NU PER VIKING
van kust tot kust
Keizerstad op
zeven heuvels,
oud èn modern
Weserbergland:
sprookjesland
Van Jurameren gaat
grote bekoring uit
In Bournemouth naar het
strand per kabelbaan
Bossen
Hugenoten
Oase van rust
Rattenvanger
QNDERNEMENDE lieden hebben er
wat in gezien de kusten van Ne
derland, België en Zuid-Engeland per
vliegtuig met elkaar te verbinden. En
dus vliegen deze zomer voor het eerst
twee-motorige Vikings van de Air
Safaris met een capaciteit van 36 pas
sagiers tweemaal in de week van Am
sterdam via het Belgische Oostende
naar de Zuidengelse badplaats Bour
nemouth. Met een snelheid van 180 tot
200 mijl of 290 tot 320 km steken de
Vikings de Noordzee over om ongeveer
drie uur na het vertrek van Schiphol
op de vlieghaven Hurn te landen. Van
daar duurt de reis per auto naar het
hartje van Bournemouth even lang
als van Schiphol naar Amsterdam:
twintig minuten.
krijtrotsen van het eiland Wight be
roemd om zijn luxueus strandleven
vanaf het strand van Bournemouth aan
de oostelijke horizon zijn te ontwaren.
Zoek één punt van overeenkomst
tussen de kust bi} Bournemouth en de
Nederlandse kust Het zal tevergeefs
zijn. want er is geen enkele te vinden.
Het strand van Bournemouth aan de
Bournemouth-baai. Zowel aan de
voet als op de rotsen loopt een
boulevard.
Op de aantrekkingskracht van Bour
nemouth, dertig mijl ten westen van
Southampton aan de kust gelegen, is
het vertrouwen van de mensen van de
Air Safaris gevestigd. „Als we Bourne
mouth maar dichter bij de grote ver-
keersroutes van Europa brengen," zo
■dachten ze. En ze hebben gelijk, want
•ls een toerist per vliegtuig op Schip
hol of per trein in Oostende aankomt,
heeft hjj meestal weinig zin een om
slachtige reis per boot naar de Engelse
kust cn dan verder per trein via Lon
den naar Bournemouth te maken. Dus
kwam de gedaente aan een luchtlijn
naar voren, een gedachte die deze
maand in een daad is omgezet.
Bournemouth is thans dus per vlieg
tuig verbonden met de kust van de
Noordzee: In drie uur vanaf Schiphol,
'In twee uur vanaf Oostende. De betrek
kelijk kleine vliegtuigjes zijn zeker
voor hun taak berekend, evenals de
stewardessen aan boord, die de heer
lijkste lekkernijen en de koelste dran
ken in het miniatuurkeukentje weten
gereed te maken.
Nogmaals: de aantrekkelijkheid van
Bournemouth vormde de grondgedachte
voor deze nieuwe luchtlijn. Dus moet
Bournemouth de vakantieganger die
het strandleven apprecieert, wel veel
te bieden hebben. En dat heeft deze
Zuidengelse badplaats dan ook inder
daad cn heus niet alleen omdait de
Het strand is smaller, maar daarom
strekt Bournemouth zich dan ook ruim
tien kilometer langs de Bournemouth-
baai uit. Vroeger heette die Poole-baat,
genoemd naar het even verder west-
waart® gelegen Pooie, de tweede na
tuurlijke haven ter wereld. Dat da
teert echter uit de tijd, toen Pooie ai
lang, doch Bournemouth nog niet be
stond. Bournemouth is namelijk één
van de Jongste Engelse badplaatsen.
In 1811 kwam een zekere meneer Tre-
g on wall uit Cornwall naar de zuidkust
even ten westen van Wight. HU vond
het daar zo mooi, dat hU er een buis
liet bouwen en daarna vrienden en
kennissen uitnodigde eens een kijkje
te komen nemen. Velen van die vrien
den en kennissen bouwden er toen ook
een zomerhuisje en zo Is Bournemouth
langzaam maar zeker ontstaan. Het
overvleugelde Pooie en nu zeggen de
Inwoners van die veel oudere stad, dat
Bournemouth hun ook de baal al heeft
ontstolen.
Dat gaat zo, als een plaats in nauwe
lijks anderhalve eeuw uitgroeit tot een
stad van 150.000 inwoners, die in het
vakantieseizoen bovendien nog eens
liefst 80.000 mensen moet opnemen.
Want Bournemouth heeft 45.000 hotel
kamers met in totaal 80.000 bedden, die
zeker in het hoogseizoen alle bezet zijn.
En dan spreken we nog niet eens over
de badgasten, die vertoeven in de lange
rijen vakantiehuisjes aan de boulevard,
die vlak achter het strand loopt. De
stad verhuurt deze huisjes voor een vol
Jaar. De huurders mogen ze onderver
huren, doch uitsluitend tegen prijzen
die de stad vaststelt om speculaties u
voorkomen-
Vlak achter de vaikantiehuisjes aan
de onderste boulevard rijzen de rotsen
hoog op. Ook iets, dat men aan de Hol
landse kust niet vindt. Die rotsen zijn
bijna loodrecht en ongeveer 40 meter
hoog. Boven langs de rand loopt weer
een boulevard, vanwaar steeds een
prachtig uitzicht op 't strand beneden
en op de zee wordt verkregen. Aan deze
bovenste boulevard staan vele grote
hotels, doch hier en daar zijn nog open
ruimten aan de zeekant, waar plaats is
voor nog meer hotels. En achter de ho
tels begint de stad, die mooi en ruim \s
aangelegd met vriendelijke, heuvelach
tige parken, waar vele bloemen en
heesters te pronk staan aan beide
oevers van smalle en kronkelende
stroompjes.
Men zal in Bournemouth echter al
tijd de veertig meter hoge rotsen moe
ten afdalen, alvorens aan het strand
te komen. Dat kan op verschillende
manieren. Ia de eerste plaats per ka
belbaantje. Dat is wellicht de meest
spectaculaire manier, want deze loopt
bijna steil naar beneden. Verder kan
men via enkele zig-zag-paadjes te voet
naar het strand afdalen, terwijl ook
enkele verkeerswegen de mogelijkheid
bieden per auto op de onderste boule
vard te komen.
En mocht het in Bournemouth eens
geen strandweer zijn welnu: de parken
in het stadscentrum bieden een ruime
compensatie. Bovendien kan men op
twee pieren gaan wandelen, op één
waarvan zelfs een theater is gebouwd.
In het nabijgelegen Pooie vindt men
ook veel, dat de moeite van het bekij
ken waard is. En dan ligt daar tussen
Bournemouth en Southampton altijd
nog het New Forest het grote woud
met zijn wandelwegen en autostraten,
waar nog veel wild leeft en waar,
voornamelijk op de open heidevelden
pony's in het wild lopen te grazen.
Voedt de dieren niet Grote borden
waarschuwen, dat dit 5.-.- (ruim
f50.-) gaat kosten. De pony's vinden
hun voedsel zelf even zeker als de toe
risten in steeds groteren getale Bour
nemouth zullen weten te vinden. Per
Viking van de Air Safaris zal dat nu
nog beter gaan....
Wijngaarden en romantische stadjes
A LS MEN Zwitserland bezoekt, gaat men vrijwel altijd naar de
-t*- hoogalpen. Maar het vriendelijke land heeft nog meer te bieden
dan woest berglandschap. Zo gaat er van de meren in de Jura, de
meren van Biel, Neuchatel en Murten met hun ongerepte oevers,
idyllische wijnbouwdorpen en romantische stadjes een zeldzame be
koring uit. Als men wil, kan men alle drie meren tijdens een boot
tocht in een enkele dag bezoeken, een tocht waarop men ook de grens
tussen Duits- en Frans-Zwitserland passeert Het is een streek waar
men beslist heen moet gaan wanneer men Zwitserland eens van een
heel andere kant wil leren kennen, een gebied ook dat buitengewoon
geschikt is voor een „late" vakantie, zo tot half oktober toe.
Verschillend in grootte en karakter
hebben deze meren toch hetzelfde kli
maat dat wijndruif, laurier en bamboe
doet gedijen. Onafzienbare wijngaar
den tot aan de rand van het woud
alsmede steile rotswanden geven het
landschap een zuidelijk tintje. Uren
lange gemakkelijke wandelingen kan
men maken over de brede Rebstras-
se, die op halve hoogte tegen de ber
gen boven de zonnige oevers van het
Meer van Biel loopt. Beneden glin
stert dan het meer met aan het ene
einde, als een groot schildpad, het ge
heimzinnige St.-Peterseiland. Zeil- en
roeiboten verlevendigen de watervlak
te. Smalle stenen trappen leiden tus
sen dc wijngaarden door naar de her
bergen. waar smakelijke visgerechten
met lichte landwijn worden geserveerd.
Dc charmante wijnbouwdorpen in deze
streek hebben geplaveide straatjes, ho
ge dicht opeen gebouwde huizen met
geraniums voor de vensters en met
wijnranken begroeide loggia's. Daar
vinden wo ook voormalige kloosters
en fraaie oude bezittingen van welge
stelde wijnbouwers. En in romantische
kleine havens liggen de vissersboten
te dromen
BEKRONING
Voor de bevolking van deze wijn
streek is de herfst de bekroning van
het jaar. Dan worden de gouden drui
ven geplukt. Bij muziek en dans komt
de sprankelende levensvreugde over
al tot uiting, vooral in de gewelfds
wijnkelders met hun metersdikke
muren en reusachtige winvaten. Een
vrolijk slag mensen, deze geharde
wijnbouwers, boeren en vissers van
de Jura. Men moet ze niet zoeken in
de grote zalen van hotels en restau-
vwits, maar in de kleine, soms roke
rige vertrekjes van de wijnschenke-
rijen, waar ze met elkaar gezellig
zitten te praten. Allerlei typen vindt
men er onder en aan originaliteit
ontbreekt het niet. Er zijn zingende
en luitspelende herbergiers, die schil
deren en dichten en niettegenstaande
dat hun gasten een voortreffelijke
maaltijd weten op te dienen. Allerlei
artiesten zijn hier komen wonen. En
de houtsnijwerken en handweverijen
die zij vervaardigen, zijn ware kunst
werken.
BIEL-BIENNE
De stad Biel of zoals hij in het
Frans heet, Bienne ziet men het
beste van Magglingen uit. Zowel Duits
als Frans wordt hier gesproken. Van
uit de stad bereikt men Magglingen per
kabelbaan cn vanaf het terras van de
Zwitserse Turn-\en Sportschool daar
heeft men een prachtig uitzicht op de
gehele Alpenketen cn het land daar
voor. Men herkent alle wijken en mo
derne gebouwen van dc stad. de talrij
ke horlogefabrieken, de automontage
hallen en de vele andere industrieën.
Zonder overgang komt men dan van
het bedrijvige centrum ui de stille
hoekjes van de stad, met aardige plein
tjes, middeleeuwse huizen en decora
tieve bronnen. Een wereldje op zich
zelf, waar onder dc arcaden kleine
winkeltjes verscholen Liggen, de korf-
vlechter voor zijn huis zit te werken
en de antiquair op klanten wacht Druk
is het er slechts op markdagen. wan
neer de vrouwen van bet land grote
hoeveelheden groente, bloemen en
vruchten te koop aanbieden.
Zo is het in Biel. Zo ook is het In
al die vredige stadjes rond en bij de
Jurameren in het Noorden van dit
vriendelijke Alpenland.
rpWEE Europese steden zijn op ze-
ven heuvels gebouwd: Rome en...
Nijmegen. Rome mag dan de eeuwi
ge stad worden genoemd, Nijmegen
kan erop bogen de oudste stad van
ons land te zijn. In het jaar 105 na
Christus kreeg het van keizer Tra
janus stadsrechten, zodat het waar
schijnlijk is, dat de heuvels die het
tegenwoordige Nijmegen dragen, al
eerder bewoond zijn geweest, zelfs
voordat onze jaartelling begon. En
had Trajanus Nijmegen geen stads
rechten verleend, dan had keizer
Karei de Grote het ongetwijfeld
gedaan. Hij toch liet omstreeks 800
daar een paleis bouwen het Valk
hof waarin ook tal van keizers
na hem hun hofdag hebben gehou
den. De Karolingische kapel en de
Barbarossa-ruïne zijn daarvan nog
bewaard gebleven. Vreemd is het
dus niet, dat Nijmegen ook wel de
Keizerstad wordt genoemd. Die kei
zerlijke belangstelling is vast niet
toevallig geweest. Het is een heer
lijk oord, daar op de hoogten aan
de Waal, ook nu nog, na de ver
schrikkelijke verwoestingen van de
tweede wereldoorlog. Want Nijme
gen is uit zijn as herrezen, nieuw en
modern en de moderne toerist vindt
er dan ook veel dat zijn interesse
wekt. Zowel in de stad als .in de
omgeving.
MOET in Nijmegen de om
geving bezoeken, maar de stad
zelf niet vergeten. Brede boulevards,
ruime pleinen, nieuwe winkelstra
ten en oude gebouwen treft men er
aan. Toch blijft Nijmegen beschei
den, want, gebouwd op zeven heu
vels, heeft het zijn saneringsplan
het Vijf-heuvelen-plan genoemd.
Dat saneringsplan voorziet onder
meer in een grote wandelpromena
de. hoog boven de Waal, die de
treffende naam „het groene balkon
heeft gekregen. Dat groene balkon
tussen oude Waalkade en nieuwe
0 Foto links:
In de zomer worden nog steeds Rat-
tcnvangerspelcn in Hameln gehou
den. Na een tocht door de stad vin
den de eigenlijke spelen op het bor
des van hei raadhuis plaats.
binnenstad in een te saneren oude
stadswijk, zal prachtige uitzichten
bieden op het vruchtbare Betuwe-
land. Wendt men de blik echter
naar de andere kant, naar de bin
nenstad, dan ontdekt men daar op
de historische Grote Markt het even
historische waaggebouw, dat in het
begin van de zeventiende eeuw in
de trant van Hendrick de Keijser
werd gebouwd. Van daar zijn het
maar enkele schreden naar de St.
Stevenskerk, met de bouw waarvan
in 12 72 begonnen werd en die op de
slanke torenspits na het oorlogs
geweld heeft getrotseerd.Vlak daar
bij staat het raadhuis, dat in 1944
weliswaar is uitgebrand, doch waar
van de oude gevel bewaard is ge
bleven. Het is thans geheel geres
taureerd en weer zetel van het
stadsbestuur, alsmede.... expositie
gebouw voor een unieke en ver
maarde verzameling zeventiende
eeuwse wandtapijten. Deze collectie
met een miljoenenwaarde kan, uit
gezonderd op woensdag en zater
dag, iedere werkdag in de middag
uren worden bezichtigd, waarbij
dan tevens een kijkje kan worden
genomen in de sfeerrijke Schepen
zaal en in de trèveszaal, waar in
1678 de Vrede van Nijmegen werd
gesloten.
Het gemeentemuseum en het
rijksmuseum Kam zijn overigens
ook een bezoek waard.
Buiten de wallen
JN 1870 is Nijmegen uit zijn jasje
gegroeid, met andere woorden,
de stadsuitbreidingen konden niet
anders dan buiten de wallen worden
gerealiseerd. Die wallen zijn her
schapen in parken, zoals het Huner-
park, waar nog restanten van de
oude stadsmuur zijn te vinden, als
mede het Kronenburgerpark met
de oude kruittoren. Buiter de wal
len houdt de aantrekkelijkheid van
Nijmegen echter niet op.
Voor velen is de eerste tocht
buiten de Nijmeegse wallen naar de
Heilige Land Stichting, het Bijbels
openluchtmuseum, waar op aan
schouwelijke wijze de herinnering
aan Jezus' rondwandeling op aarde
wordt wakker geroepen. In dit „Pa
lestina in Nederland" wordt de be-
Een negerdorp in het Afrika-
museum bij Nijmegen.
zoeker verplaatst in de wereld,
waarin Jezus leefde. Alles daar
toont, hoe het in Palestine toeging
tijdens het begin van onze jaar
telling.
Niet ver daar vandaan ligt het
Afrika-museum, dat van aanzienlijk
jongere datum is. doch thans reeds
vele tienduizenden bezoekers telt.
Het doel van het museum is de
herinnering te bewaren aan de pri-
mitieue. cultuur van Afrika, die
even snel dreigt te verdwijnen als
het economische, sociale en cultu
rele leven in dit werelddeel zich
momenteel ontwikkelt.
Naar de Mookerhei
JJOE AANTREKKELIJK zijn ook
de trips in oostelijke richting,
waar Berg en Dal, Beek en Ubber-
gen in een heerlijke heuvelachtige
omgeving liggen, zodat het altijd
wel een vraag zal blijven, waarom
in die streek, die „Mooi Nederland"
heet, het juist de Duivelsberg is die
altijd weer vele toeristen trekt En
vlak bij deze berg ligt daar vredig
op de Duitse grens het Wijler-meer-
tje, dat deze zomer voor het eerst
een watersportcentrum iaat worden.
En op slechts een steenworp af-
stands ten oosten van Nijmegen
ligt het vriendelijke Persingen, het
kleinste dorp van ons land.
Niet alleen in oostelijke richting,
ook ten zuiden van Nijmegen komt
de toerist aan zijn trekken. Daar
liggen Mook en de Piasmolen te
midden van heuvels en bossen, van
waar men prachtige uitzichten heeft
op de Maasvallei: daar vindt men
de 675 ha grote staatsbossen met
vele wandelpaden en daar zijn ook
de Overasseltse vennen met zijn
grote meeuwenkolonies. Om nog
maar te zwijgen van de Mooker-
heide, bekend uit onze geschiedenis.
Richt m$n tot u de niet altijd goed
bedoelde uitnodiging, daarheen te
lopen, doe het gerust. U weet nu
waar u zijn moet. Ten zuiden van
Nijmegen. U zult er geen spijt van
hebben
hebben zij inspiratie opgedaan voor
hun sprookjes, die wereldberoemd zijn
geworden. Minder bekend is echter dat
zij hun sprookjes lieten spelen rond
deze Sababurcht.
Iets verder noordelijk ligt Karlsha-
fen, dat in 1699 door Karl von Hessen
werd gesticht om dc uit Frankrijk ge-
vluohte Hugenoten een veilig onder
dak te verschaffen.
De meeste huizen van dit aardige
stadje zijn omstreeks 1700 in twee
grote rechthoeken gebouwd. Aan de
voorgevel hebben zij alle vijf vensters.
De hoekhuizen echter aan de voorzijde
zeven en aan de zijkant vier. Zelfs
het grote Freihaus, waar de Hugeno
ten aankwamen en konden wonen zo
lang zij geen eigen woning hadden,
maakt hierop geen uitzondering. Ook
Karlshafen ligt uitzonderlijk mooi. In
de onmiddellijke omgeving liggen drie
dorpjes, die gelijktijdig met Karlshafen
zijn ontstaan en Ln welker namen nog
tot uiting komt dat de Hugenoten na
hun vlucht daar eindelijk rust en
godsdienstvrijheid hebben gevonden-
Gewissenruh. Gottstreu en Gottsbüren
»AN
/I \V
iN BEIDE zUden van de rivier de
Weser, die geheel en al over Duits
grondgebied stroomt, ligt een prettig
gebied, dat door nog veel te weinig
toeristen is ontdekt: het Weserberg
land. In grote trekken genomen ligt het
tussen de Harz en het Roergebied, niet
zo ver dus bulten onze landsgrenzen
en gemakkelijk bereikbaar. In het zui
den ervan ligt Hannovers Münden, de
„stad aan de drie rivieren' want hier
komen de Werra en Fulda samen en
vormen dan de Weser. Die stroomt ln
noordelUke richting door prachtig heu
vellandschap en langs talrUke kleinere
cn grotere stadjes naar Hameln cn
Minden en verder door het vlakke
Noorddultse laagland om ln de nabil-
heid van Bremerhaven ln de Noordzee
uit t< monden.
Hannovers Münden, waar de Weser
dus begint, is een vriendelijk stadje,
dat welgeteld 450 huizen binnen zijn
gesloten stadskern heeft. Het zijn veel
al vakwerkhuizen, waarvan de balken
en posten, de deuren en de raamlijsten
met rijk houtsnijwerk zijn versierd.
Het is een genoegen door de nauwe,
bochtige straatjes te wandelen, maar
ook over de Werrabrücke een der
oudste bruggen van Duitsland de
beboste heuvels in te trekken. Drie
grote wouden beginnen ln de onmid
dellijke nabijheid van het stadje en
daar verbinden talrijke wandelpaden
de vele prachtige uitzichtspunten.
Het is niet zonder reden geweest, dat
Goethe's vriend, Alexander van Hum
boldt, die vele delen van de wereld
bereisde. Hannovers Münden een van
de zeven mooist gelegen steden van de
wereld noemde. De stad ls met zijn tUd
meegegaan. Een nieuw modern zwem
bad is er thans te vinden. Het ls op
palen niet ver van de oever van de
Fulda gebouwd en wordt ..Hochbad'
genoemd. Een moderne verkeersbrug
is even ten noorden van de stad over
de Weser gelegd. In de volksmond heet
die „de vergeten brug", omdat hei
verkeer nog altijd de weg door het
aardige nauwe stadje verkiest boven
de weg, die in een boog om de stad
en over deze nieuwe brug leidt. Maar
vanaf deze brug heeft men een sprook
jesachtig mooi uitzicht op Hannovers
Münden en zijn naaste omgeving.
Sprookjesachtig mooi. Dat is ook de
omgeving in noordelijke richting langs
de Weser Daar ligt tussen Hannovers
Münden en Karlshafen, de volgende
stad stroomafwaarts de Sababurcht,
waar de gebroeders Grimm geruime
tijd hebben gewoond. In deze streek
Maar behalve die dorpen vindt men
rond Karlshafen ook uitgestrekte bos
sen, onder meer het zogenaamde Ur-
wald, waar geen menselijke hand in
het natuurproces zal ingrijpen. Men
vindt #r prachtige wouden met veel
wild en nimmer die hatelijke bordjes
met verboden toegang. Goede autowe
gen zijn door deze natuurgebieden aan
gelegd. zodat ook hier de pracht en de
rijkdom van de natuur, zoals die in
het Weserbergland zijn te vinden, is
opengelegd. Niet voor niets wordt
Karlshafen „de witte stad in het groen"
genoemd. En deze stad ontwikkelt zich
snel en terecht tot een toeristenoord
van betekenis. Door zijn uitzonderliik
mooie ligging, maar ook door de aan
wezigheid van een kurbad en ten slott»
ook door zijn prachtige omgeving.
Nog verder noordelijk ligt Höxte
een oase van rust. eens ook voor vel
maarschalk Tilly, die er meermalei
tijdens de dertigjarige oorlog zU'
kwartier heeft opgeslagen. Toen wercf
het stadje grotendeels verwoest, ooch
kort daarop weer opgebouwd met
prachtige vakwerkhuizen, die in de
laatste wereldoorlogen niets hebben
geleden. Wie door de straten van Höx-
ter wandelt, moet wel tot de ontdek
king komen dat Höxter grote tijden
heeft beleefd. De omgeving biedt ook
hier veel schoons. De eerste gang bui
ten Höxter is naar het slot Corvey, het
oudste bouwwerk van Westfalen, waar
in een grote verzameling porselein is
ondergebracht. Bij dit prachtige slot
staat een 1100-jarige kerk. eens het
godsdienstige middelpunt van Duits
land. Maar er is meer in Höxter. Ook
hier een prachtig heuvellandschap met
uitgestrekte bossen. Eén ervan mag
niet onbezocht blijven: Der Solling.
Alleen om dit prachtige gebied al is
een bezoek aan Höxter met Corvey de
moeite meer dan waard.
We gaan nog noordelijker de We
ser langs en passeren een hele serie
aardige kléine en prachtige gelegen
plaatste*, tot we in Hameln komen,
de stad van de rattenvanger. Het
grote verkeer wordt buiten de stads
kern omgeleid, zodat de gemoede
lijke intieme sfeer in de nauwe
straatjes met de prachtige grote
huizen behouden is gebleven. Op de
Markt staat het Hochzeitshaus, een
uniek gebouw, opgericht toen Ha
meln nog maar enkele duizenden
inwoners telde, en men vraagt zich
af, waar Hameln vroeger het geld
vandaan haalde om zo'n hoii inwerk
als feestgebouw te doen plaatsen.
Veel herinnert nog aan de ratten
vanger Daar is nog he\ Rattenfan-
gerhavs. En op hoeveel gebouwen
een kinderoptorht ig uitgeheeld met
de rattenvanger aan het hoofd is
moeilijk te zeggen. Dwaal eens rus
tig door Hameln, maar ook door zijn
omgeving Bestijg eens de Klüt-berg
met zijn ruim uitzicht en wandel
eens door het Hameler stadshos.
Ook hier proeft men de schoonheid
"an het Weserbergland. die nog veel
e onbekend is.
En nog verder stroomafwaarts
ligt in het noorden van het Weser
bergland aan de Weser de stad Min
den. Maar dat is een verhaal apart.