Leiden - Lichtstad, festijn van licht en kleuren Molecuulonderzoek in Leids laboratorium Agenda voor Leiden Fontein ging spuiten Jeugdconcert in Leiden o.l.v. Eduard Flip se Dr. N. Speijer aanvaardde zijn ambt aan Leidse universiteit NIEUWE LEIDS CHE COURANT DINSDAG 29 NOVEMRER 1960 Dinsdag De Turk, 8 uur: Onderwaterjagersclub Leiden, kleurendia's en films over zo- mertocht naar Spanje. Universiteit, 415 uur: Ambtsaanvaar ding N, Speijer, lector in faculteit der geneeskunde. Doelenkazerne, 8 uur; Cabaretvoorstel ling o.l.v. Jan Oradi. Rijksmuseum van Oudbeden, 8 uur: Dt H. J. Franken over Opgravingen te Deir'Alla. Bethel, Stille Rijn 13, 8 uur. Samen komst Geref. Zendingsbond Hulpverle- niging Leiden, ds. De Lange met dia's over zendingsterrein in Afrika. Woensdag Stadsgehoorzaal. 8 uur: Leidse Kunst kring „Voor Allen", bariton Bernard Kruysen, Lucie Deurvorst, piano. Foyer Gehoorzaal. 8 uur: K. en O., dr Paul Julden met dia's en film Onder de primitieve bergstammen van het Bauchi- plateau. De Burcht, 7.30 uur: Ontspannings avond Alg. Bond Ouden van ^Dagen, m.m.v. cabaret De Mutoca's. De Harmonie, 8 uur: Leidsche Bond van Huis- en Grondeigenaren Snouok Hurgronjehuis, 815 uur- Pia nist Ton Hartsuiker voor het L.A.K Prytaneumzolder, 8 uur: Academische ülrrxstudiekring Salon Indien, Nieuwe expressiemogelijkheden van de film? Prytaneumzolder, 12.25 uur: Pauze- concert L.A.K. Academisch Ziekenhuis, 12-501 20 u Middagpa uze -bij eenkomst Leiderdorp, gemeentehuis, 6.15 u.: Raadsvergadering. Donderdag Meelfabriek De Sleutels, 11 uur: Veer tigjarig dienstjubileum mej. M, A. M. E. Hub, secretaresse van de directie. Zaal Prediker, Jan Vossensteeg 17, 7 30 uur: Welsprekendheidsconcours Inter- acholaire Contaot Commissie. Gulden Vlies, 35 uur: Receptie assu rantiekantoor lm. Noomen t.g.v. 35-jarig bestaan. Stadsgehoorzaal, 8 uur; tConcert Resi dentie Orkest. Hoek Oude Singel-Nieuwe Mare, 4 u.: Opening garagebedrijf Bierman door wethouder A. J. Jongeleen. Prytaneumzolder. 12.15 uur: LAK-zol- dertoneel met Cécile ou Ecole des Pères, van Jean "Anouilh. Prytaneumzolder. 8 uur n.m.: Causerie Rob Nieuwenhuys over Nederlandse lite ratuur in Ned. Indië en Indonesië, voor L.A.K. VrUdag Pieterskerk, 7 157.50 uur njn.: Avond gebed. Central, 8 uur: Broederschap van oud padvinders. Films Casino (2.30, 7 en 9.15 uur): Makkers staakt uw wild geraas (14 jaar). Lido (2 30, 7 en 9.15 uur): Too hot to handle (18 jaar). Luxor (2.30, 7 en 9.15 uur): Hannibal (14 jaar). Rex (2.30, 7.15 en 9.15 uur): Strijders der duisternis <14 jaar); donderdag: I Kentuckian <14 jaar). Studio (2.30, 7 en 9.15 uur): Kind hearts and coronets (18 jaar). Trianon (2.30. 7 en 9.15 uur): Die Brücke (18 jaar). Apotheken Geopend apotheek Doeza. Doezastraat 31. tel. 21313, en Haven-apotheek, Haven Tentoonstellingen Lakenhal, grafiek van Chris en Lau rent van der Windt (tor 6 december) Rijksmuseum van Oudheden, Panorama der prehistorie (tot 15 december). Mose», Instituten, leeesalen •-*- Inlichtingen kantoor V.V.V., Steenati lb: elke dag geopend van 9 tot 5 uur, wp zaterdag tot 1 uur Rijksmuseum voor Oudheden, Rapen burg 28: elke dag geopend van 2 tot 4 u Archeologisch instituut. Rapenburg 28 elke dag algemene studiezaal en uitleen- bibtóotheek tot 5 uur (behalve zaterdag middag). Aoademaeoh-Hlstorisch museum Rapen burg 72, elke dag geopend van half 10 tot hall 1. uitgezonderd op dinsdag en vrij dag van 2 tot 5 uur. Legermuseum „Generaal Hoefer", Pest huislaan 7: elke dag geopend van 10—5 u Pilgmmlathers-huisje, Boieotkade 2, elke dag geopend van half 10 tot 12 en van 2 tot 4 uur. Rijksherbarium, Nonnensteeg 1: elke dag geopend van 8.30 tot 12.30 en vao 2 tot 4 uur (behalve zaterdagmiddag) Contactbureau voor afgestudeerden Rapenburg op maandag, woensdag en vrijdag geopend van 10 tot 12.30 en van 2 tot 4 uur. Jeugdtoiblitheek. leeszalen en biblio theek Reuvens, Plantage 6: maandag, dinsdag en donderdag van 4 tot 5 30 u woensdag en zaterdag van 12 tot 4.30 u en vrijdag (speciaal voor de groter# Jeugd) van 8.30 tot 8.30 uur avond#. Geologisch en mmeralogisch museum Garenmarkt lb: elke dag geopend van 10 tot 12 en van 2 tot 4 uur. Gravensteen, Pieterskerkhof 6, Juridisch studiecentrum, elke dag te bezichtigen tussen 9 en 12.30 en van 2 tot 5 uui (hefrt in de vakanties), concierge: Roll maker-steeg 10a. Rijksmuseum voor Volkenkunde, tot 15 oktober: expositie over Ruanda Urundi, vdagelljks geopend van 10 tot 5 uur). Bibliotheek universiteit, Rapenburg T4 elke dag algemene studiezaal en uitleen afdeling, geopend van half tien tot half 6. op zaterdag tot 5 uur. LeeszaaJ en bibliotheek Reu ven#, B ram straat 27, maandag en woensdag van I tot 3 30 en van 7 tot 9 uur; dinsdag en donderdag van 1 tot 5.30 uur; vrijdag van 10 tot 6.30 en van 7 tot 9 uur. Zie voor stadsnieuws ook pagina 4 en 11 Gesprek met prof. Staverman Dezer dagen hadden wü een onderhoud met prof. dr. A. J. Staverman over het molecuulonderzoek, dat in het laboratorium voor fysische chemie in de Sleutelstad wordt verricht. Prof. Staverman, die aan de rijksuniversiteit te Lelden fysische chemie doceert. Is tevens directeur van het centraal laboratorium T.N.O. (toege past natuurwetenschappelijk onderzoek) te Delft. Het molecuulonderzoek In hel fysisch-chemisch laboratorium te Lelden draagt in hoofdzaak een experimenteel karakter en wordt gedeeltelijk gesubsidieerd door de F.O.M., de stichting voor fundamenteel onderzoek der materie. Door deze subsidie heeft prof. Staverman twee wetenschappelüke medewerkers kunnen aanstellen. In het begin van het gesprek vertelde de hoogleraar, dat het bewuste onderzoek voornamelijk gericht is op stoffen, die uit zeer grote moleculen bestaan. Dit be tekent, dat men zich niet met gassen be zighoudt, maar uitsluitend met vaste stoffen en oplossingen daarvan. Wat dit betreft, komt het molecuulonderzoek i)vereen met dat. wat in het laboratorium van prof. dr. J. Th. G. Overbeek in Utrecht geschiedt, die zich eveneens met heel grote moleculen occupeert. Nu moet men wel bedenken, zo vervolgde prof Staverman, dat wanneer de natuurkun digen over zeer grote moleculen spreken, zij moleculen bedoelen, die uit honderd duizend of een miljoen atomen bestaan en waarvan er nog altijd vele miljoe nen in een gram gaan. De stoffen, die uit dergelijke moleculen zijn opgebouwd, vertonen zeer bijzondere eigenschappen: zij zijn rubberachtig, stroperig cn taal en worden daarom in de techniek ge bruikt voor het vervaardigen van kunst stoffen. rubber en vezels. Verklaringvan eigenschappen Hel onderzoek, dat nu in Leiden wordt verricht, heeft ten doel de eigenschap pen dezer stoffen te verklaren op basis van de grote moleculen. De onderzoekers wijden speciale aandacht aan de rubber achtige elasticiteit en in hel bijzonder aan de vertraagde elasticiteit. Onder het laatste wordt de elastische nawer king verstaan populair gezegd „het ge heugen" dat bij vele van de bewuste stoffen opvalt. Heeft men een hele tijd geleden zulk een stof vervormd en laat men haar daarna liggen, dan duurt het geruime tijd voor zU in haar oude vorm terugkomt. Dit verschijnsel Is een direct gevolg van hel feit, dat de moleculen zo groot zijn. Fik der atomen beweegt zich wel erg snel. maar doordat zoveel atomen met elkaar verbonden zijn, die allemaal ten opzichte van elkaar ver plaatst moeten worden, verdwijnt de ver vorming toch langzaam De tijd, die nodig Is om de stof te vervormen, kan door de fysici In verband worden gebracht me» de grootte en de vorm van de moleculen Een van de in het begin genoemde on derzoekers houdt zich bezig met deze vervorming. HU maakt daarbij gebruik van een cylinder die in een bakje gevuld met een oplossing van de te onderzoeken stof heen en weer wordt gedraaid. De kracht, nodig om de cylinder een zekere draaiing te geven en de tijd die hij voor deze draaiing nodig heeft, wordt ge meten. De andere onderzoeker meet de tijd die dc grote moleculen nodig hebben om zich over een zekere afstand te verplaat sen. Verplaatsen ze zich in de vrije op lossing, dan spreekt men van diffusie, verplaatsen ze zich door een membraam van bijvoorbeeld cellofaan of een andere poreuse stof. dan spreekt men van os mose. De genoemde onderzoeker bestu deert nu de osmose door een membraan van poreus glas. Het is aardig op te merken, dat de osmose een onderwerp is, waar Neder landse fysico-chemici een zwak voor schijnen te hebben. Omstreeks 1880 deed de nobelprijswinnaar Van 't Hoff zijn fundamentele theoretische ontdekkingen over de osmotische druk, waarna tussen 1910 en 1930 prof. Schreinemakers in Lei den grote onderzoekingen over osmose uitvoerde. Het onderzoek dat thans te Lelden wordt uitgevoerd, ia echter van geheel andere aard dan deze oudere onderzoe kingen. Het sluit, zo bealoot prof. Staver man het onderhoud, nauw aan hij werk van hel centraal laboratorium TNO le Delft, waar ook kunststoffen en rubbers worden onderzocht. Verbouwing isotopen- laboratorium Dc Rijksgebouwendienst tc 's-Graven- hage heeft onderhands het verbouwen van het isotopenlaboratorium aan dc Hugo dc Grootstraat aanbesteed Insohrij. vingen kwamen binnen van fa. v d Vel den cn Dc Jong, Leiderdorp, f 73 380; D Stigter St Zn., Leiden, ƒ71606; M. J. van Breda en Zn.. Sasscnhcim, ƒ69.000, NV v.h, fa. Bik cn Breedevcld, Leiden, 67 350. cn Aannemersbedrijf v.h. fa Leo Zitman, P M du Prie, Leiden, 06.767. De gunning is nog aangehouden. Dat de Leidse Lichtweek niet uit- Het 67ste jeugdconcert, dat de Mij. voor Toonkunst te Leiden gistermiddag in de Stadsgehoorzaal gaf, trok weer een zeer talrijk publiek van middel bare scholieren, zodat het programma tweemaal achter elkaar moest wor den gegeven. Het programma leende zich inderdaad uitstekend tot een uitvoering voor jeugdige toehoorders. Beethovens concert-ouverture Coriolan, deze leeftijdsgroep gedurende meer dan het allegro moderato uit Schuberts acht ste, onvoltooide, symfonie, en de eerste Arlésienne-suite van Bizet. Eduard Flip- se. die het Rotterdamse orkest met veel geestdrift leidde, lichtte elk werk zoals gebruikelijk zelf toe. Wellicht had hij bij Beethoven en Schubert de sonate vorm iets uitvoeriger kunnen Illustre ren, daar juist deze stukken een zo fraaie en duidelijke structuur bezitten. Doch het „twee ploegen-stelsel" laat na tuurlijk weinig ruimte voor exitra toe lichting. Het orkest spee<lde toegewijd, aan vankelijk wel wat nonchalant en luid. later meer ingetogen. In Bizets Arle- sienne keerde evenwel een zekere luid ruchtigheid terug, weltóohit onder in vloed van de daarbij door Flipse zo dichterlijk gekenschetste kleurigheid van het provenQaalse landschap. Voor de Prélude en de Carillon is uitbundigheid geen bezwaar, voor het adaigietto zou een iets fijnzinniger verklanking de voorkeur hebben verdiend. Het is overigens een prestatie voor een dirigent een zaal vol jongelui van ACADEMISCHE EXAMENS LEIDEN, 2# november Rijksuniversi teit. Geslaagd voor het kand. ex. Engelse taal- en letterkunde mej. A A G M van Wouw te Maastricht, doet. ex. sociologie: mej. C VelJekoop te Rotterdam (cum lau- de) en de heer J H Pompe te Voorburg een uur ertoe te brengen met aandacht en rust naar muziek te Luisteren. Daar voor moeit men, behalve een voortreffe lijk musicus, ook een goed pedagoog zijn. De bijval der toehoorders was steeds uitbundig. Dt. j. van der Veen sluitend met reclame heeft te maken, bewijst de geslaagde verlichting van enige openbare objecten wel. Nu eens niet een plaatje van de stads- molen (die overigens vooral in ver lichte toestand altijd weer een plaatje waard is), maar een van de beroemde Stadstimmerwerf aan het Kort Galgewater. Éen verstild punt in het woelige stadsleven. (Foto N. van der Horst) Leidenaars ontvingen een N.A.V.O.-beurs Door bemiddeling van de Nederlandse Organisatie voor Zuiver-Wetensohappe- lijk Onderzoek is een NAVO-beurs ver leend aan de Leidenaars J. R. Strooker. assistent aan het Mathematisch Instituut to Leiden, en dr. L. N. Went, hoofd van het neuro-biochemisch laboratorium van de rijksuniversiteit te Leiden. Dr. N. Speijer, die is benoemd tot lector in de faculteit der geneeskunde aan de rijksuniversiteit te Leiden, hield vanmiddag ter gelegenheid van het aanvaarden van zijn ambt een openbare les, getiteld „Het sociaal- psychiatVisch profiel". In óns blad van morgen hopen we hier nader op terug te komen. Hieronder volgt de levensloop van dr. Speijer. De heer N. Speijer werd op 19 juli 1905 te Den Haag geboren, waar hij de lagere en middelbare school doorliep. Na het eindexamen volgde de studie van econo mie en accountancy; tezelfdertijd was hij werkzaam, eerst bij een bankbedrijf te Den Haag (Amsterdamse Bank) en later bij de Philipsfabrieken 4e Eindhoven, laatstelijk als sous-chef van de kostprijs- afdeling. Vervolgens studeerde hij medicijnen te I.oiden. In 1933 deed hij arts-examen cn hij specialiseerde zich in zenuw- en ziels ziekten aan de psychiatrische en neuro logische klinieken van de universiteit te Leiden (bij prof. dr. E. A. D. E. Carp en dr. A. Gans). Hij promoveerde in 1935 op een proefschrift, getiteld: „Bijdrage tot de energetisch psychologische grondsla gen van den zelfmoord". In 1936 was hij geneesheer aan de psy chiatrische inrichting „Het Apeldoornsche Bosch" te Apeldoorn, en hij werd van daar in januari 1943 door de Duitsers in een concentratiekamp opgesloten. Dr. Speijer kwam in mei 1945 vrij. Van mei tot augustus was hij assistent aan de interne kliniek van het acade misch ziekenhuis te Groningen (prof. Mulder i, vervolgens was hij psychiater in militaire dienst tot medio 1946. daarna waarnemend geneesheer-directeur van het St. Elisabethgasthuis te Deventer (psychiatrische inrichting) van 1946 tot 1950. Van augustus 1950 is hij leider van de afdeling Geestelijke Volksgezondheid van de GG. en G.D. te Den Haag. /~)OK DIT JAAR is Leiden voor enige dagen lichtstad. Stralender wel- licht dan ooit is een aantal winkelstraten ondergedompeld in een zee van licht. De opening van de lichtweek geschiedde door het drukken op een knop, waardoor een fontein in de Zoeterwoudsesingel bij het Lidwina- huis, in werking werd gesteld. De burgemeester, jhr. mr. F. H. van Kin schot, verrichtte deze feestelijke taak. Onder de opgewekte klanken van het jeugdkorps „De Burcht" spoot de fontein haar zeker 30 meter hoge, verlichte waterstraal de lucht in. Reeds had de officieuze opening plaats gehad in „Het Gulden Vlies" door de voorzitter van het Lichtweekcomité, wethouder S. M. Stolp. Een groot aantal genodigden, o.w. de burgemeester, jhr. mr. Van Kinschot, wethouders en vertegenwoordigers van de midden stand en de V.V.V. was daar in plezierige stemming aanwezig. Bevrijdingsplein. We moesten even wennen. Die wijde vlakte met zijn hyper-moderne winkelgalerijen. Ver welkomd door de klanken van Vic tor Sylvester uit grote luidsprekers hebben we daar de sobere maar van uitstekende smaak getuigende ver lichting bewonderd. Een enorme St.- Nicolaas waakt over het geheel. Het was er stiller dan in de „stad", maar we menen wel te mogen veronder stellen dat het kopende publiek van Lei den Zuid-West zioh hier nog wel zal concentreren, waar de actieve winke liers al het mogelijke hebben gedaan een eigen sfeer te scheppen. Elders in de stad hadden wij echter een teleurstelling te verwerken, toen ons oog op enkele donkere plekken viel, waar we anders zo'n originele lichtver- siering gewend zijn. Dc Douzastraat, Breestraat, Jan Vossensteeg en Kraaicr- straat ontbraken als geheel op het appèl- Wat we bewonderd hebben zijn de enkele schitterend opgetuigde gevels in de Douzastraat. Dat de gemeente belangrijke mede werking heeft verleend, moge wel blijken uit het feit dat zij ten be hoeve van de Lichtweek de werk zaamheden op de Hogewoerd in ver band met het opbreken van de rails voor de maand, december heeft ge staakt, zodat we een gezellig „loopje" via het Gangetje naar de Hogewoerd en Korevaarstraat niet behoeven te B. en W. hebben ook goedgekeurd dat de verlichting voor Kerstmis wordt ont stoken. Al met al hebben we er gisteravond weer een groot genoegen aan beleefd om langs verlichte straten en fonteinen moe, maar voldaan van onze Sleutelstad te genieten. D. J. Fabel 25 jaar bij de H.C.W. te Leiden De heer Stolp sprak er zijn teleurstel ling over uit, dat enkele straten, die in voorgaande jaren wel hadden meege daan, deze keer verstek lieten gaan. Toen was het woord aan de burge meester, die zioh er verheugd over toon de, dot het lichtcomité in samenwerking met VW ook dit jaar Leiden een meta morfose had doen ondergaan. De heer J. C. J. Lambermont, voorzit ter van de Leidse Middenstandscentrale, dankte naast het Liohtoomdté ook de Lichtfabrieken en politie voor hun medewerking. Aan het eind van de bij eenkomst bood de heer Stolp mevr. Van Kinschot een „smakelijke" verrassing Burgerlijke stand van Leiden Geboren: Raymond zn v J D van Roijen en S Bodijn; Ferdinand zn v F F Brussee en M C Plomp; Thomas Hcnricus Maria zn v J H v d Boog en H M Scholte: Rudi zn v J Rotmensen en W den Os; Elizabeth dr v P v d Plas en A de Jong; Maaike Martina dr v K J de Jong en T Ruijter; Adriaan Willem zn v R J Knetsch en E J de la Rie; Johanna Francisca dr v P A v Brummelen en J F Kuijven- hoven; Michèl zn v J F ten Broeke en G A de Klerk: Richard Hendrik Maria zn v P H Wagenaar en E E G J T W Geerten; Robertus zn v G F Lafeber en N Lubach; Marianne Hen- drika dr v J Wilting en P B M Olij- hoeck. Gehuwd: C J Bouwmeester en M J Hurrelbrinck; H van Wageningen en M de Lange; W de Roode en D Koren: W van Loon en E Wagemaker; J H M Berlemon en T M M de Best; P C Nieuwenburg en C C M van der Linden. Overleden: T H Milo, 54 jr, man. Een plekje zo dicht by Leiden dat deze kaart van de fam. Van Egmond, Oltmanstraat 2, Leiden, zonder be zwaar b|j oud-Leiden kan worden gevoegd. Het Is de entree van Lei derdorp by de Bruggestraat. De brug was toen een dubbele klapbrug. Zij staat open voor het doorlaten van een plezierboot die kort na de eeuw wisseling biykbaar ook al bestond. In de omgeving van het Jaagpad is wel een en ander veranderd. Kleine straatjes hebben het voordeel dat ze met eenvoudige middelen zijn te maken tot een feestzaal. Zo ziet de Maarsman- steeg eruit. (FotP N. van der Horst) We voelen ons ieder jaar weer even opgewonden wanneer in Leiden de licht jes worden ontstoken. Telkens als de stad verandert in een sprookjesstad van licht voelt ons, en we moeten toegeven wat Chauvinistische, hart, zioh weer geluk kig. We vinden het heerlijk door de ver lichte straten te slenteren en onze neus tegen de prachtig versierde etalages te drulklken. Links en rechts mensen, bela den met pakjes voor het „heerlijk avondje". Iedere winkel vormt dan een paleis van koopverleiding. Op de Haarlemmerstraat voelden we ons als in een groot warenhuis, licht en veilig, van de buitenwereld afgesloten. En dan was onze gang als vanzelfspre kend door die gezellige maar oerdrukke Donkersteeg om via de Hoogstraat in diens evenknie te komen, de Maarsman- steeg. Een sterke man die dan de hand op de beurs (houdt. Nieuwelingen Een nieuwe loot aan de stam der verlichting zijn de 5-Meilaan en het De heer D. J, Fabel, die 25 jaar als statisticus aan de technische staf van de n v. Hollandsche Constructiewerk plaatsen te Leiden verbofcden is ge weest, werd zaterdag gehuldigd. Nadat hij en zijn vrouw met een' welkomstlied waren begroet, sprak de heer J J. Epskamp, procuratiehouder, de jubilaris toe. Hij zei veel waardering te hebben voor diens collegialiteit en prettige ma nier van samenwerken. Hierna spraken de heren W. F. Pardoen, technisch ad viseur, en ir. J. G. Gaillard. Een en ander ging met de nodige geschenken en bloemen gepaard. De huldiging werd besloten in de di rectiekamer, waar de heer Fabel uit handen van ir. Schréuders. adjunct-di recteur, de gebruikelijke enveloppe met inhoud ontving. Sinterklaas bij Tokheim Tokheim te Leiden hield zaterdagmid dag met medewerking van de directie in „De kleine Burcht" een Sinterklaas bijeenkomst voor de kinderen van het personeel. Het eerste deel van het pro gramma werd verzorgd door het echt paar Anverdi, dat het jeugdige publiek op uitstekende wijze wist bezig te hou den met een aantal goocheltrucs. Hoogtepunt van de middag was echter de binnenkomst van Sinterklaas en zijn knecht. Nadat de Sint de kinderen had toegesproken, ontvingen alle kinderen van hem een geschenk. Voorts kregen ze aan het eind van de middag nog een zakje met versnaperingen. Voorzitter Chr. Bos had de leiding van het feest. Zuid-West mag dan een echt +apart" stadsdeel zijn, het is dat alleen door zijn geografische lig ging. De winkeliers van het Vijf- meiplein en Bevrijdingsplein to nen door hun deelneming aan de Lichtweek in ieder geval, dat ze er volwaardig bij willen horen. Deze eenvoudige verlichting bo ven de brede, lichte etalages doet het heel goed tegen de hoge gevel van de flats. Er is ook een metershoge Sinterklaasfiguur opgesteld. (Foto N. van der Horst)

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Nieuwe Leidsche Courant | 1960 | | pagina 3