1
SCHERPE KRITIEK OP
KRONIEK EUROPESE INTEGRATIE
Engels primaat hartelijk
ontvangen door paus
METAALLONEN
Enkele kanttekeningen
LOONPOLITIEK MOET BIJSTUREN
BETEKENIS VAN PRODUKTIVITEIT
WINSTDELING
Aarzeling
WITTE KRUIS
Ds. W. A. Zeydner morgen
zeventig jaar
BOFKFNHOF.K
Ds. De Bres naai
de Maori's
s
ONZERZIJDS
De moeilijkheden rond de lonen in de
metaal bereiken dezer dagen een climax.
Naar het oordeel van Het Parool bergt
de voorlopige weigering van het College
van Rijksbemiddeluars om de voorstellen
van de metaal goed te keuren allerlei ge
vaarlijke consequenties in zich. „De werk
gevers", zo schrijft dit blad, „kunnen, in-
J^E loonpolitiek in Nederland is op het ogenblik volop en ernstig in dis
cussie. Dit klinkt niet als een bijzonderheid, omdat er eigenlijk al ander
half jaar lang, sinds de invoering van de gedifferentieerde loonpolitiek, over
het loonbeleid in Nederland gediscussieerd wordt.
Als we echter opmerken, dat er juist nii volop en ernstig gediscussieerd wordt
over deze zaak, dan bedoelen wij te wijzen op het hoogtepunt, dat deze
discussie langzaam aan gaat bereiken.
De eerste fase is achter de rug, zodat de loondeskundigen nu terecht over
enige ervaring beschikken. Eén ervaring, die van veel belang zal blijken bij
het uitstippelen van de beleidslijnen voor de tweede fase. De regering heeft
daartoe aan de Sociaal-Economische Raad om advies gevraagd. Terwijl het
beraad In de speciale commissie van de S.E.R. plaats vindt, wordt er ook
In de kring van het organisatieleven druk gediscussieerd over hoe het thans
is met het loonbeleid en hoe het in de toekomst zal moeten.
Donderdag heeft het Verbond van Prot. Chr. Werkgevers in Nederland een
speciale werkvergadering aan dit onderwerp gewijd en vandaag vergadert in
Utrecht de Vereniging voor Staathuishoudkunde, waar drie loondeskundigen
van naam hun mening geven over de loonvorming In Nederland, namelijk
prof dr. H. J. Witteveen, hoogleraar in de staathuishoudkunde te Rotterdam,
drs. J. W. den Uyl, directeur van de dr. Wiardi Beckmanstichting en drs. J.
H. Derksen, oud-secretaris van de r.k. werkgeversorganisatie.
Wie van de pre-adviezen van deze drie sprekers heeft kennis genomen, heeft
op kunnen merken, dat men het in ieder geval op één punt wel met elkaar
eens is, namelijk op het punt, dat de vrijere loonpolitiek nog onvoldoende vrij
is en dat de produktiviteitsnorm te absoluut gehanteerd wordt.
Het gesprek tussen regering en vakraad voor de metaalindustrie over een
eventuele loonsverhoging in deze bedrijfstak is een sprekend voorbeeld van
deze geringe vrijheid. Tot driemaal toe had er In één week tijds een dergelijk
gesprek plaats, waarbij de regering zich rechtstreeks bemoeide met de loon-
hoogte in deze bedrijfstak met terzijde dringing van het College van Rijks
bemiddelaars.
En wat de produktiviteitsnorm betreft: het is een publiek geheim, dat er
om de onderhandelingstafel meer van een bepaald percentage voor loonsver
hoging uitgegaan wordt om daarna naar een bepaalde produktiviteits-
„ruimte" toe te redeneren, in plaats van eerst de produktiviteit te bereke
nen om daarna te zien of er wat met de lonen kan gebeuren.
Nu kan men nog lang blijven praten over kinderziekten en begin moeilljk-
heden van de vrijere loonpolitiek, maar met alle waardering voor de moed
van de huidige regering, die de eerste stap op de weg naar een nieuwe loon
politiek heeft gezet, moet er nu toch geconstateerd worden, dat een koers
wijziging noodzakelijk is gebleken.
TAAT bij een andere en betere koersbepaling van de vrijere loonpolitiek de
productiviteitsontwikkeling toch een belangrijke, zij het niet alles over
heersende factor zal blijven spelen, is zonneklaar. Om de onderhandelings
tafel sullen werkgevers en werknemers in een bedrijfstak echter meer de
gelegenheid moeten hebben, het totale complex van factoren, dat de positie in
een bedrijfstak bepaalt, bij de beoordeling van de mogelijkheid tot loons
verhoging te betrekken.
Wat betreft de factor produktiviteit, is met name in de afgelopen periode
van de vrijere loonpolitiek van werkgeverszijde de vraag opgeworpen, of
men bij de stijging van de produktiviteit geen onderscheid zal moeten maken
tussen arbeids- en kapltaalsproduktiviteit. Of anders gezegd: moet niet nage
gaan worden, of de produktiviteit is gestegen, omdat de werknemers een
grotere prestatie hebben geleverd, èf omdat de leiding van de onderneming
is overgegaan tot de aanschaffing van kostbare machines, welke de produktie
per man hebben doen toenemen.
Het Centraal Bureau voor de Statistiek houdt bij het opstellen van de pro-
duktivlteltscijfers met deze achtergrond geen rekening en het zal ook een
moeilijke zaak zijn om per bedrijfstak dit onderscheid bij het opstellen van
de produktiviteitscijfers te maken.
Ongetwijfeld zal deze aangelegenheid ook aan de orde komen bij de vaststel
ling van het S.E.R.-advies aan de regering over het te voeren loonbeleid in de
tweede fase van de vrijere loonpolitiek.
Wij zouden hier willen opmerken, dat bijna alle produktiviteitsstijging tot
stand komt dank zij rationalisering en mechanisering van het produktlepro-
ces door de ondernemer zelf. Maar de grotere produktiviteit, die hiervan het
gevoler Is, blijft ook dan toch het resultaat van de samenwerking tussen de
factor arbeid en Kapitaal. Zou men de rechten van de werknemer op een
deel van deze produktiviteitsstijging willen ontkennen, dan zou dit principieel
betekenen, dat de arbeider nooit de vruchten zou kunnen plukken van do
technische vooruitgang.
Overigens zij wij van mening, dat al zal men er voor moeten waken dat de
produktiviteitsnorm bij de onderhandelingen per bedrijfstak niet te absoluut
wordt gesteld, deze norm toch. nationaal-economisch gezien, wel van groot
belang blijft. De gemiddelde stijging van het loonpeil zal macro-economisch
toch gelijke tred dienen te houden met de ontwikkeling van de pro
duktiviteit. j_ aaoorkruisi. novcnaien is i
De voornaamste taak van de toetsende instanties zal naar ons gevoelen in de conjnncUlurwin4len in de Vorm van vaste
toekomst dan ook niet moeten zijn het nagaan of een loonvoorstel tot in allo i00nsverh0gingen uitermate gevaarlijk. Nog
details wel beantwoordt aan algemene normen. Veel meer zal het er slechts gect1„jn9 bewezen of die voorgegeven
om moeten gaan. of te hoge loonsverhogingen of te Ingrijpende verbeteringen produktiviteitsatijging in de metaalindustrie
van de arbeidsvoorwaarden niet het algemeen sociaal-economisch beleid in
gevaar brengen en daarom omgezet zullen moeten worden in beperktere ver
beteringen, gepaard gaande met prijsverlagingen.
Deze prijsverlagingen zullen het immers voor zwakkere bedrijfstakken moge
lijk maken de ontwikkeling van het loonpeil, met behulp van beperkte prijs
stijgingen voorzichtig te volgen, zonder dat hiervan inflatoire gevolgen te
wachten zijn.
Met prof. dr. J. E. Andriessen, die zich over dit onderwerp uitsprak op de
werkvergadering van het Verbond van Prot. Chr. Werkgevers, zijn wij van
mening dat de Nederlandse werkgevers in het belang van onze loonpolitiek,
tot deze solidariteit bereid zullen moeten zijn.
TEGENOVER de vraag van werkgeverszijde, of de werknemers wel recht
A hebben op loonsverhogingen op grond van de toegenomen kapltaalspro
duktiviteit (aanschaffing van machines) wordt van werknemerszijde
wi) mrnrn niet ten onrechte) de vreet (eeteld, of de gelden nit de *«*ltj<e-
winst, welke asngewend worden voor investeringen ook niet ten dele son
de werknemer, toekomen. Zooden de arbeiders geen aandeel moeten hebtan
In deae Investeringen- Hier wordt het vraagstuk van de
raakt, waaraan men bij de vernieuwing van de loonspelregels ook niet voor
bij zal kunnen gaan.
De voonitter van de K.A.B.. de heer J. A. Middelhuls. heeft onlangs hiervoor
bijzondere aandacht gevraagd. Hij was van mening, dat de werkgevers de
aanspraken van de arbeiders liever afkopen met enkele procenten loons
verhoging dan dat men over gaat tot een goed gereglementeerde winstdaling.
De heer Middelhuis voegde hieraan zelfs nog toe. dat mocht de bereidheid
bii dc werkgevers om op korte termijn in deze richting te gaan niet aan
merkelijk groter worden, het dan onvermijdelijk zal zijn. dat hiervoor in de
lonen compensatie zal worden gezocht. Op het terrein van de lonen kan de
vakbeweging haar wensen kracht bijzetten, maar op het punt van de winst
deling veel minder.
Winsten worden echter per onderneming en niet per bedrijfstak gemaakt.
Hus wil het in Nederland ook tot een behoorlijke regeling van wlnstdeiingen
in de bedrijven komen, dan zal men onvermijdelijk meer de kant op moeten
van de ondernemlngsgewlj*e differentiatie op loonrebied. In dit kader zouden
dan allerlei vormen van spaarregelingen en winstdelingen in te bouwen zijn. j
Dat men ook in werkgeverskring de gedachten in deze richting laat gaan.
bleek uit de stellingen, welke de heer H. H Wemmers. directeur van de
Staatsmijnen op de ledenvergadering van het Verbond van Prot. Chr. Werk-
gevers heeft verdedigd. Hij was van mening, dat wellicht een grotere vrijheid
voor het loonbeleid ook aangewend zou kunnen worden om de lonen door de
ondernemingen zelf te laten bepalen. Daaraan zouden dan door de be
trokken bedrijfstak of op grond van een algemeen geldend minimum-loon
grenzen gesteld kunnen worden.
De vakbeweging zal dan naar onze mening echter goed dienen te beseffen,
dat. wil men op het gebied van winstdelingsregelingen tot goede resultaten
komen, het accent minder zwaar dan thans wel geschiedt bij de lonen gelegd
zal dienen te worden.
Resolutie I.C.V.-conferentie:
(Van onze correspondent in Bonn)
De tweedaagse conferentie van de
„Europese organisatie van het inter
nationaal christelijk vakverbond"
(zetel Brussel) in Bonn, waaraan
werd deelgenomen door rond 200
christelijke (d.w.z. katholieke zowel
als protestantse) vakbondsleiders uit
de zes landen der E.E.G. en uit,
Zwitserland en Oostenrijk is geëin
digd met de aanneming van een
resolutie, die twee dagen voor het
dien hel tot een definitieve .Ikenrin, nn "f1? va" de E.e G -topconferentie in
het door hen en de werknemers bereikte i Par'Js enige harde critiek oefent
■kkoord ,ou komen, .ieh n.luurlijk aan op dc ?anS van zaken bij de Euro-
deae bealia.in, houden. Dit ,ou ook de nor-pese integratie, en tevens het Stand-
male ,ang van „keu .ijn, ond.nka de PUM.fer christehjke werknemers ten
dan te verwachten arbeidsonrust. Veel
werpen de oneerlijkheid en het ana-
chronisme van de neoliberale politiek". I
die het Westen inspireert en die ..zo;
snei mogelijk moet worden herzien".
waarschijnlijker lijkt het ons, dat de werk
gevers, althans zeer velen onder hen, een
heel andere weg zullen inslaan en rustig
overgaan tot het uitbetalen van de over
eengekomen loonsverhoging, ook al hebben
rijksbemiddelaars daaraan hun goedkeu
ring onthouden. Welke vorm de werkge
vers daarvoor eventueel zouden kiezen is
ons uiteraard geheel onbekend, maar ook
hier zal zeker de spreekwoordelijke waar
heid opgaan, dat, waar de wil is, de weg
zonder moeite wordt gevonden. Zij zouden
zich b.v. aan de suikerverwerkende indus
trie kunnen spiegelen. Deze betaalt, zoals
algemeen bekend is, zonder dat er een
haan naar kraait, al enkele maanden een
overeengekomen loonsverhoging in volle
omvang uit, ondanks het feit, dat rijksbe
middelaars haar tot de helft hadden terug
gebracht. In deze bedrijfstak heeft men er
nl. dit op gevonden, dat de werkgevers
dat deel van de loonsverhoging, dat wèl
ii goedgekeurd, gewoon uitbetalen als loon,
maar het restant als een „voorschot", over
de terugbetaling waarvan niemand zich erg
druk schijnt te maken. Opvallend is, dat
de looncontroledienst ondanks dit alles nog
steeds geen aanleiding heeft gezien op te
treden tegen een industrie, die openlijk
heeft aangekondigd de overeengekomen,
niet goedgekeurde loonsverhoging te zullen
uitbetalen. Of deze dienst ook passief zal
blijven, wanneer zich in de metaalindustrie
soortgelijke ontwikkelingen gaan voor
doen?"
Dit zegt het Algemeen' Handels
blad: „Wij koesteren geen onverdeelde
bewondering voor de nieuwe loonpolitiek
die naar wij vrezen wat overhaast is inge
voerd, op een tijdstip waarop de conjunc
tuur reeds het evenwicht op de arbeids
markt verbroken had. Om nu echter de
spanningen in dc metaalindustrie geheel
toe te schrijven aan die loonpolitiek, zo
als Het Parqoi deed. lijkt ons wel een zeer
gratuite bewering. Ook bij de oude loon
politiek waren ongetwijfeld zulke spannin
gen onder die omstandigheden opgetreden.
Indien men die nieuwe loonpolitiek aan
vaardt (zoals het NVV ook heeft gedaan)
en het spel volgens de spelregels ook
al zijn die op sommige punten niet ideaal
te noemen meespeelt, kan men op een
ogenblik deze spelregels niet eenzijdig op-
zijschuiven. Hierdoor kunnen in deze
„boom"-tijd de sluizen voor conjunctuur-
loonsverhogingen wijd opengezet worden.
Ook wanneer de omstandigheden in de be
trokken tak van industrie sedert het vorig
jaar belangrijk zijn veranderd, zodat
openbreken „redelijk" zou kunnen worden i
genoemd, dan nog blijft ltet ook redelijk,
dat men hierdoor niet de regeringspolitiek
doorkruist. Bovendien is een uitdeling van
aanzien van de opbouw van Europa
nader preciseert
De Europese organisatie van het
I.C.V."die in 1953 werd opgericht en
in Bonn haar eerste conferentie hield,
legde er de nadruk op, dat de opbouw
van Europa niet mag worden gezien
buiten- het internationale verband. ..Te
genover een uitdagend communisme",
aldus de resolutie, ..staat een westelij
ke wereld, die is verdeeld en welker
economische systemen niet in staat zijn
om het economische leven die harmo
nieuze en- sterke groei te geven, die
noodzakelijk is voor de verhoging van
het levenspeil en de opbloei van de
niet-geïndbstrialiseerde landen".
De conferentie (die voor de K.A.B.
werd bijgewoond door de heren Lely-
veld, Coppes. Mertens en Alders er
voor het C.N.V. door de heren Bak
ker, Stokman, De Graaf en Van der
Mei. terwijl voor de „Euratom"-com-
missie aanwezig was het Nederlandse
lid mr. Sassen) miskende niet de posi
tieve resultaten van de Europese ge
meenschappen, doch stelde evenwel na
drukkelijk vast dat de huidige toestand
wordt gekenmerkt door een zekere aar
zeling bij d<e verwezenlijking van de in
tegratie. Politieke eenmaking is niet
het logische slot van economische in
tegratie. Zij is van het slagen der eco
nomische eenwording in grote mate af
hankelijk. Om door politieke impulsen
de economische integratie nieuwe stoot
kracht te geven, acht de „Europese or
ganisatie van het I.C.V." het houden
van regelmatige bijeenkomsten van de
staatshoofden voorbereid door een
politiek secretariaat (zoal6 de Franse
president De Gaulle zich dit voorstelt)
noodzakelijk. Voor de democratische
controle op de gemeenschappelijke in
stelling is versterking van het Europe
se parlement nodig.
De Europese economie moet „beslist
gemeenschappelijk" worden, menen de
christelijke vakbondleiders in hun een
stemmig aangenomen resolutie. Zij ver-
Advertentie
DE echte PIJNSTILLER
Een maand gaat snel voorbij FNeem
de angst voor nare dagen weg door
Witte Kruis in huis
te nemen.
tabletten, poeders
of cachets.
een werkelijke „Mehrergiebigkeit" van de
arbeid en kapitaal is dan wel of de gro
tere winsten een gevolg zijn van de con
junctuur, die te onzent nog gestimuleerd
wordt doordat de Duitse metaalindustrie or
ders hier te lande onderbrengt, die bij
een kleine kentering van de conjunctuur
natuurlijk als sneeuw voor de zon ver-
Eisen
ecu gemeenschappelijke conjunc-
tuurpolltiek, b. coördinatie van de in-
esterlngspolltlck, c. creatie van een
Europees monetair fonds, d. compense
rende machtsmiddelen tegen kartelvor
ming en concentraties, e. een harmo
nieuze ontwikkeling van de verschillen
de gebieden in Europa (b.v. Noord-Ita-
lie in vergelijking tot Zuid-Italie), f. een
gemeenschappelijke energiepolitiek en
g. een gemeenschappelijke politiek te
genover de ontwikkelingslanden.
Wat deze economische groepen in
Europa betreft, weigert de „Europese
organisatie van het I.C.V." vooralsnog
te spreken over een „verdeling van
Europa". Zij meent, dat elke groep
van landen zich maar zo moet ontwik
kelen als dit het beste is, zij acht het
evenwel onontbeerlijk, dat de beide
groepen elkaar wederzijds accepteren
en samenwerken, niet alleen op het ge
bied der handelsbetrekkingen maar ook
in de gemeenschappelijke defensie van
de vrije en hulp aan de „derde we-
ried" (de ontwikkelingslanden).
Sociaal plan
Tenslotte eiste de resolutie de opstel
ling van een sociaal plan, dat de garan
tie moet scheppen voor een gestadige
verhoging van de levensstandaard en
een volledige werkgelegenheid. In con-
creto moet worden gestreefd naar har
monisatie van de lonen, de sociale stel
sels, de arbeidsduur en arbeidsvoor
waarden en de vakopleiding. De confe
rentie stond onder leiding van de presi
dent van de „Europese organisatie van
het I.C.V.", de Belg Auguste Cool. Re
devoeringen werden gehouden door de
Fransman Theo Braun (wiens voor
dracht de basis legde voor bovenge
noemde resolutie), en door de Belg
August Vanistendael, secretaris-gene
raal van het I.C.V. over de verantwoor
delijkheid van de christelijke vakbewe
ging in Europa voor de (rest van de)
wereld.
Er wordt tegenwoordig erg veel verlangend over vrede ge
sproken. Maar we vergeten dat al heel aan het begin van de
menselijke geschiedenis het woord „vijandschap" staat ge
schreven, een vijandschap die door God zelf werd ingesteld.
„Ik zal vijandschap zetten tussen u en tussen deze vrouw",
zegt God tot de slang en sindsdien is er altijd vijandschap
geweest tussen hen die luisteren naar de influisteringen van
de slang en hen die luisteren naar de zachte stem van God.
Deze vijandschap komt niet door een compromis tot vrede,
noch door gesprekken, slechts door de volkomen overwinning
van God.
Als de engelen daarom met de kerst zingen: „Vrede op
aarde", dan is dat geen goedkope vrede op betalingsvoor
waarden, ook geen vrede door overleg. Het is een vrede die
door strijd bevochten moet worden.
Als Christus zegt dat wij moeten „strijden, om in te gaan",
bedoelt Hij niet dat we met ontzettend veel moeilijkheden
en uit eigen kracht de hemel kunnen winnen, maar dat we
ons scharen moeten aan de zijde van de grote Strijder. Dat wij
mee moeten vechten voor Gods overwinning op aarde in wat
het Leger des Heils noemt de „strijd om zielen".
Kerstfeest is het hoornsignaal van God dat oproept tot
de strijd.
(Van onze Kerkredacteur)
„Amen!" zei vier en een half
jaar geleden de gemeente in de
Rotterdamse Prinsekerk, op ver
zoek van ds. W. A. Zeydner. Dat
„Amen" vormde een uitroepteken
achter het zeer actieve leven van
de man die de Nederlandse Her
vormde Kerk had geleid vanuit de
reglementen-kerk in de richting
van de belijdende kerk als praeses
van de eerste synode van na de
oorlog. Als deze predikant morgen
echter terugkijkt over zijn jaren
als emeritus dan zal hij wel wat
glimlachen, want dat „Amen" was
beslist niet het einde van zijn
werkzaamheden.
Ds. Zeydner viert morgen zijn zeven
tigste verjaardag en op die dag zal hij
met dankbaarheid wel even kijken naar
het bord van Delfts blauw dat hij van
Hoogtepunt in het leven van de
ex-praeses van de synode van de
Nederlandse Hervormde Kerk, ds.
W. A. Zeydner, die morgen 70 jaar
wordt, was wel het ogenblik dat
prof. dr. Berkelbach van der Spren
kel het ontwerp van de Nieuwe
Kerkorde, dat in eerste lezing was
aangenomen, aanbood.
dwijnen. Wanneer wij de redelijkheid wil
len betrachten, dan moeten wij naast die
redelijkheid van het openbreken van lopen
de cao's, die misschien is aan te voeren,
ook een redelijkheid van een gezond eco
nomisch beleid op langere termijn dan de
momentele hausse stellen. Bij afweging
slaat dan de schaal duidelijk naar deze
laatste kant door".
Voor het eerst in 600 jaar heeft
een aartsbisschop van Canterbury
een bezoek gebracht aan de paus
van Rome. Dit was trouwens te
vens het eerste bezoek dat de pri
maat van de Anglicaanse Kerk,
die zich ongeveer 400 jaar geleden
van Rome afscheidde aan de paus
bracht. Volgens het perscommuni
qué, dat werd verstrekt, werd dr.
Fisher heel hartelijk ontvangen.
Hij bracht ongeveer een uur bij de
paus door. Er werden geen bepaal-
Advertentie
40 MILUOEN DIEREN
lampen
de problemen of kwesties bespro
ken.
Volgens het persbureau van het Vati-
caan informeerde de paus in het bij
zonder naar de reis die de aartsbis
schop in de afgelopen dagen gemaakt
heeft door landen in het Midden-
Oosten. Hij kent deze streek zeer
goed, omdat hij daar zelf als priester
heeft gewerkt.
De paus bood de Engelse primaat ver
scheidene geschriften aan, met name
een boekwerk over de Romeinse Sy
node, die enige tijd geleden werd ge
houden, tevens de door de paus als
patriarch van Venetië gehouden toe
spraken en het eerste deel over de
voorbereidingen voor het Tweede
Vaticaans concilie. Dr. Fisher gaf de
paus op zijn beurt een afbeelding
van de plechtigheid der kroning van
koningin Elizabeth, plus een boek
van die dienst, gebonden in wit ve-
lyn en voorzien van een speciale in
scriptie voor deze gelegenheid.
Bcroepingswerk
NED. HERV. KERK
Aangenomen naar Oud Beijerland: W.
H v. Kooten te Hasselt
Bedankt voor Barneveld: (toez.) P. J.
F I.amens te Kamerik; voor Wierden: B.
Eyscnga te Barneveld.
Benoemd tot geestelijk verzorger van
het rusthu s te 's-Gravenhagc: ds. A
Sluiter te Honselersdtjk.
VRIJE EVANG. GEM.
Beroepen te Bergum (Fr.): L. Flier.
h. zendinga pred. op Samosir.
De feesten zijn voorbij, door Willem
van Toom Uitgave N.V. De Arbeiders
pers. Amsterdam. Een nieuwe publika-
tie van deze jonge schrijver, wederom 1
opgenomen in de Boekenvink-serie.
STERVEN IEDER JAAR.
waarvan 36 MILLIOEN voor de kleur
stoffen, cosmetica, specialités, bloembol
len èn de oorlogsindustrie.
WEG met de internationale misdaad, die
„VIVISECTIE" heet!
Meldt U als donateur (min. 5.— p. j.)
I de
Anti-Vivisectie-Stichfing
In het gesprek gaf de paus uiting aan
zijn groot verlangen naar meer broe
derschap onder alle mensen en in
het bijzonder onder de christenen.
Aartsbisschop Fisher bevestigde op
grond van zijn eigen ervaringen hoe
sterk en algemeen dit verlangen in
veel kerken is naar eenheid. In het
gesprek werd ook stil gestaan bij
persoonlijke herinneringen van gees
telijke aard.
Het gesprek vond plaats in de particu
liere bibliotheek van de paus bij de
middentafel die alleen gebruikt
wordt voor zeer vooraanstaande gas
ten. Er werden geen fotografen en
journalisten in het Vaticaan toege
laten.
mede-synodeleden van die synode van
1945—1947 heeft ontvangen. „Bene me
rit de Ecclesia Reformata Neerlandi
ca" staat erop: „Hij heeft zich verdien
stelijk gemaakt voor de Nederlandse
Hervormde Kerk".
En misschien zal hij tegen zichzelf
herhalen wat hij bij zijn afscheid zei:
„Ik heb mijn ambt met vallen en op
staan vervuld. Vele zaterdagen waren
een gang naar Emmaus, met loden
schoenen. Maar op de zondagen was
er de verwondering en het meest van
al dankbaarheid."
Maar ds. Zeydner was meer dan al
leen een man van de kansel. Hij heeft
zijn kerk in vele functies gediend en
een van de hoogtepunten van zijn le
ven was ongetwijfeld het ogenblik dat
prof. dr. Berkelbach van der Spren
kel hem het ontwerp van de Nieuwe
Kerkorde dat in eerste lezing was aan
genomen aanbood. Dat is de kerkorde
die enkele jaren later werd aangeno
men en die na een overgangstijd
volgend jaar in al zijn onderdelen
voor de Hervormde Kerk zal gelden.
In vele functies diende en dient deze
emeritus de kerk. Hij was voorzitter
van het curatorium van „Kerk en We
reld", van dc „Raad voor de Eredienst",
voorzitter van de „Verenigde Neder
landse zendingscorporatics" (Oegst-
geest), die later werden omgezet in de
Hervormde Raad voor de Zending. Hij
was tevens praeses van het college van
visitatoren-generaal. Namens de Her
vormde Emigratie Commissie maakte hij
nog niet eens zo lang geleden een reis
naar Australië. Dat was in 1957. Tien
jaar daarvoor, toen' hij nog praeses van
de synode was, maakte hij een reis
naar Indonesië.
Zo heeft hij eigenlijk de Hervormde
Kerk op zeer verschillende manier ge
leid. Hij heeft niet alleen gewerkt aan
de nieuwe kerkorde, maar ook de ba
sis mee gelegd voor de nieuwe zen
dingswerkzaamheden en veel betekend
voor de emigranten. Het is dan ook he
lemaal niet verwonderlijk dat de Konin
gin hem tot ridder benoemde in de or
de van de Nederlandse Leeuw.
Ds. Zeydner werd op 4 december
1890 te Vollenhove geboren. Hij begon
als hulpprediker in de gemeente van
Uithuizen en werd tot predikant be
vestigd in 's-Heerenberg. Na nog in
Dedemsvaart gestaan te hebben,
kwam hij op zijn verjaardag in 1932
naar Rotterdam, waar hij het bom
bardement meemaakte en waar hij
ook werd gevangen genomen na een
eer moedige preek op 10 mei 1942.
In die dienst liet hij ook het Wilhel
mus zingen. Het gevolg was dat hij
werd gearresteerd en in het concen
tratiekamp van Amersfoort terecht
kwam.
Advertentik
RESA-HILVERSUM
Beter Schriftelijk Onderwijs
Wiskunde L.0. en M.O.A.
Handelskennis 1.0. en M.8.A.
Praktijkex. Boekh. en Handalscorr.
GESLAAGD DANK ZIJ...
Resa-Hilrersum
Lieve Marja,
Het is dinsdagmiddag, daarnet vond '.k je brief, een witte
vlek aan het eind van de schemerige gang, een verrassing,
iets van jou. Fijn dat „het" we :r over is, dat je weer zomaar,
zonder nare gedachten, door de herfst kunt lopen, deze herfst
die iveel langer lijkt nu wij elkaar er zo vaak over schrijven,
langer en moeilijker (vind je niet?). Weet je, vandaag ben ik
in de stemming om iedereen op straat dag te zeggen, ieder
een die geen sigaret heeft er een aan te bieden, met vuurtje
en al. Ik weet echt niet waarom, maar dit is een dag om heel
blij te zijn, zomaar. Eigenlijk horen deze dagen alleen in de
lente voor te komen, en dat maakt het nog prettiger. Vandaag
heb ik in een platenwinkel geluisterd naar een plaatje met
vogelstemmen, sprekende vogels bedoel ik, ze riepen naar el
kaar, schorre, onwezenlijke oude mannetjes die bizarre ge
sprekken voerden. „Dag Gerrit", en „Oh, Gerrit, Gerrit, tot
ziens Gerrit", soms begonnen ze krijsend te lachen, heel even.
Zodra ik weer in de dierentuin kom zal ik naar hun volière
gaan, je moet je die stemmen voorstellen in de hitte van de
tropische kas, waar je helemaal alleen bent, dan is het nog
griezeliger.
Eigenlijk weet ik niet wat ik je verder zal schrijven. Sinds
zondagavond is er niets gebeurd, dat de moeite waard is: er
was een Amerikaanse matroos in de trein, met een levende
schildpad in zijn jaszak, een voorhistorisch kopje, klein,
wijs en van leer (schildpadleer)dat de mensen een beetje ge
laten aankeek, ik heb in de laatste bus gezeten, als enige pas
sagier, en intussen dacht ik eraan, hoe die schildpad zou he
ten, maar ik heb niets goeds kunnen bedenken, (ik had het moe
ten vragen natuurlijk)en dat is alles.
Zou jij ook zo graag verhaaltjes willen schrijven voor kinde
ren van de eerste klas, die al kunnen lezen, helemaal echt, met
overal streepjes tussen de lettergrepen?
„Mik jen Pom lo-pen in de wei. kijk, een kip, zegt Pom, de
kip heet Gijs", zó bijvoorbeeld (Gijs is een prachtige naam
voor een kip, geloof ik). Zie je, dit is een aparte wereld, het
moet heerlijk zijn, dit te kunnen.
Maar vroeger vond ik dergelijke verhaaltjes stomvervelend,
te kinderachtig, je voelde dat je bedrogen werd. het was niet
écht. En Tom Poes is weer te moeilijk, sprookjes gaat nog
het beste, die mogen helemaal „gek" zijn: er waren eens een
vader en een moeder, die helemaal geen kind hadden: dat vin
den heel kleine kinderen niets bijzonders, alleen maar zielig....
Dag Marja, help je zoeken naar een naam voor de schild
pad?
JE PETER
I Zuidafrikaan ds. Smit
promoveert aan V.U.
De Zuidafrikaanse pre'dikant ds W.
A. Smit is gisteren aan de Vrije Uni
versiteit te Amsterdam gepromoveerd
tot doctor in de letteren en wijsbegeer
te op een proefschrift getiteld „Pasto-
raal-psigologiese verkenning van die
client-centered terapie van Carl R. Ro
gers". Promotor was prof. dr. H. R.
Wijngaarden, hoogleraar in de algeme
ne psychologie.
Ds. Smit, die psychologie en theolo
gie gestudeerd heeft in Potchefstroom
en Stellenbosch, is sinds 1948 predikant
van de Nederduits Gereformeerde Ker
ken. In 1956 kwam hij naar ons land
voor de voltooiing van zijn studie in
de psychologie aan de Vrije Universi
teit. Binnenkort keert ds Smit terug
naar zijn gemeente in Port Elisabeth.
Met medewerking van de „Christelik
Maatskaplike Raad" van de Neder
duits Gereformeerde Kerk. waarvan ds
Smit voorzitter is, zal in Port Elisabeth
een pastoraal-psychologisch centrum
worden opgericht.
Twee van de 13 aan het proefschrift
toegevoegde stellingen luiden: ,,'n Se-
kere klassevorming is in elke samenle-
1 ving waarskynlik onvermydelik. Ons
mis egter veel van die rykdom van
die lewe en frustreer veel wedersydse
invloed ten goede, als ons niet positief
teenstand bied teen die kragte, wat ons
uitsluitlik tot „ons eie soort" wil be
perk nie" er. ..die afname van die
emigrasie uil Nederland na Suid-Afri-
ka moet, behalve aan ekonomiese re
des, veral ook aan psigologiese oorsa
ke toegeskrywe word".
Ds. P. II. de Bres zal In 1962 gaan
werken onder de Maori's in Nieuw-Zee-
land, ln opdracht van dc Maori Synode.
Hjj zal zich hiertoe voorbereiden aan de
Victoria Universiteit in Wellington in
Nleuw-Zceland.
De Maori's zijn de oorspronkelijke
bewoners van Nieuw-Zeeland. Na een
periode, waarin ze dreigden uit te ster
ven, nemen ze thans sterk in aantal toe
MenVMwacht dat er in 1962 ongeveer
172.000 zullen zijn.
