Stil
V.N. treden op
in Stanleystad
^pijn
Schuld Minas Gerais
200.000 dollar?
Socialistische kritiek
op
iiietaalbeleicF'
Vliegt de mens al sneller?
ht een, hij,
Aanzienlijk meer dan nu
VERHOGING KINDERBIJSLAG
PIETER STUYVESANTPRIJZEN
INVESTERING IN NIEUW-GUINEA
Geldzendingen uit
Brazilië zouden
stagneren
POTTERS
..UN IA"
n
TOCH IS
HET ZO!
RDTERDDN
t
De regering heeft thans bij de Tweede Kamer het reeds aangekondigde wets
ontwerp tot verhoging van de kinderbijslag ingediend. De bijslagen zullen
als het ontwerp door de Kamers wordt aanvaard worden verhoogd tot 75 ct
per dag voor het eerste kind, 82 cent per dag voor tweede en derde kinderen.
1.11 per dag voor vierde en vijfde kinderen en 1.25 per dag voor zesde
en volgende kinderen. De aan deze verhogingen verbonden kosten kunnen
worden geraamd od ca. 23 miljoen per jaar. In hetzelfde wetsontwerp stelt
de regering overeenkomstige verhogingen voor de kinderbijslagen van rente
trekkers, kleine zelfstandigen en gepensioneerden voor. Voor wat betreft de
rentetrekkers kunnen de aan de verhoging verbonden kosten worden geraamd
op ca. ƒ1,3 miljoen, waarvan ca. ƒ585.000 komt ten laste van het algemeen
weduwen- en wezenfonds, ca. 115.000 ten laste van het algemeen ouderdoms-
fonds en ca. 600.000 ten laste van het rijk. De aan de kinderbijslagverhoging
voor kleine zelfstandigen en gepensioneerden verbonden kosten die ten
jaste van het rijk komen kunnen worden geschat op resp. 240.000 en
Drie Nederlandse „captains of industry" ontvingen gisteren zilveren bokalen
uit handen van de Amerikaanse ambassadeur te Den Haag, de heer Philip
Young. De ambassadeur reikte deze trofeeën uit aan de heer A. J. Engel,
president-directeur van de A.K.U., dr. H. Alberda als vooraanstaand man in
diverse Nederlandse ondernemingen en voorzitter van de Centrale raad voor
buitenlandse economische betrekkingen en aan de heer W. J. Hupkes, directeur
van de Kon. werf De Schelde. De ambassadeur reikte na een vriendelijke
toespraak, waarin hij hoog opgaf van de prestaties van de ontvangers van de
prijzen op het gebied van de economische betrekkingen tussen de Verenigde
Staten en Nederland, de zilveren bokalen de Pieter Stuyvesantprijzen
uit. Deze siervoorwerpen zijn vervaardigd naar een ontwerp van een der
beroemde „Zonen van de vrijheid" van de Verenigde Staten, Paul Revère.
Op 5 december heeft de commissie van de Europese economische gemeen
schap de bouw van een agrarisch topografisch opleidingscentrum te Mano-
kwari (Nederlands Nieuw-Guinea) voor een bedrag van ongeveer 2.581.000
gulden, als voorlopig aangegane betalingsverplichting, goedgekeurd.
Het project zal door het Europese fonds voor ontwikkeling van landen over
zee worden gefinancierd.
(Advertentie)
Muziek maakt Uw leven rijker
Ongekende mogelijkheden met het eleetronliche eme-
rlkunse Bildwln orgel. Door productie wn 275 stuki
per dag duizenden guldens goedkoper
Baldwin 2 klavieren met pedaal vanaf f 489S,-
Emlnent, electr.. I klavier, f 49S.-. f 79S.-. f I29J.-
Credlet-iervlce 49 maandelijkse termijnen
VRAAGT BROCHURE VAN NEDERLANDS
GROOTSTE ORGELCOLLECTIE
Bodegraven, Tel. 01726-2188
In kringen van Rotterdamse scheeps-
leveranciers is men van mening, dat de
schulden, welke aan boord van de Mi-
nas Gerais zijn gemaakt, de totale som
van tweehonderdduizend dollar (ruim
725.000 gulden.!) belopen. Ook beweert
men, dat dit de voornaamste reden is,
waarom het Braziliaanse vliegkamp
schip gisteren niet is weggevaren, zo
als nog aan het begin van deze week
was gepland.
„Men wil wel betalen", zo vertrouw
de een zegsman ons toe, „maar men
kan niet, omdat de geldzendingen uit
Rio stagneren. Ook moet er achterstand
in het uitbetalen van salarissen zijn".
Zoals wij gisteren reeds in een deel
van onze edities meldden, blijft de dins
dag j.l. in dienst gestelde Minas Gerais
voorlopig jiog aan de kade van de Ro-
zenburgse" werf van Verolme liggen. De
oorlogsbodem, waaraan in een periode
van drieëneenhalf jaar voor honderd
miljoen gulden werd verbouwd, zou gis
teren definitief vertrokken zijn, terwijl
de feestelijke aankomst in Rio vlak
voor de Kerst zou plaats vinden. Onze
kerheid bestaat op 't ogenblik zelfs over
de vraag, of de met zevenhonderd kop
pen bemande Braziliaan voor Kerstmis
Nederland zal kunnen verlaten.
Als oorzaken van het uitstel werden
van Braziliaanse zijde in de eerste plaats
opgegeven, dat men. nog op de levering
van enkele vliegtuigen uit Engeland
wacht. Ook zou het aanvankelijke plaü
om reserve-onderdelen, gereedschappen
en wat dies meer zij, per koopvaardij
schip te laten nakomen, opgegeven zijn.
Deze voorraden, waaraan, nog een deel
ontbreekt, zouden op last van de chef
staf van de Braziliaanse marine door
de Minas Gerais moeten worden mee
genomen.
Zoals de zaken thans liggen, lijken de
schuldeisers een voorname, zo niet de
voornaamste rol bij het uitstel van ver
trek te spelen. In Rotterdam wordt ge
sproken van een aan de commandant
overgebracht dreigement, waarin gedu
peerde binnen- en buitenlandse handela
ren tot uiting zouden, hebben gebracht,
dat getracht zou worden beslag op de
geleverde goederen te laten leggen, als
niet, vóór het lichten van de ankers,
aan de verplichtingen werd voldaan. Het
aan de ketting leggen van het schip zou
als een andere mogelijkheid zijn over
wogen.
Aannemelijk is dan ook. dat de Bra
ziliaanse marine zich voor het leeuwen
deel der vorderingen aansprakelijk stelt.
Schulden, welke door bemanningsleden
van schepen worden gemaakt, behoeven
immers voor geen kapitein aanleiding
tc zijn het vertrek uit te stellen. Boven
dien is het nauwelijks te geloven, dat
de gemiddelde, in Nederland gemaakte
schuld van elk der zevenhonderd be-
manr.ingsleden een slordige duizend
gulden zou bedragen.
„Er zijn hier vreemde zaken aan de
gang geweest", vertelde een handelaar,
die veel ervaring met scheepsleveran-
ties heeft. „Wasmachines, radio's, ijs
kasten en televisie-toestellen zijn bijna
met vrachtauto's vol aan boord gegaan,
in. transito vaak. dat wil zeggen: belas
tingvrij geleverd. Het lijkt wel of de
Braziliaanse staat bij import-firma's is
geïnteresseerd. In ieder geval tolereert
hij handeltjes, die op een Nederlandse
oorlogsbodem als bijvoorbeeld de Karei
Doorman de grootste schandalen te
weeg zouden brengen. Enfin, laten we
ons troosten met de gedachte, dat het
in Zuid-Amerika ook Zuidamerikaans
„Dat de Minas Gerais nog niet ge
zonken is, is me een raadsel. Hij moet
van de kiel tot het dek boordevol met
luxe huishoudelijke goederen zitten".
Dtny Kommerkamp uit Klaren-
beek bij Zutphen liet in 1949 bi}
een feest met nog tal van andere
kinderen een ballontje op. Van
daag ging Diny trouwen in XJrs-
hult in de Zweedse provincie
Smaland met de daar wonende
Calle Hakansson, die het ballon
netje met het adres van Diny elf
jaar geleden heeft gevonden en
een briefwisseling begon, waar
uit een wederzijdse liefde ont
stond.
De secretaris-generaal van
de Ver. Naties, Dag Hammars-
kjoeld, heeft de V.N.-troepen in
Stanleystad opdracht gegeven
,,zich te verzetten tegen geweld
dadig optreden tegen individuele
personen die de Ver. Naties om
bescherming verzoeken". In een
nota, die zijn persoonlijke verte
genwoordiger in Stanleystad aan
de plaatselijke autoriteiten heeft
overhandigd, wordt krachtig ge
protesteerd tegen ,,de dreigemen
ten met represailles tegen per
sonen die normale bescherming
van alle inwoners van het land
zouden behoren te genieten".
Zoals bekend heeft o'e provinciale gou
verneur van Stanleystad gedreigd, alle
Europeanen te zullen gevangennemen
en een aantal Belgische gijzelaars terecht
te stellen wanneer Loemoemba niet op
vrije voeten komt.
Hammarskjoeld heeft de Veiligheids
raad in kennis gesteld van zijn optreden
inzake Stanleystad. De secretaris-gene
raal heeft 'bij ö'e autoriteiten in Stanley
stad eveneens geprotesteerd tegen de
wijze waarop de Ver. Naties werden in
gelicht over de voorgenomen represailles
gekoppeld aan de vrijlating van Loe
moemba die de vorm had van een
ultimatum.
Waar mogelijk zullen troepen van de
Verenigde Naties Europear-en uit de di
verse delen van de Oost-provincie naar
de hoofdstad Stanleystad begeleiden. De
volkerenorganisatie heeft reeds contact
opgenomen met de betrokken diploma
tieke missies cn voorzieningen getrof
fen voor evacuatie per vliegtuig voor hen
die dit willen.
Het aantal Europeanen in Stanleystad
wordt geraamd op 500 a 1.000 en even
veel in de rest van de provincie.
Intussen hebben de Verenigde Staten
volledig ingestemd met de arrestatie
van ex-premieir Loemoemba en alle
leden van de Ver. Naties gevraagd steun
te verlenen aan president Kasavoeboe.
Advertentie
Ook in Duitsland ondervindt
men grote overlast van de hevi
ge regenval van de laatste we
ken. Het water van de rivier de
Hase is in de buurt van Osna-
brück zo opgestuwd, dat een dijk
i* bezweken. De Hollager-sluis
werd volkomen weggespoeld en
ook het huis van de sluiswachter
en de pompkelder werden
vernield.
De Kongolese regering is gisteren be
gonnen met de blokkade van VN-trans-
porten. Een blokkade waarmee reeds eni
ge dagen was gedreigd. Vier zendingen
militaire voertuigen in verschillende de
len van het land werden door het over-
heidstransportbedrijf geweigerd. Het
hoofd van de militaire VN-missle, brig.-
gen. Rikye, bestempelde de blokkade als
de ernstigste tegenslag die het VN-optrc-
den tot dusver ten deel is gevallen. Hij
zei dat het niet kon worden getolereerd.
„De afwijzing door de regering
van de loonvoorstellen voor de me
taalindustrie is het resultaat van een
geschipper in de loonpolitiek zonder
weerga", zei gisteravond N.V.V.-se
cretaris W. F. van Tilburg in een
korte radiotoespraak (voor de
VARA) over de situatie in deze be
drijfstak. „De regering vond het
blijkbaar niet nodig om over haar
verbod tot tussentijdse herziening van
lopende collectieve overeenkomsten
verder overleg te plegen met de
Stichting van de Arbeid. Het past
blijkbaar in het denkschema van de
loonpolitieke staatssecretaris het be
drijfsleven te dirigeren en het auto
nome College van rijksbemiddelaars
aan handen en voeten te binden.
Dit college dat zich bij een vroegerë
gelegenheid nog wel eens op zijn auto
nomie beriep is thans blijkbaar vol
ledig door de regering terzijde ge
schoven", aldus de heer Van Tilburg.
„Waarom is de regering zo halsstar
rig?" zo vroeg spreker. „In de eer
ste plaats heeft zij economische motie
ven. Minister De Pous ziet zwarte on
weerswolken aan een blauwe hemel,
waaraan wij alleen maar wat witte
schapenwolkjes ontwaren. Wij, en niet
wij alleen hebben zo het idee dat hij
de zaken al te somber inziet. Natuurlijk
moet de nodige voorzichtigheid worden
betracht, maar ik durf voorspellen dat
minister De Pous met zijn verbodswet
geving elke greep op de werkelijke ont
wikkeling verliest. Dat zal weieens als
een boemerang kunnen werken."
„Als staatssecretaris Roolvink zegt,
dat anders binnen vijf maanden voor
negentig procent van de werknemers
openbreekvoorstellen op tafel liggen,
ja, dan moet men vooral met verboden
werken. Maar waar haalt de staatsse
cretaris die wetenschap vandaan? Die
moet bepaald afkomstig zijn van een
werkgever". Spreker zeide het meer
dan naïef te vinden dat de staatssecre
taris zich door zo'n opmerking laat lei
den.
,In talloze bedrijven hebben zich
spontane wilde acties voorgedaan. Daar
waar het rustig is gebleven of rustig
wordt, zullen ondershands, dus buiten
het college en de regering om, wel
oplossingen zijn gevonden. Zoals men
trouwens in een aantal andere secto
ren poogt de zaak in de hand te hou
den. Dit wordt dan het resultaat van
het ontijdig ingrijpen door de regering,
waardoor de bonafide vakbeweging dit
succes niet mag boeken. Reeds zijn er
van werkgeverszijde allerfti toezeggin
gen gedaan oni de rust te doen weer
keren. maar het legale optreden van
de bonafide vakbeweging wordt ernstig
ondermijnd". Spreker zeide geen be
hoefte te hebben om dit tc wijten aan
de nieuwe loonpolitiek. „Ondanks alle
bezwaren, die daaraan vastzitten had
ons deze moeilijkheid kunnen worden
bespaard, indien de regering met meer
soepelheid en vooral met meer tact
zou zijn opgetreden en niet zoveel weer
stand had opgeroepen door het be
drijfsleven maar steeds opnieuw in een
nauwer keurslijf te persen".
De basis van vertrouwen is zoek, zo
wel tussen de vakcentralen onderling
als tussen de regering en het bedrijfs
leven. Men wantrouwt eikaars opvattin
gen. De verhouding in de bedrijven
tussen werkgevers en werknemers wor
den kapot gemaakt, er ontstaat een wil
de ontwikkeling op het loongebied, die
op een chaos moet uitlopen. Dit is een
uiterst ernstige zaak. Levensgevaarlijk
voor alle partijen, die hiermee te ma
ken hebben. Het loongebouw, dat door
de jaren heen met zoveel zorg is opge
bouwd, wankelt. Dat is dan het resul
taat van het eigenzinnig optreden van
deze regering", zo besloot de heer Van
Tilburg zijn toespraak.
Advertentie
GORDIJNSPIRAAL
met de originele onderdelen
]-[ET belangrijkste kenmerk van
het vliegtuig is wel de grote
snelheid die kan worden bereikt.
Een modern passagiersschip vaart
met een snelheid van 45 km per
uur over de wereldzeeën, het ver
keer te land met auto en trein
bereikt snelheden tot maximaal
150 km per uur. Een modern
straalvliegtuig daarentegen, zoals
de door de K.L.M. gebruikte Dou
glas DC-8, kruist met een snelheid
van 850 km per uur en legt de af
stand AmsterdamNew York in
ongeveer 8 uur af. Rekening hou
dend met het plaatselijk tijdsver
schil staat men des zomers 2 uur
na vertrek reeds aan de overzijde
van de Oceaan!
Militaire vliegtuigen als de Lock
heed F-104 „Starfighter" vliegen op
het ogenblik met snelheden van meer
dan 2000 km per uur. d.w.z. meer
dan tweemaal sneller dan het geluid.
Men schat dat deze vliegtuigen in de
Westelijke wereld ca. 1500 uur per
dag supersoon (d.w.z. sneller dan het
geluid) vliegen.
De wedijver op
het gebied van de
wapens is de voor
naamste drijfveer
voor de bouw van
steeds snellere mi
litaire vliegtuigen.
Het civiele lucht
verkeer heeft tot
nog toe de militai
re ontwikkelingen
echter op de voet
gevolgd, omdat ge
bleken is dat snel
ler luchtvervoer
ook goedkoper ver
voer betekent.
DE SCHRIJVER
Ir. H. Wittenberg werd gebo
ren op 11 december 1925 te
's-Gravenhage. In 1948 behaalde
bij het diploma voor Vliegtuig-
bouwkundig ingenieur ann de
Technische Hogeschool te Delft.
In 1950 trad bij in dienst als
wetenschappelijk ambtenaar bij
de onderafdeling der Vliegtuig-
bouwkunde aan genoemde Hoge
school. In 1954 werd hij benoemd
tot lector aan deze onderafdeling,
waar zijn werkzaamheden in bet
bijzonder betrekking hebben op
het onderwijl en onderzoek be
treffende de prestatie* en voort
stuwing van vliegtuigen en ra
ketten.
Een passagiers
schip, ingericht
voor 1400 passa
giers, brengt per
jaar b.v 39.000 per
sonen over de At
lantische Oceaan.
Een vliegl
Douglas
gericht voor slechts
140 npssagiers, vcr-
voefi per jaar op
zelfde traject het dubbele aantal men
sen 78000.
Een nog grotere produktie zal mo
gelijk worden met de supersone ver
keersvliegtuigen, waarvan de ontwik
keling thans wordt voorbereid. Deze
vliegtuigen zullen met een snelheid
van 2000 3000 km per uur door
het luchtruim kruisen en een vlucht
over de Atlantische Oceaan zal met
deze vliegtuigen slechts 2& uur ver
gen!
Ondanks de hoge aanschaffings- en
exploitatiekosten van deze zeer snelle
vliegtuigen, die men over 10 a 15 jaar
op de luchtlijnen verwacht, zal dank
zij de veel grotere productie toch een
vermindering van de kosten per ver
voerde passagier worden bereikt.
Moet de tot nu toe genoemde snel
heid van 2000 a 3000 km per uur wor
den beschouwd als de hoogste snel
heid, waarmede de mens zich zal ver
plaatsen? Het antwoord op deze vraag
luidt ontkennend, omdat reeds op dil
ogenblik wordt gewerkt aan projec
ten, die belangrijk hogere snelheden
mogelijk zullen maken.
Een zeer belangrijk probleem bij d'
ontwikkeling van deze zeer snelle
luchtvaartuigen is het optreden van
de aërodynamische verhitting. Indien
een lichaam zich met grote snelheid
door de lucht bewéegt. ontstaat vóór
het lichaam een opstuwing van de
lucht. Deze stuwing gaat gepaard met
een verhoging van de temperatuur
van de lucht. Verkrijgt de lucht bij
een snelheid van 3000 km per uur door
de stuwing reeds een temperatuur van
300° C, bij 15000 km per uur is de
ze temperatuur zelfs 4000° C. Tegen
dergelijke hoge temperaturen is geen
enkel thans bekend constructiemateri
aal bestand. Voor het vliegen in de
dichte onderste lagen van de atmos
feer, waarin de huidige vliegtuigen
zich voortbewegen, kan dan ook wor-
Teden hoest cn Ko^zlpir
Uitwerking frappant
De maharadja van Sikkim, een
Indiaas protectoraat in het Himalaya
gebergte, heeft meegedeeld dat India
heeft toegestemd een strijdmacht voor
Sikkim te vormen. Deze strijdmacht zal
worden ingeschakeld bij de verdediging
van de grens tussen Sikkim en Tibet.
De heer en mevrouw
Dobma (76 en 73 jaar) uit
Uithuizen zijn gistermiddag
met de Maasdam naar
Amerika vertrokken voor
een bezoek aan hun zeven
jaar geleden geëmigreerde
dochter. Jarenlang hebben
zij voor die reis gespaard,
maar kort geleden werd
het hun duidelijk dat er
nooit voldoende geld zou
komen. Mevrouw Dobma
schreef aan de stichting
„Wij komen," dat ze er
mee ophield en zich neer
legden bij het feit dat haar
man en zij hun dochter
nooit meer zouden zien. De
stichting dacht daar anders I
over en bood het bejaarde
echtpaar een retourtje
Amerika aan. De heer
Dobma had tot dusver de
grootste reis gemaakt van
hen beiden: naar Utrecht,
toen hij onder de wapenen
moest
Het K.L.M.-toestel naar
Turkije heeft gisteren een
extra landing moeten ma
ken in Bazel om 25 ampul
len konakion. een synthe
tisch vitamine (K-één), op
te halen, welk geneesmid
del dc doktoren dringend
hebben voorgeschreven aan
het Turkse staatshoofd ge
neraal Gurscl. De generaal
Is na een beroerte aan de
linkerzijde van het lichaam
gedeeltelijk verlamd.
I De „Ernstige cavalier"
van Frans Hals, die woens
dag bij de verkoping in
Londen ruim 1,9 miljoen
opbracht, blijkt te zijn ge
kocht door Alfred Allnatt.
eigenaar van een Londense
bouwonderneming. Hij was
tevens dc koper van Ru
bens' „Aanbidding der Wij
zen uit het Oosten," waar
voor hij 2,75 miljoen gulden
neertelde, het hoogste be
drag dat ooit op een vei
ling voor een schilderij be
taald werd.
I Het verplegend perso
neel in 150 Japanse zieken
huizen heeft gisteren het
werk neergelegd om kracht
bij te zetten aan eisen
voor loonsverhoging cn be
tere arbeidsvoorwaarden.
Alleen voor noodgevallen
is personeel in de zieken
huizen achtergebleven.
De Deense premier,
Kampmann, Is door de
„Ombudsmand" (parle
mentair commissaris op
dc vingers getikt omdat
hij tijdens dc verkiezings
campagne een persoonlijk
schrijven tot de kiezers
heeft gericht op papier dat
de officiële merken van
zijn bureau droeg en waar
onder ook zijn handteke
ning stond. Een kiezer
heeft zich daarover be
klaagd en het was de taak
van de Ombudsmand de
premier daarover te onder
houden.
Het Oostduitse commu
nistische blad Das Volk
schrijft dat het spelen met
oorlogsspeelgoed moet wor
den aangemoedigd. AI het
speelgoed, waardoor het le
ger een plaats krijgt In de
harten van kinderen, is een
bijdrage voor de verdedi
ging van de vrede, aldus
Das Volk.
Aan het Amerikaanse
raketgenootschap is een
ontwerp voorgelegd voor
een vliegtuig dat met der
tig passagiers in één uur
en dertig minuten van New
York naar Melbourne in
Australië vliegt tegen gerin
gere kosten dan nu het ge
val is. Het Amerikaanse
ontwerp is gebaseerd op
vroegere ontwerpen van dr.
Walter Dornberger, die In
de oorlog directeur van
het Duitse raketteninstituut
was.
Onder de West-zeeuws-
vlaamse bevolking bestaat
ongerustheid over een reeks
inbraken die de afgelopen
nachten op verschillende
plaatsen zijn gepleegd en
waarbij soms flinke bedra
gen zijn verdwenen. De po
litie heeft verklaard dat dc
mensen niet de nodige
maatregelen nemen om
binnendringen te voorko
men en heeft erop aange
drongen die maatregelen
voortaan te treffen.
I Amerlka's toekomstige
„first lady", mevrouw Ken
nedy, heeft gisteren een be
zoek van ruim een uur ge
bracht aan mevrouw Eisen
hower In het Witte Huis.
Mevrouw Elsenhower liet
haar gast de presidentiële
woning zien, waar deze de
twintigste januari In zal
trekken. Mevrouw Kennedy
had juist de kraamkliniek
verlaten.
I Met een rrote receptie in
het koninklijk paleis te
Brussel zijn vandaag de
feestelijkheden ter gelegen
heid van het huwelijk van
koning BoudewIJn en dona
Fablola begonnen, dat don
derdag zal worden voltrok
ken. Meer dan 3.000 gas
ten, van diplomaten tot be
kende sportflguren, zouden
vanmiddag In de grote za
len van het palels door de
Belgische vorst en zijn
verloofde worden ontvan
gen.
468) We hebben gezien, dat ons oog
gevoelig is voor golflengten, welke
variëren van 400 tot 800 milliocnste
millimeter en dat zich daartussen alle
door ons waargenomen kleuren en
kleurschakeringen bewegen. Maar
gesteld nu eens, dat ons gezichts
vermogen in staat zou zijn ook golf
lengten van een paar duizendste
millimeter méér of minder waar te
nemen? Om het eens uit te drukken
in het radiojargon van onze dagen,
zou in dat geval gesproken kunnen
worden van een verbreding van onze
„kortegolf band", waardoor aanzien
lijk méér verschijnselen in de natuur
binnen de kring van onze directe
waarneming zouden komen te liggen.
Zo vreselijk boud
is deze veronder
stelling niet. omdat
Inderdaad bij dieren
is geconstateerd dat
zij verschijnselen
waarnemen die Voor
ónze zintuigen on
toegankelijk zijn.
Maar goed. laten
we dus eens pro
beren aan te nemen dat onze ogen
gevoelig zjjn voor het ultraviolette
licht, dat stralen heeft met een nog
kleinere golflengte dan het zichtbare
violet, en dat we ook het ultrarode
licht zouden kunnen zien, waarvan
de golflengte wat groter is dan het
zichtbare rood. Wat zouden we dan
waarnemen?
Om te beginnen zouden we des
nachts, zonder hulp van maanlicht of
kunstmatige lichtbronnen, kunnen
zien, zoals het thans ook mogelijk is
in het donker met voor ultrarood ge
voelige platen te fotograferen. Maar
dat Is nog niet eens het wonderlijk
ste. We zouden ook In staat zijn
dwars door sommige vaste stoffen
heen te kijken, bjjv. door een ebonle-
ten plaat, want deze laat de ultra
rode stralen door.
Voorts zouden verschillende stof
fen, die ons thans gekleurd toeschij
nen, totaal kleurloos worden, terwijl
andere stoffen die naar onze mening
momenteel geen kleur bezitten, fraaie
kleuren zouden krijgen zoals bijvoor
beeld het thans helder schijnende
benzol of de witte naphtallne.
Maar onze mogelijkheden met het
ultraviolet gaan nog verder. Staven
zwarte lak van verschillende samen
stelling zouden zich aan ons vertonen
als even zovele verschillende ge
kleurde laksoorten. En vervalsingen
in brieven of kwitanties, „geheim
schrift" in onzichtbare inkt, knoeie
rijen in schilderijen
van oude meesters,
niets van dit alles
zou voor onze ogen
verborgen blijven,
wijl wjj er, bU wjjze
van spreken, dwars
doorheen zouden
kijken. Thans moe
ten al deze geheim
zinnigheden door de
ultraviolet-lamp aan het licht worden
gebracht.
We zouden op dit terrein nog ver
der kunnen fantaseren, doch wanneer
u uit deze eenvoudige voorbeelden
de overtuiging hebt gekregen dat de
mens met zijn zintuigen slechts een
déél van de hem omringende wereld
kan waarnemen en dat er buiten dit
waargenomene nog aanzienlijk méér
bestaat, bent u tot dezelfde conclusie
gekomen ala de moderne wetenschap
en dus moeten we het daar voorlopig
maar bU laten, opdat we ons weer
eens op een andere strijdvraag kun
nen werpen, nl. wie de lucifer heeft
uitgevonden.
Daarover een volgende keer!
den gesproken van een warmtebarriè-
re, die het bereiken van snelheden
groter dan b.v. 5000 km per uur zeer
moeilijk zal maken.
De warmtebarrière kan echter wor
den vermeden door zeer hoog te gaan
vliegen. De lucht is daar zo ijl dat
warmteontwikkeling niet langer in
ernstige mate optreedt. De lucht be
zit dan echter ook niet voldoende
dichtheid om een vleugel de draag
kracht te doen leveren, die nodig is
om het vliegtuiggewicht te dragen. Op
deze grote hoogten beschrijft het
luchtvaartuig daarom een beweging
overeenkomend met die van een ra
ket. De luchtvaart gaat daarbij over
in de ruimtevaart.
Het bekende Amerikaanse experi
mentele vliegtuig North American X-
15 zal een snelheid kunnen bereiken
van 7000 km per uur op vlieghoogten
tot 200 km. Dit bemande vliegtuig
wordt vanaf een moedervliegtuig ge
lanceerd; de raketmotoren versnellen
het in korte tijd tot grote snelheid.
Daarna beschrijft het vliegtuig in de
zeer ijle atmosfeer een boogvormige
baan op dezelfde wijze als een weg
geworpen steen. Met een nog grotere
snelheid zal worden gevlogen door de
inzittende van de bemande satelliet,
die de Amerikanen in het komende
jaar hopen te lanceren (project „Mer
cury"). Een dergelijke satelliet vliegt
met een snelheid van 28000 km per
uur in 1 Vi uur één
maal de gehele
aardbol rond.
Bij de terugkeer
naar de aarde
dringt de satelliet
met grote snelheid
de lagere, dichte
luchtlagen van de
atmosfeer binnen.
Het optreden van
ae/odynamische
verhitting, zij het
gedurende een kor
te tijd, is dan on
vermijdelijk. Voor
de genoemde „Mer-
cury"-satelliet is
een oplosing tegen
een te grote ver
hitting gevonden
door aan de voor
zijde van het vaar
tuig een bescher
mend schild aan te
brengen, dat bij de
terugkeer gedeelte
lijk wegsmelt. Een
belangrijk deel van
het moderne lucht
vaartkundig onder
zoek is thans gericht op het vinden van
een betere oplossing voor de veilige
terugkeer naar de aarde.
De moderne rakettechniek maakt
het ook mogelijk snelheden te berei
ken, die voldoende zijn om aan de
aantrekking van de aarde te ontsnap
pen en de ruimte in te vliegen, b.v.
naar de maan en de dichtbijzinde
planeten. Hiervoor is een snelheid van
40.000 km per uur of hoger noodza
kelijk. Thans zijn de ruimteverkenners
nog onbemand en slechts volgepakt
met instrumenten. Het genoemde pro
ject „Mercury" van dc Amerikanen
is er echter vooral op gericht om na
te gaan in hoeverre de mens ge
schikt is om als bestuurder van een
toekomstig ruimtevaartuig op te tre
den.
Onwillekeurig rijst de vraag of de
mens wel bestand is tegen de enor
me snelheden, die bij lucht- en
ruimtevaart binnen het bereik van de
technische mogelijkheden komen.
Indien de mens zich bevindt in een
omgeving met een voor hem passen
de luchtdruk en temperatuur die op
kunstmatige wijze in het lucht- of
ruimtevaartuig moet worden gescha
pen wordt geen enkele hinder van
extreem hoge snelheden ondervonden,
mits deze snelheid constant is. Groeit
de snelheid echter met de tijd aan of
neemt zij af, zodat een versnelling of
vertraging optreedt, dan onstaan t.g.
v. de traagheidskrachten verstoringen
in de bloedsomloop en de ademhaling,
die in extreme omstandigheden tot
de dood kunnen leiden. Bemande
ruimte vaartuigen zullen daarom steeds
relatief langzaam moeten worden ver
sneld in de start en vertraagd in de
landing.
Ook indien de aarde door de steeds
toenemend vliegsnelheden zo klein is
geworden dat de afstanden tussen de
grote steden in enkele -reisuren kun
nen worden overbrugd, zal 3e ruim
tevaart het streven naar hogere reis-
snelheden blijven bestendigen. Bij de
huidige stand van de techniek zal een
toekomstige retourreis naar de
dichtstbijzijnde planeten Mars of Ve
nus verscheidende jaren duren, ter
wijl de afstand tot de dichtstbijzijnde
sterren zplfs zodanig groot is dat de
ze thans nog als geheel onbereikbaar
moeten worden beschouwd. Slechts
reissnelheden zo groot als de licht
snelheid 300.000 km of wel 7 maal
rond de evenaar per seconde zullen
de reisduur tot de naaste buren van
ons zonnestelsel van vele eeuwen tot
enkele jaren kunnen doen verkleinen.
Wij kunnen niet voorspellen waar
de technische mogelijke grens voor de
snelheid van ruimtevaartuigen zal lig
gen. Is de mens gebonden aan dit
planetenstelsel, of zullen nu nog voor
ons verborgen mogelijkheden in de
natuur worden ontdekt, die ook ande
re zonnestelsels bereikbaar maken?
Een ieder die dit laatste voor een on
mogelijkheid houdt, doet er wellicht
goed aan te bedenken dat nog in de
vorige eeuw de geleerden op toen
maals wetenschappelijke gronden be
wezen, dat het vliegen onmogelijk
was!
■iT\
