Verbond
en de strijdkrachten
KRONIEK
Een noord poor vandaag
Handhaving belijdenis
op hervormde Synode
NeJÜDAMPO
Brieven van Hugo de Groot
worden gepubliceerd
s
Gij wilt mij wel spoedig als christen laten optreden", is de
niet al te mooie vertaling van de woorden van Agrippa tot
Paulus in Handelingen 26 28. Maar ze geven in ieder geval
heter weer wat de bedoeling is dan de woorden: „Gij beweegt
me bijna een christen te worden" in de Statenvertaling.
Agrippa was niet „bijna bewogen", maar verweet Paulus, dat
hij zijn best deed om hem te bekeren.
En toch is dat een trek van het waarachtig christen zijn.
Een christen heeft het werkelijke Leven ontvangen, en leven
wil zich voortplanten. Wie God echt heeft leren kennen, kan
het niet nalaten dat in zijn leven te laten blijken. Paulus wil
niet alleen zichzelf verdedigen. Hij kan het eenvoudig niet
nalaten zijn tegenstanders te laten zien, wat Christus ook
voor hen heeft gedaan.
Deze tekst spreekt dus niet van de bewogenheid van Agrippa,
maar van Paulus. De grote vraag is: Wordt ook ons christen
zijn beheerst door bewogenheid over hen die buiten staan?
Dat wil niet zeggen, dat we als preekmachines rond gaan
hollen en ook niet, dat wij er altijd maar over moeten praten.
Maar het spreekwoord zegt: Waar het hart vol van is loopt
de mond van over. En als het hart vol van Christus is, moet
dat op de een of andere manier er in ons leven door woord
en daad uitkomen.
Beroepinsswerk
NED. HERV. KERK
Beroepen te Oldenkeppel: W. J. J. van
der Waal, legerpredikant te Amersfoort.
Bedankt voor Groot-Ammers: H. N. van
Hehsbergen Ie Renkum; voor Adelaide
(Australië): J.L. Meesters te Kampen;
voor Kootwijkerbroek: L. Blok te Capel-
le a.d. IJssel.
Aangenomen: de eerwaarde heer
Schaap te Huizen heeft de benoeming
GEREFORMEERDE KERKEN
Beroepen te Dordrecht <vac. A. Donkers)1
Joh. Heule te Rotterdam-Zuid: te Hen
gelo (O.) (vac. R. Slofstra): H. J. Lug-
tigheid te Slootdorp.
GEREFORMEERDE GEMEENTEN
Beroepen te Krabbendijke (vac J. B.
Bel): K. de Gier te Den Haag; te Vlis-
singen: Chr. van Dam te' Rotterdam-
Zuid.
Advertentie
voor kracht cn gezondheid'
pindakaai eten van,
777c 77!lila n
Last van zenuwen?
Pensioenvoorziening
oneervol ontslagen
Indische ambtenaren
(Van i
parlementaredactie)
De regering heeft „na ampel beraad"
besloten voor een bepaalde groep hier
te lande oneervol ontslagen Indische
ambtenaren en hun nagelaten of na te
laten betrekkingen van rijkswege zeke
re pensioenvoorzieningen te treilen.
Aan hen zal een onderstand worden
toegekend tot een bedrag, gelijk aan
viervijfde van het (evenredig) pensioen,
dat hun zou kunnen zijn verleend, in
dien zij op 10 mei 1940 eervol (d.w.z.
met aanspraak op pensioen) uit de In
dische overheidsdienst waren ontslagen.
De toekenning zal geschieden ond?r
voorwaarde, dat na de oorlog geen
strafvervolging cn veroordeling tot een
vrijheidsstraf van 10 jaar of langer heeft
Aan hun na te laten betrekkingen
wordt toegekend: een premievrij we-
duwenpensioen en (Of) wezenonoerstand
tot een bedrag, gelijk aan viervijfde
het weauwenpensioen en lof) wezenon
derstand, waarop aanspraak zou heb
ben bestaan. Een zelfde voorziening zal
voor de nagelaten betrekkingen worden
getroffen indien de echtgenoot-vader
ware hij nog in leven, in aanmerking
zou kunnen worden gebracht voor toe
kenning van een onderstand als boven
omschreven.
Minister Luns (buitenl. zaken) h«eft
deze maatregelen getroffen naar aan
leiding van een adres van de heer L.
F. Stoelman iDen Haag), die zich ge
ruime tijd geleden tot de Tweede Ka
mer wendde met het verzoek weer in
zijn pensioenrechten te worden hersteld.
De Kamercommissie voor de verzoek
schriften meende, dat de minister de
ze zaak nader moest bezien, met welke
cooclusie de hele Kamer zich verenigde.
Eervol ontslag
Bij K.B. is met ingang van 1 septem
ber aan dr. P. E. Verkade op zijn ver
zoek eervol ontslag verleend als hoogle
raar aan do Technische Hogeschool te
Onoplosbaar
probleem
De generale synode der Neder
landse Hervormde Kerk zal op 6
en 7 februari op Woudschoten te
Zeist vergaderen. Na de opening
zal allereerst het moderamen voor
het nieuwe zittingsjaar worden ge
kozen, waarna afscheid wordt ge
nomen van de scheidende praeses,
dr. A. A. Koolhaas en de praeses
visitatoren-generaal ds. W. A.
Zeydner.
Dr. Koolhaas, die sedert 1957 praeses
m de synode is geweest is niet meer
herkiesbaar. Hij is thans conrector van
het Theologisch Seminarium van de
Hervormde Kerk. Ds. Zeydner legt het
preasidiaat-visitatoren-generaal neer we
gens het bereiken van de 70-jarige leef
tijd.
a da van de synode komt
:raad over de belijdenis der
kerk en haar handhaving. Dit geschiedt
in verband met het feit dat op 1 mei 1961
ook die delen van ordinantie 11 van de
kerkorde in werking treden, die het mo
gelijk maken, dat de generale synode
niet alleen een oordeel uitspreekt
de verkondiging en het onderricht
een predikant, maar ook een predikant
wiens gevoelens door haar geoordeeld
mocht worden het belijden der kerk te
weerspreken en die niet bereid is ont
heffing van zijn ambt te vragen, van zijn
ambt ontheft.
Prof. dr. A. A. van Ruler heeft
nota opgesteld die tot uitgangspunt
dit beraad kan dienen. De synode zal
zich verder bezighouden met de voorg
stelde wijzigingen van de basisformu!
ren van de Wereldraad van Kerken, e
aantal benoemingen doen en enkele
kerkordelijke aangelegenheden behande-
strekt. Opmerkelijk is dat met geen
woord wordt gesproken over het reeds
eerder aangekondigde agendapunt dat
het moderamen op deze synodezitting
ook verslag zal uitbrengen van zijn
besprekingen met prof. dr P. Smits.
Ongetwijfeld zullen zijn uitspraken
ter sprake komen als de synodeleden
zich zullen beraden over de handha
ving van de belijdenis.
Zij zullen zich op deze zitting moeten
bezinnen over een van de moeilijkste
vraagstukken die de synode in de afge
lopen jaren te behandelen heeft gekre
gen. Zoals wij reeds op onze oude-jaars-
pagina schreven, ziet het er naar uit dat
de verschillende modaliteiten geen stap
dichter tot elkaar zijn gekomen dan tien
aar geleden. Het gesprek tussen de
•ichtingen is óp een enkele gunstige uit
zondering na vastgelopen en het is waar
schijnlijk niemand duidelijk hoe het
- eer op gang moet worden gebracht.
Was dat wel duidelijk dan zou e
voudig de overgangsperiode, die op tien
jaar werd gesteld, verlengd kunnen wor
den. Dit zou een tijdelijke oplossing hie
rnaar gezien de omstandigheden
lijkt het niet waarschijnlijk dat deze zal
worden gekozen.
Welke andere oplossing gevonden zal
worden en of er een oplossing zal wor
den gevonden is op het ogenblik niet
echt duidelijk.
len.
Ter synode zal ontvangen worden
aartsbisschop J. Kiivit, van de kerk van
Estland, die zijn zetel heeft te Tallin.
Aartsbisschop Kiivit die een reis door
West-Europa maakt is een van de voor
zitters van de Europese Raad van Kerken.
Moeilijke beslissing
Tot zover het officiële perscommu
niqué zoals dat door het Hervormde
Persbureau aan het A.N.P. werd ver-
ANDERZIJDS
Advertentie
KINDERBIJSLAG
Uit De
commentaar
de te Arnli
ven zaken
het niet ee
bescliou*
lkskrant het volgende
„Prof. Oud heeft in een re-
n het kabinet de raad gege-
.regeringepartijen"
zijn als „vrije kwestie»" te
Dat zon ook voor de alge-me-
kinderbijslagverzekering moeten gelden
waar de liberalen, zoals prof. Oud tegelijk
mededeelde, nog altijd grote beswaren te-
gen hebben. Wat betekent een dergelijk ad
vies voor de politieke praktijk? Het kan
mooi lijken als prof. Oud de liberale minis
ters al bij voorbaat verlof geeft rustig te
blijven zitten voor bet gcvsl het kabinet bij
de behandeling van de algemene kinderbij
slagverzekering de VVD tegenover ridi
vindt. Maar dit verlof komt enkel van pas
als er door wie dan ook gevormd toch
wel een meerderheid voor de algemene kin-
derbijslapverzekering zou anjn. Is dat «e ver
wachten? Ook bij de CHU is men alles
behalve geestdriftig voor een algemene kin
derbijslagverzekering. Bij de „regeringspar
tijen" blijven dan enkel de KVP en mis
schien ook de AR als voorstanders over.
De regeling kan er dan nog enkel komen
met de steun van de socialistische opposi
tie. Onder een extra-parlementair kabinet
is dat beslist onmogelijk. Toch -zou het niet
verstandig zijn op die socialistische steun
te rekenen. De PvdA kan tegenstemmen zo
wel op politieke als zakelijke gronden.
Loopt bet zo, dan speelt de vraag hoe de
„regeringspartijen" zich gedroegen geen rol
meer. Dan moet het kabinet, ook als het
zonder meer de neuzen telt, tot de conclu
sie komen, dat de algemene kinderbijslag-
verzekering het niet heeft gehaald. Nu ko
men we weer terug bij de raad van prof.
Oud. Moet het kabinet zich dan ook in dat
geval op het standpunt stellen, dat de alge
mene kinderbijslagverzekering een „vrije
kwestie" is? Kan het, ondanks de afwijzing
door de Kamer, dan toch maar rustig blij
ven zitten? Dat lijkt ons zonder meer on
mogelijk. De algemene kinderbijslagvcrze-
kering is een van de voornaamste punten
van het regeringsprogram. AU het kabinet-
De Quay bij de uitvoering hiervan onvol-
doende medewerking ondervindt, dan zal
het, dunkt ons, zeker willen aftreden. Ook
de KVP zal een verwerping van de alge
mene kinderbijslagverzekering zeker niet
als een „vrije kwestie" kunnen beschouwen.
De katholieke partij heeft al jarenlang be
toogd, dat het hier voor haar om een „hals
zaak" gaat. Al blijft het altijd mogelijk
naar een vorm te zoeken, die ook anderen
zoveel mogelijk bevredigt. De katholieke
partij moet er onverminderd op blijven
staan, dat ook de zelfstandigen hun kinder
bijslag krijgen. Zou er daarvoor onder de
huidige politieke verhoudingen geen moge
lijkheid zijn, dan dient de KVP voor nu
en straks naar andere mogelijkheden te zoe
ken om haar doel te bereiken. De raad van
prof. Oud om de algemene kinderbijslag
verzekering als een „vrije kwestie" te be
schouwen, biedt dus bepaald geen oplos
sing. Zijn andere verklaring, dat de libe
ralen nog altijd grote bezwaren tegen de al
gemene kinderbijslagverzekering hebben
blijft het belangrijkste. Met die verklaring
maakt hij de weg niet vrij, maar komen
er integendeel nieuwe moeilijkheden in het
zicht, waarover het kabinet opnieuw en
dan met ernstiger gevolgen zou kunnen
struikelen".
AFGEVAARDIGDEN
De Utrechtse synode van de
Gereformeerde Kerken (Syno
daal) zou graag twee afgevaar
digden naar de Asser synode van
de Gereformeerde Kerken (Vrij
gemaakt) zenden, om hen daar
haar standpunt te laten uiteen
zetten. In de Gereformeerde Ker
ken (Vnjg.) wordt op het ogen
blik fel gediscussieerd over het
wel of niet toelaten van deze de-
putaten. In de gereformeerde
(Vrijg.) ..Kamper Kerkbode" geeft
ds. G. Visee hierop zijn visie:
JlfOET de a.s. synode van As-
sen de door de Utrechtse sy
node gedeputeerden ontvangen,
ja, dan neen? Ik zou niet weten,
waarom niet. Niet op dat punt
ligt dc moeilijkheid der synode.
Die ligt ergens anders. Het ligt
er maar aan hoe men procedeert.
Indien de door de Utrechtse sy
node gedeputeerden een monde
linge boodschap van hun last-
geefster willen overbrengen, dan
kan ik met de beste wil van de
wereld niet inzien, waarom niet
een mondelinge boodschap zou
mogen aangehoord, maar wel een
geschreven missive in behande
ling zou mogen worden genomen.
Daar zit geen verschil van bete
kenis in. Het zou m.i. geen zaak
van beginsel zijn, indien de ge
nerale synode de gedeputeerden
zou aanhoren. Dat te doen zou
m.i. een zaak van wellevendheid
zijn. En indien iemand zou op
merken dat men ons van gene
zijde in het verleden dikwijls on
wellevend en erger behandeld
heeft, dan ben ik terstond bereid
dat toe te stemmen, maar ik zou
er terstond dc vraag aan willen
verbinden of dat misschien een
toereikende grond zou wezen om
de gedeputeerden ook onwelle
vend te behandelen en hen niet
aan te horen?
T\E moeilijkheid ligt niet In dat
aanhoren. Ik ben ran mening
dat de generale synode de depu-
taten gerust zou kunnen ontvan
gen. hun gelegenheid zou kunnen
geven voor het uitspreken van
hun boodschap en dat de leden
der synode vervolgens toelichting
zouden kunnen vragen over het
geen in die boodschap niet dui
delijk was. En tenslotte zou aan
de Utrechtse gedeputeerden ge
vraagd kunnen worden of zij ook
een schriftelijk stuk van hun sy
node te overhandigen hebben en
of het hun ook mogelijk is het
geen zij in persoon mondeling ter
tafel brachten, schriftelijk te fi
xeren? En een en ander ge
schied zijnde en deputaten ver
trokken zijnde, zou de synode
haar werkzaamheden kunnen
voortzetten. Daarmee was niets
gebeurd dat geen daglicht kan
zien. Het zou, dacht ik, niet op
de weg der synode liggen, met
de gedeputeerden in discussie te
treden, noch in sympathiserende,
noch in bestrijdende zin.
Om de eenvoudige reden dat
de synode daartoe geen opdracht
heeft. Een synode is geen kerke-
raad. Ook niet een hoger kerkbe-
JPEN synode is een vergadering
van afgevaardigden. Zij be
paalt niet zelf haar werkzaamhe
den. Dat doen de kerken. En de
synode heeft niet de macht noch
het recht het haar voorgelegde
agendum te wijzigen, zij mag
daaraan niet toedoen en zij mag
daarvan niet afdoen. En nog veel
minder heeft zij het recht te gaan
handelen over zaken, door ande
re instanties dan de kerken, die
haar agendum vormden, aan de
orde gesteld. Dat moet de syno
de nu nagaan. Indien de gedepu
teerden der Utrechtse synode in
hun mondelinge boodschap en/of
hun schriftelijke missive zaken
aan de orde zouden stellen, die
niet tevoren ter kennis van de
kerken zijn gebracht, dan zou de
svnode niet anders resten dan de
uitspraak: Wij zijn niet bij mach
te daarover te handelen, want de
kerken hebben ons dat niet opge
dragen. Indien de synode zó pro
cedeert. handelt zij zakelijk. En
kerkrechtelijk juist. En zonder
zich te laten leiden door subjec
tieve gevoeligheden. De vraag is
niet of zij de gedeputeerden van
Utrecht ontvangt. De zaak is
Binnenkort zal in de reeks
's Rijks Geschiedkundige Publica-
tiën het derde deel van de brief
wisseling van Hugo de Groot ver
schijnen. Deze uitgave werd moge
lijk gemaakt door de subsidie, wel
ke de Nederlandse Organisatie
voor Zuiver Wetenschappelijk On
derzoek indertijd verstrekte aan de
Stichting voor de Uitgave van de
Werken van Hugo Grotius. De edi
tie werd verzorgd door dr. B. L.
Meulenbroek te Voorburg, leraar
in de klassieke letteren aan het
Aloysius College te 's-Gravenhage.
Het eerste en het tweede deel van Gro
tius' briefwisseling zagen reeds eerder
het licht, namelijk in de jaren 1928 en
1938. Zij werden uitgegeven door d.r. P.
C. Molhuysen. in leven bibliothecaris
van de koninklijk bibliotheek, die reeds
in 1917. tezamen met prof. mr. C. van
Vollenhoven, het plan had geopperd om
tot een complete uitgave van Grotius'
werken te komen.
Deze suggestie had ten gevolge, dat
de Stichting voor de Uitgave van de
Werken van Hugo Grotius in het leven
werd geroepen. Bij het uitbreken van de
tweede wereldoorlog en het overlijden
van dr. Molhuysen stagneerde de voort
zetting van het werk in ernstige mate,
zodat dr. Meulenbroek pas in januari
1954 op voordracht van de commissie
voor ,.'s Rijks Geschiedkundige Publika-
tiën" de taak kreeg deze arbeid voort
te zetten.
De brieven, die de bewerker in het
derde deel bijeen heeft gebracht, date
ren uit de jaren 1626. 1627 en 1628. Of
schoon dr. Meulenbroek zich in het al
gemeen heeft gehouden aan de opzet,
die dr. Molhuysen in deel één en twee
heeft gevolgd, ruimde hij toch
Overdracht De Hamert
op 3 februari
Over de overdracht van het natuur
reservaat „De Hamert" bij Borgen ir
Limburg aan de stichting „Het Lim
burgse landschap" deelt het ministerie
van O.. K. en W. mede, dat dank zij
het initiatief van de heer W. A. de Jon
ge. lid van de raad van bestuur va
n.v. Philips Gloeilampenfabrieken, dit
natuurreservaat veilig gesteld kan wor
den. Na onderhandelingen met de eige
naren. een Duitse boerenbelangenorga-
nisatie. kon de met Philips gelieerde
maatschappij „De nieuwe erven" het
reservaat opkopen. Deze aankoop ge
schiedde in overleg met het ministerie
van O., K. en W. en met Staatsbosbe
heer. „De nieuwe erven" zou het land
goed aan een daarvoor door het minis
terie aan te wijzen organisatie afstaan.
Deze organisatie is na overleg met de
commissaris der Koningin in Limburg
„Het Limburgse landschap" geworden.
Zij wordt in staat gesteld de aankoop
te doen door een royale subsidie van de
zijde van het rijk en waarschijnlijk ook
van de provincie. De overdracht zal op
•i februari plaatsvinden.
plaats in voor annotaties. Met het oog
op de belangen van de diverse groepen
potentiële gebruikers onder wie zich
classici, historici, juristen en theologen
kunnen bevinden meende dr. Meulen
broek er namelijk goed aan te doen de
aantekeningen enigszins aan de ruime
kant te houden.
Wanneer het vierde deel van dit werk
verschenen is. heeft de bewerker in to
taal ruim 650 brieven uitgegeven, waar
van bijna de helft nog nimmer gepubli
ceerd is. De brieven in het vierde deel
betreffen de jaren 1629. 1630 en 1631. Dit
deel is inmiddels gevorderd tot augus
tus 1630.
Onteigeningen in
Zeeuwsvlaamse
kanaalzone
De centrale comissie voor onteige-
ngsvergoedingen te Rotterdam zal bin-
ïnkort beginnen met de taxaties voor
de onteigeningen in de Zeeuwsvlaamse
kanaalzone. Zoals bekend zal, groten
deels in Sluiskil, een 140-tal woningen
en bedrijfspanden langs het kanaal van
Gent naar Terneuzen moeten verdwij
nen In verband met de verbreding van
het kanaal. Deze maand nog zullen de
belanghebbenden In de gelegenheid wor
den gesteld bij de commissie kenbaar
te maken in hoeverre hun belangen
door de onteigening worden geschaad.
Aangenomen wordt, dat voor het eind
van 1963 de onteigeningsprocedure is
voltooid.
Ambtsaanvaardingen
Ir A. G. Vorster die benoemd is tot
buitengewoon hoogleraar aan de tech
nische hogeschool te Delft om onderwij:
te geven in de elektrische tractie aan
vaardde zijn ambt met het uitspreken
Vrijdag 3 februari aanvaardt ir
Zwart het ambt van lector aan de Tech
nische Hogeschool te Delft met het uit
spreken van een rede over het oeroude
beton nog steeds in ontwikkeling. De
heer Zwart zal onderwijs geven in het
beton aan de afdeling weg- en water
bouwkunde der hogeschool.
Baskische priesters
in hoger beroep
Het merendeel van de 339 Baskische
priesters die in mei vorig jaar een pro
test tegen het huidige regime in Spanje
tekenden zijn bij het tribunaal van de
Rota in hoger beroep gegaan tegen de
uitlatingen van de bisschoppen van Bil
bao. San Sebastian, Vitoria en Pam
plona. aldus is van doorgaans goed in
gelichte zijde in Madrid vernomen.
De bisschoppen van deze vier diocesen
hebben zich afkeurend uitgelaten
het optreden van de priesters er
bisschop van San Sebastian dreigde
priesters die een petitie steund
in werd gevraagd hun protestbri
baar te maken met schorsing
REEDS jarenlang wordt er ge
pleit in de Tweede Kamer
dat het Humanistisch Verbond
een plaats ingeruimd wordt bij
de geestelijke verzorging in de
strijdkrachten. Maar er is een on
peilbaar diepe kloof tussen chris
ten en humanist. Alle gelovige
eerbied, liefde en dankbaarheid
in het hart van een christen
gruwt nu eenmaal van de uit
spraak dat de geestelijke erva
ring in de ontmoeting met God
ongeveer gelijk zou zijn aan die
in de ontmoeting met „geestelij
ke en zedelijke voorgangers der
mensheid" en dat Christus voor
ons zou hebben geleefd en gele
den zoals bijvoorbeeld Socrates
en Thomas More zouden hebben
gedaan. Dergelijke uitspraken
wonden een christen meer dan
een humanist ooit zal kunnen be
grijpen.
Toch zijn de humanisten zich van
geen kwaad bewust bij het neer
schrijven van een dergelijke passage,
als wij aan het eind van ons vorig
artikel citeerden. Ze zijn in goede
trouw van mening dat ze de christen
begrijpen. Maar juist dit bewijst hoe
hachelijk het zou zijn humanistische
geestelijke verzorgers in de strijd
krachten op te nemen. Om dit laatste
in te zien dienen we het terrein al
daar wat nauwkeuriger te verkennen.
„Boodschap"
De strijdkrachten inclusief de
geestelijke verzorgers zijn er om
in oorlogstijd te kunnen optreden. Dat
wil zeggen dat de taak van de gees
telijke verzorging aldaar in dèt licht
moet worden afgewogen. Het Huma
nistisch Verbond is zich daarvan in
derdaad bewust. In een cursus voor
haar geestelijke raadslieden, onder de
titel „Geestelijke verzorging op hu
manistische grondslag" wordt een
hoofdstuk gewijd aan de „boodschap
het humanisme". Daarin worden
de cursisten aan het slot van el
ke paragraaf verschillende opdrachten
gegeven die uitgewerkt moeten wor
den aan de hand van datgene wat in
de betreffende paragrafen is gesteld.
Het blijft aan de stervende
op de een of andere manier het vol
gende kan worden duidelijk gemaakt:
Het bestaan is een eenheid van
tegendelen, van opbouw en ver
nietiging, van leed en vreugde,
van leven en dood. Het één is
een voorwaarde voor het ander.
Het leed is de voorwaarde voor
de vreugde, de dood voor het le
ven, de vernietiging voor de op-
Met het leed kun je klaarko
men als je beseft dat ook het
leed aan het bestaan inhoud ver
leent. Onze menselijkheid ver
werkelijkt zich net zo goed aan
de vernietiging als aan dc op
bouw. En stel voor dat de dood
er niet was! Wat was het leven
dan? Een eindeloosheid van de
tijd, waarin geen taak meer taak
zou wezen, waar de mogelijkheid
van uitstel aanwezig zou zijn tot
in de eeuwigheid. Maar nu is de
dood de altijd aanwezige moge
lijkheid die je terugwerpt op het
onherhaalbare nu. Je kunt ver -
zoend zijn met je dood als je be
seft dat juist de tijdelijkheid
maakte dat je leven in zichzelf
genoeg was, nu is de dood de vol-
tooiiing van je bestaan.
Als dit de geestelijke verzorging is
Probleem van
humanistische
geestelijke
verzorging
(Van een onzer medewerkers)
die het humanisme heeft te bieden in
de vele grenssituaties waarin de oor
log de mensen brengt, dan moet dc
vraag wel zwaar gaan wegen: Kan
de overheid de verantwoording dra
gen dat zij haar militairen deze gees
telijke verzorgers meegeeft?
De humanist zal antwoorden: Waar
om niet? Ik zal mij met deze bood
schap heus niet wenden tot wie er
niet van gediend is!
Moeilijkheid
extra-moeilijkheid. In vredes
tijd kan men stellen dat de humanis
tische geestelijke raadsman alleen op
treedt waar behoefte aan zijn verzor
ging is. Maar in oorlogstijd, vooral
tijdens acties, kan de militaire com
mandant onmogelijk bij de herhaal
de vraag om geestelijke bijstand gaan
uitzoeken van welk geloof de gewon
de is. Ze zijn zelfs vaak moeilijk te
bereiken. Hij stuurt zijn dichtsbijzijn-
de geestelijke verzorger bericht. En
dan kan het zijn dat het iemand is
die niet van God wil weten, doch wel
van de humanistische troost.
Maar de humanisten mogen het
geloven of niet er sterven in zul
ke bijna onvoorstelbare omstandighe
den niet veel mensen die niet behoef
te hebben aan een gebed, en weinigen
die niet de verkondiging van de ver
geving der zonden in Christus willen
horen. Ook onder de zogenaamde „bui
tenkerkelijken", de bekende 17 pet.
van de Nederlandse bevolking, leeft
nog vaak een diep verlangen door
het humanisme principieel onbeant
woord gelaten naar een antwoord
op de metafysische vraag.
Had ik eerder gelet op uw schep
pingswerk
dan had ik het zeker ook eerder
gemerkt.
Hoewel ik nooit tot U heb be
hoord.
Vraag ik me af of U wacht bij
Uw poort
Heer, ik huil. Dat ben ik niet ge
wend.
Ik wou, dat ik U langer had ge
kend.
Ik moet nu gaan God, het duurt
niet meer lang
Vreemd, nu ben ik helemaal
niet meer bang.
Volgens de regel „Ziet U, God, ze
zeiden, de hemel is leeg", zou iemand
die zo denkt en i6 groot geworden
een humanistisch geestelijk raadsman
bij zich gehad moeten hebben. Maar
de regels:
Heer, ik huil. Dat ben ik niet ge
wend
Ik wou dat ik U langer had ge
kend.
geven een kreet uit een levensdimen
sie, waarbij het humanisme zegt aan
niets te kunnen denken.
De protestantse en rooms-katholie-
ke geestelijke verzorgers ontmoeten
dit bezwaar niet. De aalmoezeniers
kunnen bij een stervende protestantss
jongen in de modder knielen en een
hartelijk gebed tot Jezus Christus op
zenden. Omgekeerd kan de legerpredi
kant aan een rooms-katholiek de troost
van het Evangelie geven. Ze weten
van elkaar in welke bewoordingen dat
het best gestalte krijgt.
Hoeveel protestant en rooms-katho
liek ook scheidt, voor de poorten van
de dood en in het grootste gevaar en
door de bitterste ellende heen, in con
centratiekamp en op het slagveld is
reeds zo vaak gebleken dat we niet
tevergeefs „geloofd" hebben in „een
heilige algemene christelijke kerk."
Beperkt bruikbaar
Maar nu de humanistische geestelij
ke raadsman! Hij staat er buiten! Hij
wil er buiten staan. Hij kan niet bid
den. Hij wil niets weten van de troosv
van de vergeving der zonden, van de
verkondiging van de nabijheid van
Christus. Dat betekent dat hij in oor
logstijd slechts zeer, i.eer beperkt
Gedicht
Het is misschien goed nog eens in
herinnering te brengen het gedicht dat
gevonden werd op een gesneuvelde
Amerikaanse soldaat in Italië op een
van de slagvelden: (wat ruwweg iB
het Nederlands vertaald)
Ziet U, God, ik sprak
tot U
Maar nu wil ik vragen: Hoe
gaat het met U?
Ziet U God, ze zeiden, de hemel
Vannacht keek ik op naar uw
hemelboog
en toen wist ik zeker dat ieder
een loog.
Met reumatiek
kan niemand werken
De zore voor Uw gezin vereist de inzet van
al Uw kracht en energie. Alleen soepele
spieren en lenige gewrichten zUn geschikt
voor grote lichamelijke prestaties. Wrijf ze
neg. Uw reumatiek. Uw spit. Uw lenden-
EK
>sterbalsem (Ak-
e weefsels door-
„Kloosterbalsom - geen goud zo goed."
worden.
En vra
te hoe de humanistisch denkende mens
op het slagveld moet worden bijge
staan, indien dat nodig mocht wezen,
dan is hét antwoord: er is geen le
gerpredikant en geen legeraalmoeze
nier die ooit zijn bijstand zal opdrin
gen aan wie er niet van gediend is.
Maar dat betekent niet dat hij zulk
een mens in de steek zal laten. Als
hij hem de enige grote troost in le
ven en sterven niet mag verkondigen,
zal hij hem toch dat kleine beetje
menselijke troost dat wij elkaar ge
ven kunnen, door tot onze laatste uren
bij elkaar te blijven en zoveel als mo
gelijk is te helpen, met heel zijn hart
geven.
En daarnaast is er geen comman
dant, geen kameraad, geen ziekenver
pleger die niet als het even kan de
lijdende kameraad ter zijde staat.
Om al deze redenen zal de over
heid niet anders mogen beslissen
dan dat aan het verzoek van het
Humanistisch Verbond, reeds
ruimschoots tegemoet is gekomen
door de subsidie aan de Huma
nistische militaire tehuizen en
door de medewerking en subsidie
die de overheid verleent aan het
vormingswerk onder militairen
in het Humanistisch Militair Vor
mingscentrum.
LIEVE MARJA,
Voor de radio zingt een heel boos koor, allemaal snelle boze
stemmen, ik word er helemaal melancholiek van. Maar Hilver
sum geeft alleen hammondorgelmuziek, op het ogenblik, en dat
is het ellendigste geluid wat ik me voor kan stellen, het zeurt,
het lijkt op heel veel instrumenten tegelijk, maar eigenlijk is
het helemaal niets. Luister jij wel eens naar uitzendingen van
doedelzakmuziek? Sommige Engelse zenders hebben het wel
eens uren achter elkaar, zonder aankondigingen ertussen, alleen
maar de doedelzakken, dreigend, opwindend, schel, en als je
er genoeg van hebt en aan de knop draait, krijg je opeens
iets heel treurigs, oosters, een klagende stem die heel lange
liederen zingt, met lange uithalen, jammerende fluiten op de
achtergrond.
Ik denk aan onze Donkey-roman om sneller warm te wor
den, de kachel is pas aangemaakt en het poppetje dat er boven
hangt begint heel langzaam te draaien (er hangt een poppetje
boven de kachel, weet je, een meisje van roze plastic, het is
een soort primitieve barometer, als ze snel ronddraait brandt
de kachel hard, anders niet, vind je het erg wreed?). Je zegt:
Mijn Donkey draagt geen Tyroler pakje, zoiets als „Mijn zoon
doet zoiets niet", het zou werkelijk heel erg geweest zijn als
er nog iemand zou bestaan die op hem leek, in alle auto's
liggen de laatste tijd tijgertjes, allemaal eender, het is dom
en fantasieloos. Als je genoeg geld ervoor had, zou je dan
een auto kopen, en welk merk? Heb jij ook zo'n hekel aan
Volkswagens, met die platte domme neuzen, en zo'n voorliefde
voor Renaultjes, zelfs voor de allerkleinsten? (toen ik heel klein
was, dacht ik dat alle stilstaande auto's kapot waren, zielige
zieke dieren...).
Het boze koor is weg, er komt een verzoekplatenprogramma,
een lieve Limburgse man noemt ons zijn beste vrienden,
ziek zijn we toch niet. het geeft niet. (Dit was geen mooie zin,
sorry, ik ben een beetje verstrooid vandaag). Het is de schuld
van de kou. denk ik, mijn bloed was helemaal bevroren, daar
net. Kun jij ook zo slecht tegen kou? Het verlamt je, je kunt
het alleen nog maar koud hebben, en verder ben je nergens
toe in staat. Toch houd ik veel van de winter, het is een hel-
der jaargetijde, alles is even duidelijk, je kunt ie er niet
vergissen. De winter is heel eerlijk, dat is het.
In ieder geval lijk ik niet zóveel op Donkey dat mijn pijpje
ook oranje is, maar het kan niet veel groter zijn dan dat van
hem. Ik rook t"bak die naar toffees ruikt, de hele kamer komt
vol rook met een caramelsmaak, en vol van de warmte. Weet
je, Marja, dat is ook nog een voordeel van de winter, dat je
je zo vaak beter gaat voelen.
Dag, en uit de radio komen negrospirituals van Mahalia
Jackson,
je PETER.
Hervormde zending
vraagt onderwijzers
In het detiat dat verleden voorjaar in
de Tweede Kamer plaatsvond over de
gang van zaken in Nieuw-Guinea is van
de zijde der regering meegedeeld, dat
de ontwikkeling van dit land zoveel
mogelijk zou worden versneld. Het is
duidelijk dat om dit mogelijk te maken
in de eerste plaats het onderwijs moet
worden uitgebreid, zowel in de breedte
als in de diepte. Waar het onderwijs
voor een zeer groot deel op Nieuw-
Guinea in handen is van de Zending
betekent dit dat de Raad voor de Zen
ding van de Nederlandse Hervormde
Kerk door deze ontwikkeling nog krach
tiger dan tevoren een beroep moet doen
op de Nederlandse onderwijzers om zich
beschikbaar te stellen voor uitzending
naar Nieuw-Guinea. Ondanks het feit
dat de cursussen tot opleiding voor
zendingsonderwijzers, die tweemaal per
jaar gedurende vier maanden aan de
Zendingshogeschool in Oegstgeest ge
geven worden, de laatste tijd zeer goed
bezet zijn, worstelt men in Nieuw-Gui
nea nog steeds aan vele scholen met een
tekort aan leerkrachten.
De Raad voor de Zending verheugt
zich erover dat vele jongeren zich spon
taan ter beschikking stellen. De boven
vermelde ontwikkeling van het onderwiis
gaat echter als gezegd niet slechts in de
breedte maar ook in de diepte. Dat
betekent dat het aantal opleidingsscho
len voor dorpsonderwijzers en ook het
aantal primaire middelbare scholen (on
geveer te vergelijken met onze ulo
scholen) is uitgebreid. Om aan de eisen
die deze opleidingen stellen te voldoen
heeft de zending naast jonge onderwijzers
en onderwijzeressen ook een aantal er
varen krachten nodig. Die zijn er op
Nieuw-Guinea beslist te weinig. Uit de
brieven die ons hier van de algemeen
schoolbeheerder bereiken, blijkt telkens
weer hoezeer het gebrek aan ervaren
onderwijzers hem bij de bezetting der
stelt!13 V0°r onoplosbare Problemen
Op woensdag 5 april wordt In he:
Zendingshuis te Oegstgeest de jaarlijks'
onderwijsdag gehouden waarop voor
lichting gegeven wordt over het zending-
onderwijs in Nieuw-Guinea en de mo
gelijkheden om daarheen uit te gaar
Onderwijskrachten die geheel vrij
blijvend meer willen weten over d'
mogelijkheden om het zendingsonderwi'
in Nieuw-Guinea te gaan dienen worde'
deze dag in de paasvacantie in Oegs'.
geest verwacht. Een uitnodiging met
programma wordt op verzoek gaarne
toegezonden. Dit geldt voor a.s. onder
wijzers en onderwijzeressen, voor jon
geren en zeer in het bijzonder ditmaal
yoor meer ervaren krachten!
