Gedemoraliseerd geen partij voor koninklijk leger communisten DIT IS LAOS „Zo het den wil des Heeren...." Peekg,Cloppenburg Strijdende buffels dreigen gras in Laos te vertrappen Laos een lekke mand in Amerikaans dok Maatregelen na ongeluk op werf van R.D.M. 13 VRUDAG 5 MEI 1961 O DIA De sterke opmars van de Pathet Lao strijdkrachten in Laos die de afgelopen twee weken met verhoogde activiteit is ontwikkeld, ontwik kelt zich vanuit de provincies Phong Saly en Hua Phans (San Neua) en vanuit het gebied van Noord-Vietnam met grote kracht in de rich ting van centraal Laos. Al in een vroege fase is vrijwel de gehele provincie Xieng Khouang met de enige belangrijke vliegbasis in Laos, Phone Savan in handen van de strijdkrachten van prins 'Souphanou- vong en kapitein Kong Le gevallen. Phone Savan wordt nu als aan- voerbasis voor de Russische lljushin-vliegtuigen gebruikt. Bij Vang Vieng in de provincie Vientiane hebben de rebellen de weg tussen de administratieve hoofdstad Vientiane en de koninklijke residentie Luang Prabang verbroken. Uit de provincie Xieng Khouang wordt voorts een offensief in de richting van de Mekong ondernomen, terwijl een dergelijk offensief in Khammouane in de richting van Thahkek wordt ontwikkeld. Nog zuidelijker bevindt zich de voor de cotnmunis- tische activiteiten in Zuid-Oost-Azië in feite nog veel belangrijker in filtratieroute voor de communistische rebellen in Zuid-Vietnam, die over de zgn. Ho Mink-weg dwars door Laos de door Zuid-Vietnam zwaar bewaakte grens langs de 17de breedtegraad omtrekken. (Van onze speciale verslaggever) T^TENTIANE, LAOS. Als de buffels vechten, wordt het gras vertrapt, T waarschuwt een oud Laotiaans spreekwoord. Maar de wijsgeer, die in een vervlogen eeuw dit vermaan meegaf aan het vriendelijke zorgeloze Thai-volkje, dat uit de Chinese vlakten over de bergen naar de weinig belovende maar in het noorden en oosten hoog ommuurde valleien in het rijk van de miljoenen olifanten was uitgeweken, is niet gehoord door de schilderachtige, machtsbegerige, door het internationaal politiek jargon begoochelde Laotiaanse prinsen van vandaag. Het gras in Laos wordt vertrapt, terwijl de intrigerende en strijdende prinsen, die de geest uit de fles hebben gehaald, zich er zelfs nu nog nauwelijks van bewust zijn dat zij zelf vandaag meer gras dan buffel zijn. verdubbeling van onze exportwaarde, dat zelfs dan de import nog altijd zes maal zo hoog als de export blijft, liet ik maar lopen, en instede daarvan vroeg ik hem me op de kaart de plaat sen te wijzen waar de verderfelijke he roïne, morfine of gewone opium in maart tijdens de betoverende bloei op de lieflijke witte papavervelden is gaan zwellen. Zijn vinger gleed over de kaart naar de zuidelijke regionen van de aan China grenzende provincie Phong Saly, en der naar het zuidoosten langs Pak Sen in Luang Prabang om te blijven rusten in het hart van Xieng Khouang, op de vlakte waar het trotse nijvere Meo-volk woont, dat zich altijd de meerdere van de weinig vitale Lao-Thai is blijven voe len. Het stamland van Touby Lyfoung, de ongekroonde „koning der Meo's", 's lands grootste opiumhandelaar, die kan het ironischer als een der ster ke mannen in de koninklijke regering van prins Boun Oum, de functie minister van gezondheid vervult. Ik haalde een schets van een kaart uit mijn zak waarop ik 's middags toen minister van buitenlandse zaken Tiao Sopsaisana een alarmerend verslag had uitgebracht over een groot nieuw offen sief van de door de communistische Vietmin gesteunde Pathet Lao, de door Sopsaisana genoemde p.l. vorderingen had gemarkeerd. „Dat betekent dus, dat de hele opiumoogst van 1961 nu in han den van de Pathet Lao is", vroeg ik aarzelend. De ambtenaar stak mistroos tig zijn handen omhoog en zakte na vervliegen van zijn opiumdroom met flauwe glimlach terug in zijn stoe' Dodenherdenking: 16e maal HET NEDERLANDSE VOLK heeft gisteravond voor de zestiende maal de gevallenen in de Tweede Wereldoorlog met enkele ogenblikken van volkomen stilte herdacht Kransleggingen werden voorafgegaan of ge volgd door kerkdiensten waarin de verzetsstrijders in gevoelvolle woorden hulde werd gebracht voor hun moedige strijd in de bange oorlogsjaren. De nationale herdenking vond weer plaats bij het monument op de Dam in Amsterdam. In drie kerken in de hoofdstad waren 's middags herdenkingsdiensten gehou den die door ongeveer 4.000 nabestaan den werden bijgewoond. In de Oude Lutherse Kerk aan het Spui waren ook aanwezig minister-president prof. De Quay, de ministers Visser en Toxo- peus alsmede de staatssecretarissen Calmeijer en De Jong. De voorzitters van de Eerste en Tweede Kamer, mr. Jonkman en dr. Kortenhorst en de vice-president van de Raad van State, prof. Beel, gaven eveneens van hun belangstelling blijk. In de kerkdiensten voerden Joodse, protestantse en rooms-katholieke voor gangers het woord. Na afloop vormden de deelnemers aan deze diensten drie lange stoeten die langzaam naar de Dam trok ken. De stoet die van de Oude Lutherse Kerk kwam, werd voorafgegaan door militairen van land-, luchtmacht en ma rine, die talrijke kransen met zich mee droegen. Tegen vier uur waren ook koningin Juliana en prins Bernhard op de Dam aangekomen, vergezeld door hun gevolg OA. de hofdame van de Koningin, jkvr. C. E. B. Röell en de chef van het militaire huls van de koningin, luitenant-generaal C. F. Pahud de Mortanges. In de stro mende regen sloegen z(j met duizenden Amsterdammers de aankomst van de stoeten gade. Tussen de erewachten van de voorma lige binnenlandse strijdkrachten en het Veteranenlegioen door betraden Koningin en Prins de trappen van het monument. Nadat zij op de bovenste trede hadden plaats genomen, droeg de voordrachts kunstenares Charlotte Kohier het twaalf de couplet van het „Wilhelmius", („Zo het den wil des Heeren op dien tijd had ge weest"), voor, waarna de kranslegging door het koninklijk paar volgde. Namens de regering legde premier De Quay, ver gezeld door de ministers Toxopeus en Visser, een krans. Terwijl de donkere regenwolken plaats maakten voor een stralende zon, betraden nog dertig andere deputaties van burgerlijke en militaire organisaties het bordes rond het monu ment, dat al spoedig veranderde in een grote zee van bloemenkransen. Na de Last Post werd door alle aanwezigen eeD minuut stilte in acht genomen. Défilé Onmiddellijk daarna formeerde zich een stoet met aan het hoofd koningin Juliana die langs het nationale monument defileerde. Toen de tocht het einde derde en het verkeer weer bezit i van de straten, bood het nationaal monu ment, omgeven door de vele halfstok hangende vlaggen en ontelbare bloemen, een indrukwekkende aanblik, 's Avonds werd nogmaals een korte herdenking ge houden waar o.m. mr. Van Hall de geval lenen in een toespraak herdacht. Zowel op de beruchte fusilladepl^ats dc Waalsdorpcrvlaktc bij Den Haag, als op de Grebbeberg bij Rhenen trokken de stoeten zwijgend langs het daar opge richte gedenkteken. De hoofdlegerpredi- kant, ds. A. T. W. de Kluis sprak bij de Grebbeberg de herdenkingsrede uit, ter wijl hoofdlegeraalmoezenier mgr. J. van Straelen voorging in gebed. In Baarn woonden de Koningin en de Prins de herdenkingsplechtigheid bij zij ook een boeket van paarse bloe bij het monument legden. In Den Helder sprak de hoofdvlootpredikant, ds. J. H. Sillevis Smitt en verleende de Marinierskapel medewerking. Tevens werden o.a. de gevallenen her dacht op de centrale begraafplaats van de Oorlogsgravenstichting in Loenen, op de Canadese begraafplaats op de Hotter- berg in Holten, op de vliegbasis Soester- berg en op de Russische begraafplaats in Amersfoort, waar de Russische ambassa deur, de heer P. K. Ponomarenko. een krans legde. Waar de moddergele Mekong rivier in deze maanden als een magere regen wurm door zijn gigantische maar dro ge bedding kronkelt om de honderden kilometers lange grens tussen het nooit door westerse machten overheerste Thailand en nog geen tien jaar soe vereine koninkrijk Laos te trekken, mar keert zij twee werelden. Als de bejaarde Dakota na meer dan een uur lang rustig over de onafzienba re keurig aangelegde rijsttuin van noord oost Thailand te hebben gezeild, de Mekong kruist, verraden onmiddellijk de heftige remousstoten veroorzaakt door onregelmatige opwaartse luchtstro men, het ontbreken van iedere regel maat in het gebruik van dezelfde goede grond aan de Laotiaanse kant van de grensrivier. Rondom het, met fraaie boeddhisti sche tempels als spekjes in lever gelar deerde dorp-stadje Vientiane dat ge kromd en geschonden zucht onder de last welke de taak van administratieve hoofdstad het oplegt, is het tropenbos slechts in een kleine ring van de rivier oever teruggedrukt. Maar zelfs binnen die kleine wassende maan verraadt het luchtpanorama niet meer dan wat primitieve roofbouw voor eigen teelt op platgebrande plekken, waar de omge hakte stammen blijkbaar blijven rotten op de plaats waar zij zijn neergeklapt. Lekke mand Het is een beeld, dat een karakteris tiek zal blijken voor de economie van het armzalig rijk van Lan Xang Hom Khao, het rijk van een miljoen olifan ten en de witte parasol. Economie? Kan men dat woord nog wel gebruiken voor deze lekke mand, die alleen boven wa ter blijft omdat zij rust in een dok van Amerikaanse hulp? Tegenover een Invoer van ruim 1 miljard kip de officiële munt held van Laos, die een waarde heeft van ongeveer 4% cent staat officiële uitvoer van niet meer dan 75 miljoen kip in 1960 waarbij dat jaar nog aan deviezenlnkomsten kwamen een 22 miljoen kip aan telegran van buitenlandse correspondenten die de oorlog kwamen verslaan. Toen ik die cijfers voorlegde een ambtenaar van het ministerie economische zaken lachte hij opgewekt en zei, dat ik de opium vergat. Opium is inderdaad- de ruggegraat van de Lao tiaanse export. Maar omdat de handel in opium die in Laos alleszins legaal ls, internationaal als een kwaad wordt er kend, komt zij niet in de officiële han delsstatistieken van Laos voor. Opium-droom Het is die vreemde windhandel, die de Laotiaanse exporteur niet meer dan ongeveer 100 dollar in handen speelt voor het kilo dat in Saigon voor 1.000 dollar van de hand gaat, zoals de ken nelijk zeer ingewijde Viet-barman in ho tel Constellation te Vientiane me ingenomen als openhartig uit de doeken had gedaan. Opium, zei de ambtenaar geruststel lend, betekent in feite meer dan een Dagelijks tafereel aan de oevers van de Mekong in Vientiane, de hoofdstad van Laos. Onder de schaduwrijke bomen beoefenen de barbiers hun ambacht onder niet aflatende belangstelling van kwetterende „chauffeurs" van de samlor, de moderne rickshaw van Buffel op de vlakte In Vientiane zijn de sporen van het ar tilleriebombardement waarmee de anti communistische sterke man generaal Phoumi Nosavan, de 59-jarige halfbroer van Pathet-Lao-leider prins Souphanou- vong, en de leider van de augustusop- t stand der parachutisten kapitein Kong Le wegschoot, nog geenszins verdwe nen. De oude zwarte pagode vlakbij de verminkte Amerikaanse ambassade heeft een nieuwe spits van vers licht beton. Tegenover de grote ochtendmarkt wa: honderden kleine bedrijvige maar ve moeide wijfjes iedere morgen hun pover handeltje van bamboespruiten, rijst, geu rige tropische vruchten en twijfelachtige lekkernijen uitspreiden, drentelt een mod- dernatte eenzame buffel over een roest bruine gapende vlakte waarvan haastige bulldozers de resten hebben wegge- schrapt van een levendige woonwijk, die door het kanonvuur in vlammen is gegaan. Meer achteraf zijn de zwart ge blakerde staken waarop primitieve maai gracieuze en in ieder geval intens be volkte paalwoningen hebben gerust, als sombere monumenten blijven staan Onzekere security Sindsdien heerst er rust in Vientiane. Een rust, die verzekerd is door de al om tegenwoordige rood- en goedgemut ste jongens van het eigen parachutisten elite corps dat generaal Phoumi heeft meegebracht uit het zuiden en da plaats heeft ingenomen van de rode ba retten waarmee Kong Le vorig jaar augustus prins Souvanna Phouma ir zadel hielp, omdat hij het zat was de ene Laotiaan op de andere bleef schieten. Misschien wordt die rust nog meer verzekerd door dat topzware geheim zinnige geüniformeerde apparaat dat onder de naam Departement nationale de Coordination, door Phoumi Nosavan als politie op het Een onzer redacteuren is dezer dagen als eerste Neder landse verslaggever in het ver scheurde Laos aangekomen om zich een beeld te vormen van de achtergrond van de strijd die Laos sinds maanden met toenemende regelmaat op de voorpagina's van de wereld pers brengt. budget wordt opgevoerd, maar waar voor de Amerikanen, die toch 85 pro cent van het hele politle-budget en 100 procent van dat van het konink lijk Laotiaans leger betalen, geen cent meer willen verstrekken. Daarvoor lijkt het ons net iets teveel >p een kruising tussen de Kempetai en de Gestapo, liet een Amerikaan zich ont vallen. Het is duidelijk dat de Amerika- ïen van oordeel zijn, dat de werkelijke .Security" van de regering van prins Boun Oum waarin vice-premier Phoumi de portefeuilles van defensie, veteranen- sport en jeugdzaken beheert, beter ge diend zou zijn geweest, indien kolonel Siho met zijn honderden mannen naar het front was gestuurd om daar de on stuitbare opmars van Pathet Lao en Vietmin tot staan te brengen. Sedert de aanvalskolonne van generaal Boun Leuth Sanichan op de Plaine des Jarres, de Vlakte der Kruiken, door de met troepen van Kong Le versterkte Pathet Lao van de communistische prins Souphanouvong tot staan was gebracht en achter die Pathet Laogordel de Rus sen via Hanoi in Noord-Vietnam hun luchtbrug naar de luchtbasis Phone Savan nabij de rebellenhoofdstad Xieng Khouang hadden ingesteld, is de weer- De Westers gezinde minister-president prins Tiao Boun Oum Na- champassak. die in december de verdreven neutralistische premier Souvanna Phountip opvolgde, tijdens het bevrijden van de vogels ter inleiding van het' deze week in Luang Prabang begonnen Laotiaanse ni euwjaarsfeest. i het koninklijk Laotiaanse le- re departementale ambtenaar. De dol- Consumptief leger De Russische interventie en de sterk verhoogde activiteiten van de door de KLL-soldaten vele malen meer dan de Pathet Lao gevreesde, goedigetrainde Vietnam strijdkrachten en de daarop gevolgde Brits-Amerikaanse voorstellen hebben het koninklijk leger moreel ont worteld. Aan wapens, mankracht, opleiding en potentiële gevechtskracht ontbreekt het de strijdkrachten van het -koninklijk le ger tezamen meer dan 25.000 man niet. Jarenlang hebben de Amerikanen ruim 40 van de 50 miljoen dollar die zij als hulp aan Laos gaven besteed aan de opbouw van het leger. Een leger van louter vrijwilligers, dat met de werving nimmer moeilijkheden had, omdat door deze Amerikaanse hulp een onderofficier per maand al drie maal zoveel kii«s ontving als een hoge- Paren-Verkoop Stretch nylon ankiets liiiiEe" voor.?6, ^e'e^cn^8'^om i EXTRA te kopen. - In unl en fantasie li >95 ji parlcmcntsredactlc) wezlg ls maar een extra-beveiliging ontbreekt, worden gevergd, dat b(j werk zaamheden aan deze Installatie de machinekamer wordt ontruimd tot op het moment waarop het CO?-systeem bulten werking ls gesteld. Evenzo zal voortaan de machinekamer moeten z(jn ontruimd tijdens het weer bedrijfsklaar maken van de Installatie. Deze maatregelen maakt staatssecre taris Roolvink (soc. zaken) bekend in zijn antwoord op de schriftelijke vragen van het Tweede-Kamerlid I. Baart (soc.) over het ongeluk aan boord van de Liberiaanse ertstanker Mathieson op de werf van de Rotterdamse Droogdok Mij. N.V. Naar de oorzaken van het ongeluk hebben de arbeidsinspectie, de rivierpolitie en de scheepvaartinspectie een onderzoek inge steld. De resultaten vermeldt de staatssecre taris uitvoerig in zijn antwoord. Hij wijst er ojn. op, dat op 'n groot aantal schepen, die met een soortgelijke COj-blusinstal- latie zijn uitgerust, een extra-beveiliging aanwezig is tegen het ongewenst uitstro men van gas. Een dergelijke beveiliging, die voor de Nederlandse schepen krach tens de Schepenwet is vereist, ontbrak op het Liberiaanse schip. Deze omstandig heid was bekend bij de monteurs die de werkzaamheden uitvoerden. In een beoor deling van de vraag of, en in hoeverre, sprake kan zijn van enige nalatigheid van deze monteurs, kan de staatssecre taris niet treden, omdat een gerechtelijk onderzoek gaande is. Aan het ongeluk zal zowel nationaal als internationaal grote ruchtbaarheid wor den gegeven door publikatie in technische tijdschriften. Tevens zal de Maritieme Commissie van de Internationale Arbeids organisatie te Genève van het gebeurde op de hoogte worden gesteld met het verzoek er aandacht aan te besteden. examens voor mijningenieur: C W van der Touw (Rijswijk). Voor het kand. ex. voor wiskun dig ingenieur: J Bootsma (Kubaard), B de Jong (Slootdorp), WAK Maas (Schiedam). H A de Munck (Delft), B B Pijpker (Am sterdam), J de Raad (Schiedam) R F Schip per (Den Haag) en P G Slnia (Leeuwarden). Voor het kand. ex. voor werktuigkundig ingenieur: J L Grevlnk (Eindhoven). L Th M HUterman (Hilversum). A Jansen (Rotter dam), H P Kaper (Amsterdam). W L M v (Rijswijk) ^KriSciindeaHH (Bergen op Zoom), G J Mac-Lear i (Helmond). J H Berg lalst. NB.), L A Konlngs (Elndhovi t Langend (Amsterdam). J Mik (Hilver sum). F L van Nes (Wassenaar). E B G Nijhof (Hengelo. ------- W J Postema 0 (Rotterdam). G A van der Spek (Lelden), H A J Tuk (Voorburg). D W Venemans - Vinkenborg (Delft). M A Th Wijk Speckamp (Amsterdam) natuurkunde: J Bax P de Vries (Haarlem) i Berg (Amsterdam). lars zijn de Laotiaanse nengestroomd via de betaalmeesters van het leger. D.wz. als een louter con sumptieve kracht. Zij vloeiden door me nigvuldige bedidiinkjes naar de welvoor ziene magazijnen van de duizenden na Dien Bien Phu naar Laos uitgeweken Vietnamese vluchtelingen die in de La- otiscbe steden de middenstand beheer sen. Die middenstand gaf de dollars op zijn beurt weer door naar het gebruiks goederen importerende buitenland, om dat Laos nu eenmaal zelf geen glimmen de dingen te leveren heeft Verstrooide dollars Zo stroomden de dollars het land weer uit voor zij gebundeld konden wor den tot een investeringskapitaaiL waar op een bescheiden economie voor Laos gebouwd had kunnen worden, met werk gelegenheid voor de mannen, die nu nog de wapenrok dragen. Voor dit „happy-go-lucky-leger", bete kende het vooruitzicht van een neutra lisering van Laos en het wegvallen van de Amerikaanse hulp aan dit leger, een toekomst van terugval naar het niets van vroeger. Toen bovendien met steun dn de rug van de Sowjet-unie en steun in de voorste marskolonnes van de in het krijgsbedrijf al aan de Fransen gewaagde Vietmin-soldaten, de Pathet Lao in beweging kwam om vóór de ka nonnen in Laos wellicht voorgoed zul len zwijgen een zo groot mogelijk deel van Laos in handen te hebben, teneinde daarmee de toekomstige verhoudingen in het aanstaand „neutrale" Laos te hebben bepaald, week het gedemo raliseerde koninklijke leger op alle fron ten terug zonder noemenswaardige strijd te leveren. De bijna ziekelijke angst voor de Vlets zit er bU de Laotiaanse solda ten zo in, dat als ze menen er één te zien het binnen een uur een heel bataljon ls geworden: voldoende om met achterlating van alle hinderlijk maar kostbaar materieel, een gefor ceerde terugtocht In tc zetten, zeJ me een wanhopige Amerikaan. Boze Britten En terwijl Moskou de Britten tot een nog ailtijd door niet veol concreets ge motiveerd optimisme over een wapen stilstand inspireerde, rukte de Pathet Lao op tot zo dicht aan de oevers van de Mekong, dat het gealarmeerde en voor het communisme aan zijn grenzen als de dood zijnde Thailand in allerijl zijn troepen op de over-oever concen treerde om desnoods met eigen handen de internatianale krachten te ontkete nen, die de rode stroom zouden kunnen Op dat kritieke moment grepen tot onverholen ergernis van de Britten in Vientiane, de Amerikanen in met hun besluit om, na een uitgelokte uitnodi ging van de regering Boun Oum, onver wijld hun militaire missie in een maag team om te zetten. Minder dan 24 uur nadat het besluit was gevallen waren dc op non-actief ge stelde Amerikaanse officieren in Vientia ne reeds opnieuw beëdigd en geünifor meerd en werden zij via het plotseling weer koortsachtige vliegbedrijf op het primitieve vliegveldje aan de stadsrand, naar de Laotiaanse leger-onderdelen ge dirigeerd. Tot dan toe waren de Ameri kanen niet dieper in dat leger afgedaald dan de hogere staven. Nu gingen zij 300 man sterk, omlaag tot aan de compag nieën in de voorste weerstandslinies. Om desnoods alles te doen behalve het schieten zelf. zei een in helder gestoomd uniform gestoken officier, vlak voor hij in de wachtende helicopter stapte, die hem kennelijk naar Vieng Vang benoor den Vientiane ging brengen. Wat ze trouwens het meeste nodig hebben is iemand d<ie niet zodra hij iets meent te zien bewegen, bevel geeft tot de terug tocht, maar die kijkt wat er beweegt een eigen patrouille vaak en wat je er tegen kunt doen als het niet eigen is. Die tijd gunde het koninklijk Lao tiaanse leger zich de laatste weken niet meer, zo voegde hij eraan toe. Zo zUn nu In Laos de buffels op het terrein getreden, dat zU elkan der betwisten. Het jonge gras hui vert reeds onder het snulven van de adem uit hun naar voren gebogen Maar wie de communistische buffel kent, weet dat als hU er alleen blijft hU dit land ook vertrapt en dat hl) vandaar ongehinderd en vastbeslo ten In de aangrenzende tuinen zal doordringen om daar gras, rijst en geluk te vertrappen, merkte een Amerikaans diplomaat In Vientiane licht schouderophalend op. Als h(j toch niet omdraait, dan kunnen we hem maar beter ontmoeten daar waar hU overmoedig wordt. We zijn desnoods bereid terrein te ruimen, maar daar ls Iets anders voor nodig dan alleen maar aanstal ten van de communisten. In hun schijnvertoningen geloven wU al thans niet meer, zei hU, zUn gevoe lens over de Britten maar nauwelijks verbergend.

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Nieuwe Leidsche Courant | 1961 | | pagina 13