Jlicuwe geihsctfeGTmiranl
Kabinet valt over motie van AR en CH
Commentaar
achter regering
Alleen KVP-VVD
NIEUWS in één oogopslag
STRUIKELBLOK: BOUW VAN 2500 GOEDKOPE HUIZEN MEER
Kerstbijlage
De Quay vanmiddag naar Koningin;
Tilanus verwacht reconstructie
m
enegouwen
VRIJDAG 23 DECEMBER 1960
BUREAUS: Steenstraat 37
Directie. Redactie, Abonnementen- en
Advertentie-afdeling Tel. 31441
ABONNEMENTEN 7.50 por kwantaal;
2,55 per maand; 0,59 per week
ADVERTENTIES: 0,20 per millimeter.
Familieberichten 0,18 per millimeter
(Bij contract belangrijke korting)
Postrekening 58936.
Directie: F. DIEMXB
Hoofdredacteur: Dr. E. DIEMER
CHRISTELIJK-ISA TIONAAL DAGBLAD
„Stantvastici) is «hfbltotn
myn bert ia tcgtfeaspatl"
Eenenveertigste jaargang no. 12056
Kabinet valt in puin
onder 2500 woningen
Zie pag. 1-2-7
(Van onze parlementsredactie)
A AN HET BESTAAN van het ruim anderhalf jaar
oude kabinet-De Quay is een abrupt einde geko
men. Nederland bevindt zich midden in een kabi
netscrisis. Die ontstond gisteravond toen de Tweede
Kamer, na een bewogen debat, tegen de wil van de
regering met 70 stemmen vóór en 59 tegen een door
A.R. en C.H. ingediende motie-Van Eibergen aan
vaardde, waarin werd gevraagd het bouwprogram
ma voor 1961 (80.000 buizen) met 5000 gesubsi
dieerde woningen uit te breiden. De directe aan
leiding tot de crisis was echter de botsing tussen de
anti-revolutionaire minister van volkshuisvesting
en bouwnijverheid, mr. J. van Aartsen, en de A.R.-
Tweede-Kamerf ractie.
Vandaag of, morgen zal
bij u onze Kersbbijlage 1960
I worden bezorgd, een extra,
nummer van twaalf pagi
na's, waaraan, onze redac
tie en enkele medewerkers
hun uiterste zorg hebben
besteed. Van die medewer
kers noemen wij in de al
lereerste plaats de Dondtsa
illustrator Otto Dicke, die
met ware virtuositeit tal
van fraaie tekeningen voor
deze bijlage heeft gemaakt.
De heer C. H. Sonneveld
uit Pijnacker, secretaris
van de Ned. Chr. Reisver-
eniging, stelde ons de ge
gevens ter beschikking voor
een boeiend artikel over
Bethlehem en Nazareth,
twee plaatsen, die de heer
Sonneveld uit eigen aan
schouwing kent.
Voor korte verhalen zorg
den H. J. Waalwijk en
Herm. Steggenda, die daar
mee een traditie voortzet
te, nl. de Sproke van de
Soldaat, een volgend ver
haal dus in deze veelgele
zen serie.
Onze redacteur Ton Zee-
lenberg schreef onder de
titel Stenen of Brood" een
reportage over de cultuur
schatten van Egypte, die
door de Nijl verzwolgen
dreigen te wonden. Link
an Bruggen romantiseer,
de een historische gebeur
tenis van enkele jaren ge
leden tot het verhaal over
„De Drie Bijouteriekistjes"
en de kunst kreeg de' aan
dacht in de „Vreemde Pel
grimage rondom een stam
tafel" door een onzer kunst
redacteuren, Ton Hydra.
Jan J. van Capelleveen
verzorgde een extra-pagina
„Geestelijk Leven" en Ank
Hovimgh deed dit voor wat
betreft „Blad Zij" een
pagina, die ditmaal ook in
het teken van Kerst staat.
En naast een reeks kortere
bijdragen is er dan ten
slotte nog de grote puzzle,
die u na het lezen, zeker
nog enige aangename uren
zal bezorgen.
Ten slotte nog dit: Ook
vandaag kunt u onder
staande bon invullen, ge
achte lezer(es).
0 kunt ooleren als nieuwe
abonnee:
(woonplaats)
Betaling geschiedt per week/
maand/k wartaal/pe> giro.
(Doorbalen wat oiet van
toepassing tsl.
Als new(js van dankbaar
heid uwerzijds ontvang Ik
graag net boek ,f°lp Parade'
op onderstaand adres:
Even vóór de stemming over de
motie-Van Eibergen verklaarde de
minister een dergelijke uitspraak,
mocht die worden aanvaard, niet te
kunnen uitvoeren, maar naast zich
neer te zullen leggen. Veelbeteke
nend voegde hij daaraan toe: „Ge
zien het feit, dat de motie mede is
ingediend door mijn politieke geest
verwanten, zal aanneming van de"
motie tot gevolg hebben, dat ik mijn
portefeuille ter beschikking stel.
Zelfs al zou de motie worden ver
worpen, maar verkrijgt ze de steun
van een belangrijke meerderheid van
de A.R.-fractie, dan zal het mij poli
tiek onmogelijk zijn de verantwoor-
delijkheid verder te dragen. Dit laat
ste geldt ook voor de andere A.R.-
bewindslieden in het kabinet (minis
ter Zijlstra en staatssecretaris Rool-
vink)".
Hierop aansluitend verklaarde mi
nister-president De Quay, dat „wan
neer de door minister Van Aartsen
gestelde situatie intreedt, daarmee
de grondslag aan het kabinet is ont
vallen. Dat zal met zioh meebrengen,
dat alle bewindslieden hun porte
feuilles ter beschikking zullen stel
len". Toen hierna de motie-Van
Eibergen door de Kamer werd aan
vaard (PvdA, AR, CH, SGP, CPN en
PSP stemden vóór, KVP eh WD
tegen) was de crisis een feit. Van
morgen om tien uur is het kabinet
in de Trèveszaal op het Binnenhof
bijeengekomen om zich over de toe
stand te beraden.
Het overwegende bezwaar van minis
ter Van Aartsen tegen de motie-Van
Eibergen was, dat het opnemen van 5000
woningen extra in het bouwprogramma
tot overspanning van de bouwmarkt zou
kunnen leiden met als gevolg: hogere
huren en slechtere huizen. De motie
spreekt uit, dat het voor een snelle op
lossing van het woningvraagstuk nood
zakelijk is om het aantal in 1961 te sub
sidiëren woningen te brengen van 65.000
op 70.000, waardoor het bouwprogramma
1961 tot 85.000 zou worden uitgebreid. De
toe te voegen 5000 goedkope woningen
zouden gelijkelijk over de premie-sector
de extra-gesubsidieerde woningwetsector
moeten worden verdeeld.
Moest de minister zich tegen dit voor
stel verzetten, wel kon hij ten slotte ak
koord gaan met een K.V.P.-motie-An-
driessen, die medeondertekend was door
de V.V.D. en waarin werd gevraagd het
bouwprogramma op te voeren van 80.00U
tot 82.500 woningen (1250 in de woning
wet- en 1250 in de premiesector). Deze
motie verzocht de regering voorts het
aantal w.w.-woningen. waarvoor een ex
tra toeslag van f 100 per jaar wordt ge
geven. binnen het contingent van de
33.750 w.w.-woningen voor het jaar 1961
te bepalen op 10.000 mplaats van op 5000
zoals de regering aanvankelijk wilde.
Daarnaast stelde de motie-Andriessen de
regering voor om in het eerste halfjaar
van 1961 met de Kamer in overleg te
treden over een mogelijke afronding van
(Van onze parlementsredactie)
"DROF DE QUAY heeft vanmiddag
op het paleis Soestdijk aan ko
ningin Juliana het ontslag van zijn
kabinet aangeboden. Hij deed dit na
een vergadering van de minister
raad, die vanmorgen om tien uur
in de Trèveszaal aan het Binnenhof
begon. Om half twaalf vertrok hij
uit Den Haag. Om half drie zou de
ministerraad worden voortgezet.
„Dacht U, dat dit de laatste vergade
ring was?" Prof. De Quay, als steeds
optimistisch lachend, zei dit, toen hy
het ministerie van verkeer en water
staat binnenging, om daar in de Trè
veszaal de ministerraad te presideren.
De fotografen vroegen hem, opnamen
van deze laatste bijeenkomst te mogen
maken. Een Iakoniek antwoord volgde.
Minister De Pous, die achter de pre
mier staat, trok diens optimisme in twij
fel. Wat werkelijk gaat gebeuren was
op dat moment niet zeker. Prof. De
Quay beloofde een verklaring, nadat hij
de Koningin zou hebben bezocht. Hij
zou dat vanmiddag om één uur doen.
Niet alle ministers begaven zich van
morgen opgewekt naar de Trèveszaal.
De bewindslieden Zijlstra en van Aart
sen keken bepaald bedrukt. Hun par
tijgenoot staatssecretaris Roolvink daar
entegen was één grijns. Dit zegt echter
niets over zijn innerlijk. Staatssecretaris:
Schemlzer was de enige, die een kort
commentaar gaf. „Ik heb zoveel indruk
ken moeten opdoen, dat ik ze niet in één
n onder woorden kan brengen.
Minister Cals kwam lang na tien
uur. Hij heeft al vaker een kabinets
crisis meegemaakt en weet dus wel,
wat hem te wachten staat.
Minister Luns bleef helemaal weg. Van
morgen vertrok hij met zijn echtgenote
met vakantie naar Las Palmas op de
Canarische eilanden. Ook hij heeft al
vier maal eerder het aftreden van een
kabinet meegemaakt. „Ik ben officieel
nog tot middernacht in functie", zei hij.
want vandaag gaat de minister-president
pas naar de Koningin om zijn ontslag
aan te bieden".
TTET ONTBRAK vanmorgen niet aan
commentaren over het politieke ge-
der van de chrlstelijk-historlsche Tweede-
Kamerfractie, mede verantwoordelijk
voor de val van dit kabinet, sprak het
vermoeden uit, dat een oplossing gevon
den zal worden met behoud van de hui
dige samenwerking. Dat betekent een re
constructie van dit kabinet en een ver
dere uitsluiting van de socialisten van de
regeringsverantwoordelijkheid.
Dr.' Tilanus zei, deze kabinetscrisis
hoge mate te betreuren. Hij vond haar
zeer overbodig. Wat van de regering werd
gevraagd was niet onredelijk. Het ver
schil tussen de moties-Van Eibergen en
-Andriessen was gering. Waarom mi
nister Van Aartsen dit zo hoog heeft op
genomen is nauwelijks te begrijpen.
Het ging erom, aldus de heer Tilanus,
een einde te maken aan de woningn-ood,
nog steeds volksvijand nummer één. Deze
nood is niet krachtig genoeg bestreden.
Overal hoort men van hinderlijke ambte
lijke remmingen.
Het dagelijks bestuur van de CHU zal
woensdag de kabinetscrisis besproken. De
ze bestuursvergadering was al uitgeschre-
ven, voordat van de politieke moeilijk
heden sprake was.
De voorzitter van de Antirevolutionaire
Party, dr. W. P. Berghuis in Kampen,
wenste, zeer onder de indruk van het ge- j
beurde, zich vanmorgen nog van elk com
mentaar te onthouden.
ningoontiagent als in de motie van de
heer Van Eibengen werd gevraagd
In K.VP.-kringen (de voorzitter,
mr. H. W. van Doorn, komt van
avond om tien over zeven voor de
radio met een verklaring) betreurt
men de crisis zeer. Men vermag niet
in te zien, dat de uiteindelijke hou
ding der regering voldoende motief
vond, gegeven vooral het feat dat en-
met deze regering een samenwerking
was bereikt die de K.V.P. en naar
zij aanneemt, ook de beide protes
tantse partijen als voorstandster»
van een christelijk-soriale politiek,
waardeerde. Het leek haar bepaald
een kabinet dat goede dingen deed
en nog goede dingen zou hebben kun
nen doen.
Zie je nu ilel
Aan socialistische zijde overheerste de
stemming van: „Zie je nu welMr.
J. A. W. Burger, voorzitter van de so
cialistische Tweede-Kamerfractie zei
vanmorgen voor de VARA-microfoon on
der meer:
De politieke karakteristiek van het ka
binet-De Quay is deze, dat dit kabinet
Dr. Bruins Slot
beuren. Toekomstwensen bleven niet on
QVoor vervolg zae pagina 7uitgesproken. Dr. H. W. Tilanus, lei-
DE
anti-revolutionaire fractievoorzit-
r, dr. J. A. H. J. S. B r u i n s
Slot, legde vanmorgen een verklaring
af. Hij zei: Als er tengevolge van over
spanning beperkt moet worden in do
bouw, dan moet dat in beide sectoren
(de vrije sector voor de mensen met rui
mere beurzen en de gesubsidieerde sec
tor voor de minder-draagkrachitigen) op
evenwichtige wijze gebeuren.
Wij hebben in de verkiezingsstrijd de
woningnood een hoge prioriteit gegeven
De hoge prioriteat kwam in net kabinets
beleid naar onze mening thans onvol
doende tot uitdrukking. Om dde reden
achtten wij ons in ons geweten verplicht
te handelen gelijk wij deden, teneinde
ons woord, gegeven tegenover de kie
zers, waar te maken.
En wat de algemeen conjuncturele
overwegingen betreft: wij menen dat
deze niet doorslaggevend kunnen zijn,
althans niet wanneer het gaat om zulk
een besdheiden verhoging van het wo-
Als een bominslag kwam gisteravond het
bericht, dat het kabinet-De Quay gevallen
is en wel over een door de heer Van Eiber
gen namens A. R. en C. H. ingediende mo
tie tegen het woningbeledd van de A.R.-
minister Van Aartsen
Als een olievlek breiden de stakingen in
België zioh uit. Het ziet ernaar uit, dat er
een krachtproef op komst is. die veel lijkt
op de „Volksopstand", welke tot het aftre
den van koning Leopold leidde. Het open
bare verkeer in vele steden is praktisch ont
wricht.
President Soekamo heeft generaal Nasoe-
tion opdracht gegeven in Moskou aan te
dringen op versnelling en uitbreiding van de
militaire hulp. In het conflict om Nieuw-
Guinea dient macht tegenover macht te
worden gesteld, zo meent hij.
Elke dag sterven in de Kongolese provincie
Kasai tweehonderd vrouwen en kinderen
van de honger. Op een oproep tot hulp van
de V.N.-commissaris voor de vluchtelingen
heeft de Oecumenische Raad van Kerken in
Nederland reeds gereageerd.
Wat te verwachten was is gebeurd: een
Tweede-Kamerlid heeft minister Visser vra
gen gesteld over het verloren gaan van een
vliegtuig tijdens de reis van de Karei
Doorman. Gevraagd wordt ook waarom
hiervan opzettelijk geen mededeling is ge
daan.
Na dramatische reddingspogingen hebben
helikopters 29 man gehaald van de op de
Atlantische oceaan doormidden gebroken
Amerikaanse tanker Pine Ridge. Zeven
mannen worden nog vermist.
Opnieuw zijn er enkele scheepsongelukken
gebeurd, ditmaal in eigen land; op een tan
ker in Amsterdam was een explosie en een
drijvende bok is vanmorgen bij Hook van
Holland gezonken.
J
GEVALLEN! Minister Van
Aartsen heeft schorsing van de
beraadslagingen" gevraagd. De
bewindslieden achter de groene
tafel in de Tweede Kamer kno
pen hun jasje dicht, gereed om
heen te gaan: v.l.n.rnice-
premier Korthals, premier De
Quay, mr. Van Aartsen en mr.
Beerman. Achter hen de aan
stichter van deze kabinetscrisis,
de heer Van Eibergen, op weg
om prof. De Quay goede kerst
dagen toe te wensen.
met nadruk is opgetreden onder het mo
tief, geen binding te hebben met poli
tieke fracties in de Tweede Kamer. Daar
om kon de PvdA uitgeschakeld worden.
Ondanks dat gebrek aan binding hebben
de politieke partijen, die geestverwanten
hebben in het kabinet-De Quay, meer
dan loyaal diit kabinet gesteund, zelfs on
der niet onbedenkelijke omstandigheden.
Zonderling was intussen de slotverkla
ring van d.- minis ter-president, dat in
geval van aftreden van de a.r. bewindslie
den de politieke grondslag aan zijn ka-
t net zou zijn ontvallen. Een kabinet no-
tabene, dat waaraan het ook zijn grond
slag ontleende, zich juist op de borst
sloeg geen partij politieke binding te ken
nen. Die slotverklaring was al even zon-
Voor vervolg zie pagina 4
TAE TWEEDE KAMER is harde noten
gaan kraken over de woningbouw,
zo luidde onze aanhef gisteren op deze
plaats. Inmiddels is het er hard tegen
hard gegaan, cn vandaag zitten land en
volk dan met een kabinetscrisis. Een wel
zeer te betreuren zaak.
De datum in december kan al
nauwelijks toevallig meer heten. Twee
jaar geleden viel in dezelfde maand het
kabinet-Drees. In december plegen
regering en volksvertegenwoordiging zich
door het grootste deel van de begroting
te hebben gewerkt.
Dat is een moeilijke tijd, waarbij de
volksvertegenwoordiging allicht het ac
cent legt op het wenselijke, de regering
op het mogelijke. Dit roept spanningen
op, te groter naarmate de behandeling
van de rijksbegroting vordert. Hoe meer
het eind in zicht, hoe sterker de kans
op breukpunten. Evenals in 1958 dan is
het in december op zulk 'n breukpunt uit
gelopen. Ook ditmaal waren er andere
spanningen aan voorafgegaan, die de re
gering echter had overleefd.
Wij betreuren deze crisis in hoge mate.
Niet dat het kabinet-De Quay als zoda
nig bijzonder goed was. Het vertoonde,
zeker aanvankelijk, zwakke plekken.
Maar het raakte steeds beter in het rege
ringsbeleid ingeschoten. Bovendien telde
het op de belangrijkste posten bewinds
mannen van bekwaamheid die men iedere
minister-president zou toewensen. Trou
wens, de combinatie van dit kabinet was
voor dit moment de best denkbare.
Toch een crisis, cn wel om een oorzaak
waarvan men moet vermoeden dat ze bij
velen in den lande tot enige verwonde
ring aanleiding zal geven. Het valt voor
wie niet rechtstreeks bij de politieke za
ken betrokken zijn niet gemakkelijk, hier
over een bevredigend oordeel te geven.
De indruk moet wel overwegen, dat de
betrekkingen tussen één of meer fracties
in de Tweede Kamer enerzijds en de be
windslieden uit die kring in bepaalde
opzichten te wensen overlaten. Er wordt
gerept van wat men wel pleegt aan te
duiden als „human relations". Toch zijn
deze uiterst belangrijk, vooral in de po
litiek, waar redelijke persoonlijke betrek
kingen immers kunnen dienen om van
zakelijke verschillen de scherpe kanten,
die anders gemakkelijk tot conflicten lei
den. af te zwakken. Ons gevoelen Is. dat
er wel eens behoefte zou kunnen bestaan
aan een of meer voor allen aanvaardbare
figuren, die, zonder enige eigen ambitie,
in staat zouden zijn tot een bemiddeling
ter schepping cn onderhouding van
de juiste sfeer.
Hoe het zij, de crisis is er thans levens
groot. Voor mogelijke bemiddelaars ligt
er nu wel een dringende en actuele taak.
Hoe uit deze impasse te geraken? Een
nieuw kabinet? Maar van welke samen
stelling? Dan een reconstructie van het
zittende kabinet? Doch naar onze indruk
is de solidariteit binnen het thans demis
sionaire kabinet wel zo groot, dat het
daarin niet bewilligen zal.
Dc oplossing lijkt ons, dat nadat eerst
intern in ruime mate is bemiddeld het
ontslag van dit kabinet doodgewoon zal
worden geweigerd- Een botsing nu en dan
is niet erg, ook politiek is een zaak van
en door mensen. En het is nu eenmaal
gebruikelijk, dat een politicus een nogal
intens politiek leven leidt. Maar op een
crisis behoeft het niet uit te lopen. Nu
zij er niettemin is, herleide men haar tot
misverstanden die verdienen uit de we
reld te worden geholpen. Zo ze enige
waarde heeft, dan zij het die van een les
voor regering en volksvertegenwoordiging
beide.
J?EN diepe depressie op het noordelijk
deel van de oceaan, die zich de af
gelopen 24 uur in de richting van Schot
land verplaatste, deed boven de Britse
eilanden de luchtdruk sterk dalen. Als
gevolg hiervan werd in onze omgeving
de naar zuidwest gekrompen wind al
in de afgelopen nacht voldoende sterk
om een sterke uitstraling tegen te gaan.
Alleen op enkele plaatsen in het oosten
van het land daalde de temperatuur
nog tot beneden het vriespunt.
Aan de zuidflank van de depressie
kwam een actieoe randstoring tot ont
wikkeling die in de richting van ons et tcmperatuurverloop komen geen
land beweegt. Ze zal morgen het weer grote veranderingen.
hier te lande beïnvloedenin verband Veel bewolking cn plaatselUk enige
Tendens: ongewijzigd
Stand gisteren: 752
waarmede buien zijn tc verwachten. In
Koningin Juliana heeft gisteren
tijdens de kerstfeestviering met
het paleispersoneel uit 't Lucas-
evangelie gelezen. De Prins
hield een rede zie pagina 2.
Franse geleerden zullen in februari
in de Sahara een proef met een raket
nemen waarbij men een witte rat een
hoogte van 200 km wil laten bereiken.
Doel van de proef is te onderzoeken
hoe levende wezens reageren op een
toestand was gewichtloosheid. Het dier
krijgt een ruimtepak aan en zijn reac
ties zullen worden geregistreerd.
neerslag. Matige, aan de kust tUdeiyk
krachtige tot harde zuldelUke wind. Wel.
nig verandering In temperatuur.
ZON EN MAAN
24 december: zon op 8.47, onder 16.32
HOOGWATER SCHEVENINGEN
22 december: 5 45 uur v.m.: 6.06 uur n.m.
24 december: 7.26 v.m., 7.54 n.m.
MORGEN kunt U ook kijken naar Uw eigen PHILIPS
TELEVISIE-APPARAAT dank zij de kredietservice, die
VAN BERGE HENEGOUWEN U zelf verleent.
AALMARKT 12
Centraal teL voor t.v.-avondservlce 21782
Iedere avond geopend tot 9.30 uur
De Italiaanse premier Fanfani heeft een
uitnodiging van bondskanseler Adenauer
aanvaard begin volgend jaar oen officieel
bezoek aan Bonn te brengen.
Gunther Seigewasser, dc 27-jarige zoon
van de Oostduitse onderminister van bin
nenlandse zaken, is naar het Wostcn ge
vlucht.
In Oost-Siberië zou een nieuwe vindplaats
van diamant zijn ontdekt, die onmetelijk
rijker is dan de beroemde vindplaatsen
van de Sowjetunie.
Dc westelijke rand van Oak Ridge is be
dekt met atoomsneeuw. die zou zijn ont
staan door het ontsnappen van stoom van
een atoomenengieccntralc.
In de Perzische Golf is een motorschip in
brand geraakt en gezonken, hetgeen 50
opvarenden het leven heeft gekost.
De noordelijke en centrale provincie van
Chili zijn gisteren getroffen door een
Lichte aardschok.
