Henk Badings 300 Jaar geleden stierf Zijn wetenschap en cultuur emigreerbaar? Heitor Villa-Lobos en Leopold Stokowski 1660 - 12 September - 7960^ ZONDAGSBLAD ZATERDAG 10 SEPTEMBER 1960 ,,A1 hetgeen er onhebbe lijks wezen mag in onze landaard is weleer vlees geworden in de persoon van Jacob Cats", schreef Bus ken Huet ongeveer een eeuw geleden. Hij noemde hem een „godvrezende money maker" en sprak van Cats' „dienstboden-idioom", maar al deze kritiek verhinderde hem niet ook positieve din gen te zeggen, zoals: „Cats is nieuw geweest; en een dichter die dit weet te zijn veroudert niet." Een andere prijzende uitspraak luidt (terwille van de duidelijk heid zjjn de woordjes „die" en „dat" in „de" en „het" veranderd)„Cats heeft een poging gedaan om tot de (die) eenvoud en het (dat) nationale terug-te keren, en het strekt hem tot lof dat het uitheemse in de renais sance hem slechts tot zeker punt heeft medegesleept." Wie dit stuk van Busken Huet (Litterarische Fantasieën en Kri tieken I 18681 vandaag herleest, ontvangt de indruk dat het kriti sche en het prijzende element zich daarin niet tot een eenheid heb ben verbonden. Zo kan de totaal indruk ontstaan, dat Busken Huet Cats verguisde (zoals ook de Winkler Prins Encyclopedie vast stelt). Maar het is uit de hier boven geciteerde, positieve uit spraken al duidelijk, dat dit niet Huets bedoeling is geweest. Hij prijst ook nadrukkelijk Cats' enor me belezenheid, die nergens ge- etaleerd wordt. Huet stuitte op een. mede via Bilderdijk over geleverde. reputatie, waarvan hij zich als verlicht negentiende- eeuwse burger wilde distantiëren. Zijn portret van Cats is daardoor mede een soort zelfportret gewor- Volksdichter IN ONZE TIJD ONLEESBAAR, MAAR NIET VERGETEN JACOB CATS gezet. Ongetwijfeld was Cats 'T'OCH LIGT het geheim van WIE, DRIE EEUWEN NA CATS" sexueel bijzonder geïnteresseerd J- Cats' onverwoestbare naam overlijden, zegt dat deze een wat hll als tweeèntachtigjarige m i nog iets dieper. De verhou- volksdichter was, als zodanig door grijsaard op zijn wijze als volgt dine van man en vrouw was voor 52 IOrmUleetde: hem het aspect, van waaruit hij JSeekrnatuurhfk wei wfarl Mi>n aard was dcr ri.gd totaliteit van het leven bezag. spreekt natuurlijk wel heid uit. In de uitgave van „Alle de Wercken", een indrukwekkende foliant uit het jaar 1712. die op dit moment als lood op mijn schrijf- genegen om te mallen Zijn werk was een levensspiegel brieksdirecteur En 't vrouwelijk geslacht dat en vormde, ondanks alle breed- "n *,rn on nnT heeft mij wel bevallen, sprakigheid der gedichten zelf de uitvoerigheid der inleidingen J^aaT ....j.. Maar dit alles is niet beslissend, en voorredenen, een monumenta- tafel' drukt, spreken dë'üitgêvers Evenmin spreekt Huet een samen- le eenheid, die overal door- reeds van Vader Cats, een bena- vattend oordeel uit, wanneer hij straalt. De ongeleerde en et ming die toen al lang gangbaar Cats prijst, dat hij zich door dige mens beseft intuïtief geweest moet zijn. Als het volk de renaissancistische voorliefde unieke positie in de schepping gaat vaderen, is er natuurlijk iets voor een geïdealiseerde Grieks- de onderlinge verbondenheid var aan de hand geweest Huet heeft Romeinse oudheid niet heeft latera al wat leeft en is. Wat hem toe- in zover gelijk gehad, dat een be- meeslepen. Ongetwijfeld heeft het spreekt is werk dat die eenheid re paalde kant van het Nederlandse echt-Hollandse van Cats' werk presenteert. Daartoe is een monu volkskarakter in Cats stem heeft mede tot zijn grote populariteit mentale levensvisie nodig. gekregen. Het calvinistisch volk. bijgedragen 1-~* fa jgggjgggg 1"' 1":-i met zijn gebreken en deugden, heeft zich in ons land heeft dat altijd beseft en daarom kon het lutheranisme hier te lande nooit zo bloeien als het calvinisme. Het merkwaardige feit doet zich voor, dat Cats nergens theologi seert of zich in diepzinnige gods dienstige speculaties verliest. Smilde noemt -hem deswege pië- tistisch-calvinistisch, maar deze uitspraak kan niet geheel overtui- Het is er geloof ik mee als met zijn belezenheid: evenmin als zijn eruditie etaleert hij zijn theologi sche gesteldheid. Hij is nu een maal in het geheel niet wat men tegenwoordig intellectualistisch noemt. Al het abstracte is hem vreemd: als dichter is hij vóór al les op de werkelijkheid ingesteld en afgestemd. Ondergronds kan men hem verwant noemen aan de Engelse sensualisten, in zoverre hij overwegend zintuigelijk leef de. Cats dichtte van de calvinisti sche levensovertuiging uit, hij schreef en dichtte er niet over. En het volk besefte dit. Hier sprong, naar ik stellig geloof, de vonk over. Het ging van hart tot hart. EN VANDAAG? Laten we eer lijk zeggen dat Cats voor de mens van 1960 onleesbaar is. Nu moet men dat niet alleen aan zijn breedvoerigheid toeschrijven. Cats kon ook spreukig zijn. Het is het totaal veranderde cultuurpatroon dat ons verhindert in zijn werk verdiept te raken. De mondiale vi sie, die ons dag in dag uit door radio, televisie, film en niet in de- laatste plaats de pers wordt opgedrongen; de spanningen die elke minuut op ons afkomen, het tempo waarin we wel gedwongen zijn te leven, doen „Alle de wer cken" voor ons een doorgaans gesloten boek blijven. Kuypers be wondering voor Cats als -volksop voeder is bekend en op zijn voet spoor heeft een kleine halve eeuw geleden de autodidacte Johanna Breevoort gepoogd vernieuwde be langstelling voor Cats te wekken. Natuurlijk is het zeer gewienst, dat het literatuur-onderwijs aan Cats de nodige aandacht blijft schenken, maar een terugroepen in réld van het handwerk, van een maatschappij die ook in de steden niet ver leeft van de natuur; een N°g maar kort voordat ïr. Ha- aangevoerd, gegrond op de prak- wereld van scherp gescheiden veman de hierboven genoemde tijk. standen maar die op het mense- mogelijkheid besprak, had de to- Vele universitair geschoolde lijk vlak lang niet zover uit el- neelspeler Rob Geraerds op tour- Immigranten zijn kaar leven als in onze democra- tische samenleving b.v. .de fa- „zegd, dat hij vooï-" ven. Zoals een vroegere profes- de emigratie door sor in de Vulcanologie, die na intellectuelen uit Nederland te veel ellende het geluk had een propageren, omdat „door inbren- baantje als wachtman op TERUG UIT CANADA EN AMERIKA Groie waardering voor onze componist JN Stratford (Canada) is een internationaal componisten- congres gehouden, waaraan door 21 landen werd deel genomen. Niet minder dan 75 componisten waren daar aanwezig, alsmede 50 muziekcritici. Verder waren er 100 luisteraars, die wel eens wilden weten wat de componisten van deze tijd nu willen en wat ze te bieden hebben. Wat d& deelnemende landen betreft kan men noemen: Oostenrijk, Belgié, Cuba, Denemarken, Finland, Frankrijk, Duitsland, Engeland, Israël, Italië, Mexico, Noorwegen, Polen, Zweden, Zwitserland, Ver. Staren, Canada en Rusland. Door ons ministerie van O. K. en W. was Henk Badings als enige Nederlandse componist aangewezen. Half juli is Henk Badings per boot naar Canada vertrok ken en wie hem nu in zijn wo ning in Bilthoven bezoekt zal heel veel verhalen kunnen ho ren over het verblijf overzee, waar hij samen met zijn vrouw talrijke lezingen, discussies ER ZIJN ESSEN VOOR „BRENGER" EN „ONTVANGER" (Van onze correspondent in Australië, Leo 't Hart) „Het wordt misschien weieens tijd, dat we gaan denken over een cultureel verdrag tussen Nederland en Australië", zo merkte onlangs de regeringscommissaris voor de emigratie, mr. ir. B. W. Haveman bij zijn bezoek aan Australië tijdens een persconferentie op. Bij die „cultuur" betrok hij ook het terrein der wetenschappen, omdat ir. Haveman gelijktijdig de erkenning van universitaire volksverbeelding heeft gesproken, nooit geheel vergeten kan ïj*n den. Er aüh|jg Het werd dan ook grif verkocht, wat Cats' tijdgenoot en „buur man" Jacob Westerbaen aanlei ding gaf te constateren: van de gedachte doordrongen weest zijn, dat de mens zich in al le tijden gelijkblijft. In het tweede deel van Koks Dat hl) een klein getal van le- Christelijke Encyclopedie komt zers maar behaagt: eera voortreffelijk en deskundig ar- Een kok, die sausen vent die tikel over Cats voor van de hand vele tongen smaken, van dr. H. Smilde. die er terecht op wijst dat men Cats met uit zijn w .migrant intellectual and cultu- Cats, er zoveel aam te ontlenen en op haar wijze ongetwijfeld ook lands gesproken wordt, zolang zal ral assets." zich op die kennis zo weinig te la- monumentaal genoemd kan wor- men weten dat er een Vader Cats Deze vraag werd zonder voorstaan Cats moet wel den) verwerpen, de enig bevredi- is geweest. den aangevuld. .Kosteloos intellect" gende is. Het gereformeerde volk C. RIJNSDORP ontkennend beantwoord. i aantal bewijzen werden groeiende Protestant- Iv.vii se levensbeschouwing tegenover de ingewortelde Roomse gewoon- Cats stelde „zijn grote ge- t-fET .e- 11 VIA NAALD EN RLAAÏ plat) - onjuist te menen, dat HET CENTRALE thema is de leerdheid en dichterlijke be- lJ- de Braziliaanse componist verhouding van man en kwaamheid ten dienste van het Heitor Villa-Lobos (1887—1953) vrouw, die niet op wetenschap- volk, om het op te wekken het me£ 2jjn ser{e Werken, die hij pelijke wijze, maar geheel volks, maatschappelijk leven te ref or me- Bachianas Brasileiras" noemde, tegelijk concreet (desnoods ren door heiliging van_het hu e- willen nadoen. Er is geen sprake van bewerking, noch m symbolisch werd uiteen- luk, met als sacrament gezien plag(aat De bonte kleurenpracht en de gekunstelde ritmen maar ais uoaaenjKe hggl U£m Bach Wat Villa-Lobos in deze werken, die instelling tot op- nje£ a![g acbt voor orkest geschreven zijn (het vierde is voor piano, bouw van de kerk het vijfde voor zang met orkest van celli en het zesde voor fluit en en bloei van het fagot), heeft willen bereiken is een soort brug tussen de oude ert menselijke geslacht, de nieuwe kunst, waarbij hij zelfs volksritmen en volkskleuren Dit thema beheerst niet schuwde. al zijn werken.Men ZQU eerder kunnen zeggen, ten waren in die Society opgeno- Niet en kander beter passen, als dat t'samen is gewassen II n'y a que les premiers amours Als van twee gepaerde schelpen D'eene breeckt, of wel verliest, Niemant sal u konnen helpen, Hoe men soeckt, hoe nau men kiest, Aen een, die met effen randen Juist op d'ander passen sou. D'outste zijn de beste panden, Niet en gaet voor d'eerste trou; D'eerste trou die leert het minnen, D'eerste trou is enckel vreught, D'eerste trou die bint de sinnen, Sy is 't bloemtje van de jeugt: Nue mijn oordeel twee-maal trouwen Dat is veel niet sonder pijn, Driemael, kan niet als berouwen; Want hoe kander liefde zijn? Hout uw eerste lief in waerden, Eertse met een vollen sin, 't Is een Hemel opter aerden, Sooje paert uyt rechte min. Men zou eerder kunnen zeggen, ten dat hij een vermenging wilde vara mei de geest van Bach met de geest van het moderne Brazilië. Men vindt dat niet alleen in de op bouw der werken, maar ook in Want dr. Smilde de titels, zoals koraal, aria, giga, heeft gelijk wan- toccata, fuga, enz. Men moet er hij stelt, dat uitsta; Hier zijn wij al veel dichter bij het hart van de zaak. ook eigen composities ge schreven. Met niet minder dan 32 cellisten voert hij op een EVEREST-plaat uit Bach's Wohl- drie Prelu- len. want dat was Villa-Lobos be- bij de beoordeling doeling niet. De folklore van Cats als dich- Villa-Lobos te pakken e ter ook de gods- klassieke instelling bracht hem I1 tot deze versmelting, die de dienstige overtui- schoonste resultaten heeft opge- ging van de criticus leverd, muziek met een voorna- een woord mee- me allure spreekt. In Cats Wat Villa-Lobos wel gedaan Het geheel nog8l drie Fuga's uit uit het eerste deel de Preludia 22 en 8 en de fuga's no. 8, 21; uit het tweede deel Pre ludium no. 14. Men kan van be werkingen houden of niet, wat orkasfbewerking Villa-Lobos hier gedaan heeft tot toch niet geheel verantwoord. heeft is composities vara Bach wordt de zeven- bewerken voor andere instrumen- tiende-eeuwse op- ten (zelfs vatting van kunst Daarin is hij niet altijd die moet stichten. interprets!,e (hij dirigeert het het Wohltempenrte Klavier van <-ernhle zelf) noeal prachtig beleefd, opp panini Proin/Ho on tt„. semDie zeixi nogai ontkennen, dat Stokowski tische kant Li Villa-Lobos had een passie voor hij wijst op de veel- d8 c<,Uo „n, dat heeft hem een tijdigheid van Cats' Violoncello Society doen oprich- vormkunst ten in 1956, een groep van be roeps- en amateur-cellisten. Tal van bekende Amerikaanse cellis- orkest, rassen-dyn.amiek bij Bach weinig dere klank uit elk orkest toverde, voorwaarden e '-'-.ï? ,.?.t «tori» plaatzijde, waarop is opgenomen vai, de prachtige orkestklank op „plef5f^™,g apg™ jTdm een eigen werk van Villa-Lobos en de grote doorzichtigheid, waar- SKSvlff ral. zijn Fantasie-Concertante zijn eigen leiding. Men bezwaar kunnen aanvoeren, dat het werk wat lang is, maar tóch voelt men hier de echte compo nist, die voldoende scheppings kracht bezat tot dan dat lichte detonatie valt wé men. De stereo-opname werken is heel goed de meeste Everest- platen gezegd kan worden. (30 cm. stereo-plaat SDBR-3024, mo- nauraal LPBR-6024). gewaagd heeft het bewerken van Bach-composi- ties (orgelwerken voor orkest, o. m. orgelkoralen) is de befaamde dirigent Leopold Stokowski (geb. 1882). In feite behandelde Sto kowski Bach met iets meer pi ëteit. ook al zocht h)j het bij zijn j de minste baantjes te. met „The Herald" in cepteren om in het leven te blij- WtoekSuS JSSS?°i.Pi£,dimditl.5S op zijn kantoor. Dit alles is niet terug te roepen. 1.ook 'blJ Cats weer, gen van 'alïeerT handarbeiders briek'te krijgen; een vroegere eS™a.a„Ll°i£e du cultuur van een land in ge- rechter uit Praag die spoorweg. vaar wordt gebracht. arbeider is; een bioloog die op De overigens goed bedoel- een kippenfokkerij werkt, de mededeling concerten heeft bijgewoond. Waar ook werken van hem zijn uitgevoerd, waar hij voor radio en. televisie is geïnter viewd en waar hij ook lezin gen heeft gehouden. „Het is een heel leerzame en interes sante reis geworden. Maar het meest verbaasd was ik te ho ren, dat mijn „Largo en Alle gro" al door 850 Amerikaanse radiostations is uitgevoerd en mijn elektronisch ballet „Kain en Abel" door 900 radiosta- En dan vermeldt hij nog zo terloops, dat de befaamde Amerikaanse organiste Claire Cocci in haar eigen studio in New York (waar een orgel staat met 30 registers) een geheel Badingsconcert heeft ge geven met toelichting van Henk Badings zelf. Daar zijn uitgevoerd werken van Ba dings voor orgel alleen en voor orgel en hobo, orgel en viool en de grote Passacaglia voor orgel en pauken. Als inter mezzo speelde zij de Passaca glia van Bach. Binnenkort zal er in de Ver. Staten een spe ciale brochure over leven en werk van Henk Badings ver schijnen. In Canada zal Ba dings' „Salto Mortale" voor de televisie komen. De Nederlandse afvaardi ging naaj dit congres, d<jt voor 2/3 uit lezingen en bespre kingen bestond, was dus wel verantwoord. Tussen die 75 componisten was Henk Ba- die zich een de*"l_ mededeling van "Rob "Ge- Een 'eertijds In Wenen maken, waar omheenzich raerds bracht al dadelijk reactie maarde chirurg vertelde mij, wel niet altijd legenden weven, beweeg, o.m. door een groot ar- dat hij aan zijn Australische maar die toch onverwoestbaar is. tikel de „Dutch-Australian hoofdzuster in een klein zie- Cats huisde niet als Goethe op Weekly" met de vraag „Does kenhuis waarin hij werkte, toe- nu- een Olympus, maar tuinierde op Australia want intellectuals?", stemming voor bepaald medisch En Sorghvliet; hij was niet een groot Hierin werd de vraag gesteld of ingrijpen moest vragen. En zo inderdaad dan geloof ik dat de calvinistische en wijs koning als Salomo, maar Australië inderdaad waardering Ran de trieste lijst nog lang 1 geen geringe verdienste, in de an- levensvisie voor hen, die de hij vertoonde toch enkele salomo- heeft voor de „migrant bram" i g Cats' werk herkend, tieke literatuur zo thuis te zijn als rooms-katholieke levensvisie (die nische trekken. Zolang er Neder Polen, Italië, Rusland, Yugo- slavië, Nederland of welk emigra- tieland ook en ge hoort dezelfde klacht; ze moesten allen op zeer laag niveau beginnen waarbij ve len nimmer in hun beroep zijn terecht gekomen. Minstens 90 procent van het aantal intellectuelen vangt hun loopbaan hier aan als ongeschoold arbeider of iets dergelijks. Sommigen komen ergens te recht waar zij behoorlijk verdie nen en moeten vaak terwille van onderhoud van hun gezin daar blijven. Het is niet te becijferen hoe veel wetenschappelijke waarde voor goed in dit land verloren gaat. Om niet te spreken over de geestelijke en morele schade door degeneratie aan deze men sen toegebracht. Hoe vaak heb ik van hen daarover diep tragische verhalen aangehoord. En dit alles, omdat het land, dat vrijwel kosteloos al deze wetenschappelijk geschool den ontvangt, nalaat aan hen de nodige aandacht te besteden. Waarbij waarschijnlijk éen onge wettigd soort chauvinisme en angst voor het vreemde intellect een belangrijke rol spelen. Hoe dan ook, nog steeds benut Australië allerminst de mogelijk heid om in eigen tekort aan in tellectuelen, universitair geschool den, aan krachten op terrein van wetenschap en cultuur, op zulk een uitermate „goedkope" wijze minder dan zes balletten zijn er van Badings uitgevoerd en bij de samenvatting van de balletdiscussie worden juist deze balletten als toonaange vend gekenmerkt. Jammer daarom, dat het ballet „Salto Mortale" door de Ned. Televi siestichting te laat was inge- Discussie DE discussiesiedere mor gen en iedere middag wa ren er zittingen of concerten, waardoor er dus voor Ba dings niet veel tijd overbleef voor vakantie werden na tuurlijk in verschillende onder werpen verdeeld. Elke discus sie werd door drie sprekers op het podium ingeleid en Henk Badings zelf sprak over de elektronische balletmuziek. Als verdere onderwerpen waren er „Publiek en componist", „Compositie en techniek", „Opera-ballet-theater", „Mu zikale vormen" en „Auteurs recht". De muziekopleiding kwam nog even ter sprake bij een uitspraak, dat de conser vatoriumopleiding verouderd is. Vrij scherp was de discus sie over de 12-toon-techniek (zowel wat de toevalscombina- tie betreft als de mathemai- sche berekening). Het aantal verdedigers van de 12-toon- techniek was niet zo groot. Vooral een componist als Sütermeister (Zwitserland) ageerde hiertegen nogal fel. Ernst Krenek daarentegen was de halsstarrige verdedi ger, doch zijra werken, die werden uitgevoerd, waren aller minst overtuigend. Dit was een algemene conclusie. Men ontdekte in Krenek's werken zelfs rekenfouten. De vertegenwoordigers uit Rusland stelden als eis, dat een compositie voor het pu bliek aangenaam en begrijpe lijk moest zijn. Over die eis hebben de deelnemers zich overigens in het geheel niet druk gemaakt en men heeft de opmerking min of meer naast zich neergelegd. Waar men zich wel druk over maakte was de uitvoerbaarheid van de werken. In dit verband, bleken werken van Berio en Nono niet uitvoerbaar. Bijzonder ge amuseerd heeft men zich over een werk van John Cage voor zangeres en concrete muziek, waarbij de zangeres tussen paukenslagen in alleen maar „waf waf" moest zeggen. In New York TIEN dagen is Henk Badings in New York geweest (in Canada was hü in Stratford, Buffalo en Toronto), Max Tak organiseerde in New York een geïmproviseerde radio-uitzen ding met Henk Badings, waar aan dan de uitvoering van en kele werken werd vastgekop peld. Ook hield Badings in New York een lezing voor de Columbia University, speciaal voor componisten, over elektro nische muziek. Bijzonder veel waardering heeft Henk Badings voor het werk van de Wereld omroep, die veel ertoe heeft bijgedragen Badings de nodige bekendheid in Amerika te geven. Na die drukke weken overzee waren Henk en Hetty Badings dankbaar de reis per boot te maken om weer even op ver haal te komen. „Toen begon onze vacantie pas en die ver lengen we nu even in ons eigen huis", zegt Hetty Badings. Op de boot werd er geen muziek gemaakt. Alleen des zondags middags was er een zgn. serieus concert, gevolgd door een gala diner, waar alle deelnemers petjes en toetertjes kregen. „Dat was wel het hoogtepunt van die middag voor de bootreizigers", concludeert Henk Badings met enige spijt: Voor Nederland is het in ieder geval belangrijk geweest, dat men een topfiguur als Henk Badings naar Canada heeft gezonden om aan te tonen, dat ons land op muziekgebied nog steeds z'n mannetje staat. CORN. BASOSKI. Vijftig meesterwerken der muziek stokowski Beperkte moaelijkheden geschrijf en gewrijf, zijn tischr kent geen barokke bewe- zonderlijk groot orkestdirigent is, de loop dcr jaren dan enkele ging meer en is ook niet zo door- die een ensemble werkelijk kan zeer beperkte mogelijkheden in ©w*n°«re zichtig. Vooral door het gemis laten zingen era die een homogeen de intellectuele beroepen ge- eiron boventonen. Bovendien is zijn geheel heeft weten te verkrijgen, opend. zoals maar weinigen dat kunnen. In enkele staten mogen dokto- Stokowski was werkelijk een or- ren. na allerlei „testen" te heb- kestvirtuoos, die een heel bijzon- ben ondergaan, onder bepaalde zijn muzikale opvattingen! Si ff,„.b£.g'a'tela'"' be' daop S 'i„E™nT afSS? S?m- verantwoordelijkheid orgel, clavecimbel of vleugel. fonie vara Brahms eesDeeld door daar luist v,eel groter is, schijnt ,*S2Z$2L!£Jf V0°rkeUr Srmphony_Or_cheS.ra Jg» stereo-plaat^ SCBR 3U3U, in het algemeen 'ontbreekt "nog -estkl de erkenninc van universitaire gröte doorzichtigheid, waar- aanvullende studie nodig met al- le vooral financiële moeilijk- Hier wordt technisch op heden daaraan ve larlijk prachtige wijze gemusi- Door het nijpend gebrek derwijzend personeel, kunnen Maar ook toont deze opname ook Nederlandse onderwijzers het bewijs, dat Stokowski het zonder teveel moeite een plaats- 'ooral in de aangezette effecten je krijgen, mits uiteraard de taal eeluid te komen Het snel is "over zocht. Hij verbreekt veelal de voldoende wordt beheerst. «a het aleemeen zeer eoed zii het grote liin' de grote spanningsboog, veel strijd wordt het diploma net algemeen zeer goea, zij net om tot dg ,bijzondere accenten THS en MTS erkend. ne_ te komen. Het is geen grote ro- Sommige ziekenhuizen zijn be- mantische beweging meer, maar reid om Nederlandse gediplo- UC£e r,ar, - uitbuiten van alle klankmo- meerde verpleegsters gelijkheden die de partituur biedt, soort proeftijd, gelegenheid te ge- Daardoor wordt rnet wejk lichte- ven een nieuw examen af te leg- lijk verbrokkeld en juist een Der- gen. de Symfonie van Brahms ver- Doch als geheel zijn de voor draagt dat met zo goed. Wie ech- uitzichten voor emigranten van gave orkestklank wil ge- het terrein der wetenschap en plaat van deze cultuur nog uitermate triest. En JgEN andere figuur die zich nog- nieten er? ook al eens gewaagd neeft aan or^estleider wil hebben, biedt de- dat in een jong land, hetwelk op ze opname veel schoons en inte- genoemd terrein nog allerminst ressants. Het is goed om ook „self supporting" is! eens een interpretatie te hebben te horen, die dan enigszins af- f oekomstmuziek vertolkingen wel wat in het effect. Een Toccata en Fuga in d-moll (voor orgel) van Bach werd in de wijkt van de normale vertolkin gen. Juist het vergelijkinKsmateri- ^,AT leerzaam. Opïametech- 7AL DE *Ud rijp zijn - van de beste kwaliteit. ,vo.or een cultureel verdrag met Australië? De vraag stellen CORN. BASOSKI. is haar beantwoorden; de tijd er- Marius Monnikendam, de Haagse componist, heeft bij uitgeverij H. J. Dieben te Den Haag een boekje doen verschij nen, waarin hij in afzonderlijke hoofdstukken 50 meesterwerken der muziek bespreekt. Het boek je is bedoeld om zoals het voorwoord zegt „de dorst naar vakkundige voorlichting bij vele muziekliefhebbers te stillen". Monnikendam heeft zich dan ook gehouden aan het gangbare repertoire van onze symfonieor kesten. De bedoeling is dat er elk jaar een nieuwe serie van 50 meesterwerken zal verschijnen. De idee is bijzonder mooi, zij het dan niet geheel oorspronkelijk. (Vant er zijn al heel wat van der gelijke „vakkundige voorlichtin gen" verschenen. Bovendien be vatten de programma's 'van alle symfonieorkesten zo'n voorlich ting. Maar goed, het is nooit ver geefs het publiek beter in te lich ten over de grote werken uit de muziekgeschiedenis. Als compo nisten nam Monnikendam Bach, Handel, Haydn, Mozart Beetho ven. Schubert, Brahms, Mahler, Bruckner, Moussorgsky, Tschai- kowsky, Strawinsky, Monteverdi, Rossini, Puccini, Verdi, Franck, Debussy, Ravel, Pierné, Caplet, Honegger, Messiaen, Albeniz, De Falla, Diepenbroek, Pijper, Gluck, Mendelssohn, Bartok, Janacek en Orff. We twijfelen niet aan de kennis van Monnikendam op dit gebied. Zijn vroeger verschenen boeken over Franck en Strawin sky zijn er om te bewijzen, dat Marius Monnikendam een kundig man is. Maar in dit boekje heeft hij het zich toch wel wat al te voor is meer dan rijp. Het gaat er evenwel slechts over, in hoe verre de autoriteiten in Austra lië bereid zijn „overstag" te gaan en of zij inzien, hoeveel ta lent hier thans volmaakt rente loos ligt. Slechts na een langzaam, heel langzaam groeiend besef, dat de immigranten nog iets méér mee brengen dan hun handen, kunnen wetenschap en cultuur méé emi greren. Naar ir. Haveman mij mede deelde. ziet ook hij deze emigra tie hoewel deze niet direct op zijn werkterrein ligt nog als toekomstmuziek. En ik vrees, dat die klanken nog door weini gen worden gehoord. gemakkelijk gemaakt. Er wordt eigenlijk maar heel weinig in ge zegd. Van enige werkelijke door dringing in het wezen van'de wer ken is geen sprake. En daarom voldoet het boekje dan ook niet helemaal. Het geeft de leek te weinig en is voor de vakman over- budlE' Tocht zonder thuisreis Tocht zonder thuisreis, door van Manen-Pieters. Uitga- J. H. Kok N.V., Kampen. Deze eenvoudige doch goede fa milieroman laat ons iets ervaren van de moeilijkheden in een ge zin. Dat zijn hier niet de vaak geijkte opvoedkundige problemen rondom de kinderen, neen het gaat over de ouders. De vader, die zich steeds meer terugtrekt in zijra studeerkamer, zich afzon dert en zodoende wat vervreemdt van zijn vrouw en kinderen. En dit alles ter wille van zijn eer, hij wil de doctorale studie Frans voltooien, hoewel deze te zwaar, voor hem is. Het gaat ten koste van zijn gezondheid en van vrouw en kinderen. De breuk in het gezin nadert Zijn zoon immers merkt de ver wijdering tussen de ouders on derling en maakt scherpe verwij ten aan het adres van vader. Na een inzinking van de laatste ver trekt de familie naar een huisje in Brabant om daar de vakantie gezamenlijk door te brengen. De meningen botsen nogal eens, vader loopt tenslotte weg. Al ein digt het boek met een „happy end", we hebben hier niet te doen met de traditionele is het toch een eenvoudige, maar te waarde ren familieroman geworden. Jou tussen sneeuw en zon, door A. Duyser. Uitgave W. D. Meinema N.V., Delft. De verloofde Jon, dochter van een ve) onp.elukte arts. aanvaardt een betrekking als kinderverzorg ster in Zwitserland. Zelf komende uit een goed milieu, weet zij er zich in deze ondergeschikte baan goed door te slaan. Zij blijft haar

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Nieuwe Leidsche Courant | 1960 | | pagina 20