Ut
Vader, moeder en kinderen
Postma begraven
vrouw doodde haar
-kinderen: eis twee jaar
onge
Rijksoverheid verklaart:
„Accordeon volwassen
Zo begon in Nederland
de jodenvervolging
K
44
m
Hennaarderadeel rouwde
WITTE KRUIS
Veel
belangstelling
Gelegenheidgevers
voor de rechtbank
Culturele Raad vergaderde
over de dansvormen
m)
-oto
Een aangrijpende
t.v.-documentaire
ZATERDAG 26 NOVEMBER 1960
Schaak-vraag 26
Het probleem dat u hieronder aan-
fa reft heeft als thema „matverande-
ing". Het is een broertje van de „ver
af »iding", een idee dat ik in schaak-
raag 24 behandelde. Samen vormen
e twee thema's, die in de moderne
-roblematiek veel worden gebruikt.
Het idee van de „matverandering"
5 het volgende, op bepaalde zetten
an zwart ligt een witte matzet ge-
eed. Na de sleutelzet van wit zijn
.eze matzetten als antwoord op pre-
ies dezelfde zetten van zwart echter
de outief. Daarvoor in de plaats komt
en andere matmogelijkheid naar vo-
^j?n. Een interessant en uitermate
koeilijk te verwezenlijken idee. Dit
__irobleem is er een van de Deen Lars
(arsen.
ÈM M WfëM
i.i %k±
Wit: Kf2, Dc3, Ta3 en Tc2, La8 en
d2, Pe2 en Pg8. pi g4.
Zwart: Ke4, Td7, Lc7 en L/h7, Pa2
H Pf7, pi c5, d3, d5 en g7.
Opgave: Wit geeft mat in twee zet-
in.
Oatn-vraag 25
De stand in het probleem van Van
ol en Van Prooyen was;
Zwart: 11, 12, 13, 14, 18, 19, 20, 23,
Wit: 22, 25, 27, 29, 32, 33, 34, 36, 37,
32—28, 23x21; 34—30, 35x24: 37—
18x38; 33x42, 24x33; 42—38, 33
42; 41—37, 42x31; 36x9, 14x3;
ix23. Wit wint op tempo.
Bridge
In een paren wedstrijd krijgt U als
uid de volgende kaarten:
Sch. H 9 2, Ha. B 7, Ru. H V 9 8 6
J KI. H 5.
U bent gever, niemand kwetsbaar
Bkf het bieden *aat onder constant pas-
?n der tegenpartij:
NZuid 1 ruiten Noord 2 Sans-Atout
minimaal 13 punten, met regelmatige
ërdeling) Zuid?
Wat moet Zuid thans bieden?
Jack Diamond.
Vis-puxzel
laats de woorden: voorn, snoek,
iars, schol, sprot, griet, schar, winde,
renjliek, tonijn zó in volgorde dat op de
jj^Jruisjes een zegswijze onstaat
lx....
2 x x
3 x
10 x
Oplossing vorige puzzel.
Horizontaal: 1. Fernandel, 8. ga, 9.
,ger, 10. op, 12. wip, 13. das, 15. eva,
are, 19. lor, 21. silo, 23 kali, 24. Tl,
salto, 26. Ao, 27. Elis, 29. land, 31.
d, 32. gek, 34. adi, 35. ore, 37. rei,
nn, 41. ander, 43. E.K., 44. regel-
aat.
Verticaal: 1. fa, 2. rei, 3. nipa, 4. Ag,
Nede, 6. dra, 7. L.O., 8. Geesteren,
periodiek, 12. wal, 14. sla, 16. villa,
Rolde, 20. Oland, 22. Oss, 23. kol.
ido, 30. aai, 32. gene, 33. krem, 36.
g, 38. era, 40. Nr, 42. dl, 43. et
(Van onze speciale verslaggever)
T TLE, door de wind vervormde kin-
derstemmen bij een open groeve.
„Daar boven juicht een grote schaar",
wordt er gezongen, „van kind'ren
voor Gods troon". En beneden, aan
de voeten van die nauwelijks begrij
pende scholieren een grote, gapende
kuil. Zes kisten staan erin: twee
grote en vier kleine. De lichamen van
vader en moeder Postma en hun vier
kinderen worden aan de aarde toe
vertrouwd. in 't bijzijn van de ver
slagen familieleden en van honder
den anderen.
Het staat zwart van de mensen, daar
op die ronde terp van Welsryp, die het
lieflijke hervormde kerkje en de oude
begraafplaats draagt. Achter de vaak
groen bemoste grafstenen de knotwilgen
en het wijde Friese land: Hennaardera
deel met zijn hoeven, zijn weilanden er
zijn water. Eén boerderij bestaat thans
niet meer. Binnen luttele seconden werd
hij door een als een bom exploderende
straaljager van de aardbodem wegge
vaagd. Binnen luttele seconden werden
ook de levens van alle leden van het
gezin Postma afgesneden.
Verwezen en gesteund door zoons en
dochters staan twee moeders aan het
vers gedolven massagraf. Ze hebben geen
tranen meer, verpletterd als ze zijn door
het onvoorstelbare leed, dat in hun le
ven is gekomen. Twee kinderen en vier
kleinkinderen zijn samen en op 't zelfde
ogenblik omgekomen. Samen worden ze
ook begraven, zij aan zij, en voor allen
wordt tegelijk de Geloofsbelijdenis
lezen.
In de treurende stoet, die. naar Fries
gebruik, onder tweetonig klokgelui rond
het kerkje trekt, loopt de commissaris
der koningin, mr. H. P. Linthorst Homan,
mee. Kolonel J. L. Bos is er, comman
dant van de vliegbasis Leeuwarden,
evenals een deputatie van de vliegbasis
Eindhoven, waar de (eveneens gedode)
straaljagerpiloot was gestationeerd.
Koninklijke Marechaussee is tegenwoor
dig, de Rijkspolitie, burgemeesters, wet
houders, raadsleden. Kransen zijn er ook,
vele kransen, van de Koninklijke Lucht
macht, van buurt- en dorpsgenoten, van
de christelijke school.
Tevoren staan de kisten op een kata
falk in het kerkje, vóór de preekstoel en
aarzelend beschenen door zonnestralen,
die laag door de romaanse vensters val
len. „Vader" leest een borje op het glan-
zend-bruine hout, een andere .Moeder",
en dan: „Tineke", „Willem", „Alie",
„Gerrit". Een groot portret, dat in een
krans is gevat, laat de Postma's zien, zo-
ze een week geleden nog waren
Stralende, trotse ouders; verlegen lachen-
kinderen tussen vijf en elf jaar.
Op de kist, waarin zich de stoffelijke
resten van Willem bevinden, is een boe
ketje witte chrysanten neergelegd. Een
aandoenlijk blaadje uit een schoolschrift
hangt eraan. „Van je vriendje Henkie",
staat erop geschreven, met alle houte
righeid van een kinderhand.
Honderden, zichtbaar ontroerde men-
DE echte PIJNSTILLER
Bij reumatiek, jicht of spierpijn
brengt Witte Kruis snel verlichting.
In te nemen naar persoonlijke
voorkeur: tabletten,
poeders
of cachets.
AE OFFICIER van justitie bij de
r. Amsterdamse rechtbank heeft
gen de 20-jarige ongehuwde Am-
erdamse huishoudster F. K. de M.
egens kindermoord en kinderdood-
»g een gevangenisstraf geëist van
ree jaar met aftrek, voorwaarde-
ke terbeschikkingstelling van de
gering met een proeftijd van drie
ma ar en ondertoezichtstelling van een
classeringsvereniging.
Uit vrees voor ontdekking van haar
^Jbederschap heeft het meisje op 2
lart 1959 haar eerste kind kort na de
(valling gedood. Het lijkje stopte ze
een koffer die ze in de kast van haar
Imertje in het huis waar zij werkte
(poneerde. Op 22 januari 1960 bracht ze
senar tweede onwettige kind ter wereld,
it ze eveneens door verstikking om
Jt leven bracht. Dit lijkje stopte ze
een karbies, dat zij onder haar bed
Batste.
De officier die in beide gevallen moord
bsidiair doodslag of kindermoord sub-
jiair kinderdoodslag ten laste had ge-
gd, achtte in het eerste geval kinder
oord bewezen. Al tijdens de zwanger-
hap had de vrouw besloten na haar
Ivalling het kind van het leven te be-
fven uit vrees voor ontdekking van
lar moederschap, aldus de officier
ons het tweede geval meende hij dat de
a Mouw niet de bedoeling heeft gehad het
nd te doden, doch in een angsttoe-
knd heeft gehandeld.
De officier beschouwde bepaalde
aaapatschappelijke factoren en dc figuur
in verdachte (een onvolgroeid, onrijp
eisjc met het verstand van Iemand
ui 12 jaar) en de grote eenzaamheid
sarin zij aityd heeft geleefd, als ver-
chtende omstandigheden. Zij was
todsbenauwd voor haar moeder en van
ngsaf heeft zü ln haar omgeving nie-
and gehad met wie z(j haar proble-
atiek kon bepraten.
2ijpe raadsman mr. J. G. Petersen was
ln mening dat in het eerste geval niet
jn worden gesproken van voorbedach-
n rade. De jonge vrouw heeft in een
iniekstemming gehandeld. Sommige
'ouwen zijn bij een bevalling niet meer
toerekenbaar. De raadsman zag in beide
gevallen geen verschil met abortus,
omdat het meisje uit vrees voor ontdek
king door haar vaak treiterende moeder
in een roes handelde. Hij vroeg voor
zijn cliënte, die van jongsaf gedwongen
werd aan de zelfkant te verblijven, de
uiterste clementie: een gecombineerde
straf.
sen trekken in een stil défilé voorbij. Het
kerkje vult zich, boven, beneden, in de
gangen, in alle hoeken, die er zijn. Een
half uur voor de aanvang van de rouw
dienst kan er niemand meer in. Het
zelfde geldt voor de consistorie, die naast
de begraafplaats ligt, en die via een ge
luidsinstallatie met het bedehuis is ver
bonden.
Het ouderwetse pijporgel giet zijn
klanken uit. „Blijf bij mij. Heer", ruist
het tussen de bogen. En dan, in velerlei
variatie, het „Rust mijn ziel. uw God is
Koning".
Dominee A. Kruvswijk, gereformeerd
predikant te Franeker. kan slechts met
moeite de kansel bereiken. Het gelaat
van de jonge prediker is vaalbleek, doch
met vaste stem leest hy zyn tekst. „De
mens, uit een vrouw geboren," zegt h(j
naar Job. „is kort van dagen cri zat van
onrust. Als een bloera ontluikt hij en
verwelkt h(j. Als een schaduw vliedt hij
heen en houdt geen stand".
„We zijn verslagen", aldus ds. Kruys-
wijk. „Met opeengeklemde lippen en met
gebalde vuisten stonden we er maandag
avond bij, maar er viel niets meer te
redden" alleen te bergen. Er is een
schok door het land gegaan, een golf van
ontroering om een jong en nog veelbe
lovend gezin, om een jong piloot, wiens
vrouw haar eerste baby verwacht".
„God heeft geslagen, verpletterd ge
slagen, zoals de zes kisten hier op schrij
nende wijze bewijzen. Maar God troost
ook Hij troost zoals alleen een moeder
kan troosten. Hij heeft zijn zoon naar de
aarde gezonden, en wie in Heip gelooft
zal leven, ook al is hij gestorven.
Tjerk en Richter Postma en hun kin
deren waren christenen, vervolgt ds.
Kruyswijk, en ook de piloot heeft altijd
Christus gezocht. God heeft hen wegge
nomen, maar 't kan best zyn, dat ze juist
door hun dood moesten getuigen. Ze la
ten de boodschap van de broosheid van
het mensenleven na. De boodschap ook,
dat de dood plotseling kan toeslaan, zo
plotseling zelfs, dat men geen seconde
heeft om orde op zaken te stellen.
Als de lichamen van vader en moeder
Postma en hun kinderen aan de aarde
zyn toevertrouwd, ontbindt de lange stoet
rouwenden zich stil en rustig. En dege
nen, die over de modderige landwegen
naar Franeker terugkeren, komen nog
langs de plaats, waar de boerderij van
de Postma's stond. Bij de krater, het
puin en de ontwortelde bomen, houden
mannen van de militaire politie de wacht.
De laadwagen staat er nog, alsof h(j elk
ogenblik naar het veld kan worden ge
reden. Naast de versplinterde resten van
de straaljager ligt een onbeschadigde
kinderbox.
De officier van justitie bij de Am
sterdamse rechtbank heeft tegen de 26-
jarage kelner J. T. S. wegens souteneur
schap een week met aftrek en plaatsing
(voor een jaar) in een rijkswerkinrich
ting geëist. Tegen de 47-jarige A. L. M.
van 't H. vorderde hij vier maanden met
aftrek. De rechtbank deed in zijn geval
direct uitspraak en veroordeelde hem
tot twee maanden met aftrek, zodat hij
direct vrij kwam. Hy had kamers aan
prostituees verhuurd. Ook de 56-jarige
kamerverhuurster H. de Z. kwam vrij.
De officier vroeg tegen haar zes maan
den, waarvan drie voorwaardelijk en af
trek en met de bijzondere voorwaarde,
dat zij in drie jaar geen kamers aan
vrouwen zal verhuren. De 51-jarige ka
merverhuurster K. M. W. L. E.W. wil
de hij tot eenzelfde straf veroordeeld
zien.
(Van een muziekmedewerker)
November 1961 zal ln de geschiedenis
van bet accordeon geboekstaafd blijven
als de maand van de volwassenheid, ten
bewjjze waarvan de minister van on
derwijs, kunsten en wetenschappen het
instrument „mondig'' heeft verklaard. In
het openbaar is dit heuglijke feit ge
vierd met een te Utrecht gehouden con
gres van het Centraal Beraad Ama
teuristische Muziekbeoefening en de
Stichting Werkgemeenschap van Neder-
E DANS in zijn verschillende facetten is in de vrijetijdsbesteding en bij
de kunstzinnige vorming van de jeugd de laatste jaren een belang
rijke rol gaan spelen. Meer en meer wordt er aandacht voor de dans in
zijn goede uitingen gevraagd. Men kan noch de gezelschapsdans, noch de
kunstdans, noch de volksdans meer wegdenken uit onze samenleving.
Dat er zich op dansgebied excessen voordoen is een feit, maar die zijn er
op elk terrein van het leven. Daarmee is die kunstvorm zelf nog niet
veroordeeld.
merkelijke prestaties van de leerlingen.
(JHR- v. d. HEUVEL leidde de gezel-
Om vooral aan de kleinere gemeenten
eens te laten zien wat de goed geleide
dans in wezen is, heeft de Stichting Cul
turele Raad van Zuid-Holland (Oude
Delft 169, Delft) gisteren in het Flevo-
gebouw te Rotterdam een studiebijeen
komst belegd, waarin de verschillende
facetten van de dans werden gedemon
streerd- Onder leiding van de voorzitter
van deze Raad, mr. W. F. Lichtenauer.
werd deze studiebijeenkomst niet alleen
een zeer geanimeerd samenzijn, maar
ook een leerrijk. Vele gemeentebesturen
en jeugdleiders waren aanwezig, alsook
leden van Gedeputeerde Staten en de
culturele attaché van de Belgische Am
bassade, dr. A. Marien-
Corrie Hartong had de leiding van de
kunstdans en gaf een helder overzicht
van de dans, die altijd in het leven een
grote rol heeft gespeeld, ook in de reli
gie. De dans maakt los en vrij van span
ningen en leert de ordening van ritmen
en vormen beheersen. De dans geeft, al
dus Corrie Hartong, een evenwichtige
ontplooiing van lichaam, geest en ziel.
Met leerlingen van de opleidingsklassen
van de Toonkunst Dans-Academie te
Rotterdam demonstreerde zij zowel de
eerste ballet lessen, als het klassieke
ballet, heit moderne ballet en enkele na
tionale dansen. Dat werd een uitzonder
lijk goede demonstratie, dank zij de goede
leiding van Corrie Hartong en de op-
schapsdans in en stelde, dat deze dans
een te veel aan energie kan afreageren.
Het brengt een gemakkelijker omgang
tussen jongens en meisjes en het erotisch
element is daarbij beslist niet nodig. Met
vier van zijn leerlingen demonstreerde
hij de verschillende dansen als Engelse
wals, foxtrot, quickstep, slow-fox, rock'n
roll, jive, etc., waarbij het opviel dat de
erkende dansleraren ook de rock 'n roll
en jive tot een rustiger vorm brachten
dan waarin men deze dansen meestal bij
de jeugd ziet.
Na de middagpauze kwam de volks
dans aan de orde o.l.v. de heer Branden
burg, die met de volksdans een streven
naar het herstel van het volksbezit voor
staat. Die volksdansen werkten zo aan
stekelijk dat in geen tijd een groot deel
van de aanwezigen ijverig meedeed in
de volksdansen als „Gort met stroop",
„Yellow rose of Texas", andere square-
dansen, etc. Eigenlijk triomfeerde de
v-lksdansgroep op deze dag. Ten slotte
was er een geanimeerde discussie die
veel vragen opwierp. Een onderwijzer
vroeg in het lesrooster meer ruimte voor
de werkelijke dans. die hij van meer be
lang voor de algemene ontwikkeling acht
te dan het zuivere turnen, hoogspringen,
etc. Speciaal kwam het onderwerp van
de opleiding der jeugdleiders ter sprake.
landse Accordeon- en mondharmonica
verenigingen. Belangstellenden uit het
gehele land, onder wie vele directeuren
van conservatoria, muzieklycea, muziek
scholen en volksmuziekscholen hebben
bU deze gelegenheid omtrent het pas
volwassen verklaarde instrument en zUn
mogelykheden voorlichting gekregen uit
de eerste hand.
De rijksinspecteur voor het muziek
onderwijs, dr. J. Daniskas, is overtuigd
van het grote belang van deze stap voor
de amateuristische muziekbeoefening. Hij
keert zich tegen het vaak gehoorde de
vies: „Als je maar muziek maakt, hoe
dat doet er minder toe". Het is echter
ook voor amateurmusici wel degelijk
nodig, dat zij de puntjes op de „i" leren
zetten. Dr. Daniskas constateert toene
mende verfijning van de muzikale smaak,
ook bij accordeonisten. Maar er is ge
brek aan deskundige leiders. In deze
behoefte nu hoopt de overheid langs de
weg van opleiding en examens te voor
zien.
Het mondig verklaren van het accor
deon was een unieke gelegenheid om
de vele muziekdeskundigen niet slechts
met het gesproken woord van de moge
lijkheden te overtuigen maar vooral het
instrument voor zichzelf te laten spre
ken.
Arie Willems uit Helmond heeft op
overtuigende wijze de muzikaal verant
woorde toepassingsmogelijkheden van het
accordeon als soloinstrument gedemon
streerd. Met de vertolking van enige
werken uit de albums „Gradus ad par-
nassum", waaraan verscheidene compo
nisten hebben meegewerkt, zomede in
„Speelmuziek" van Herman Strategier,
toonde de solist duidelijk aan dat het ex
pressie-vermogen van het accordeon niet
behoeft onder te doen voor dat van eer
der „erkende" muziekinstrumenten.
Het Schoolorkest van Brouwer uit het
Friese Giekerk heeft bewezen, dat or
kestwerken door een accordeon-ensemble
boeiend zijn te realiseren en dat zulk een
speelgroep een zeer beschaafde en fijn
zinnige orkestklank kan produceren.
Bijzonder interessant is de in ons land
nog maar zelden toegepaste mogelijk
heid, het accordeon aan te wenden als
concertinstrument. Het is daarom van
betekenis, dat de mijlpaal der volwas
senheid door de componist Jan van Dijk
is bekroond met het „Concertino voor
accordeon en strijkorkest", waarvan Toos
Hommel uit Rotterdam met het Utrechts
Studenten Orkest onder leiding van Jaap
Hillen de eerste uitvoering heeft gege
ven. Terecht sprak congresvoorzitter
Wouter Paap van „een feestdag voor het
accordeon".
f 395,-
I r>u wegrijden zonder trappen
Dank zij de nieuwe
vol-otomatische koppeling
rijdt de Solox-oto U
gelijkmatig en ge
makkelijk naar huis.
En alt U flopt voor
verkeerslichten of
wal dan ook, blijft
hol pittige motortje
lopen, startklaar om
op Ie trekken, zon
der dat U trapt.
47
Toen we wegreden, stond hij bij het luik van de
hut: een eenzame zich tegen het bleke licht van de
nog steeds klimmende maan aftekenende gestalte
en terwijl ik de tractor in zuidwestelijke richting
met als einddoel Uplavnik stuurde vijfhonderd-
vijftig lange en koude kilometers ver was ik
benieuwd, zoals Joss dat eveneens zou zijn, of we
elkaar ooit nog zouden terugzien. Ik vroeg me ook
af welk recht ik eigenlijk had om Jackstraw in de
gevaren te betrekken die ons ongetwijfeld te wach
ten stonden. Hij zat naast me op de voorbank en
tersluiks keek ik hem in het maanlicht even van
opzij aan. Zonder die breed uitstekende jukbeen
deren had dat sterke, magere gezicht aan een of
andere Scandinavische zeesahuimer kunnen beho
ren en ineens wist ik dat het tijdverlies was me
iets af te vragen. Hoewel hij in naam onder mijn
bevel stond, was Jackstraw me alleen maar uit
hoffelijkheid door de Deense regering als weten
schappelijk assistent uitgeleend hij studeerde
geologie aan de universiteit van Kopenhagen en
was meer van de ijskap vergeten dan ik ooit zou
weten en in een noodtoestand en vooral wan
neer zijn trots in het spel kwam, en hij was trots,
zou hij altijd doen wat volgens hem het beste was.
ongeacht het feit hoe ik erover dacht of wat ik
zei. Ik was er daarom van overtuigd dat Jackstraw
nooit in de hut achtergebleven zou zijn, zelfs al
had ik het hem bevolen en eerlijk gezegd was ik
dolblij hem bij me te hebben: als vriend, als bond
genoot en als een soort verzekering tegen de ram
pen die de zorgeloze en onervaren mens op de
barre ijskap gemakkelijk konden overvallen.
Maar al probeerde ik mijn geweten zoveel moge
lijk te sussen, toch slaagde ik er niet in het beeld
te vergeten van zijn donkere altijd opgewekte
jonge vrouw en zijn dochtertje en het huis van
rode en witte baksteen waarin ik die zomer twee
weken als zijn gast had doorgebracht. Wat Jack
straw zelf dacht, was onmogelijk te zeggen. Roer
loos als uit steen gehouwen zat hij naast me. Alleen
zijn ogen bewogen, flitsten voortdurend heen en
weer over de onmetelijke ijskap en keken uit naar
zonder einde
door
ALLISTAIR MACLEAN
onverwacht opdoemende gletsjerspleten en -diep
ten naar verschillen m de structuur van de sneeuw
naar alles wat moeilijkheden kon opleveren. Hij
deed dit volkomen automatisch en intuïtief, want
het gebied van de gletsjerspleten lag minstens
vierhonderd kilometer verder, waar de ijskap in
een steile helling naar de zee afliep en bovendien
had Jackstraw ons steeds voorgehouden dat Balto.
de leider van onze honden, een veel scherper in
stinct voor gletsjerspleten bezat dan enig mense
lijk wezen.
De vorst zal ongeveer zo'n goeie drieendertig
graden geweest zijn, maar het was een volmaakte
nacht voor een wintertocht in het poolgebied
een maannacht zonder wind en onder een stille
sterrenhemel. Het zicht was uitstekend, de ijskap
glad en zacht en de motor zong en hij haperde
niet. Zonder die felle kou. zonder het gebrul en
getril van de tractor zou ik zelfs plezier in hel
uitstapje gehad hebben. Door de brede, houten
carrosserie kon ik niet zien wat er achter ons ge
beurde, mar elke tien minuten sprong Jackstraw
van de tractor om poolshoogte te nemen. Achter
de tractor en zijn rillende inzittenden daar de
benzinetank zich onder de carrosserie bevond,
mocht de kachel onder het rijden niet branden
kwam de slee met al onze voorraden: bijna zes
honderd liter benzine, levensmiddelen, dekens en
slaapzakken, tenten, touwen, bijlen, schoppen,
vlaggen, kookgerei, zeehondevlees voor de hon
den. dekzeilen, acetyleenbranders, lantaarns, me
dische uitrusting, radiosondeballons, magnesium
fakkels en nog vele andere benodigdheden van
minder belangrijke aard. Even had ik geaarzeld
of ik de radiosondes (een radiosonde is een appa
raat dat aan een luchtballon wordt opgelaten en
door radioseinen meteorologische gegevens ken
baar maakt) wel zou meenemen, vooral in ver
band met de daarbij behorende betrekkelijk zwa
re waterstofcilinders. Ze waren echter kant en
klaar met tenten, touwen, schoppen en bijlen in
kratten verpakt en wat voor mij de beslissende
factor was geweest: ze hadden meer dan eens de
redding betekend voor een door gebrekkige kom
passen op de ijskap verdwaalde expeditie die in
het korte ogenblik van daglicht verschillende bal
lons had opgelaten die zichtbaar waren voor haar
basis, zodat daar nauwkeurige radiopeilingen
konden worden doorgegeven. Achter de zware
transportslee was de lege hondenslee gebonden.
De honden liepen er aan een losse lijn achter, be
halve Balto, die de gehele nacht onvermoeid
naar voren en weer terug rende. dan plotseling
naast de tractor verscheen en me deed denken
aan een torpedoboot die om een konvooi cirkelde
Als de laatste hond voorbij was, holde Jackstraw
de tractor achterna en sprong weer naast me.
Evenals Balto scheen hij onvermoeibaar te zijn.
De eerste dertig kilometer waren heel gemak
kelijk. Toen we vier maanden geleden namelijk
van de kust kwamen, hadden we de route met
vlaggen afgebakend die ongeveer een halve kilo
meter van elkaar verwijderd waren. Op een maan
nacht als deze werden de fel oranje en aan alu-
miniumpalen bevestigde vlaggen al op grote af
stand zichtbaar en kregen we er altijd wel twee of
drie tegelijk in zicht. Soms waren de uitstekende
ijspegels aan de palen tweemaal zo lang als de
vlaggen zelf. We telden er bij elkaar achtentwin
tig twaalf bleken en verdwenen te zijn maar
na een steile helling bleven ze plotseling weg
onmogelijk te zeggen of ze weggewaaid waren of
ondergesneeuwd.
„Daar zitten we, Jackstraw," zei ik berustend
„Nu zal een van ons beiden het koud gaan krij
gen."
(Wordt vervolgd)
Weer is gisteravond televisiekijkend
Nederland bepaald bij een van de gm.
welen der bezetting. Sober en juist
daardoor aangrijpend was de derde do
cumentaire ,J)e jodenvervolging be.
gin F', samengesteld en gepresenteerd
door dr. L. de Jong, directeur van het
Rijksinstituut voor oorlogsdocumentatie.
Het behoeft, na de twee uitzendingen,
die hieraan voorafgingen, niet meer uit
voerig te worden gezegd hoe goed het
is, dat ons volk ook op deze wijze van
tijd tot tij'l i. geconfronteerd met
het demonische van een stelsel, van een zetting behandeld. Het moet op ieder
derlandse hoogleraren te mobiliseren
m de strijd tegen de bezetter en mr.
M. Franken herinnerde aan de wijze
waarop de joodse rechters bij de Rot
terdamse rechtbank werden uitgescha.
keld. Maurits Dekker schetste, hoe, ge
laten als ware het een natuurramp, de
Amsterdamse joden het begin van de
bezetting beleefden, en mevrouw G.
Wijsmuller-Meijer vertelde bewogen
van haar dappere werk tot redding van
honderden joodse kinderen.
Henriëtte Davids gaf haar herintie-
ringen aan een incident in Lochem.
Onuitwisbaar
Zo is gisteravond dit aangrijpende
hoofdstuk uit het smartehoek der be-
'reldbeschouwing, die met God had
afgerekend, maar niettemin dit godde.
loze systeem verdedigde met een be
roep op de voorzienigheid
Of in de uitzending van deze diepste
achtergrond voldoende naar voren is
gekomen? Dr. K H. E. Gravemeyer, in
de bezettingsjaren secretaris-generaal
een onuitwisbare indruk hebben ach
tergelaten, en door hetgeen werd ver
te ld en door de filmfragmenten van
molestaties wan joden, officiële docu
menten, portretten wan Nederlanders
die hun lewen garen woor de vrijheid,
e.d.
Deze serie, onder produkie ran Milo
van de Hervormde synode, formuleerde Anstadt en Ben Klokman, is een ran
deze achtergrond het scherpst, toen hi] de meest waardevolle televisieseries. Zij
als zijn mening gaf, dat in de bezetting
de kerken toch nog niet goed hebben
gezien de geheel enige positie van Is.
raël en dat zij toch niet de solidariteit
ran het lijden van Israël hebben be
leefd ranuit het besef, dat het in we
zen ging om de god ran de aartsvader.
kost veel voorbereiding (men bedenke,
dat deze derde aflevering van de jo
denvervolging slechts tot november 1940
behandeltmaar is de inspanning alles,
zins waard, omdat daarmee ons volk
geconfronteerd wordt met 'n stuk histo
rie dat niet vergeten kan en map tror»
boren.
de Christus, die uit Israël werd ge- den Niet om de haat. levend te houden,
Getuigenis
maar als een blijvend noodzakelijke
herinnering aan waartoe mensen kun
nen komen, als zij God verlaten. En
ligt dat gevaar, die werkelijkheid, niet
in ieder van ons?
Actie Toltèn loopt
tot nu toe goed
De opbrengst van de radio- en tclo-
vreugde vólle ontdekking, dat nu de visie-actie voor het getroffen Chileense
kerken spraken. En voor de predikan- dorp Toltèn zal dit weekeinde waar
ten, die juist in die periode in zo'n 9chynlijk het kwart miljoen overschrij-
moeilijke positie verkeerden vanwege den. Tot gisteren was al een bedrag van
de vele gewetensconflictendie ont. f 230.044.87 overgemaakt naar giro
stonden door de vragen, die hen wer- 250.000. De Initiatiefnemers hopen ove-
den voorgelegd, was't alsof zij nu hun rigens, dat de storingen op dit nummer
marsroute ontvingen. Nog op diezelfde nog een eind boven de ƒ250.000 zullen
zondagavond ging een telexbericht naar uitkomen,
alle dagbladen, dat van het protest der
kerken niets mocht worden gepubli
ceerd
Op zondag 26 oktober 1940 is van
vele honderden kansels het vlammende
getuigenis van de gezamenlijke kerken
tegen de jodenvervolging voorgelezen
en ds F. L. van Duykeren verplaatste
ons terug in die tijd. Wie zich die zon
dag herinnert, wist dat het zo was als
hij zei: De boodschap kwam als een
opluching, als een houvast, als een
Tasten
Programma voor morgen
ZONDAG n NOVEMBER 1960
Hilversum I, 402 m. 746 kc/«. KRO:
8.00 NWs 8.14 Gram 8.25 Inleiding Hoog
mis 8.30 Plechtige Hoogmis NCRV: 9 30
Nw» en waterst 9.46 Gram. CONVENT
VAN KERKEN: 10.00 Kerkdienst NCRV:
Nadrukkelijk wees dr. De Jong er nog n.30 Gram ïl.SO Gewijde muz. KRO 12.15
eens op, dat bijna niemand toen zich Gram 12.30 Lichte muz 12 55 Act 13.00 Nws
ook maar een enkele concrete voor- 13.06 De hand aan d« ploeg, lozing 13.10
stelling kon maken van hetgeen de De Wadders, hoorspel^ 13.30 V ,1 jeugd
toekomst aan verschrikkinggen zou
In die eerse maanden van de bezet,
ting was het over de gehele linie een
zoeken en tasten naar de juiste weg.
drie dimensies 15.35 Let
terkundige persoonlijkheden, die ik ge
kend heb. praatje 15.45 Gram 16.00 Sport
18.3o Zonder sandalen, zonder reisstaf,
klankbeeld. ilKOR: 1/7.00 Herv. Jeugddienst
16.00 Hot geladen schip, tasingen 18.30
De Kerk aan het werk, lezing 16.40 Tussen
schip, lezing. NCRV: 18.00 Advents-
Zij weigerden
brengen voor de joden. Men denke bij
voorbeeld aan de „arisering" van het
ambtenarenkorps, die begon met een
voorlopig geheime instructie van de
Duitse dr. Wimmer aan de secretaris.
sen-generaal. welke dit college in grote -
verle,enH.U brach, He, meende ncH MISSUS
aan de uitvoering ervan niet te kunnen progr 22.30 Nws 22.40 Avomdcol-
onttrekken, op zeker niet onredelijke iege: Opvoeding in het gezin 23.00 Avond-
gronden, maar het protesteerde monde- gebed XL16 Gram 23.56—24.00 N-ws.
Ifa, «MfttH* bij Styl Inquart. m. JM7 k|/, VA„A
8.00 Nws 8.'18 Voor het platteland, leadng-
8.30 Gov ar progr 9.46 Geestelijk leven,
toespraak 10.00 Pianorecital I0,:ï0 Gevar
Maar weinigen tekenden de verkla. Pr°gr. AJVRO: IQ.00 Gevar muz: intermez-
ring dat zij of hun familie geen jood «pvrtsgdeget 13.Og Nws 13.07 Do toe-
»i«. r. S H Graaf, -ff 'ÏZFTZ
Haspels vertelde hoe haar man vrij- (stereofondsche ulte) 16.36 Gezien, ge
willig ontslag had genomen, omdat hij hoord. gelezen, gesprekken 16.15 .lazzmuz
niet wenste te tekenen, en een wan zijn 16.30 Sportrcvue. VARA: 17.00 Gevar pro-
medewerksters, dra. E. C. de Groot, gramma 17.30 Soebkad uit de pot, hoorsp
beschreef hoe hij afscheid had geno. v d Jeugd 17.50 Nwe, sportuitel en sport-
men van zijn personeel op een van de
.„„.it.,if a. -A- trroanmn L- nnn VPRO. 16.30 Kerkdienst. IXOR: 10.00
departementen t eoespraak, aan v d Jcufd 103O d<? lnj
het slot waarvan hij psalm 23 voorlas. AVRo; 20.00 Nws 20.05 Gevar muz 20 to
Drie weken later werd hij naar Bucheru De Prediker en ziijn prooi, hoorspel 2! 20
wald gevoerd. In september 1940 moes- Metropole-ortc en koor 32 00 Lichte muz
ten alle joodse ambtenaren worden 22.30 Nwe en meded 22,46 Journ 2 00 No-
ontslagen. Enkele mensen, die dit hun gro spirituals 23.15 Sportuiisl 23.20 New
moesten aanzeggen, gaven in de uit. York ».3S Gram 23.56MM Nw
zending hun reacties op dat zo moei- Televtsleprogr. RKKG: 11.00 H. M
NORIV: 20 Oo Film 20.45 Kamermui
Gesprek 2150 Dagsluiting. A/VRO, KRO,
VARA en VPRO: 22.00 Sportact
Programma voor maandag
MAANDAG 28 NOVEMBER i960
Hliversum L_<02 m. 7(6 kc/s. NCRV:
lijke moment.
Illegale bladen
Dat ook al zeer kort na de oorlogs
dagen de illegale bladen begonnen te
verschijnen, werd ook nu toeer vastge.
steld. In Leiden kwam De Geus van 7 0o m sos.^,. 7.10 Gram'7 30" Km
de pers, die de gehele bezetting zou d<! d 1M SM nZÏ
blijven verschijnen. Een van de oprtch- s.15 Radiokrant 8.35 Gram 9 00 V d zieken
ters, prof. mr. J. Drion, las voor uit 9.35 Waterst 9.40 V d vrouw 10.10 Gram
een wan de nummers, waarin met de (015 Rondom het woord theologisch,-
cijfers werd aangetoond, dat er niet etherleergang M.OO Gram 11.24 Vijf t.-gen
in het minst sprake was van een „ver- ?uiz l2,®°L15h,e muz '-2 35 Voor br,,r
inndunn" vnn het Npdprlnndtp mant Cn 12.30 Land- en tuinbouwmeded
joodsing .wan net Nederlandse maat. L|{.ht<? muz
schappelijk,, bestuurlijke en cullurele ,3.15 13.35 Crsm nso
lewen. In die eerste tijd werscheen ook Gram 14.05 Schoolradio 14.30 Gevar progr
een illegale brochure 50.000 exem- 16.30 Gram ;6 Oo Bijbel overdenking 16.30
plaren wan de hand wan de heer Katnermuz 17.00 V d kleuters 17.16 V d
J. H. Scheps, evenals een vlammende 1'30 Gram 17 40 Beurstber 17 n
brochure van wijlen dr. J. Koop- 1 »LjÏ51,w"Guln*a kron' door
mans, secretaris wan de N.C.S.V., over I6 w orgelconc 18 30 Gram 19.00 Nws
u-iens idealen en dappere daden prof. ,n weerher 18.10 Op de man af ,.rnaUe
dr. K. H. Miskotte het een en ander 1915 Gram 19.30 Radiokrant 19.50 Lichte
wertelde. muz 20.16 Lof der klokkengieters, hoorsp
o, i 31.25 Zarvgredtal 21.46 Kamerodk en soliste
Studenten f-00 ?*rt c?n™2215 Gram w nws 40
Avondo-ver-den Icing jl.ys Boelchcspr 23.06
Zeer uitvoerige aandacht werd be- aJJfïSw °ram °T!Un a8'M_
steed aan het verzet van professoren en
studenten. Als een wan de grootste mo- Hilversum II, *98 m. 1007 ke/«. VARA:
numenten van moed en vastberaden. Nws 710 Gym 7.23 Gram 8 00 Nws
--—-• 10 00 Morgenwijding
naar VARA: 10.20 Gram 11 20 Voordracht 11.40
Fluit en piano 12.00 Lichte n
van prof. mr. R. P. Cleveringa.
aanleiding van het ontslag van prof. zi-uu en piano 12.00 Lichte muz ia 30 Lanri
Meijers. Die hele dramatische episode on tuinbouwmeded 12.33 Voor hét pl at to
to erd gisteravond in de herinnering te- lesing 12.38 Gram 100 Nw ::t
ruggeroepen, toen oud-studenten en col. middenstand 1.1.20 Kamermui 1 1
lega's van prof. Cleveringa gedeelten H 00 P-.an - cl-
uit dit vlammende protest voorlazen 15 46 z^rti» 16'3? C'ram
eu «erlelden hoe leder die tuorpeu had J100 £^Slduo"!?H
beleefd en hoe spontaan en hartstoch- Hammondorgel spel 17 50 Milit comm
telijk de honderden studenten en pro. 18.00 Nws en comm 1820 Politu-knnel
<g SA rvnueruKh r 1
fessoren het Wilhelmus zongen, direct
daarop de staking uitbrak, de univer
siteit werd gesloten en prof. Cleveringa
werd gearresteerd Ook de gebeurtenis
sen aan de Delftse T.H. werden door
toenmalige studenten in bewogen be.
woordingen belicht, evenals de proles-
18 50 Opcrtbaar kunstbezit, lezing 19 00
Part over 19 16 Regerlngfcultz Bwchor-
ming Bevolking: Tom LodcwlJI hoofd
afld publiciteit van de stichting bevorde
ring bescherming bevolking spreekt over
!ïL°Jïderw*rp: Hot wa* f0"1 spelletje
19.30 Gevar progr 31.30 Lichte muz 21 v>
Marimba 32.30 Nws 22.40 Radiofilharm
ten van de leerlingen van het Vossius or* 33-4* Jtoanuz 23 55— 24 Oo Nw>
lyceum in Amsterdam na het ontslag
van prof. dr. J. Presser en van de
leerlingen van het lyceum in Doetin-
chem.
Staatssecretaris mr. Y. Scholten wer.
telde van hetgeen zijn vader, prof mr.
Paul Scholten. had gedaan om de Ne-
(Advertentie)
Reumatiek
TOCAL
HELPT
Criep
TOCAL
HELPT
Migraine
TOCAL
HELPT
Menstruatiepijn
TOCAL
HELPT
Verkouden
TOCAL
HELPT
Hoofdpijn
TOCAL
HELPT
Spit
TOCAL
HELPT
Televlslrproer. NTS: 20 00 Journaal en
weeroverz KRO: 20.20 Oud. f|Jmjn„„,
20 40 Fllmrep 21.00 Gevar muz 2'. ,3o TV-
film 32.00 Epiloog.
GRAMMOFOONPLATENPROGRAMMA
DRAADOMROEP
(over de 4e l(Jn)
Maandag 28 november 1060 van 18—20
m f.ï 1 ?£rU,k 1 Divertimento vr-or
strijkorkest, Allegro non troi»po, Molt-,
adagio, Allegro aseal. Symphonic Orkett
van dc Radio olv Forvnc Frlc-
PrLto L* OI' 5- Andante,
ïv tTÜ Rud°tf Sctmj*, viool. Svmfjhonie
Orkest van de BerlIJnne Radio 0lv. Foren-
Yad*rt*nd- cytfu# van symphonic, he
gedichten), Vysehrad. Vltava (De Mol-
'harmon 1 - h Or
kest van Wenen olv. Rafael Kubelik.
