Russische muziek
OP RUSSISCHE WIJZE GESPEELD
Priester
van een
Nietsche-cultus
NEDERLANDSE GIDSEN op Frans terrein
HEEFT ER ALTIJD EEN IJZEREN GORDIJN BESTAAN?
ZATERDAG 20 MEI 1961
hoe hardhandig deze
nR ZIJN de laatste tijd nog-
al wat opnamen van Rus-
Ische muziek uitgekomen en
rel Russische muziek, uitge-
oerd door Russische kunste
aars.
Dit laatste punt acht ik van
et grootste belang. Waarom?
Imdat het verschil tussen de
lussische en de Westeuropese
ipvatting hier zo ongewoon
icherp naar voren komt.
Tsjaikowski
De muziekliefhebber kent de 4e.
j en 6e Symfonie van Tsjaikow-
Iki wel: zij behoren tot het stan-
laardrepertoire van ieder orkest
n zij staan op de bovenste plaats
n de voorkeurslijst van het pu-
iliek. Nu zijn er bij de Westeuro-
lese dirigenten wel kleine indivi-
luele verschillen in de opvatting
ran deze werken, maar zij nemen
allen dezelfde verbredingen van
het tempo bij de lyrische melo
dieën. zij dienen ilen dezelfde do-
us pathetiek en sentimentaliteit
oe, zij geven ailen dezelfde ac-
:entueringen, dezelfde „punten en
Mma's", dezelfde adempauzes.
Cn sommige interpretatoren gaan
Ëer, dat zij de abnormale psy-
sche gesteldheid van Tsjaikow-
(hij was een neuroticus met
leptische inslag) in de muziek
willen uitdrukken. De vertolking
van Tsjaikowski's Eerste Piano
concert door Eduardo del Pueyo
hiervan een bijzonder kras voor
beeld geweest. Natuurlijk steekt
altijd het wezen van de compo-
list in zijn muziek, maar niet al-
.ijd zijn alle kanten vertegenwoor
digd. Beethoven was in zijn da-
lelijks leven een bijzonder onorde-
ijk mens, maar de structuur van
"lijn muziekweriten is steeds bij-
londer overzichtelijk!
Zuiver Russisch
i is, dat zij
Tsjaikowski's muziek van al deze
toevoegsels reinigt en daarmee in
de zuivere waarde herstelt. Géén
overdreven pathetiek, geen valse ik het tot slot nog even hebben,
sentimentaliteit, geen adempauzes Men mag nooit vergeten, dat Rus-
en accentueringen waar ze niet land een volkomen andere ge
staan (maar volgens Westerse tra- schiedenis achter de rug heeft als
ditie gegeven worden) kortom, West-Europa. Ondanks de ver-
i richt zich naar de partituur, schillen bestaat er in West-Europa
r de aanwijzingen van de com- een grote, eenheid van cultuur,
ponist zelf. Ook de „komma's en van gedachtenwereld. De politie-
Dunten", de leestekens dus,, val- ke eenheid mag dan nog
en anders, de tempi zijn over het wezenlfjkt zijn,
Jlgemeert vlugger en strakker. En zicht bestaat
dan gaat er van Tsjaikowski'
Glinka, typisch 'Russische per
soonlijkheid in iijn levens
wijze tan rijke muziekdilettant.
Maar hij bracht de herleving
van de eigen nationale muziek
vorsten schatplichtig, totdat de
vorst van Moskou zich vrijmaakte.
Zo, vanuit Moskou begon de een
heid van Rusland te groeien.
Maar deze groei ging eerst naar
oostelijke richting en niet naar 't
Westen, omdat het toen machtige
Polen de- weg naar het Westen
afsloot. Pas met Peter de Grote
begint de ,-,drang naar het Wes-
ontstaan essentieel van
het Westen verschild:
er zijn hierover bij
zonder interessante en
vermakelijke reisbeschrijvingen
uit de 16e eeuw.
En Rusland is tot op cTfe huidi
ge dag een Euro-Aziatische staat
gebleven, een volkomen eigen
wereld. Een „ijzeren gordijn"
heeft altijd bestaan. En hier ligt
de reden, waarom wij. Westeuro
peanen, de Russische muziek
nooit in haar essentie zullen kun
nen weergeven.
Zij stamt uit een wereld, die
buiten onze gedachtensfeer ligt.
Men hoort dit ook al, wanneer
een Russisch dirigent een Euro
pees orkest in Russische muziek
dirigeert. Ik noem als voorbeeld
de bijzonder mooie opname van
het Paxljse Orchestre Lamoureux
onder Igor Markcwitsj in muziek
van Rimski-Korssakow <DGG
LPEM 19170): een Suite uit zijn
sprookjesopera „De gouden haan",
de Ouverture Het grote Russische
Paasfeest, waarin de Russische
Paashymne „Christus is opge
staan" klinkt, en de Ouverture
„Meinacht", Igor Markcwitsj
maakte met hetzelfde Orchestra
Lamoureux (DGG LPEM 19225)
ook opnamen van Glinka's Ouver
ture „Ruslan en Ludmllla", Bo
rodin's ,,In de steppen van Cen
traal Azië", Liadow's .Fragment
de l'Apocalypse" en Tsjaikowski's
Orkestfantasie „Francesca da Ri
mini": een ware bloemlezing dus
uit de bloeitijd der 19e-eeuwse
Russische muziek, die door Glin
ka ingeluid werd.
DRA. H. E. KOKEE-
VAN DEN BERGE.
Borodin uxts professor in de
medische chemie en schreef
muziek in zijn vrije tijd. Het
is kenmerkend, dat de meeste
van deze componisten de mu
ziek niet als vak beoefenden,
spanning uit,
VIA N|AALP
$N REA Al
cultureel op
wel degelijk een
grote binding. Alle landen van
•West'Europa hebben dezelfde gro
te geestelijke stromingen meege
maakt, vanaf de kerstening (van
uit Rome!) tot nu
aan toe. Rusland
valt hier buiten.
De Russische ge
schiedenis heeft
een volkomen
eigen loop gehad.
Rusland is ge
kerstend vanuit
componisten noemt. En Byzantium en niet vanuit Rome, en
ning wordt in Rusland helaas heeft Byzantium met het
zelf ook gedeeld! Hoe nu? Leren christendom Rusland ook de na-
de handboeken over muziek- delen van de Byzantijnse wereld
literatuur niet. dat er in de gebracht: de afschuwelijke kruipe-
2e helft van de 19e eeuw in Rus- ngheid en het intrigantendom (het
land twee groeperingen waren, „byzantinisme") en het caesaropa-
Westerlingen", de an- pisme. d w z dat de keizer het
dere het vermaarde „Hoopje van absolute hoofd van de kerk is. De
vijf", met Borodin, Moessorgski Russische kerk was ook volstrekt
als de voornaamste vertegenwoor- onderworpen aan de Tsaar en wan-
digers van de zuiver Russisch-na- m„. dc grote rPVOiIltie het
i hier niet kent. Dit
derdaad Russisch en dan begrijpt
ook, waar-
ren figuur als
Strawinski voor
Tsjaikowski de
grootste bewon
dering koestert...
en hem de meest
Russische van
Ruslands
tionale componisten? Een schei
ding. die men in de politieke ge
schiedenis kent als de „zapadni-
(zapad - West) en de „slavo-
fielen". En Tsjaikowski pleegt men
1 tot de „zapadniki" te rekenen. Nu
n Tsjaikowski's kunst na
tuurlijk invloeden van de Westeu
ropese muziek aan te wijzen. Hij
bewonderde Mozart en het Itali-
aanse bel canto in het biizonder.
Maar ook in de „slavofiele" mu
ziek steekt heel wat Westerse stof
de Russische kunstmuziek is
groot geworden aan de hand van
de Westeuropese, toen nl. in de
18e eeuw de Tsaren en de hoge
adel Westerse musici
tsaristische regime valt. komt
voor het eerst de Russische kerk
op eigen benen te staan, voor zo-
ver dit mogelijk is.
riog enkele punten:
de twee eeuwen lange bijzonder
wrede overheersing van de Mon
golen. wier rijk zich tot voorbij
Kiew heeft uitgestrekt. De Mon
goolse Khan maakte de Russische
QP 27 mei van dit jaar viert Rudolf Pann-
wits, één van de zelfstandigste en veel-
zijdigste cultuurfilosofen en literatoren uit
de oude generatie, xijn tachtigste verjaardag.
Reeds een halve eeuw tracht hij door
woord en geschrift leiding te geven aan zijn
tijd; als afstammeling van een geslacht van
onderwijsmensen is hij aan de familietra
ditie trouw gebleven, al kan zijn uitgespro
ken zelfstandige persoonlijkheid zich niet
binnen een bepaald verband schikken. Wie
de statige rij werken van zijn hand ziet, be
grijpt dat het onmogelijk is in een kort ar
tikel een enigszins bevredigend (om van
volledig maar niet te spreken) overzicht
van dit rijke leven te geven; we moeten ons
dus beperken tot enkele aantekeningen.
Als jonge man stond hij in nauw contact
met leden van de kring, die zich voor kor
tere of langere tijd om Stefan George
schaarde, dus met Albert Verwey, Wolfs-
kehl, Hugo von Hofmannsthal en anderen.
Samen met Otto zur Linde
richt hij het tijdschrift Cha
ron op (1904), waarin hij met
andere expressionistische
dichters onder het devies Kul-
lur, Kraft, Kunst een boven
nationale humanistische we
reldorde predikt; de ideeën
van Nietzsche, aan wie hij
zijn hele leven trouw is ge
bleven, vormen daarvoor het
uitgangspunt. Omdat hij de
Schrijfwijze van George over
neemt (bijna geen interpunc
tie en weinig hoofdletters,
waarmee het Duits anders zo
kwistig omspringt) en in de
vorm geen enkele concessie
doet aan het ietwat trage be
grip van de massa, blijft zijn
werk tot een zeer kleine kring
beperkt. Hij accentueert de
eenheid van filosofie, weten
schap en kunst en wil voor
het Europese culturele be
wustzijn nieuwe wegen openen.
Reeds vóór Sprengler, in
1917, legt hij Die Kultur der
europaïschen Kultur bloot.
Maar de generatie na de eer
ste wereldoorlog heeft andere
zorgen dan de uitleg van zijn
moeilijk te begrijpen filosofi
sche dichtwerken (Das Kind
Aion, Baldurs Tod, Die My
then) te zoeken. Hij trekt zich
nu terug op een eenzaam ei
land aan de Dalmatische kust
om vanuit zijn isolement door
zijn geschriften zijn volk te
waarschuwen en te leiden.
In 1931 zegt Albert Verwey
Slaats was in het Derde Rijk;
ij is ook na 1945 buiten
Duitsland gebleven en heeft
zich in 1948 in Carona (Tessin)
gevestigd. Zijn Nietzsche-op-
vatting is fundamenteel ver
schillend van de in het Derde
Rijk voorgeschreven interpre
tatie: „de naam Nietzsche is
het hoogste begrip van de
Duitse naam, het heiligdom
van de Duitse geest en de
schuld en het kwade geweten
van alle Duitsers".
In zijn verzameling essays
Der NihilIsmus und die wer
kende Welt (1) vinden wij een
aantal veelsoortige bijdragen,
die de enorme belezenheid en
fenomenale denkkracht van
deze dichterfilosoof tonen. Wat
hij zegt over Goethes Pedago
gische Provinz (uit Wilhelm
Meisters Wanderjahre) met
de leer van de eerbied voor
wat boven, onder en in ons is,
over de vereniging van het
klassieke en romantische jn
Goethes Helena-episode (Faust
II), over Schakuntala, het Ma-
harabharata-epos, over de ge
lijkenissen van Homerus uit
de gezangen van de Ilias die
tijd
RUDOLF PANNWITZ
hij in eigen vertaling geeft
het getuigt alles van een om
vangrijke kennis en een breed
heid van blik, die
van specialisatie hoogst zeld-
Zijn wetenschappelijke ver
handelingen zijn echter niet
om den wille van de Weten
schap geschreven, maar om
de vorming van de nieuwe
mens. Nihilisme we kennen
de beroemde passage over
„Der Europaïsche Nihilismus"
in Nietzsche's Wille zur
Macht betekent: „dat de hoog
ste waarden hun waarde ver
liezen. Het doel ontbreekt, het
antwoord op het „Waarom"
Volgens Pannwitz is er tegen
de moorddadige dynamiek
van het nihilisme slechts één
middel: Nietzsches positieve
filosofie van het leven als bio
logisch fenomeen beschouwd.
We moeten, zegt hij, Nietz
sches gedachten ten einde den
ken: deze heeft immers na
zijn 45ste jaar niets meer kun
nen scheppen.
Grote rol
De bundel Beltrage zu elner
europaïschen Kultur 1954(2).
een geschiedenisfilosofisch on
derzoek om de ontwikkeling
van Europa wil eveneens een
komende periode voorberei
den. Hij begint met politieke
essays (politiek is volgens
de Europese cultuur
grote rol hebben gespeeld
(Alexander, Caesar, Attila
in de derde bespreekt hij de
ontwikkeling van de mythe, en
eindelijk met een filosofie van
de fysica, die in zijn laatste
werk (Der Aufbau der Natur)
in alle uitvoerigheid wordt be
handeld.
Zijn levenstaak formuleert
hij aldus: „Uit alle werelden
die er geweest zijn en nog zijn
vol zelfopoffering de boven
tijdelijke waarden te bevrijden,
de eerste fundamenten voor
een nieuwe kosmos, die slechts
mensen zelf een bodem, een
aarde en een cultuur, men zou
haast zeggen: uit de elemen
ten vernieuwd samen te stel-
len".
Een bovenmenselijke taak.
In het liber amicorum (3).
dat aan Pannwitz op zijn vijf
tigste verjaardag werd aange
boden. staat ook een bijdrage
van Afred Jeremias over: Der
neue Mensch. Tegenover
Pannwitz, die meent. dat
Nietzsche eens als verlosser
zal terugkeren voor het feest
van de grote middag, zoals
Zarathustra beloofd heeft, be
roept hij zich op Christus „Wie
in Hem is. is een nieuwe
schepping; het oude is voor
bijgegaan. zie, het nieuwe is
gekomen." Deze nieuwe mens
zegt met Paulus „Ik leef
maar Christus leeft
Alfred Jeremias gelooft aan
de mogelijkheid van een syn
these tussen Nietzsche-Pann-
witz en de Christelijke heilsge
dachte: naar mijn mening ligt
er een onoverbrugbare te
genstelling tussen de Uber-
conceptie en de nieuwe mens,
die langs de weg van ver
lossing in beginsel een ander
leven heeft leren kennen.
J. H. SCHOUTEN
1. Rudolf Pannwitz: Der Ni
hilismus und die wordende
Welt, 306 blz.
2. ld.: Beitrage zu elner eu
ropaïschen Kultur, 265 blz.
3. Rudolf Pannwitz: Fiinfzlg
Jahre. Alles uitgaven van
Verlag Hans Carl. Niirnberg-
Miinchen.
Aan
Woont een
a. Dr. J. B. Besantjon, W.
Struik et Prof. Dr. H. Brug-
Bovendien gebruiken Zowel
Tsjaikowski als dit „machtige
hoopje" het Russische volkslied
compositie. Nee deze
ng is nooit zo scherp ge
weest! En dat Tsjaikowski zich
niet officieel aan de kant van
deze groep schaarde, zal eerder
gelegen hebben in zijn oersoonlij-
ke geaardheid.
Het overtuigendste bewijs van
het zuiver Russische karakter van
Tsjaikowski's muziek zijn nu deze
opnamen: de 4e Symfonie op DGG
LPM 18657 of stereo SLPM 138657.
de 5e Symfonie op DGG. LPM
18658 of stereo SLPM 138658 en
de Ge Symfonie op DGG. LPM
18659 of stereo SLPM 138659. alle
gespeeld door het Leningrad Phll-
harmonisch Orkest onder Jewge-
n(j (Eugenlus) Mrawlnskl-
En dan wijs ik op de finale van
nr. 4 èn van nr. 5: deze zijn van
wildheid, van een bijna on
dragelijke spanning, deze zijn vol
komen onwesters, „barbaars", in
de antieke Griekse zin van het
woord, d.w.z. niet behorend tot
sfeer en gedachtenwereld.
Ik wijs verder op de langzame
delen, die in hun romantische ly-
riek voornaam blijven en steeds de °eSJ?„n„d,
tragedie van het noodlot, dat im
mers in de 6e Symfonie toeslaat, mengetrokken in eén enkel deel
op de dreigende achtergrond hou- van ruim driehonderd bladzijden,
den. Deze tragedie komt dan tot dat ook_ nu nog_ rijkelijk $root
uiting in het befaamde laatste voor
deel van de 6e Symfonie en ook uren.
hier vermijdt Mrawinsky alle Roelantslied
het proza der samenstel
lers zijn van hoog gehalte. Het
de drie grote
mans, Abrégé de l'histolre klassieken Corneille, Racinë
Hp la littérature francaise Mollère «een fragmenten worden
de la litterature ïranijaise Beeeven_ hoewel ze vrii uitvoerig
Het doolziek hart
door N. A. M. Wijch-
gel, Uitgave Bosch
en Keuning, Baarn.
„Het doolziek hart" is
het levensverhaal van Harry van
Woudenberg, die, overschaduwd
door zijn knappe oudere broer
Frans, een bijzonder avontuurlijk
man wordt. Niettemin stelt de
schrijfster N. A. M. Wijchgel hem
voor als een bescheiden, wat sen
timentele en dromerige figuur, die
de dingen pas overziet als ze ge
beurd zijn. Er doen zich in dit
boek verscheidene gecompliceerde
huwelijksconflicten voor en de vele
gebeurtenissen zijn zo bont als het
meest romantische hart maar kan
wensen. Daarbij wordt de geloofs
kracht wel genoemd, maar niet
waarlijk beleefd.
Er wordt wat gemakkelijk ge
speeld met huwelijksontrouw, al
praat de schrijfster die niet goed.
Voor de brave Harry blijft zijn
broer Frans voortdurend de kwa
de genius, hetgeen niet wegneemt,
dat Harry zelf van de ene on
verantwoordelijke daad tot de an
dere komt. Dit alles maakt het
boek wel onevenwichtig en tame
lijk onaanvaardbaar. Wel leidt
het natuurlijk allemaaltot een
slot, dat als bevredigend wordt
aangeduid, maar de serieuze lezer
toch met vele vragen achterlaat.
De geheimzinnige vlam, door
Jillc« Limburg. Uitgave J. N.
Voorhoeve, Den Haag.
Wie houdt van de echte streekro
man, waarin zowel de liefde als
de macht van geld en bezit een
grote rol spelen, zal veel genoegen
beleven aan het boek ..De ge
heimzinnige vlam". geschreven
door Jilles Limburg en uitgege
ven door J. N. Voorhoeve, Den
(842); hij eindigt ook iets dichter handboeken der Franse letterkun- Haag.
schuift de zijn de prozaïsten der 20e
draaglijk vertegenwoordigd.
zuider-zee bij
bruine rotsen
lan, die rustloos
werkt en denkt;
Eenzaam Is hij, maar zijn
geest is vol.
Meer dan Ik moest hij de
wereld trotsen
Die ongaarne een huis cn
arbeid schenkt
Zonder denken-doodende
ingangs-tol.
Toen mijn aandacht
op hem vlei, voor jaren,
wisselden wij brief en
schriften uit;
Tusschen hem en mij een
lichte brug.
Weerzijdsche eerbied wekte
een openbaren
Van wat anders elk ln 't hart
besluit.
En 't oprechte woord
bracht woord terug.
Geen plaats
Inderdaad Pannwitz heeft
nooit de „denkendodende in-
gangstol" willen betalen. In
1931 pleit hij met zijn werk
Die Deutsche Idee Europa
voor de Pan-Europa beweging.
Het spreekt vanzelf, dat voor
een dergelijke figuur geen
avec une anthologie.
Wolters.)
b. Prof. Dr. H. Brugmans, Les
trésors littéraires de la
France, (uitg. Wolters.)
c. A. L. A. Mooij et F. C. Rot-
thier, Poètes du XXe siècle.
(uitg. Wolters.)
Sinds de laatste decennia wor
den bij het middelbaar onderwijs oc 1CIIC1CII
de kennismaking met de let- de jeemte
terkunde der moderne talen boe
ken gebruikt die, ook los
schoolonderricht, grote
gegeven, hoewel
(uitg. worden besproken. De reden
deze weglating is, dat wordt aan
genomen. dat van hen volledige
tekstuitgaven gelezen worden.
Woordverklaringen zijn in het al- man
gemeen schaars: zakelijke ophel- een
deringen vindt de lezer aan de mint
voet der bladzij. Typografisch is zoekt
de uitvoering onberispelijk. Tien- dichters,
talltm platen en illustraties verle
vendigen de tekst en brengen de
besproken schrijvers dichter bij
de lezer. Voor een geringe prijs
vindt de vreemdeling in de Fran-
letteren hier de gelegenheid
leemte in zijn culturele ont
wikkeling aan te vullen.
bij de moderne tijd
vooral, zoals in het eerstgenoem
de boek, Aragon naar voren.
HL... Dit boek is volkomen onschools.
rij uitvoerig Hier geen indeling in paragrafen;
evenmin verklarende aantekenin
gen, uitgezonderd enkele voor de
taal der Middeleeuwen. Brug- rekent, dat hun plaats
mans ziet geen studerende jonge verband nog niet vaststaat,
man voor zich als lezer, maar
volwassene, die schoonheid
de waardebepaling.
de grote levenswaarden bloemlezing nu wil tegemoet ko-
het werk van denkers en^^j
Uitgeschakeld
Eén ding bevreemdt. In het
hoofdstuk Classicisme heeft de j
verzamelaar de grootmeesters daagse dichters als de bekende
HPr iHacciPkP kunst rtip in het Jacques rrevert en Rene Char.
Het is weer eens een nieuwe
ïrsie van een oud thema: de
rmefijk spanningen die op het nog beslo
ten boerenland kunnen ontstaan
ditmaal ook geloofs-
in de orde worden ge-
mee steld. Het is bovendien een nogal
groter romantisch verhel met als hoofd-
t. De persoon, iemand, werkzaam op een
onmisbare faktor grote boerderij waar met het ge-
j-iisDeze loof is afgedaan, die onder bekoring
komt van de zoon des huizes.
maar ten slotte, vrij onverwacht,
haar geiuk vindt i
de dichters
om maar te zwijgen van de na
oorlogse schrijvers, die meestal
Onze huisdieren en
van hen moet weten, door Erie
Fitch Daglish. Uitgave P. van
Belkum Az., Amsterdam.
Wij, Nederlanders, staan er om
bekend, dat we dol zijn op die
ren. In tienduizenden gezinnen
worden dieren gehouden: ccn hond
of een poes in de eerste plaats,
maar daarnaast ook kanaries,
duiven, konijnen, vissen, zelfs
schildpadden. En zij, die dieren
bezitten, sparen kosten noch
moeite om hen zo goed mogelijk
te verzorgen.
Het houden van dieren vraagt
echter meer dan alleen maar die
renliefde en de bereidheid alle
tijd aan hen te geven. Het vraagt
ook kennis van zaken. „Elk dier
is een individu met zijn eigen
sympathieën, antipathieën en
andere eigenaardigheden, die
men dient te bestuderen en te
eerbiedigen". Het doel van dit
boek nu is de dierenhouder die
kennis en dat inzicht te geven,
dat hij nodig heeft om voor het
dier de beste verzorging te waar
borgen. Het is van inhoud zeer
uitvoerig en de gegevens, die er
in zijn verwerkt berusten op een
practische ervaring van ruim
een halve eeuw. Achtereenvolgens
worden behandeld: zoogdieren
(vleesetende huisdieren en knaag
dieren». apen. vogels 'ook de
exotische vogels), reptielen cn
vissen. Het boek is verlucht met
prachtige foto's en tekeningen
De strategie der begeerte,
door dr. Ernest Richter. Uitga
ve N.V. Koninklijke Uitgeverij
Erven J. J. Tijl, Zwolle.
VUand T(jd, door Gilbert
Cesbron. Vertaling Willy
Oorsari. Uitgave De
Goudvink. Antwerpen
Amsterdam.
heeft de gepensioneerde Kléber
Demartin de wees Patrick als
zijn zoon opgevoed en het is ont
roerend. hoe de leegheid van zijn
oude dag weer open en nieuw
wordt. Maar het onvermijdelijke
gaat zich voltrekken: met het
voortschrijden der jaren begint
de jongen onafhankelijker te wor
den: de tijd gaat een grote bar
rière worden. En Kléber weet
niets anders te doen dan de schei
ding definitief te maken en weer
de leegte en de ouderdom in te
gaan. Misschien had het boek
een blijmoediger einde kunnen
hebben, maar ook nu zal men
vertederd raken over de vele
idyllische taferelen en de hart-
veroverende passages. Het is het
oude conflict tussen jeugd en ou
derdom. dat in dit boek echter op
een nieuwe wijze vol begrip en
liefde is uitgewerkt tot een
glanzend verhaal.
De tweede helft, beschouwin
gen over de oudere mens In
maatschappij en bedrijf, door
Jac. W. Creyghton, arts. Uitga
ve Nederlands Instituut voor
Bedrljfspaedagogle, Zeist.
tijd
i be-
t de
i het
Verwondering
b. Het tweede der bovenge-
I awaarde
bezitten. Ook het Frans heeft
daarin zijn deel gehad.
a. Het grootste succes heeft
wel verkregen het eerste der aVÏf," a
hierboven genoemde uitgaven,
waarvan in 1959 de veertiendf
druk is verschenen. Oorspronke-
der klassieke kunst, die
Abrégé ook karig waren bedeeld,
volkomen uitgeschakeld. Daar
was dit nog te verdedigen, omdat
op de scholen inderdaad de ge-
B„_c- woonte bestaat minstens twes
grote klassieke toneelstukken te lezen.
Hoe
Hie
dit kloeke,
prachtige
platen "gesierde boekwerk van
meer dan vierhonderd bladzijden,
aan welks uitvoering moeite noch
kosten zijn gespaard en dat voor
een spotprijs te verkrijgen is.
nog geen herdruk is verschenen?
c nu noe riikeliik groot is Het niet aan de .uitermate
d. wefniïe be.ctiikbarè «m.=b,teUer.
Jacque:
Alexis Léger, in de literatuur
Sa int-John Petse, de Nobelprijs
winnaar van 1960, ontbreekt niet.
Zeer welkom is het overzicht van
twee Franse poëzie dezer eeuw, dat
de bloemlezing besluit. De samen
stellers beginnen zeer terecht bij
de voorlopers uit het midden der j
maar dan toch gelukkig slot.
Voor de lezer die zijn of haar
eisen niet te hoog stelt een pret
tig leesbaar boek.
De twee getuigen (Haggaï en
Zaeiharia)door ds. H. Veld-
kajnp. Uitgave T. Wever, Fra»
nekcr (tweede druk).
aanstekelijk
onbevredigend, dat zoveel minde
re goden vrij breed worden be
handeld. terwijl zij, die de toppen
van de Olympus bewonen, ontbre-
Overigens lof en dank i
Overzichten en analyses
breid en ook te duur, hoewel op
5535. «S?
i veelheid
overbodige nadruk, waardoor men
nu eindelijk hoort, hoe dit deel
inderdaad een diepernstige „zaak
van leven en dood" is en geen k'jgint
sentimentele, huilebalkerige
het sluit af met de dichter Louis stukken.
Aragon, terwijl het
dig gedeelte niet vet-
het surrealisme. De keuze der der morgenschemering
lUle ov*r déZ» „baïb**is" wil teksten is oordeelkundig.,Taal en zelfs de Straatsburger Eden Je vult
klacht.
Rusland anders
Roelantslied,
samenvatting en
fragment worden gegevi
i begrip en inzicht. Zijn j
wordt afgewisseld door
fragmenten
volledige dicht-
Brugmans begint iets
;eschiedkun- vroeger dan het Abrégé: hij be
gaat dan handelt vrij uitvoerig de periode
geeft
letterkunde aller
Bloemlezing
Het onder c genoemde werk-
leemte aan. In d*
is nu weer al meer dan vijf
---- r - jaar geleden, dat ds. Veldkamp
lmji uc un- r. Charles Baudelaire. Ar- overiee(j Maar ook van hem mag
toneelwerk thur Rimbaud en Stephane Mal- geiden dat hij spreekt nadat hij
H. nor. |estorye„ u E„ op wplk
indr.ngende wijze spreekt hij! Dz.
Veldkamp is begenadigd Schrift
verklaarder geweest, nan wien»
werk zeer intense studie ten
grondslag heeft gelegen en die de
Bijbelse boodschap wist te „verta
len" in de taal van de moderne
mens. Zijn boek „De twee getui
gen" is daarvan het levende be
wijs. Wie nog denken mocht, dat
„die oude profeten" ons niet»
meer te zeggen hebben, zal on
der het lezen van dit werk spoe
dig van gedachten veranderen.
Ds. Veldkamp plaatst de profe
ten vlak naast ons. En 'in zijn
verklaring van deze twee Bijbel
boeken klinkt voortdurend de op
roep tot bekering. Zijn werk
passeren de opeenvolgen
de scholen en stromingen de re
vue als Symbolisme, Futurisme.
Dadaïsme, tot na het Surréalis
me. dat tegen 1930 zijn invloed
verloor, geen indelingen meer te
maken vallen en alleen individu
ele dichters naar voren treden.
Deze bundel is m.i. voor klassi-
mist worden. Bovendien
al. ze zal belangstellenden in de
Franse poëzie dezer eeuw gele
genheid geven tot een eerste ken
nismaking en gegevens bieden
i diepergaand contact.
DR. M. C. d. PANNE christo-centrisch tot en met.
derbewuste beweegt
invloeden die op dat onderbewus
te worden geoefend. Minder be
kend. doch daarom niet minder
belangrijk is dr. E. Richter, die
hetzelfde gebied van onderzoek
heeft gekozen en daarbij niet zel
den opvattingen voorstaat die van
die van Packard afwijken. Onder
werp zowel als schrijver billijken
dat men van zijn publicaties ken
nis neemt, al ware het slechts
om tegenover zekere verlokkin
gen minder weerloos te staan.
Dit boek van Richter is uitgeko
men ln een verantwoorde verta
ling van Toon Bartels.
Paapoort voor de Delta, door
Klaas Graftdijk. Uitgave We
reldvenster, Baarn.
Dit bijzonder interessante boek
geschenk voor haar relatiej Het
is nu. uitgebreid en bewerkt, dooi
Wereldvenster uitgegeven. Graft-
d'.jk, journalist pur sang, weel
een uitstekend verhaal te schrij
ven en het Ls knap werk om in
het bestek van 63 pagina's een
indruk te geven van de water
bouwkundige prestaties van ons
land met daaromheen nog aller
lei feiten, die daarmee in wat
verder verwijderd verband staan.
Vanzelfsprekend konden allerlei
onderwerpen slechts worden aan
getipt het terrein is nu een
maal bijzonder uitgestrekt. Maar
wie d'.t boekje leest en het
boeit van begin tot einde is
van de voornaamste zaken uitste
kend op de hoogte 1
Er bestaat
grijpelijke aandacht
dcre leeftijd. De omstandigheid
dat van de mens de gemiddelde
leeftijd belangrijk is toegenomen,
draagt tot deze aandacht wezen
lijk bij. Van de literatuur die
over dit onderwerp verschijnt
zouden wij wel bijzonder op bo
venvermeld boek attent willen
maken. Uiterst vakkundig, met
helder inzicht in de stof, wordt
hier een aantal beschouwingen
geboden, die voor heel velen,
voor ouderen zelf. maar ook voor
wie uit hoofde van werk of posi
tie met de problematiek van de
ouder wordende mens in aanra
king komen, van waarde zullen
zijn. Goed is de idee geweest, om
terwille van de tekst foto's met
bijschrift op te nemen van tien
bekende Nederlanders.
Heesters en bomen ln de
tuin door G- Kromdijk Uit
gave van N.V. Gebr. Zomer
St Keuning, Wageningen.
Het goed onderhouden van
heesters en bomen is voor ve
le tuinliefhebbers ccn moeilij
ke opgave. Vandaar dat men
nog al eens mishandelde en
dus mismaakte exemplaren
Bovengenoemd boekje van de
bekende publicist Kromdijk
zal velen wegwijs maken en
dus een bron van genot zijn.
Nieuwe Oosthoek
Van Oosthoek» Encyclopedie ls
weer een nieuw deel verschenen,
het zesde, van Frapié tot Gijzen-
zele. Op gevaar af van in herha
ling te vervallen, mogen wij ook
bij dit deel een woord van waar
dering niet achterwege laten.
Steekproeven sterkten ons in de
overtuiging, welk een nuttige ken
nis ook ditmaal is bijeengebraufaA
