Pinksterbeweging
Prebihnteh 2jebh
D
GEESTELIJK
LEVEN
een man dlc ver_
SRRIE EN JSN 1
Actueel boek over Heilige Geest
ZONDAGSBLAD
ZATERDAG 20 MEI 1961
Terug naar Pinksteren I
geestelijk leven, zoals het
„Terug naar Pinksteren" is de roep die vandaag weer
opnieuw klinkt. Het is te begrijpen, want in de af-
gelopen jaren werd meer dan ooit gesproken
de verschraling van ons ge~*-'!"
tegenwoordig bij de gerefor
ingezonkenheid zoals
noemd.
Steeds luider worden de stemmen van gewone ge
meenteleden die geen genoegen meer nemen met de
geestelijke situatie van het ogenblik. Het is duide
lijk dat zij meer dan ooit beginnen
God meer heeft voor Zijn kinderen.
E geruchten die reeds
enige weken door de
kerkelijke wandelgan
gen van ons land gingen
VRUCHT VAN EEN NIEUWE BEZINN NG
OP WERK VAN DE HEIL GE GEEST
-j dan ook de reden dat de nieuwe, vaak sterk
anti-kerkelijke ,.geestes"-bewegingen van onze tijd dat een jong gereformeerd
zo n macht hebben. Zij komen met woorden als m-edikanf uit hpt ambt wild*.
..zalving ..vervulling", „inwoning", „verzegeling" ambt wilde
van de Heilige Geest, zij spreken over wonderen en treden, omdat hy gegrepen is
UÏLbSld5^. door de le" van de Pinksterbeweging, blijken gegrond te rijn. De loon
kerkelijke onzekerheid stellen zij hun vaste overtui- Vfln de Amsterdamse gereformeerde predikant ds. P. N. Kruyswjjk
g^i.tet^èno^r°r^^r^nC blijmo^i^t>0s,ameiSran- (Praeses synode Utrecht), die precies dezelfde naam als zijn vader
Ut-' Aegifn2v?"t- onpersoonlii*e grotestads-kerkdien- draagt en pas tien maanden geleden in het ambt werd bevestigd heeft
sten de hartelijke sfeer van de kleine kring. *11 j
zich teruggetrokken. Als reden werd opgegeven dat hg zich niet langer
kon verenigen met de belijdenis en vooral niet met de kinderdoop.
HU is niet de enige predikant. Het begon met de Zeeuwse predikant
er een stroom van boeken in het diend om lid te mogen worden
Engels te verschijnen, zodat Sco- van de Wereldraad van Kerken,
field, de man van de bekende
Engelse bijbel met kanttekenin- |n Nederland
Terug naar Pinksteren II
Pinksteren? Is een her- Starrenburg, uit Sluiskil, die gegrepen werd door de beweging
-1 de HeiUge Geest nodig
Kunnen wij echter terug na
en1TeHsVmogeli?k?tpatu^sVegtadafwk8^e^dnvaan »Stromen van Kracht" en de kerk verliet. HU werd gevolgd door de
God is de Heilige Geest heeft Hij schrijft: ..^dien gereformeerde predikant in Noord-Holland, ds. A. A. Leenhouts, die nu
üige .-■ft...-.
iemand echter de Geest van Christus niét heeft die
behoort Hem niet toe." (Romeinen 8:9) en in Efeze een belangrUk leider in de pinksterbeweging van ons land is.
schrijft de apostel: „In Christus zijt gij toen
gij gelovig werd. ook verzegeld met de Heilige Geest
„.?.er belofte, die een onderpand is van onze erfenis."
Wij worden wel opgeroepen om telkens opnieuw ver-
vuld te worden met de Heilige Geest, maar de uit
storting op de gemeente kan niet herhaald worden.
Pinksteren is de vervulling van het Joodse feest der
ijb
gen die In fundamentalistische
kringen zo geliefd is, toen zelfs
schreef: „Meer boeken en bro- ook
chures en tractaten zijn in de voornamelijk de oud-Lej
laatste twintig jaar van de per-
sen gekomen dan sinds de ont
dekking van de boekdrukkunst."
Dat was 50 jaar geleden.
In deze boeken kwamen nieu
we termen naar voren, die tot
dat ogenblik in de theologie van
de Heilige Geest maar weinig ge
bruikt waren. Eigenlijk bestond
tot op dit moment nog
welijks een theologie
de Hei- ten.
De beweging verspreidde zich
Nederland. Het was
ger des
Heils officier G. E. Polman die
in Engeland door de pinksterge
meente werd gegrepen en deze
leer begon te prediken in Neder
land. Een ander is de voorgan
ger van® de Gemeente Gods in
Rotterdam. P. v. d. Woude, een
gelovig man die zich afzijdig
houdt van extreme elementen.
Men stichtte een aantal gemeen-
tot
1 eenheid kwam
Enige tijd later was
het de vrij-evangelische
predikant van Bergum
in Friesland, ds. J. W.
meente verliet en
voorganger van een
gebonden, verenigd tot het Lichaam'van Christus óp pinkstergemeente in
aarde. Wie nu tot geloof komt krijgt zijn plaats in Leeuwarden 1s. En an-
dat lichaam. Paulus zegt: „Want door één Geest, zijn deren, zegt men, staan
wij allen tot één lichaam gedoopt.... en allen zijn wij op het punt de kerk te
hoeft te worden, kan pinksteren herhaald worden.
Met pinksteren werden de individuele gelovigen samen-
i Chi
vergaderd waren hoorden, blies God als het
Zijn adem des levens in dat nieuwe lichaam, zoals Hij
eens zijn adem blies in de modderige neusgaten van
de uit klei geformeerde Adam.
Terug naar Pinksteren III
De grote vraag is niet: „Terug naar pinksteren". De
gemeente van Christus, kan niet terug. Het volgende
KDte feest op de kerkelijke kalender -
y"
toe theologische bewe
ging die „zijn duizen
den reeds heeft versla
gen".
Onder gewone ge
meenteleden is de in
vloed van deze bewe
ging die veel spreekt
over de Heilige Geest,
over tongentaai en over
de gaven van de Geest,
over gebedsgenezing nog
veel sterker. Vrijwel al
le synodes van de laat
ste jaren van vrijwel alle
kerken die de kinder
doop kennen, hebben
zich moeten uitspreken
over gemeenteleden die
zich hebben laten we
derdopen. Er is zelfs
een vrij groot aantal BH PHH
ambtsdragers ouder- genoemd 'bracht de "Heilige Geest
lingen en diakenendie wel ter sprake, maar alleen in
zich hebben laten weder- verband met andere onderwerpen
zoals de rechtvaardigmaking en
de heiligmaking. Hij heeft geen
apart deel van zijn Institutie
dopen. Sommigen van
hen zijn uit het ambt ge
treden, anderen zijn nog
steeds ambtsdragers. Ge
het nimmer, omdat individualis
me hoogtij vierde. Een aantal
morele duikelingen van voorgan-
f;ers deden de beweging in ons
and ook geen goed en tot het
einde van de laatste wereldoor-
kleine weinig be-
wijd aan het werk
lige Geest. Rond de
meenteleden hebben zich ling (evenals nu in Nederland)
laten schrappen uit de ging het voornamelijk
langrijke groep
de Hei- vijftien gemeenten.
boeken van hun kerk
elk jaar weer is het aan
tal overgangen uit de
gevestigde kerken naar de Heilige u
de pinkstergemeenten persoonlijke dagelijkse leven
Na de oorlog komt er plotse
ling een opleving van de pink
stergedachte. Deze werd het
ov. eerst gevoed door het blad
de vervulling met de Heilige ..Kracht van Omhoog", dat geje-
1 het
de christenen. Daarom kwamen
ook al spoedig ter sprake de ga
de Heilige Geest. Pau-
.eviticus 23) is het feest der bazuinen
vol gei
God 1
tien da-
wijst op het einde. Zoals de beide eerste twee
feesten vervuld zijn zullen ook die feesten hun ver
vulling krijgen.
De grote vraag is dus niet: Hebben wij de Geest?
Veeleer moeten we stellen: Heeft de Geest ons? Wij
weten dat de Geest er is, maar leven wij naar de
Geest, overgegeven aan de wil van God?
Petrus zei op een gegeven ogenblik tegen God: „Geens
zins. Heer." Dat zijn ook de woorden die ons le
ven vaak beheersen. Aan de ene kant leven wij ons
eigen leven en- klinkt tegen Gods wil ons „geens
zins"; aan de andere kant willen we toch vasthou
den aan het „Here,", we durven God niet volko
men de rug toe te keren. Wij zijn in onze tijd het
radicale geloof kwiit, dat evenzeer met God rekening
houdt als met de feiten van iedere dag. God is niet
langer de eigenaar van ons hartehuis. In plaats daar
van hebben we Hem ingeblikt staan in de kelderkast,
klaar voor het gebruik. En daar neemt God nimmer
genoegen mee.
De grote vraag is of wij God weer alles durven laten
zijn. Dat is het antwoord op de ineezonkenheid van
ons kerkelijk leven, op de verschraling, op de lauwe
geest van onze tijd. Durven wij weer opnieuw en in
volle overtuiging te zeggen: Niet ik, Heer. maar Gij.
Toch mogen we niet stellen dat
deze beweging als een gesloten
front bezig is een aanval te on
dernemen op de kerk. Zij open
baart zich zowel binnen als bui
ten de kerk, in extreme en zeer
rustige vormen. Het beste kan de
beweging gekenmerkt worden
door een hernieuwde bezinning op
het wezen en het werk van de
Heilige Geest.
Een dergelijke bezinning is niet
nieuw, maar wel kunnen we zeg
gen dat zij na een geschiedenis
van meer dan een eeuw plotse
ling in Nederland opgang maakt.
Evenals de Reformatie haar voor
lopers had, heeft ook deze bewe
ging voorlopers gekend. Reeds in
1856 schreef de Engelsman Wil
liam Arthur zijn boekje „Tongue
of fire", (Tongen als van vuur),
formeerde onderwijzer, die in de
pinkstergemeente tot bewust ge
loof gekomen was, maar deze be
weging later weer verlaten had,
zonder evenwel gebroken te heb
ben met de theologische gedach-
een opwekking in de
Even wordt in India het dagelijks tverk onderbroken voor het gebed.
Voor deze eenvoudige gelovigen is er geen onderscheid tussen ons
dagelijks leven en ons geloofsleven. Dat is juist de les die de her
nieuwde bezinning op het werk van de Heilige Geest ons leert.
i be-
0 .„or cebedsffene
Een Engelse
chiards en een baptisten predi
kant pastor R. Brown uit Chica
go spraken in kleinere kerkelijke
en andere samenkomsten en wek-
Dt. W. GLASHOIWER
stergebeuren. Dit boek kwam te
5. Het zou nog bijna veertig
uren voor men zich vooral
de angelsaksische wereld
ging bezig houden met de prak
tische consequenties van de leer
van de Heilige Geest. Tegen het
einde van de vorige eeuw begon
gaven van de Geest. De vraag
rees of wij nog steeds deze ga- langde n
ven kunnen bezitten en waarom kerken,
ze in het kerkelijke leven niet
meer op de voorgrond treden.
Deze negen gaven zijn dan: de
gave van wijsheid, kennis, geloof,
genezing, krachten (wonderen),
profetie, onderscheiding der gees
ten, tongentaai en vertaling van
tongentaai.
Eigen benen
Tot het begin van deze eeuw
was het een beweging binnen de seerd door een comité
kerken die eigenlijk ontstond in Henk van den Brink en de her-
het kielzog van de evangelisatie- vormde leider van „Tot heil des
beweging van mannen als Moody volks" in de Amsterdamse Jor-
cn Sankey. Door hun prediking daan, de heer F. A. Stroethoff,
kwamen velen tot een levend ge- (tevens redacteur van het blad
loofsleven en begonnen zich af te ..Oogst") de meeste invloed had-
vragen wat de basis van het ge- den. De tournee trok geweldig
loofsleven was. Uit de evangeli- veel belangstelling, vooral ook
sa tie groeide dus een verdiepte omdat het stond in het teken van
belangstelling voor het werk van de gebedsgenezing,
de Heilige Geest.
Dez. beweging kreeg evenwei „StfOmen V3H Kracht
fn!L ®S£.e?l nieuwe dimensie in Dit accent veranderde door het
1906. Tijdens een samenkomst in bezoek van een Canadese predi-
een negerkerk aan de Asuzastraat ker Leonard aan ons land. Hij
Lo$i Angeles begonnen plotse- verklaarde geen voorganger te
z _x._ u-t de pinksterbeweging,
maar leerde dat het mogelijk is
dat gelovigen alle negen gaven
van de Heilige Geest, die Paulus
1 Corinthe 12 noemt, kan ont-
vertegenwoordiger van de pink
sterbeweging. Zijn genezingssa
menkomsten in Den Haag en Gro
ningen trokken duizenden en lig
gen ons nog vers in het geheu
gen. Kort daarop begon zijn tolk
de heer Maasbach zelf ook grote
evangelisatie - genezingssamen
komsten te houden, te dopen en
groeide dè beweging die ook bin
nen de kerken sterk de aandacht
trok, uit tot een eigen beweging
buiten de kerk om.
Scheiding der geesten
Het ziet er evenwel naar uit
dat deze buitenkerkelijke bewe
ging haar grootste bloeitijd heeft
gehad. Insiders beginnen ten
minste op te merken dat zich
langzaam maar zeker een scheu
ring voltrekt. Aan de ene kant
zijn er de oudere pinkstermensen
die rustig voortgaan en zich van
alle nieuwelingen niet al te veel
aantrekken. Aan de andere kant
staan de nieuwelingen die steeds
extremer worden.
Er wordt reeds gesproken van
Oud-pinksteren, dat naar rustiger
banen zoekt, 'en de Schrift wil la
ten spreken, en van Nieuw-pink-
steren, dat zich meer en meer af
tekent als de extreme vleugel en
waarvan mannen als Maasbach,
Rose in Doorn, en Karei Hoe
kendijk de leiders zijn. Tegen
hun methoden en boodschap be
gint meer en meer verzet te ko
men; terwijl zij van hun kant
zich steeds meer keren tegen de
gevestigde kerken, felle kritiek
uiten op de starre dogmatiek, en
eisen dat de gelovigen zich la
ten wederdopen. Het is duidelijk
dat de extreme vleugel zich steeds
meer gaat vastbijten in een eigen
aparte dogmatiek, steeds meer de
nadruk gaat leggen op het spre
ken in tongen. De mensen van
de rustiger vleugel verwijten hen
dat zij teksten doorknippen om
eigen opvattingen te verdedigen
en niet meer onbevangen luiste
ren naar de bijbel.
Ook het blad „Kracht van Om
hoog" dat nu geredigeerd wordt
door een broer van Henk van
den Brink, namelijk Jo van ,den
Brink, (eveneens onderwijzer)
neigt steeds meer naar deze ex
treme vleugel. Het ziet er naar
uit dat de pinksterbeweging bui
ten de kerken uiteenvalt in
twee bewegingen, die duidelijk te
genover elkaar zullen komen te
ling gelovigen in tongen te spre
ken. Het was alsof er een sidde
ring door deze bijeenkomst ging.
Men noemde dit de „geestes-
doop", waarover Johannes de Do-
een nieuw verstaan van het
werk van Gods Heilige Geest
per reeds sprak. Dergelijke bij- vangen. Door middel van hand-
zondere gebeurtenissen waren al oplegging deelde hij deze gaven
eerder voorgekomen in samen- zelfs uit. Een van de eersten die
komsten maar vanuit deze kerk door deze prediker gegrepen
werd het een vaste georganiseer- werden, was een pianiste uit Youth
df die_?i^.h ?L®po?dig f.or Christ, Elma van Riemsdijk,
H" opmerkelijkste verschijn-
ben ds. Glashouwer de ogen ge
sel van onze dagen is wel nnpnH vnnr d» trpwplditfe waard*
dat de leken zich meer bezig
Geest. Deze samenkomsten heb- drew Murray, die zijn theologl- samenwerking met pinkstermi
sche opleiding in Utrecht ontving, sen. Een eenzijdige bezinning op betbewijs1 va
het werk van de Heiliee Geest Geest
De medewerkers aan „Vuur"
overtuigd dat naast te verliezen. Het zal nodig zijn
die geheel brak met de jeugd-
evangelisatiebeweging om zich te
gaan wijden aan de verkondiging
van deze nieuwe leer van de ne-
gen gaven van de Heilige Geest.
Vrij kort daarna werd de kunst-
houden met de bijbelse leer Het Anis,erdamse contact
van het werk van de Heilige uitgegroeid tot een landelijk t„_
Geest dan de theologen. In de tact van predikanten, die elkaar g€Zonde' bÖbelse beleving van de
de- sectarische namaak ook
naoorlogse tijd zijn er eigenlijk op regelmatige tijden in Baarn
Heilige Geest mogelijk is. Zij wil
de bijbel luisteren om
de pinksterbeweging ging
men en het motto in haar vaan-
de^ droeg: „Terug naar pinkste
ren". Met andere woorden: De
pinksterervaring moet in onze da
gen opnieuw beleefd worden. En T>JJ
meestal wordt dan gesteld dat schilder Karei Hoekendijk get
het bewijs van de doop met de pen en weldra ging de leiding
werk van de Heilige Geest Heill«e Geest is bet spreken in Van Elma van Riemsdijk over in
staat in het eevaar het perspectief vreer"^e tongen, een merkwaardi- zjjn handen. Deze groep ging zich
staat in het gevaar het perspectief ge Ulting van - schljnbaar naaf hgt b,ad da«* zjj uitfaf
onsamenhangende klanken. „Stromen van Kracht" noemen,
dat ook theologen aandacht aan Sinds 1906 verspreidde deze Kenmerkend voor de beweging is
dit thema gaan schenken. De pinksterbeweging die vooral dat zij nog steeds de nadruk legt
kerk zal in haar theologie ant- streeft naar emotionele geloofser- op het bezit van alle negen ga-
varingen zich over de gehele we- ven van de Heilige Geest, maar
reld. Een Noorse methodisten pre- ook dat de leiders in navol;
-tftrtrtrtrtrtrtr-lrtr-trtrbirtrtr-trtc-trtftrtririrh-trirtrtrtrtrtrtrirh-trtrCftr-Crtrir-trtrCrirtr-tr
1 Ja of nee.
,jKan ik óók nog trouwende vraag van een
vrouw, die jarenlang met opeenvolgende mannen heeft g
samengewoond; die de nodige kinderen gekregen heeft en
■tt reeds op 't punt staat om grootmoeder te worden; die aan 5
de andere kant toch nog 'n stuk onder de veertig is, en die
er uitziet als 'n blozend bruidje aan het begin van haar 4.
2 levenOp zo'n vraag moet je antwoord geven, snapt U?
jx Kort en krachtig, en één van beiden: ja of neen. Er bestaat jj.
jï geen tussenweg. Er bestaat zelfs niet die mogelijkheiddie
elders bestaat: dat men namelijk zo'n verzoek eerst eens 0.
•g aandachtig ontleden gaat,, en het pro en contra academisch
in een onderling gesprek tegen elkander afweegt. J
over dit leerstuk schrijven, ne- voor„uters ,.n phiksterse,
v ten, en vrije kringen. In de geza-
melijk de uitgave van Kok, zie j 6
B. menlijke bijbelstudie wordt
elder, en het boekje vsn Woel- ,„d„hl ,„cho„k„ „a,
derlok: „Vin de Heilije Geest d, hl)bel „„en h„(, ov„ d,
en van Zijn werk." Nog altijd geestesgaven, de doop met de
zwijgen de theologen, maar er Heilige Geest etc. De groep Is nu
is een groeiend aantal predi- uitgegroeid tot een dertig k veer-
kanten die zich opnieuw zijn U| voorgangers,
gaan bezinnen.
ZIJ hebben zich samengebun
deld rond een maandblad „Vuur,"
dat gesticht werd als een jeugd
blad door de jeugdvicari» Wim W.
Verhoef van Voorburg, die nu
reeds enige jaren predikant is te
Hoenderloo. Hij was
woord moeten geven op vragen
die in deze nieuwe kerkelijke en
te leren onderscheiden tussen buitenkerkelijke pinksterbeweging dikant T. B. Barrat, plantte haar
wat bona fide en wat surrogaat worden opgeroepen. De kerk zal over naar Europa. Het opmerke-
Hun werk heeft
invloed. Maar voorlopig ziet het maak. De Hervormde Kerk heeft beweging wilden weten. Maar ook bewijs
_._lgmg
Leonard moeite hebben
met de kerkelijke leer van de
Drieëenheid, zij stellen bovendien
dat het spreken ïn tongen het
het bezit
Uit de praktijk van een
MAATSCHAPPELIJK
WERKSTER
dan naar de theologen, naai
mensen in de kerkbank dan 1
de mensen in de katheder er
de kansel.
Vuur"
Theologie
Inmiddels groeide het blad
„Vuur" van een gestencild blaad- steld of de predikanten van déze een dissertatie,
je uit tot een gedrukt blad, dat bijbelstudiekring en van „Vuur"
lijk schrijven „De kerk en de anderen gestimuleerde zogenaam- Vooral in de begintijd werden een
ae pinkstergemeenten," dat wij de fundamentalisme, dat ook uit groot aantal studenten in Utrecht
tar reeds eerder bespraken en toe- begin 1900 dateert wilde van deze door deze nieuwe beweging ge-
op juichten. Maar dit schrijven houdt beweging niets weten De pink- grepen. Een van hen was de theo-
geen theologische bezinning in en sterbeweging vormde een geheel logische student W. W. Verhoef,
die is in onze tijd juist zo nodig, eigen gemeenschap van plaatselij- die later de stichter werd van
Daarom is prof. dr. H. N. Ridder- ke kerken, die het lang niet al- het blad „Vuur" (zie elders op
bos zo vertelde hij ons. van plan tijd onderling eens was en in deze pagina). „Stromen van
bij zijn studenten aan te dringen bijna 400 verschillende groepen Kracht" werd een beweging bin-
op een dissertatie over deze din- is uiteengevallen. De oudste groe- nen de beweging,
gen. Maar er is meer nodig dan pen worden met de jaren rusti- Een geweldige vooruitgang boek-
5 behoefte
ger
de kerken te de pinkstergedachte toen Os-
hen hebben inmid- born naar Nederland kwam. Ir
in aanvraag inge- tegenstelling tot Zaiss was hij een
g zijn, maar niet blijven steken
de in het „straatje van de theolo-
van „Stromen van Kracht'
Reeds spoedig zag hij in dat deze met de Heiiigë Geest* eigen lijk*
sectarische groep allerminst bij houdt,
een werkelijk open bijbel leefde.
In plaats van zich teleurgesteld g^hap!
terug te trekken, begon hij zich
meer en meer gaat
het ook aandacht schenken aan
de verkondiging van deze bood-
Er i
groot gevaar dat een naoorlogse
HET enige uitgebreide boek over
de Heilige Geest dat in de
lige G<
tijd Is
echter steeds meer te bezinnen op dergelijke bezinning leidt tot een n°gr^®,op d® hoekbandelis^ te
van deze dingen?"
ingen 1
iikant
•erkrljgen is het verzamelwerk
onder redactie van prof. dr. J.
HRB8R8I u* ctmui H- Bavinck, dr. P. Prins en prof.
z„t ds. Gla,houwer, „d.n geaó BrUI™b"r« """J1'
WERD TE VROEG
GEPUBLICEERD
dingen gebeuren. Het gaat 1
1 door de film blijven, dat het volle
boek van ruim 450 pagina's werd
dicht bij de* bijbel f"cbeve" do~IreitWiS^fi»Mreln ma-historisch, een woord dat de soonlijk hart Drs. A. B. W. M.
elie u leek misschien zal afschrikken. Kok sc'
eb- VhL Hier wordt «esproken over de met de
Bavinck. Vooral het laatste hoofd- Geest in de verschillende perio- doen
levensvragen. De uitspraak
}ÜU" ™gehLJ™ dlnkfn het oorspronkelijk werd opeen
looft zette hem aan het denken op hcrv£rmde bodem. is liet
Het blad is dan ook
m „elkaar" geworden. Hoewel
het oorspronkelijk werd opgericht
a no' h'.el„*clu«' den van de christelijke kerk Het
blad hel de vraag .telt: ..Hebben wij derdc dedl u he, Jr8ktlsche
Vla contacten met Herman Zaiss
V"?«! iPZr*"'.' nil kerkelijk éad' toei?
de Heilige Geest ontvangen?" Het ?prë,kt ovV de Heil Geest
h'd v'"d"f geschreven kunnen belijden van de kerk. bv.
inter* heUssekerheld en ?u gebr'e'k IS ambt. de genadem.ddelen, de ,«e,
st ds. vertrouwen in de macht van de
Kok schrijft:
stromingen l___. J
aan het werk Gods voor
lopen wij gevaar het werk
Gods in ons te verwaarlozen door
op Roomse wijze het gebruik van
de kerk. het de uitwendige genademiddelen
oldoende te achten." De
nen is. toeft de belangstelling van
predikanten en van gewone lid
maten nog niet zo sterk gegre-
Ben was door de leer van de
eilige Geest en de consequentie
voor ons dagelijks leven. De
scheuring er. de strijd om het
Verbond leefde nog te sterk in
de Gereformeerde Kerken in
1949. Het zag er toen zeker nog
In teeenstellintr niet naar uit dat slechts een
X tpiort tiental iaren later het werk van
(4b TToiltctö riaoct Uol ctocnrnlr „en
as. Glashouwer ook Heilige Geest. Het bock eindigt
„radicale evangelie", dat
boodschap heeft voor de m<
zijn totaliteit, naar lichaam
en geest.
Contactkring
Van Vlaardingen vertrok deze
predikant naar Amsterdam, waar
hij in aanraking kwam met pre- ook boeken uitgeven die ilch met Het staft slechts de rijkdom
be- dit onderwerp ln het bijzonder Gods Geest uit. Het werk is
de Heilige Geest het gesprek
de dag zou zijn.
Daarom heeft dit boek nog al
tijd een boodschap voor onze
tijd. Ook al is het eigenlijk no
dig dat er nog een aanvulling
meenschap" het geloof, het gebed schrijvers hebben bewust gezocht
en de heiligmaking. Onder de naar de iuiste middenweg en den «esproken die nu de gemoe
deren bezig houden. Eigenlijk
Binnenkort zal nog een gerefor- stopt zijn, zodat het werk van de
Geest zleh niet ln zijn heerlijk
heid openbaren kan... Het Is voor
de kerk van onze dagen van het
meerde predikant toetreden.
Boeken
de heiligmaking. Onder
schrijvers vinden we vrijwel al
lemaal bekende namen uit gere
formeerde kring: dr. C. Bouma,
dr. A. de Bondt, dr. P. Prins,
ds. A. Rignalda en ds. A. Mer-
kelijn, die allen reeds zijn over-
De redactie wil ln de toekomst
dikanten
1 voorganger»
paalde kringen. Zij kwamen op bezig houden. Een
gezette tijden bij elkaai
zamenlijk de bijbel te bestuderen
en te bidden. Het grote doel was
samen te zoeken naar de werkelij-
km bijbelse kracht van de Heilige
uitgaven komt over enige tijd
van de pers. Het Is het boekje tament,
de Heilige Geest van de be
de Geest in het Oude Tes-
„ent. in de leer van Chi
Handeling 2. in de res
j Handelingen, in de brieven
kende Zuld>frlk»n,e prediken! Openbaringen, Het tweede deel
J. Couvee: inmiddels hoogle-
raar geworden predikanten als wordt,
dr. A. D. R. Polman en dr. H. delijk
deeld in drie delen. Het eerste M. Matter, en predikanten als ren geen populair werk
behandelt exegetisch de plaats dr. N. J. Hommes, ds. P. N. mm
J Kruyswijk, ds. W. A. Wiersinga,
ds J. Overduin De meeste na
men garanderen reeds dat dit
geen dor dogmatisch boek is,
sprankelend en levend, ge
it boek nog een vier
de deel worden toegevoegd: „De
Heilige Geest en het persoonlijk
werk in ons." Een uitbreiding
dus van het slothoofdstuk van
prof. dr. J. H. Bavinck. Want
eigenlijk is de grote vraag van
Te vroeg
Dit boek is gemakkelijker te
wtni-plrpn H&+ is Qus.
- lezen dan
emeriti predikanten als juist voor onze tijd bijzonder ac-
tueel en daarom is het juist op
merkelijk dat het nog
wel dui-
de afgelopen ja-
delijk dat het
ren geen popuiair wei* 13 gewor- Vljijnc
den. Dat komt misschien omdat
het een verzamelwerk is. en om
dat het geen enkele poging doet
een systematische uiteenzetting te
geven van de Heilige Geest. Het
komt waarschijnlijk vooral.
Zijn zalving. Zijn doop. Zijn ver-
vijftig jaar geleden ds. An- wordt genoemd dogmaticch-dog- richt op bijbel en op het per- dat dit boek t« vroeg versche-
„De Heilige 'Geest", onder re
dactie van prof. dr. J. H. Ba
vinck. dr. P. Prins en prof. dr.
G. Brillenburg Wurth. Uitgave
J. H. Kok te Kampen.
VOLKSWIJK is nooit aca-
demisch en ze noteert zelfs
J reeds een weifeling in de be-
t antwoording van haar vragen
als een afwijzing. Dat wil niet
t zeggen dat er geen verdere
j overleggingen mogelijk zouden
zijn. maar de wezenlijke beslissingen op bepaalde punten moeten
t onmiddellijk en duidelijk genomen worden.
Dus: ja of nèè!
Nu ik er zoveel jaren later over zit te schijven, zie ik
duidelijker dan destijds de vele factoren, die haar deze vraag
hebben kunnen ingeven. Wat ging er op dat moment precies
r in Sarie's moeder om? Waarom stelde ze me voor dit dilem-
TT/AS het omdat ze opeens jaloers geworden was op haar
VV eigen dochter, die op zulk een totaal andere wijze de toe-
komst tegemoet wilde' treden? Merkte ze nu voor het eerst
dat zijzelf in haar toch beslist niet onbewogen leven toch iets
heel belangrijks gemist had: het allerbelangrijkste? Misgun-
r de ze haar dochtertje die nieuwe aanpak, en kwamen daaruit
voort al die tegenwerpingen en bedenkingen van een te du-
re trouwerij, en van niet gedoopt zijn. en van een gemis aan
volwassenheid? En probeerde ze. nu al die bezwaren wegge-
blazen waren, op een andere wijze die dochter deze primeur
j van echt netjes trouwen en overtrouwen af te snoepen door
't zelf ook te doen? Dat was één oplossing van de puzzle die
haar houding me stelde. Toegegeven, niet zo'n onbaatzuchtige!
Of was het omdat ze eigenlijk in de grond van haar hart
d'r leven lang gehunkerd had naar óók een echte trouwdag,
net zoals die bruidjes beleefden wier portretten in de krant
komen te staan, of wier foto's op dressoirs en schoorsteen-
mantels in lengte van dagen getuigenis aflegden van wat zij
aan plechtigheid en wijding ondergingen? Had alleen maar het
I feit dat haar moeder en grootmoeder evenmin trouwden
haar op dit kale pad der liefde zonder trouwboekje gedreven
en had ze dat in stilte toch betreurd? En zag ze nu alshet-
ware opeens een achterdeurtje om toch nog voor het ouder-
worden in de veilige havens van de burgerlijke en kerke
lijke stand binnen te lopen? Nog al romantisch, hè?
r\F weer anders: Sarie ging maar niet alleen met Jan trou-
wen, ze moest dat noodgedwongen wel doen. Was haar
moeder daarom bang dat zich nu bepaalde toeziende en be-
schermende instanties met haar huishouden bezig zouden gaan
houden? Er moest toch wel wat mis in haar woning zijn
ging ze zich derhalve bedreigd voelen, en besloot ze alsnog
tot een huwelijk, waardoor iedere aanvechtbare situatie een
tenminste wettelijke basis zou krijgen? Probeerde Sarie's moe-
der enkel maar slim het hoofd te bieden aan lastige potte-
kijkers? Weer niet zo mooi, deze oplossing!
Of laatste mogelijkheid voorzover ik het thans kan over-
zien had Sarie's voornemen alshetware een ijzeren gordijn
voor moeder's ogen doen splijten? Begon ze een totaal an- J
der soort toekomst te ontwaren waar ze tot nu toe steeds blind 1
voor was geweest? Kreeg deze moeder plotseling weet van
het belang van een maatschappelijke, en van een wat nog 5
meer zegt hogere Orde en ordening? Zocht ze de breuk
met een traditie die ze thans plotseling onderkende als rauw 1
e.n Plat. en zocht ze aansluiting aan een andere traditie wier 1
liefelijkheid ze Opeens zag schemeren door de besluitvaardig- 1
heid van haar dochter heen? Ongetwijfeld de mooiste verkla- l
ring van het geheim! I
Jaren later kun je er op je studeerkamer, al schrijvend, x
over napeinzen. Als de vraag zelf je onverhoeds bespringt in r
de praktijk van 't leven kun je dat niet. Dan is en blijft het:
ja of nèè! 5
Ik heb „Ja!" gezegd. „Ja. U kunt óók trouwen. Wilt u 5
dat?" Die vraag stelde ik er prompt achteraan; ik geloof dat
die noodzakelijk
WIJKPREDIKANT
