ZONDER
ZONDER SCHOENMAKER EN
SLAGER
GEEN VLIEGTUIG NADERT ONGEZIEN
HET AMERIKAANSE CONTINENT
ZATERDAG 30 JULI 1960
li
3-
s
DA
>A(
na
'S
d
ke)
•l
3
2
8!
5i
38
-
OP VELE PLAATSEN van het Noordamcrikaanse conte nt z(jn in de laatste
jaren de op een planetarium gelijkende koepels re. schenen. Het zijn de radar-
stations, die 24 uur van de dag bemand zijn en onafgebroken waken over de veilig
heid tan de Amerikaan en de Canadees. Sedert 1957 werken de defensies van de
Verenigde Staten en Canada nautv samen om tegen elke onverhoedse aanval voor
bereid te zijn. Op de foto hieronder ziet men de koepels van een radarstation,
ergens in winters Canada. Dit is een onderdeel van hel zgn. „Pijnboom-systeem",
de meest-zuidelijke van de drie tvaarschuwingsgordels, die het binnenvliegen van
vreemde toestellen nauwkeurig en vroegtijdig op de radarschermen brengen. In
het artikel op deze pagina van ons Zondagsblad wordt over dit verdedigings
systeem een interessante reportage gepubliceerd.
ZENUWCENTRUM VEILIG IN DE ROCKY MOUNTAINS
„Radar-ogen" overal in Canada en
in de Verenigde Staten
J^e Sowjets hebben de temperatuur in de koude oorlog weer eens aanzienlijk doen dalen door het vens niet overeen, dan stijeer
veroorzaken van het vlietuigincident met de Amerikaanse RB-47 boven de ijzige Barentszee op iilin2s 'a?ers <>P om het vliegtuig
1 juli j.l. Na het voorval met de U-2, heeft het lot van de RB-47 de aandacht van de wereld op zich te identificeren,
gevestigd. In de afgelopen week heeft de Veiligheidsraad zich met deze kwestie beziggehouden en In het hoofdkwartier te Colo-
uit de discussies is komen vast te staan, dat het Amerikaanse toestel nooit dichter dan 48 kilometer rado Springs zijn de meest-in-
bij de Russische kust is geweest. Dat over en weer de kustgebieden streng bewaakt worden, is uit genieuze machines tezamen ge-
deze en andere voorvallen wel weer overduidelijk gebleken.
/^kOK het Noordamerikaan-
se continent staat 24 uur
van de dag onder controle.
Geen enkel toestel, geen
enkel geleid projectiel kan
Amerika of Canada binnen
vliegen zonder tijdig gesig
naleerd te zijn door één van
de vele tientallen radar
posten, die door NORAD
(het gezamenlijke Ameri-
kaans-Canadese luchtver
dedigingsapparaat) als een
beveiligingsscherm zijn op
gebouwd. En alle bewegin
gen van „voorwerpen" in
de lucht kunnen op duizen
den kilometers afstand
worden gezien en doorge
geven naar het hoofdkwar
tier in Colorado Springs, in
het hart van Amerika's
Rocky Mountains.
In het centrale zenuwstelsel
van dit gigantische verdedi
gingssysteem, het hoofd
kwartier te Colorado Springs,
komen alle draden samen. Hier
in deze nuchtere, zakelijke kan
toorruimten, gelegen temidden
van de idyllische natuur der
Rocky Mountains, worden al
le gegevens verzameld en ver
werkt.
Zeven gebieden
ste noorden van Alaska en Cana
da. langs de oost en westkust tot
de Mexicaanse grens en van voor
uitgeschoven posten, zoals die op
de US-luchtbasis te Hiule op
Groenland en van de op olieboor
torens gelijkende radarstations,
160 km. uit de kust in de Atlan
tische Oceaan, alsmede van de
voortdurend patrouillerende vlieg
tuigen en radarschepen.
Geen vliegtuig kan ongezien bin
nenkomen, geen geleid projectiel
zal aan de aandacht van de man
nen op de ultramodern ingerichte
posten ontsnappen, sterker nog: doende zin voor de werkelijk-
op een afstand van honderden (in
enkele gevallen duizenden) kilo- heid om te beseffen, dat zij bij
Enorme radarposten zijn ingericht in de buurt van de Amerikaan!
luchtbasis Thule op Groenland. Het „oog" van deze radarschcrme
reikt verder dan 4800 kilometer. Te Clear in Alaska is een tweede static
van gelijke capaciteit in aanbouw en er zal er ook één komen
Fylingdale Moore in Engeland en alle gegevens, die daar worde
verzameld, zullen regelrecht worden doorgegeven aan het hoofdkuartii
van NORAD in Colorado Springs in de Amerikaanse Rocky Mountain
bracht, die het rekenwerk van
honderden mensen in seconden
H of gedeelten daarvan kunnen
doen. Daar ligt een stuk plexi
glas van 6 bij 10 meter, waar
in een kaart van de Verenigde
Staten, Canada en het Noord
poolgebied is gegraveerd. Alle
gegevens, die binnenkomen zijn
op deze kaart te zien, door 50
mensen tegelijk. En alles wat
aan berichten wordt ontvangen,
vergt per dag zo'n tien kilome
ter lange strook telexpapier en
bandrecorders registreren het
gesproken woord: twaalf kilo
meter „tape" dagelijks!
Zo is niets aan het toeval
overgelaten. De Norad houdt
een wakend oog over de
veiligheid van het Ameri
kaanse continent, dat op het
allerergste is voorbereid.
Laten we hopen, dat Norad
nooit werkelijk in actie zal
behoeven te komen
Hoe redt zo'n gemeenschap zich
meters kan het reeds op de
darschermen worden gevangen en
op zijn verdere weg worden ge
volgd.
In 1957
oorlog ook rekening heb
ben te houden met aanvallen
door de supersnelle ballistische
raketten. Om die zo snel mo
gelijk waar te nemen, zijn de
radar-bases van Thule (Groen-
In de schaduw van de beroemde
Pikes Peak in het schilderachtige
Colorado Springs ligt het zenuw
centrum van het Amerikaans-Cana-
dese verdedigingssysteem. Het is
reeds definite
Norad-hoofdkwartier te Colorado Radarschermen ro groot als
Springs (Norad North Amen- 6
Engeland een der- de aanrazende aanvallers op te wordt
angen, te onderschéppen en uit Pera -
QFSCHOON H.J., tussen de
buien door, druk met zijn
bloementuin bezig was, waag
den we het er toch maar op,
hem even uit 'n werk te halen.
En wel om te horen hoe Hoeve
laken nu verder leefde, nadat
onlangs de enige schoenmaker
de wijk naar Canada genomen
had.
Onmiddellijk liet hij zijn
grasscliaar rusten, rekte zich
eens even en stak van wal
met: ,,'t Is inderdaad een gek
ke geschiedenis. In Nijkerker-
veen, een uur gaans hier van
daan, tobben ze al zo lang met
éen slager en nu zitten wij in
Hoevelaken met een schoenre-
paratieprobleem. Ja voor mij is
het geen ramp. Ik ben hier
hoofd van een school en heb een
auto, zodat ik even naar Amers
foort kan rijden. Maar het is
nog niet zo ver, dat iedereen
een auto heeft. De meeste men
sen moeten dan ook een speci
ale busreis gaan maken. En dus
nogal wat gemop-
Uitgestrekt
-rA
Ameri-
Defense) de bewakings- voetbalveld tasten doorlopend
de hemel af en speuren naar
onraad.
Een kwartier
diensten van radarposten
luchtbases uit, begon te dirigeren.
De Amerikaanse luchtmacht-ge
neraal Laurence S. Kuter werd
opperbevelhebber van Norad met
de Canadese luchtmaarschalk C.
Roy Slemon als zijn plaatsvervan
ger.
200.000 mensen
Alles bij elkaar houden 200.000
mensen het luchtverdedigingssys
teem op gang. vier en twintig uur
van de dag. Zij allen houden re
kening met de verschrikkelijke
mogelijkheid, dat een onverhoed
se aanval, als die op Pearl Har- voldoende zijn, zelfs bij de met
hour in 1942, een nieuwe oorlog onvoorstelbare snelheid naderen-
""i kunnen veroorzaken en zij zul-
Elk toestel
Reeds nu in vredestijd, wordt
elk toestel, dat Amerika of Cana
da nadert (ook de verkeersvlieg
tuigen van de KLM b.
Norad heelt een speling van 15 screened Als de semen kloppen
minuten nodig, na de eerste me' de w de 8™>d "«""wazige
waarschuwing door de voorposten Stevens, dan wordt de naderen-
om alles te doen. wat nodig is de machine ongehinderd als vr.end
Op onze vraag, waarom die
schoenmaker is gaan emigre
ren, reageerde het schoolhoofd
met een schouderophalen.
,,'k Begrijp er niets van", zei
hij. „Geurtsen had toch klanten
genoeg, dacht ik. Hij had ook
nog een winkel, waarin hij nieu
we schoenen verkocht. En ver
der maakte hij tenten, tassen
allerlei andere dingen, als
doorgelaten. Stemmen de gege- men hem daarom vroeg.
len bij zo'n aanval onmiddellijk
alles in het werk stellen on die nuten zullen de reeds parate
terstond te keren. 200.000 man op hun post zijn om
Daarom is het schier onmetelij
ke gebied van de V.S. en Cana
da omgeven door radar-,,ogen",
die niets missen.
Drie gordels
Zoals gezegd, wordt een toe
stel of een groep luchtvaartui
gen reeds op vele honderden
kilometers afstand waargeno
men. Zodra dit op een aanval
lijkt, stijgen van tientallen
luchtbases de eigen snelle vlieg
tuigen op, om de aanstormen
de vijand te lijf te gaan. On
bemande, radiografisch-bestuur-
dc machines van het nieuwste
type (Bomarc) zullen dan de
volgende gordel vormen en zij
moeten de overgebleven aanval
lers vernietigen.
Zou er dan nog een restant tot
het Amerikaanse continent weten
door te dringen, dan staan daar
de geleide projectielen van het ty
pe Nike gereed om de indringers
feilloos te onderscheppen. Een pa
raat en up-to-date gehouden lucht
vloot en een grote voorraad van
dodelijk-zeker werkende raketten
van de allernieuwste types wor
den voor het keren van een der
gelijke vijandelijke invasie achter
de hand gehouden.
Als voetbalveld
En de topmensen van Norad
In Colorado Springs hebben vol-
voor het in werking stellen
het gehele defensie-apparaat, over-
al in de V.S. en Canada. Dat ij-
kwartier speling zal vermoedelijk Meer dan 160 kilometer builen de Oostkust van de Verenigde Staten
- de Atlantische Oceaan zijn de radarposten tan NORAD tNorth
ierican Air Defense) dag en nacht uaakzaam. De boorpontons van
oliemaatschappijen hebben model gestaan voor deze bases. Op
ze grote afstand wordt van hier uit de nadering van ieder vliegtuig
en ieder geleid projectiel waargenomen. li-
de projectielen. In die vijftien r
Bovendien gaat onze gemeente
een prachtige toekomst tegemoet.
Hoevelaken telt momenteel 2500
inwoners met een eigen burge
meester en als we een paar jaar
verder zijn is het inwonertal ver
dubbeld. Want alle grond wordt
opgekocht door grote bedrijven
in Amersfoort, zoals de Erdalfa-
brieken, Bronswerk etc., die er
woningen op laten bouwen voor
het leidinggevende personeel.
Ook komen zich hier steeds meer
gepensioneerden vestigen, en tal
van vertegenwoordigers, voor "wie
het er weinig toe doet of ze al
dan niet in de buurt van hun fir
ma's wonen. En dat zijn dus al
lemaal lieden, die op schoenen
door het leven gaan. Het groepje
agrariërs, dat bij voorkeur klom
pen draagt, vormt slechts een
fractie van alle ingezetenen".
..Worden er dan geen pogingen
in het werk gesteld om weer een
schoenmaker in uw midden te
krijgen?", zo vroegen we.
Inderdaad bleken er ai stem
men in die richting te zijn opge
gaan, maar lang niet iedereen
verwacht iets van een dergelijke
actie. Met name in de kringen
van handeldrijvende middenstand
heeft men daar een zwaar hoofd
in.
.,Die Geurtsen", aldus verschei
dene zakenmensen, ,,was natuur
lijk nooit naar Canada gegaan als
hij hier een goede boterham had
verdiend. Hij moest echter veel
te hard stompen om aan de kost
te komen. Als de mensen nieuwe
schoenen nodig hadden gingen ze
in den regel naar de stad. omdat
je daar nu eenmaal te kust en te
keer kunt. En dan waren er ook
altijd nog heel wat, die tevens de
reparaties in Amersfoort lieten
verrichten. Maar nu de man ver
trokken is. is Leiden in last".
En wat had ..Jan de arbeider"
entrum van Nijkerkerveen,
waar dertig nieuwe woningen ver
rezen, de enige van de ruim zes
honderd, die op de waterleiding
zijn aangesloten. Op de achter
grond de Hervormde kerk, met er
naast het Groene-Kruisgebouw,
i per
«e*
doklet
Vrouwen uit Nijkerkerveen, die
verlangend blijven uitzien naar een
slagcr-in-de-buurt. Hoewel liet er
niet op lijkt, dat ze het helemaal
zonder moeten stellen.
Niet leuk
,,'t Is echt niét leuk, wanneer
je helemaal naar Amersfoort
moet. om een naaldhakje van je
dochter in orde tc laten brengen.
Of wanneer je fietstas kapot is.
of de schooltas van je zoontje.
Werk je toevallig in Amersfoort,
of heb je een brommer, dan is het
nog te doen, al blijft het een be
roerde toestand. Maar als je eerst
een paar kwartjes voor de bus
moet neertellen om je schoenen
weg te brengen en later nog eens
een halve gulden om ze te halen,
zou je er beslist weer over gaan
denken, zelf hamer en leest ter
hand te nemen. In de bezettings
tijd konden we het immers ook.
Toch wordt het zo langzamer
hand een raar wereldje, waarin
je komt te leven. De mensen heb
ben televisie, koelkasten, elektri
sche fornuizen, elektrische koffie
molens en nog veel meer. maar
je kamers behangen en schilde
ren moet je zelf doen, de haren
van de kinderen knippen doe ik
ook al zelf. Want het is werke
lijk niet meer te betalen en hoe
wordt hét werk dan nog afgele
verd?! En nu ook nog zelf je
schoenen gaan lappen?: Vindt u
dèt nu vooruitgang? Ik ben mon
teur en geen kapper of schilder.
U moet echter eens zien wat de
burgerij al niet zelf staat te prut-
men niet te veel praten van wel
vaart. werktijdverkorting en
vrijetijdsbesteding. Hoe korter we
gaan werken, hoe meer ik thuis
te doen krijg. Tenzij het je niets
kan schelen hoe je cr bij zit en
hoe je er bij loopt. En ik geef toe,
zo zijn er tegenwoordig nogal wat.
Met dat al vertrekt, vandaag de
schoenmaker, en morgen neem
IK misschien wel de kuiten, 'k Ben
nu tien jaar getrouwd en 'k heb
nog geen redelijk huis. En als je
dan eindelijk het geluk hebt. dat
je een nieuwe woning krijgt toege
wezen. heb je wel een douche en
een wastafel en nog wat van die
moderne snufjes, die het levens
peil heten te verhogen, maar met
je spullen weet je geen raad.
't Zijn immers maar ..hokkies",
die kamers van tegenwoordig.
Weinige kilometers ten noorden
van Hoevelaken ligt Nijkerker
veen, dat met Hoekelom tot de
gemeente Nijkerk behoort. In
Hoekelom. links van de grote weg
AmersfoortZwolle, wonen 500
'mensen; in Nijkerkerveen. dat
rechts van die weg is gelegen,
een kleine 5000. Als men ons dit
niet uitdrukkelijk had verzekerd
zouden we het niet geloofd heb
ben. Maar dat Nijkerkerveen is
verschrikkelijk uitgestrekt. Langs
een paar smalle wegen staan wel
wat huizen dicht op elkaar, zodat
men daar van een dorp zou kun
nen spreken. Doch er schijnen er
nog veel meer her en der te zijn
neergepoot.
Ook in Nijkerkerveen hebben we
de situatie eens in ogenschouw ge
nomen. Want daar is zelfs voor
675 gezinnen nog geen schoenma
ker! En evenmin een slager.
..Vindt u het erg lastig?" vroe
gen we de dames Van der Bor en
Willemsen, die juist in een buur
praatje waren gewikkeld.
..Op den duur wen je aan al
les". zeiden ze. maar we gaan
maar naar Amersfoort. Elke
vrijdag en zaterdag is de bus af
gestampt van de huisvrouwen, die
in Amersfoort een stukje vlees
gaan halen. Er komen hier wel
slagers uit de omringende plaat
sen, zoals uit Nijkerk en uit Hoe
velaken, doch die zijn veel te
duur. Nu kost de bus natuurlijk
ook geld, maar je kunt daar te
vens andere inkopen doen. Wat
niet wegneemt dat het een uit
komst zou zijn. als we hier weer
een zaak hadden, waar je even
naar toe kan lopen. Vroeger is er
hier een geweest, van een zekere
Wouter Blom. Die kon het echter
niet bolwerken, hebben ze me
verteld."
,,En gaat u ook met uw schoe
nen naar Amersfoort?"
„De een wel en de ander niet.
Er woont hier nog een oud man
netje, dat zo'n beetje repareerde,
maar hij werkt nu niet meer. Je
kunt nog wel je schoenen bij hem
brengen. Dan zorgt hij, dat ze al
lemaal in Amersfoort komen. Als
ze daar gemaakt zijn komen ze
weer bij hem terug en kunnen wij
ze bij hem afhalen. Die slagers-
kwestie is echter veel slimmer.
Tot voor kort kwam cr elke week
een slager uit Amersfoort met
een grote auto vol vlees hierheen.
Dat was nog wat, maar door fa
milie-omstandigheden moest hij
ermee ophouden. Zodoende zitten
we weer in de narigheid".
Bij de kruidenier
u<- luuiaeniei Kiijgen. c,r zijn in
Nijkerkerveen vijf kruidenierswin
keltjes en nog twee bakkers, die
kruidenierswaren verkopen. Dat
zit dus wel goed. De meeste
kruideniers verkopen ook nog ge
rookt spek. En we hebben hier
een melkboer die rijdt met
drie auto's! een drogist annex
sigarenwinkel, een vishandel, drie
groenteboeren, een kapper, twee
fietsenmakers en zell's een gara
gehouder. Maar we MISSEN de
slager. En een dokter of apothe
ker is er ook niet. Als je een dok
ter nodig hebt moet je Nijkerk
bellen. Daar wonen er wel vijf.
En van die vijf houdt er één hier
„elke" dag behalve donder
dags, zaterdags en zondags!
één uur zitting in het Groene-
Kruisgebouw. U weet echter hoe
het gaat. Als hij hier zitting houdt
heb je hem niet nodig en als je
hem nodig hebt is hij er niet".
..Je mag hier niet ziek worden",
merkte Flip Brons (65) wat cy
nisch op, „doch de bevolking is
over het algemeen gezond. Toch
zou een slager het hier „hardstik-
ke druk" hebben, als hij tenmin
ste niet te duur zou zijn. Want er
wonen hier in ..Het Veen" men
sen zat. allemaal grote gezinnen,
doch het dure vlees kunnen ze
niet betalen. Dat is ook niet no
dig. daar je als slager bij ONS
nog spek en vet kwijt kunt. Voor
al moet zo'n slager over wat ka
pitaal beschikken. Voor de pof-
klanten? Nee, die zijn hier niet
meer. Maar toen ik nog tiet nodi
ge vee had maakte ik het mee,
dat je erg lang op je centen moest
wachten, als je een koe of een
varken had verkocht. En dat kan
niet. Zo'n slager moet zes of ze
ven varkens tegelijk kunnen ko
pen en ze direct betalen. Als je
dat niet kunt moet je hier geen
zaak beginnen".
En nu het oordeel der slagers
uit Amersfoort, Nijkerk, Hoevela
ken en andere gemeenten in de
omgeving.
..In Nijkerkerveen zal nooit een
slagerij renderen. Want jG kunt
er alleen maar spek en vlees van
oude. zware zeugen kwijt. De
grote massa verdient nu eenmaal
met meer dan zes of zeven tien
tjes in een week. Wat valt er ech
ter aan een pond gehakt van zes
dubbeltjes te verdienen? Laat ze
dat maar in Amersfoort zien op
te scharrelen.
(vervolg op pag. 2)
Vlug op de fiets naar Amersfoort,
als je wat nodig hebt van dc sla
ger; of je schoenen moeten worden
gemaakt. In een half uur rijdt de
dochter het wel aan. En natuurlijk
komt er nog een half uur voor de
terugreis hij. In de winter is dat
meestal geen pretje. Maar gelukkig
gaat er om het half uur een bus.
