sentimentele verwikkelingen!
Liza en Ruby wisten zich tijdens de dienst en bij
het graf te beheersen, maar Martha gilde luid toen
de kist in de groeve zonk en de vrouw van Delmus
zakte precies op dat moment in elkaar. Haar man
trok haar ongeduldig overeind, drukte haar de hoed
met bloemen weer op het hoofd en duwde haar
sputterend naar de wagen. Om zijn moeder bekom
merde hij zich verder niet.
(Wordt vervolgd)
middelen, stijging van de onderwijzers
op de maatschappelijke ladder enz.).
Maar het gebruik dat men van de wel
vaart maakt kan niet anders dan be
zorgdheid wekken.
Steeds teruggaande is de belangstel
ling van de ouders voor hun kinderen.
,Jk geloof niet in een jeugdprobleem.
Er is een probleem der ouders en der
ouderen", zei de heer RUpstra. „Als het
gezin om vier uur niet meer het op
vangcentrum is, dan zal dit de Jeugd
naar de verwording brengen". Groot
achtte hij daarentegen de zegen, welke
uitgaat van een vader cn moeder die
interesse tonen voor dc mens in het
kind, die hun kinderen voorleven, dat
zij burgers zijn van een ander rijk.
Com mentaal»
„Spooksonate''
INVLOEDEN van twijfel en verbit-
terdheid zowel van een zich reeds
manifesterende geestesziekte hebben
mede de inhoud en de vorm bepaald
van August Striudberp's spel Spook
sonate", dat de AVRO gisteravond in
kostelijke rolbezetting op het scherm
bracht. De beroemde Zweedse toneel
schrijver, kennelijk ten prooi aan een
geestelijke crisis, waarin hij, reeds ver
ward, christendom en Bhoedisme door
elkaar haalt en zich fixeert op de zonde
in, de mens, heeft in dit spel zijn laatste
schreeuw tegen het leven gegeven en
ziet al visioenen van zijn naderende
dood.
Door dit alles is in „Spooksonate" een
moeilijk te onderscheiden, onwezenlijke
sfeer geschapen, waarin niet de voor
vallen, maar de symbolische voorstel
ling van zonde, dood cn verlossing be
tekenis hebben. Dit zal er toe hebben
geleid dat slechts een beperkt deel van
kijkend Nederland werkelijk geboeid en
geïnteresseerd de opvoering van gister
avond heeft kunnen volgen. Ongetwij
feld zijn vele knoppen omgedraaid. Maar
wie dit heeft gedaan heeft het impo
nerende spel van Albert van Dalsum
als de oude man gemist. Zo lang deze
grote acteur op het toneel was, kregen
de anderen, onder wie Ida Wasserman,
Wim van den Heuvel en Cruys Voor-
bergli, in feite nauwelijks kans aan
dacht voor hun prestaties tc trekken.
Repisseur Ton Lensink heeft getoond,
wel te begrijpen hoe Strindberg dit ver
beeldingsspel op de rand van dc werke
lijkheid heeft bedoeld. Hij heeft zelfs
aan de wat gezwollen exclamaties, die
het slot van het spel begeleiden, het
volle pond gegeven en dc mystieke
sfeer artistiek verhoogd met muziek en
Ingestudeerde beweging.
Een bezwaar bij uitzending van der
gelijke stukken is echter dat ze te in
dringend zijn voor de huiskamer cn
slechts een gering deel van de kijkers
werkelijk bereiken.
Programma voor morgen
7.*5 Morgengebed c
Nws 8.18 Gram 8.50 V a nuisvrouw iu.uu
V d kleuters 10.15 Gram 11.00 V d zieken
11.45 Kerkorgel 12.00 Middagklok-noodklok
12.04 Promcnadc-ork en sol (12.3012.33
Land- en tulnbouwmcded) 12.50 Act 13.00
Nws 13.15 ZonnewljM
19.25 Memojandui
■IHlIJI Lichte mux
19.50 Lichtbaken, lezing 20 00 Kamerork en
solist 21.00 U bent toch ook van de partij?,
lezing 21.10 Gevar progr 22.23 Boekbespr
22 30 Nws 22.40 Wjj lulden de zondag In
23.00 Religieuze muz met cornrn 33.56—
24.00 Nws.
Hilversum II, :98 m. 1007 kc/s. VARA;
7.00 Nws 7.10 Gym 7.20 Gram 8.00 Nws
8.18 Gram 8.50 Voor u en uw ge,zin. praat-
Je 9.00 Gym v d vrouw 9.10 Gram. VPRO;
10.00 Samenthuls lezing 10.05 Morgenwij
ding. VARA: 10.20 Licht progr 1050 Gevar
progr 12.30 Land- en tulnbouwmeded 12.33
Lichte muz 13 00 Nws -13 :5 VARA-Varla
13.20 V d teenagers 14.20 Strcekultz 14.40
Harmonle-ork 15 00 Koorzang 16 25 Ham-
mondorgelspcl 16.40
muz met comm 17.30
18.00 Nws cn comir
tlstleke staal ka;
tout, lezing 19X0 Kol
Gevar progr 23.10 Llci
2355—24.00 Nws.
Televislcprogr. VARA 17.00—17
kind. NTS: 20 00 Journ en weero
VARA: 20.20 Act 2050 TV-Toto.
t 22.30 Nws 22,40
