Gansoordbrug speelde rol bij
kerkelijke plechtigheden
Kamer van Koophandel bezorgd
over eenzijdige ontwikkeling
van het openbare vervoer
Gansoordbrug
slechts begin
van plan voor
vele jaren
NIEUWE LÏTISCHE COURANT
DONDERDAG S JANUARI 1961
Nieuwjaarsreceptie in De Lakenhal
Temporisering universitaire
bouwplannen ten gunste van
industrie en woningbouw in
algemeen belang gewenst
TVE VOORZITTER en de beide onder-voorzitters van de Kamer van
■n Koophandel en Fabridken voor Rijnland, te weten ir. J. J. G.
Hoek en de heren G. J. den Heeten en C. F. Meer poel, hebben tijdens de
vanmiddag in het stedelijk museum te Leiden gehouden nieuwjaarsbijl
komst enige beschouwingen gewijd aan de toestand in het bedrijfsleven.
Vooraf werd een ledenvergadering gehouden, waarin de heer S. A. var
Leeuwen als lid van de Kamer werd geïnstalleerd. Voor de nieuwjaars'
vergadering bestond, als altijd, ruime belangstelling. Er waren ook ver
scheidene burgemeesters onder de gasten van de Kamer. Na de voordrach
ten vam het presidium volgde nog een ontvangst elders in het gebouw.
De voorzitter, Ir. Van Hoek, wijdde in
zijn nieuwjaarsrede allereerst enige
woorden aan de positie der Kamers, dit
in verband met het door de Sociaal-
Economische Raad aan de staatssecre
taris van Economische Zaken en de
staatssecretaris van Algemene Zaken
uitgebrachte ontwerp-advies over de
Kamers van Koophandel en Fabrieken.
In het stadium, aldus de heer Van Hoek,
waarin overheid en SociaalEconomi
sche Raad een onderzoek gaan instellen
naar de onvoldoende groei van de pu
bliekrechtelijke bedrijfsorganisatie, die
vrijwel geheel ontbreekt in industrie,
scheepvaart, verkeer, bankwezen en
groothandel, is het onjuist één der we
zenlijke karaktertrekken van de P.B.O.-
gedachte de aanmerkelijke, wettelijk
gewaarborgde minimum-werknemersver
tegenwoordiging van boven af op te
leggen aan de Kamers van Koophandel,
die als ondernemersorganisatie een in
ternationaal gangbaar instituut zijn. Wij
ziging op nationaal niveau van één der
meest essentiële kenmerken van dit in
stituut zou Nederland in de E.E.G. en
de gehele wereld nog eens te meer in
een uitzonderingspositie plaatsen.
Omtrent de vestiging van midden-
standsbedrijven merkte de heer Van
Hoek op: Wil de vestigingswet haar doel
niet voorbijschieten, dan is grondige
vereenvoudiging van de tot in de klein
ste details regelende vestagin-gsbesluiten
noodzakelijk.
Agenda
voor
Leiden
Donderdag
Volkshuis, 8 uur: Vereniging
Pedagogiek, kunstavond.
VrUdag
Gansoordbrug, 3.30 uur: Officiële
opening door wethouder Jongeleen.
Restaurant Van der Heijden, 8
Ledenvergadering C.H.U., D .van der
Kwaak over de politieke situatie.
Gymnastieklokaal ohr. ulo-school Leid-
se Hout, 7.30 uur: cabaretavond vooi
Toltèn, uitgaande van klas A 4 van ohr.
Zaterdag
Restaurant Van der Heijden. 8 uur: Ons
Grunnegerlaand, nijjoarsveziede.
Leiderdorp, Kantine Touwfabrie-
ken, 36 uur: Snelschaaktoernooi t.g.v.
zilveren jubileum V.T.L.
Apotheken
Geopend apotheek Reijst, Steenstraat
35, teL 20136.
Films
Casino (7 en 9.15 uur): Hotel de vrijge
zel (14 jaar); 2 30 uur: Donald Duck en
zijn vriendjes (alle leeftijden), donder
dag: Tosca, opera van Puccini.
Lido (2.30, 7 en 9.15 uur); Zo zal je
er een hebben (alle leeftijden).
Luxor (2.30, 7 en 9.15 uur): Hier radio
Luxemburg (alle leeftijden); 11, 12 en 1
uur: Huwelijiksreportage Koning Boude-
wijn en Dofia Fabiola.
Rex (2.30, 7.15 en 9-15 uur); Alles de
lucht in (alle leeftijden), donderdag:
Jailhouse Rock (14 jaar).
Studio (2-30, 7 en 9.15 uur); True as a
turtle (alle leeftijden).
Trianon (2.30, 7 en 9.15 uur); Nooit op
zondag (18 jaar).
Films van vrjjdag af
Casino (2.30, 7 en 9.15 uur): Wir Wun-
derkinder (alle leeftijden).
Lido (2.30, 7 en 9.15 uur): Hier is
Lemmy Caution (18 jaar).
Luxor (2.30, 7 en 9.15 uur): Rear Win
dow (18 jaar).
Rex (2.30, 7.15 en 9.15 uur): Dreigende
heuvels (14 jaar); donderdag: Babette
op het oorlogspad (18 jaar).
Studio (2.30, 7 en 9.15 uur): Iwan de
Verschrikkelijke (14 jaar).
Trianon (2.30, 7 en 9.15 uur): Nooit op
zondag (18 jaar).
Tentoonstellingen
Rijksmuseum van Oudheden, Panorama
der prehistorie (tot 15 januari)
Hal academie, schilderijententoonstel
ling uit Britse Gemenebest (tot 10 jan.)
Lakenhal, Negen Leidse tekenaars (tot
23 januari).
De Kamer is bezorgd over de cenzy-
dige ontwikkeling van het openbare ver
voer, nu de radicale omschakeling van
trams op autobussen in het district de
overbelasting van het reeds onvoldoen
de wegennet nog aanzienlijk zal ver
groten. Zij bepleit uitbreiding tot de
Leidse contreien van het onderzoek be
treffende het openbare vervoer in de
Haagse agglomeratie en Delft.
De langdurige handhaving van de uit
nood geboren huurbescherminig blijkt te
leiden tot de opvatting dat het bezits
recht een recht is (geworden) van een
hoger gehalte dan het eigendomsrecht,
een mening, die de Kamer bepaaldelijk
niet deelt.
1960 kenmerkt zich door een grote
economische activiteit. Dat de bedrijfs-
onkosten in sterkere mate stijgen dan uit
de toegenomen omzetten gemaakte win
sten, eist bijzondere waakzaamheid. Bij
verdere werktijdverkorting verwacht
men toeneming van het euvel, dat werk
nemers in hun vrije tijd arbeid voor
derden gaan verrichten met de gereed
schappen en materialen van hun pa-
De Leidse wollen-dekenindustrie be
pleit voorschriften omtrent de label
ering van wollen dekens, waardoor mis
leiding van de consument wordt uitge-
De bloembollenexport steeg tot ca. 250
miljoen gulden.
Arbeidstijdverkorting
In aanmerking nemende het aantal
voor Leiden en omgeving beschikbare
bouwvak-arbeiders acht ir. Van Hoek
een temporisering van de universitaire
bouwplannen ten gunste van industrie-
en woningbouw in het belang van de
gehele gemeenschap gewenst. Verdere
spreiding van universiteiten en hoge
scholen is niet noodzakelijk en wellicht
zelfs ongewenst; spreiding en uitbrei
ding van het aantal hogere technische
scholen daarentegen dringend noodzake
lijk.
De heer Van Hoek opperde terbeschik
kingstelling van het voor emigratiepro-
paganda uitgetrokken bedrag ten be
hoeve van propaganda voor aanvaar
ding van een functie in het vaderlandse
bouwbedrijf.
Van arbeidstijdverkorting als „lokaas"
voor de werknemers verwacht de heer
Van Hoek niet, althans niet langdurig,
die gunstige werking voor de opvoering
van de produktiviteit. die sommigen
daaraan blijken te hechten; dit tei
niet omdat bij vroeger streven naar
korting van de arbeidstijd per dag
juist werd aangevoerd dat na acht
werken, ondanks behoorlijke tussenpo
zen, de prestaties tot een bedenkelijk
minimum daalden. De wens naar
beidstijdverkorting enerzijds en de steeds
voortschrijdende inschakeling van
gehuwde vrouw in het arbeidsproces
buiten het gezin anderzijds doet bij de
voorzitter van de Leidse Kamer
Koophandel overigens de vraag rij:
Gaan wij terug naar de tijd der Bata
ven?" In dit verband worden fiscale
tegemoetkomingen dan ook evenzeer op
hun plaats geaoht t.a.v. overwerk, door
de man verricht.
Hamer en aambeeld
De ondervoorzitter de heer Meerpoel
acht de middenstander geplaatst tussen
hamer en aambeeld; in de ontwikkeling
der koopgewoonten, waarbij een sterke
omschakeling naar grotere bedrijfseen-
heden plaats vindt; in de marktstrategie
van de reclame, waarin de positie van
de grote concerns bijzonder machtig is
en het publiek reeds bij voorbaat een
bepaald geriohte smaak is ingehamerd;
ten slotte in het streven naar arbeids
tijdverkorting, waarbij speciaal aan de
middag van de zaterdag vanouds
de belangrijkste verkoopdag van de week
wordt gedacht. Onderlinge samenwer
king en inzicht in de dienende taak is
voor de middenstander in 1961 noodza-
kelilk.
Persoonlijke prestatie
De onder-voorzitter de heer G. J.
den Heeten, die enige opmerkingen
maakte met betrekking tot de groot
handel, zag als mogelijkheden ter be
reiking van de grootst mogelijke na
tionale welvaart niet alleen mecha
nisatie en automatisering, maar bo
venal de opvoering van de eigen per
soonlijke prestatie en het beleven
van de eigen verantwoordelijkheid
van alle medewerkers in het bedrijf,
het zich van hoog tot laag volledig
geven aan de zaak met als gevolg een
nog grotere stijging van de produk
tiviteit. dan met mechanisering en
automatisering kan worden bereikt.
Spreker riep de vakbonden op hun le-
jr. van HOEK
Terug naar Bataven?
den op dit aspect te wijzen en bepleitte
overleg in de ondernemingsraden niet
alleen over ondergeschikte detailpunten,
maar met name over de doelstellingen
van het bedrijf en de middelen om door
werken en samenwerken deze doelstel
lingen te bereiken, waardoor tegelijker
tijd onderling wantrouwen en onbegrip
kunnen worden weggenomen. Blijkens
een onlangs gepubliceerd overzich vindt
ongeveer Vs van de beroepsbevolking
van de E.E.G. een werkkring in de
tor distributie. Een goed functionerende
handel kan derhalve een grote bijdrage
leveren tot de welvaartsstijging in
E.E.G.
De heer Den Heeten vermeldde dat
Duitsland een beroepsopleiding vr
handelsfuncties wettelijk verplicht is ge
steld, terwijl daarnaast verschillende
Kamers van Koophandel dagcursussen,
half time- en avondleergangen organi
seren. Ook in België wordt men ten deze
Verbetering van de opleidng voor han
delsfuncties in Nederland, vooral
de kleinhandel, acht hij noodzakelijk.
Bij een perfect opleidingssysteem kun
nen meer efficiënte distributiesystemer
worden toegepast, waardoor een handels
onderneming In staat blijft haar per
soneel dezelfde lonen te betalen, die de
industrie bereid is bij verhoogde pro
duktiviteit uit te keren.
De bij emissie of introduotie ter beur
ze meestal noodzakelijke herkapitalisatie
betekent dat een deel van de met e
sie verkregen gelden niet gebruikt kan
worden voor de investeringen, uit hoof
de waarvan juist tot de emissie werd
besloten, maar verdwijnt in de pot van
de fiscus. Belasting-vrijstelling van het
bonusaandeel is daarom niet anders dan
redelijk.
Kamer van Koophandel
verleent subsidies
De ledenvergadering van de Kamer
Koophandel en Fabrieken, voor Rijnland
is voorgesteld, de volgende subsidies
in dit rayon gevestigde instellingen te
verlenen:
VVV Leiden ƒ175, VW Noordwljk
ƒ100, WV Katwijk ƒ100, WV Lisse
50, WV Sassenlhei-m 50, WV Nieuw
koop 25. VW Voorhout 25, Vereni
ging Alphens Belang Alphen a. d. Rijn,
50, Genootsohap Kennis is Macht Lei
den 200. Vereniging Nederl. Fabrikaat
's-Gravenhage 25, Econ. Instituut voor
de Middenstand te .'s-Gravenhage 100.
Comité Jeugd na tuürwacht Leiden 50,
WV Warmond 50, Productivityt-scen-
truim voor het Midden- en Kleinbedrijf te
's-Gravenihaige 50.
Filmavond voor leerlingen
chr. lyceum
Ter afsluiting van een tweedaags scho-
len-sporttoernooi van de lyceïstcnvei
ging „Amicitia et Animo Juncti" van
christelijk lyceum uit de Kagerstraat
werd gisteren een filmavond gehouden
in gebouw Prediker in de Jan Vo
steeg. De questor. Henk Jan de Jonge,
heette de aanwezigen, onder wie ver
genwoordigers van zuster-leerlingenv»
enigingen welkom.
Een aardig voorprogramma met o.a. e
interessante film over „De open haven
van Accra" ging aan de hoofdfilm „13
alte Esel" met in de hoofdrol wijlen
Hans Albers vooraf. In deze vrolijke
Cefafilm is Hans Albers de bon-v
die na lange tijd. het vele reizen einde
lijk moe, naar zijn vrouw, die intussen
directrice van een tehuis voor kinderen
is geworden, terugkeert. Natuurlijk ont
staan er vele verwikkelingen, maar alles
loopt gelukkig goed af.
Het was reeds laat toen ieder voldaan
huiswaarts keerde.
Burgerlijke stand van
Leiden
GEBORENMaria Helena Aleida,
dr v C J v d Zwet en A Meeuwis-
sen; Ohristana, dr v J Bekooij en A
SmitBernardus Hermanus, zn v
F Walraven en H C Haverkamp:
Anitje Eliiizabetth CatJhanina, dr v P
Bekooij en C Heruer; Goedele Ma
rie, dr v M W L Kuijipers en C M
van Reijen.
OVERLEDEN- KAM RuMgrok, 79
j, wed van J J van Noort; T Do-
naOh. 90 j, man
Hoofdambtenaar heelkunde
Bij beschikking van de staatssecreta
ris van onderwijs, kunsten en weten
schappen is benoemd aan de rijksuniver
siteit te Leiden voor het tijdvak v
januari tot en met 31 december 1961 tot
wetenschappelijk hoofdambtenaar
de heelkunde mejuffrouw E. Frederiks.
thans wetenschappelijk hoofdambtenaar
lste klasse.
Jaardiner Wernink
Gisteren heeft de directie van Wer-
ninks Bedrijven met gedecoreerden
het leidinggevend personeel een geslaagd
jaard'Lner gehouden, waarbij de direc
teur, ir. A. Sitsen, wees op het nut 1
een goede samenwerking tussen de af
delingen onderling en een exposé gaf
over de gang van zaken in het afgelo-
IZie voor stadsnieuws
ook pagina 4
Morgenmiddag om half vier
hoopt wethouder Jongeleen de
Gansoordbrug tussen Watersteeg
Hooigracht voor het verkeer open te
stellen. Deze brug is berekend op
groot verkeer en eigenlijk gebouwd
voor de toekomst. De brug doet wat
vreemd aan; aan de ene kant de
nauwe St.-Jorissteeg en anderzijds de
hals van de Hooigracht. Voor het ge
meentebestuur is het echter
zekere geruststelling dat deze brug
er alvast ligt, vóórdat met een
danige afbraak van panden (vooral
aan de Jorissteeg) zal worden begon
nen, dat werkelijk van een begin van
de noord-zuid-verbinding kan wor
den gesproken, die van Korevaar-
straat via Jorissteeg, Gansoordbrug,
Hooigracht, Pelikaanstraat met een
doorbraak naar de Maresingel een
aansluiting tot stand moet brengen
met de Willem de Zwijgerlaan in
Van het gemeente-archief ontvingen
wat gegevens over de geschiedenis
an de oeververbinding tussen Water-
steeg en Hooigracht.
De Gansoordbrug was in de middel-
ïuwen een belangrijk punt in de stad.
niet alleen uit een oogpunt van verkeer,
maar ook als vast punt in de viering
één der voornaamste kerkelijke
plechtigheden.
Op de eerste zondag na Hemelvaarts
dag werd door de geestelijkheid van de
drie Leidse kerken de St. Pieters-,
de St. Pancras- of Hooglandse en de
Onze Lieve Vrouwekerk het heilig sa
crament omgedragen. De grenzen van
de drie parochies werden daarbij streng
in acht genomen.
De commandeur of, bij vervanging,
de pastoor van de St. Pieterskerk ver
liet met de geestelijken zijn kerk, dra
gend het sacrament. Hij werd gevolgd
door een menigte gelovigen van stad
platteland. Hij ging tot op het midden
van de Bostel-brug, de grens tussen de
St. Pieters- en Onze Lieve Vrouwepa.
rochie. Op deze plaats gaf hij het sa
crament over aan de pastoor van d<
Onze Lieve Vrouwekerk, aan de Haar
lemmerstraat gelegen Deze droeg het
verder tot op het midden van de Harte-
brug, waarlangs de grens van zijn pai
chie lag. De pastoor van de Hooglandse
kerk nam de last daarna over en bracht
hem tot op het midden van de Gana-
oordbrug, de grens tussen St. Pancras-
en St. Pietersparochie.
De commandeur van de St. Pieters
parochie wachtte daar de stoet op en
nam het sacrament over om het weer in
staatsie terug te brengen naar zijn kerk.
die de hoofdkerk van de stad was.
Gansoord, waarnaar de brug was ge
noemd, was de naam van het straatge
deelte van de Nieuwe Rijn tussen Hooi
gracht en Herengracht. De herkomst van
de naam is niet bekend.
Twee stenen
In de 16e eeuw sprak men een tijd
over de „Nieuwe brug", waaruit blijkt,
dat de oude Gansoordbrug was vervan
gen door een andere. In 1681 is de hou-
ln onze oud-Leiden-serie plaats
ten wij deze oude foto van de
Nieuwe Rijn met de Gansoord-
ten valbrug, die buiten de Hogewoerds-
poort over de Rijn lag, afgebroken en
geplaatst op nieuw stenen metselwerk
van de Gansoordbrug. Het metselwerk
werd geleverd voor 250, het timmerwerk
voor 340 gulden. In J869 is deze brug
vervangen door een ijzeren. De kosten
bedroegen toen 2972 gulden.
Op initiatief van de vereniging
Oud-Leidenzijn de twee stenen die
zich bevonden aan de oostzijde in de
brug en Onze Lieve Vrouweparochie
die na 25 mei 1960 werd gesloopt,
aangebracht in de nieuwe brugOp
de ene steen staat een gans afgebeeld,
op de andere een korf. Vanzelfspre
kend symboliseert de gans Gansoord.
De korf duidt op de naam van de ge
buurte Kaarskorf. De stad was nl.
onderverdeeld in gebuurten. Elke
gebuurte had een „heer", die be
paalde verantwoordelijkheden daar
voor droeg. Kaarskorf was gesplitst
in oost-, midden- en west-Kaarskorf.
De Watersteeg vormde de scheiding
tussen midden- en west-Kaarskorf.
De nieuwe brug vervolgt de geschie
denis van haar voorgangsters. De twee
stenen spreken daarvan.
Het kan niet onze bedoeling zijn,
de betekenis van de Gansoordbrug
voor het verkeer als schakel in de
toekomstige noord-zuid-verbinding
te verkleinen, maar de werkelijk
heidszin gebiedt nu eenmaal, er de
ogen niet voor te sluiten, dat hier
sprake is van nog maar een pril be
gin. Wie op deze kaart ziet wat er
nog moet gebeuren om deze verbin
ding tussen het zuiden en noorden
van Leiden (Korevaarstraat-Willem
de Zwijgerlaan), te verwerkelijken,
zal tot de conclusie moeten komen,
dat er nog wel vele jaren zullen ver
strijken.
Op deze kaart van het wegen
schema van de gemeente Leiden is
het gedeelte van deze verbinding
tussen de Zoeterwoudsesingel en de
Maresingel te zien (de dikke lijn in
het midden). Wij gaan nu de verbin
ding volgen van beneden naar boven.
Onderaan vindt u de Jan van
Houtbrug aan het eind van de Lam-
menschansweg met een groot kruis
punt Jan van Houtkade-Korevaar-
straat-Geregraeht.
De traverse breekt dan dwars door
de bebouwing van de Korevaarstraat
aan de kant van de „Vooruit" heen
in de richting van het Leven-daal en
de St.-Jorissteeg. De rechterzijde van
deze steeg moet in zijn geheel ver
dwijnen.
De verbinding passeer-t vervolgens
de Hogewoerd en komt via de Wa
tersteeg bij de morgen te openen
Gansoordbrug over de Nieuwe Rijn.
De Hooigracht levert geen moei
lijkheden op, evenmin de brug over
de Oude Rijn tussen Hooigracht en
Pelikaanstraat.
Na de Haarlemmerstraat te zijn
gepasseerd zal de rechterkant van de
smalle Pelikaanstraat tot aan de
Oude Vest eraan moeten geloven. Er
zal ook een brede Pauwbrug over het
water van de Oude Vest moeten
komen.
De verbinding maakt voorts een
doorbraak nodig van de bebouwing
tussen Oude Singel en Langegracht.
Met de dan gedempte Langegracht
zal een ruim kruispunt ontstaan. De
doorbraak naar de Maresingel gaat
via de Huigstraat, die wat de bebou
wing betreft eveneens zal moeten
sneuvelen. Over de Maresingel komt
een brug ter hoogte van het Prins
Hendrikplein (bij de Mauritsstraat).
Dan volgt nog de doortrekking
naar de Willem de Zwijgerlaan.
Het is duidelijk, dat reeds met de
uitvoering van dit deel van het we
genschema voor de stad binnen de
singels miljoenen gemoeid zullen zijn.
Een van de grote vraecn is dan ook.
of en in hoever-' '..et Rijk Leiden do
gelegenheid zal geven orde op zaken
te stellen.
