Mr. P. W. A. CORT VAN DER LINDEN
Nederland wint per jaar
ca. 200.000 tv-kijkers
Het overlijden van
Radio
programma
ffHy die gelooft in de menschheid,
wijde zijn leven door haren dienst.**
„Onpartijdigheid was één van de groote karaktereigenschappen van Cort
van der Lindenwaaraan wij thans terugdenken'*.
H. COLUN
Aularede bjj de uitvaart van
Cort van der Linden, 18 Juli 1935.
P. V. A. CORT VAN DER LINDEN
„Vrijheid en Hervorming"
De Gids, Juli 1887, pag. 125.
vanavond
Na het NTS-journaal kunt u om
820 uur kyken naar een VARA-
programma, dat begint met ac
tualiteiten. Om 8.50 uur wordt
het televisiespel ..Claudia en Da
vid" uitgezonden Daarna, om 10.30
uur. volgt nog een Eurovisie-uit
zending uit Nervi (Italië opnieuw
een gedeelte van het Ballet Fes
tival. Ditmaal het tweede bedrijf
van een ballet, gebaseerd op Ros
sini's opera ,,De barbier van Se-
villa".
Een concert van kamermuziek met
werken van Mozart en Boulez
wordt tussen
Dere week heeft de dienst Luister
en Kijkgelden het 700.000ste televi-
de BBC-zender op 464 m verzorgd sietoestel geregistreerd. En dat is N Behele land door Kn „nder-
d00[ het Amadeus Strijkkwartet precies wn jaar nadat de 500.000ste „ef is o$2spSn5?n kan men niet
Ensemble. John toestelbezitter werd verwelkomd. meer verwachten dat er streeksgewijze
Herinnert u het lich nog, op 24 juli veelvuldig aankopen van televisie-
Carewe dirigeert.
De NDR zendt tussen 8.10 en 9.45
uur een revue van de Filmfest-
spiele te Berlijn uit en tussen
10.10 en 10.35
werkjes van Benjamin Britten
voor sopraan en kamerorkest. Ste
tania Woytowicz zingt en Hans
Schmidt-Isserstedt dirigeert strij
kers van het omroeporkest.
1959?
Tot nu toe heeft ons land per jaar
concert"met plm. 200.000 nieuwe kijkers (en hun
familie!) gewonnen, al liep het dit
jaar iets sneller aan dan in voor
gaande jaren.
Het volgende overzichtje mag u hier
van overtuigen; wij ontvingen het van
de P.T.T.: op 2 januari 1957 waren er
100.000 toestellen geregistreerd, op 16
toestellen zullen worden geboekt.
Dit gebeurde wel. wanneer er weer
een nieuwe steunzender in gebruik zou
worden genomen. Men kan nu dus
voorzichtigerwijze aannemen, dat de
groei van het aantal kijkers min of
meer stabiel met 200 210.000 per jaar
zal bestendigd worden, maar. zoals ge
zegd, men weet nooit wat belangrijke
televisiemar.ifestatie zullen teweeg
brengen.
Het aantal geregistreerde radiotoe-
oktober 1957 200.000, op 29 april 1958 stellen stijgt ook nog voortdurend,
300.000, op 12 januari 1959 400,000, op mede dooi dat er veel autoradio's en
24 juli 1959 500.000, op 19 januari 1960 draagbare ontvangertjes worden aan-
J^EGELIJK met het hekend worden van het omkomen van het
K.L.M.-vliegtuig de „Kwikstaart" en het overlijden van de Am
sterdamse hoogleraar in de Nederlandse Letterkunde, Prof. Dr. J.
Prinsen J.L.zn. (18661935), meldden de bladen op Maandag 15 Juli
1935 het heengaan van de Minister van Staat Mr. P. W. A. Cort van
der Linden.
Naar aanleiding van zijn bezwaren tegen het optreden van Prof.
De Quay als minister-president (het is dan toch niet alleen Colijn
tegen wiens houding in de bezettingstijd als politicus men protes
teert!) schreef Prof. Dr. P. C. A. Geyl in 1959: „De figuur van de
minister-president is een nationaal bezit." Weinig staatslieden zijn
deze uitspraak voor het gevoel der Natie zozeer genaderd als Cort
van der Linden.
Niét als zou liij, boven de partijen
tronend, door alle partijen even geliefd
zijn geweest, want zulks is in ons,
door Humanisme, Protestantisme en
Rooms-Katholic isme gedriedeeld land
ten enenmale onmogelijk. Daarbij,
wat hem tot nationale figuur verhief,
waren in feite bijna uitsluitend de on
voorziene oorlogsomstandigheden, die
hem toevallig aan het bewind vonden,
en zijn onkreukbaarheid van karakter,
alsmede zijn kundigheid in de hogere
staatkunde. Maar voorts maakte niet
zozeer de band die men met zijn per
soon gevoelde, als wel de afstand die
hij wist te bewaren jegens allen met
wie hij werkte, hem tot „grand old
man" van Nederland. Cort van der
Linden verpersoonlijkte niet de mys
tieke band. die een volk met zijn lei
der kan verbinden, maar wel hoge
wijsheid, en deze schept altijd af
stand: Cort van der Linden was een
ongenaakbare persoonlijkheid. Prof.
Mr. C. W. de Vries, die hem in de
Raad van State heeft meegemaakt,
sprak in zijn afscheidscollege ,,Cort
van der Linden", op 16 October 1952
te Rotterdam: ,,Ik let altijd op uw
lach. Ik heb die hartelijke lach van
Cort van der Linden nooit gehoord.
Mij staat iéts bij van bijtend-honend
lachen, wanneer in een beraadslaging
een mede-lid naar zijn mening, een
dwaasheid of een domheid heeft ge
zegd." (pag. 8).
En toch kon Colijn bij zijn sterven
aan Gouverneur-Genera al De Jonge,
één der collega's uit het Oorlogs-Kahi-
net Cort van der Linden op 15 juli
1935 schrijven:
„De bladen zullen u wel gemeld
hebben, dat Cort van der Linden
hedennacht in den ouderdom van
89 jaar is heengegaan. Op dien
leeftijd was er nauwelijks eenig
ander resultaat van een ingrijpen
de operatie te wachten. De laatste
jaren was hij lichamelijk al sterk
afgetakeld en ook geestelijk slechts
een schim van wat hij vroeger ums.
Toch treft het heengaan van deze
figuur in meer dan gewone mate."
i trof zijn heengaan? Om
dat Cort van der Linden én door om
standigheden én door de keuze van
zijn standpunt in de politieke strijd
van zijn dagen, de formulering van
Geyl inderdaad benaderd heeft al ge
voelen wij na vijfentwintig jaar hoe
onjuist het is hem als staatsman te
plaatsen naast Johan de Witt en Thor-
becke (gelijk sommige bladen bij zijn
overlijden deden», terwijl het voorstel
hem als wetgever een plaats in te rui
men naast Mozes en Solon reeds in
1952 door Gerretson ,,een groteske
overdrijving" genoemd werd. Wél kun
nen wij ook na vijfentwintig jaar on
derschrijven en als uitgangspunt ne
men van nadere beschouwing, wat Co
lijn bij zijn uitvaart op donderdag 18
Juli 1935 getuigde: „Cort van der Lin
den was een man, die als een hoge
eik opschoot boven veel te laag ge
boomte en zelfs kreupelhout."
JONGE JAREN
Pieter Wilhelm Adriaan Cort van der
Linden werd op 14 mei 1346 te 's-Gra-
venhage geboren, als zoon van het
«öherpzinnige Kamerlid en tevens
landsadvocaat Gijsbertus Marinus
Cort van der Linden (18121888), die
een huisvriend van Thorbecke was.
Gelijk in Engeland het geval wel
pleegt te zijn in de hogere politieke
kringen, vernam de jonge Cort van
der Linden thuis reeds dagelijks van
het politieke bedrijf des lands, en ont
moette hij de staatslieden in de hui
selijke kring.
Als student te Leiden was hij zeer
actief, en werd in 1868 met 129 van
de 156 stemmen gekozen tot Praeses-
Collegii (Rector) van het Leids Stu
dentencorps. Op Zaterdag 8 Mei 186)»
promoveerde hij op het proefschrift
„Beschouwingen over het strandop
gedragen aan zijn Vader. Stelling XVII
luidde: ,,Het duel behoorde als delic
tum sui generis gestraft te worden
Een week later, op 13 Mei 1869, werd
hij ingeschreven als advocaat te
's-Gravenhage. In 1878 werd hij be
noemd tot Commies-Griffier der Twee
de Kamer, waardoor liij het voorrecht
genoot de technische werkzaamheden
van het Parlement tot in de puntjes
te leren kennen.
Op 15 november 1881 volgde zijn eer
vol ontslag, want hij was te Gronin
gen benoemd tot hoogleraar in de en
cyclopedie der rechtswetenschappen,
de staathuishoudkunde, de statistiek
en de staatkundige geschiedenis. Op
Donderdag 24 November 1881 inaugu
reerde hij met een rede over ,,De
Wet van het Recht" en sprak aan
het einde daarvan uit:
Ik kom naar Groningen verre
weg uit den kring, waarin ik leefde
sedert mijn geboorte, verre weg van
mijn vader, verre weg van verwan
ten en vrienden; ik kom uit liefde
voor vrije wetenschap en zelfstan
dige studie." (pag. 48)
Hij zou er doceren naast Drucker
en Oppenheim, en schreef er zijn be
kendste wetenschappelijke werk:
„Leerboek der Financiën" (1887). In
1882 hield liij het openingscollege
„Volk en Staat", met aan het einde
ervan de woorden:
„HO, die het volmaakte zoekt,
zal nimmer bevrediging vinden.
Naar het betere te streven echter
is schoon, en het recht te dienen
is den mensch waardig, ook al blijft
het waarlijk goede en het volmaakt
rechtvaardige voor eeuwig verbor
gen." (pag. 40)
Men proeft den scepticus!
In 1891 ging hii naar Amsterdam,
en inaugureerde aldaar op' 1 Juni met
de rede „De Staathuishoudkunde als
Sociale Wetenschap". Nogmaals on
derstreept hij de betrekkelijkheid der
wetenschap, als hij opmerkt:
„Wij zijn als kinderen, schelpen
zoekende aan het strand, der zee
en ons blijde eureka gaat ver
loren in het gedruisch der klotsen
de golven, steeds nieuwe overblijf
selen aandragend vanhet eindelooze
leven verborgen in hun schoot."
(pag. 43)
"Maar ook weerklinkt er een late na
galm uit een gelukkig studentenleven,
wanneer hij zijn leerlingen wijst op
hun voorrechten en plichten:
„Allerminst in de wetenschap der
samenleving moogt gij van den
hoogleeraar verwachten dat hij on
derwijst. De universiteit is de plaats
waar gij u zelf moet leeren; die dat
niet inziet is nog geen student.
Doch, hoe gij u zelf moet leeren
is een kunst, en in die kunst hoop
ik u voor te gaan. Niet wat gij weet
is het voornaamste, maar hoe gij het
weet. Want de kennis is als een
klein renteloos kapitaal, maar het
groote menschenleven is als eene
eeuwige stroomende bron.
Die student is, is vrijgelatene in
den geest. Hij is de ijverige cliënt
van waarheid en recht. In dezen
dienst is geen nummerverwisseling
of plaatsvervanging, want het is
een dienst van louter vrijwilligers.
En in dezen dienst is ook geen ver
lof en het paspoort geeft alleen de
dood.
Die eenmaal werkelijk student
was blijft het voor altijd. De poor
ten der academie sluiten zich achter
hem, het leven ruischt hem voorbij,
zijn voet treedt weldra de ritselen
de bladeren van den herfst, en de
sneeuw van den winter dekt zijn
kruin. Doch hij blijft student met
de vrijheid in het hart en met zijn
trotsche wapenspreuk op de lippen
Ik dien", (pag. 45)
Maar zijn professoraat zou ditmaal
slechts kort duren. De minister van
Justitie uit het Kabinet RÖell, Mr. W.
van der Kaay, verbond hem op 1 Mei
1896 als Raad-Adviseur aan het De
partement van Justitie. De functie
was speciaal voor Cort van der Lin
den gecreëerd, al betekende de aan
vaarding ervan een geldelijk offer.
PRACTISCHE POLITIEK
Toen een jaar later, op 13 Juli. Mr.
N. G. Pierson (1839—1909) van Konin
gin-Regentes Emma de Kabinetsforma
tie kreeg opgedragen, vroeg deze Cort
van der Linden als Minister van Jus
titie op te treden, en hij aanvaardde.
Op 27 juli 1897 werd hij „in rok en
witte das" beëdigd op Paleis Het Loo,
tesamen met Goeman Borgesius, De
Beaufort, Pierson, Cremer, Jansen en
Lely. Hij liad als minister deel aan
de tot stand koming der Kinderwetten,
de Wet op het Arbeidscontract, de On
gevallenwet en de Woningwet.
Tegen het einde van zijn minister
schap vonden geheel achter de scher
men, de Juridische voorbereidingen
plaats van het huwelijk van de jonge
Koningin Wilhelmina, die ook onder
dit Kabinet was ingehuldigd.
Wij zijn achteraf geneigd in deze
werkzaamheden formaliteiten te zien.
maar dat was in die dagen niet zo.
Prins Hendrik was lid van een rege
rend Vorstengeslacht in Mecklenburg,
en zijn kinderen zouden tot regeren
kunnen worden geroepen in Duitsland.
Daarbij was de functie van Prins-ge
maal in Nederland (anders dan in En
geland» onbekend, en dus moesten er
met de Nassau's in Luxemburg en de
Mecklenburgs in Duitsland besprekin
gen worden gevoerd over de diverse
familieverdragen. En, wat in die da
gen ook niet zo eenvoudig was, het in
komen van de Prins-gemaal moest
worden vastgesteld, en het zag er aan
vankelijk niet naar uit dat de Staten-
Generaal van plan waren veel geld
aan het jaargeld van de :ueuwe Prins
gemaal te besteden!
Alles werd echter tot grote tevre
denheid van de jonge Koningin gere
geld. en de dag voor haar huwelijk
werd Cort van der Linden benoemd
tot Commandeur in de orde van de
Nederlandse Leeuw. Op 7 Februari
1901 sloot Cort van der Linden, als
ambtenaar van de Burgerlijke Stand,
het huwelijk der Koningin, en sprak
daarbij de woorden: „Van Uw wiegje
af heeft het Nederlandsche Volk
zijn lieve Koningskind, zien opgroeien
onder de hoede van Uwe geëerbiedig
de en beminde Moeder."
Op 1 Augustus 1901 trad het Kabi
net Kuyper op. en scheen een einde
te zijn gekomen aan de openbare po
litieke loopbaan. Op 14 October 1902
verzocht Minister Kuyper aan Cort van
der Linden hem te mogen voordragen
als lid van de Raad van State, en
reeds op 30 October werd hij door de
Koningin als zodanig beëdigd. Onder
Minister Heemskerk zou hij, op 1
April 1908. benoemd worden tot lid
van de Afdeling voor geschillen van
Bestuur.
RAAD VAN STATE
Het lidmaatschap a
de Raad van
State onttrekt vrijwel iemands loop
baan aan de openbaarheid, en toch
zijn er twee zaken die in deze eerste
periode van lidmaatschap (19021913)
afgezien van Cort van der Lindens ad
ministratieve arbeid op hoog niveau,
■onze aandacht vragen.
In 1907 vonniste de Eerste Kamer
het beleid van de Minister van Oorlog
H. P. Staal, en stelde het Kabinet De
Meester zijn portefeuilles ter beschik
king. Er vond een Kabinetscrisis
plaats, die wel eens te zeer veron
achtzaamd is, juist als voorspel op de
crisis die een klein jaar later zou lei
den tot het optreden van het Kabinet
Heemskerk.
De Koningin riep in Maart 1907 Cort
van der Linden tot de Kabinetsforma
tie, temeer daar noch rechts noch
links gaarne bereid bleken de gouver
nementele verantwoordelijkheid te
aanvaarden.
In 1886 had Cort van der Linden zijn
studie „Richting en Beleid der Libera
le Partij" aangevangen met de woor
den „De innerlijke kracht der liberale
partij is sedert eenlge jaren niet meer
zoo groot als zij geweest is." (Pag V.)
Die woorden vormden niet slechts een
boeiende aanvang, ze vertolkten de
concrete overtuiging van Cort van
der Linden, reeds in dié dagen! Het
valt op hoezeer Cort van der Linden
zich bij deze formatie loshield van de
liberale richting als partij, en dat hij
Hare Majesteit het liefst adviseerde
op strikt staatsrechtelijk niveau, los
van de bestaande partijtwisten! Reeds
in die dagen bezat hij het vertrouwen
van Lobman, die óók los was komen
te staan van het door Kuyper bestuur
de partijfront. Het einde was dat het
Kabinet De Meester aanbleef, maar
Cort van der Linden had zich in die
dagen doen kennen als iemand die
achter en liefst over de partijen heen
het landsbelang zocht.
Een tweede punt van belang was dat
hij nogmaals aan de arbeid toog voor
de dynastieke belangen van het Ko
ningshuis. De Koningin wenste, met
het oog op de naderende geboorte van
Prinses Juliana, het familieverdrag
met de Mecklenburgs te veranderen,
en ook moest een eventueel regent
schap geregeld worden. Cort van der
Linden trad in die dagen op als ge
volmachtigde van de Koningin, toen
hij begin 1909 met Prins Hendrik naar
Duitsland reisde om de familiever
dragen vast te stellen. Op 14 April
1909 schonk de Koningin hem het
Grootkruis in de Huisorde van Oran
je Nassau.
KABINETSFORMATIE 1913
Dan komt in 1913 één dier onoplos
bare Kabinetsformaties, die altijd de
bestudering waard blijven. De bekende
Dr. D. Bos (1862—1916) kreeg opdracht
tot Kabinetsformatie, en nodigde ook
drie Socialisten uit in het nieuwe Ka
binet zitting te nemen. De socialisti
sche leiders waren bereid, maar het
socialistische partijcongres wees de
uitnodiging finaal af, en daarmee nam
het Congres een beslissing voor meer
dan een kwart eeuw! Men vraagt zich
wel eens af, wat zou de historie te zien
hebben gegeven als de Socialisten niet
eerst in 1939 maar reeds ln 1913 als
gouvernementele partij waren opge
treden??
Als alles spaak loopt roept de Konin
gin opnieuw Cort van der Linden, en
men wist dat hij niét als partijman,
maar strikt staatsrechtelijk wenste te
formeren en te regeren. Betrekkelijk
snel vormt hij zijn Kabinet, met man
nen als Loudon, Ort, Rambonnet, Bos
boom, Pleyte, Treub en opnieuw Lely.
Rondom dit Kabinet zijn vele legen
des ontstaan: de volksgunst verheft het
nog vandaag als het voorbeeldige ka
binet; anderen, meer op de hoogte
met de stand van zaken intern, me
moreren de innerlijke zwakte en ver
deeldheid ervan. In 1952 schreef
Gerretson: „Het Kabinet-Cort van der
Linden is dan ook ondergegaan in
wat niet verre was van een chaos."
Dit wat het einde aangaat, maar De
Vries, in zijn afscheidsrede, door
breekt de mythe inzake de aanvang
van het Kabinet: ,.Er was bij de groe
pen van links geen vertrouwen maar
argwaan. Men moet dat mede gemaakt
hebben. Er was enig presoonlijk ver
trouwen bij Lohman. bij Nolens, bij
Troelstra (pag. 12) En hij wijst er
op dat Cort van der Linden in die da
gen noch algemeen bekend noch po-
Iets van de aanvangszwakheld van
het Kabinet vinden we terug in een
schrijven van de met verlof zijnde la
tere Minister van Koloniën 8. de
Graaff, die op 26 Juli 1914 aan Gou-
600.000 en nu 700.000.
Gaat het zo voort, dan mogen we
tegen 1 januari 1962 de miljoenste toe
stelbezitter tegemoet zien.
Helemaal zeker van een zo geregelde
aanwas kunnen we echter niet zijn,
want het is al eerder gebleken dat be
paalde evenementen plotseling een stij
ging in de verkoop van ontvangappara
ten te zien geeft.
Zulke evenementen kunnen ln de
naaste en in de wellicht verre toe
komst zijn: de uitzendingen van de
Olympische Spelen, het toenemen
van de zendtijd op 1 oktober a.s. tot
18 uur per week waarbij naar alle
waarschijnlijkheid de televisieloze
maandagavond zal vervallen en «maar
dan voor die verre toekomst!) de
geschaft. In de maand juni steeg het
totale aantal van 2.638.756 tot 2.643.146.
De aansluitingen op de draadomroep
verminderden echter hoe langer hoe
meer: in juni liep het aantal van 485.262
terug tot 484 533
vanavond
In de reeks concerten „Populaire
klassieken" van de KRO kunt u
tussen 730 en 8.20 uur luisteren
naar het Suisse-Romande-orkest
dat onder leiding van Ernest An-
sermet werken van Weber. Tsjai-
kowski en Bartók speelt. Om half
negen begint de reizende quiz
„Vakantietoeslag" en om 9.10 uur
het eerste deel van het hoorspel
in twee afleveringen .Een mens
kan bang zijn voor huizen", ge
schreven door Rolf Petersen.
In het VARA-programma is de
violist Paul Godwin solist bij het
Metropole-orkest.dat tussen 8.05
en 840 uur onder leiding van
Dolf van de Linden romantische
muziek speelt. Daarna draagt Ton-
ny Huurdeman voor uit „Wouter
tje Pieterse" van Multatuli en
daarna is er, afgewisseld door po
litiek commentaar, sportrubriek
en nieuwe ontspanningsmuziek.
verneur-Generaal Idenburg schrijft:
„Daarbij komt nog een weinig bemoe
digende politieke constellatie. Minis
ters, die voornamelijk spreken over
hetgeen zij doen zullen na hun aftre
ding, maar niet over hetgeen zij in
hunne functie presteren zullen, geven
niet den indruk, dat zij zich als blij
vers in hun ambt beschouwen."
OORLOG
Maar zelden is een moeilijke- poli
tieke situatie zózeer doorbroken door
wat men zou kunen noemen de altijd
onbekende factor in de politiek: op 1
augustus 1914 breekt de Eerste We
reldoorlog uit!
Cort van der Linden had als hoog
staatsman en scherpzinnig jurist uit
nemende eigenschappen om leiding te
geven, en de gevoelens des volks te
vertolken. Hij deed het in de Tweede
Kamer op 3 Augustus met de bekende
woorden: „Wij zijn gereed en besloten
onze onzijdigheid, en, moet het, ons
volksbestaan te handhaven met al on
ze krachten. Ons voegend naar Gods
wil wachten wij vastberaden en koel
bloedig af wat de toekomst brengt".
Een heel grondig onderzoek zal no
dig zijn om na te gaan welke de con
crete prestaties zijn geweest van het
Kabinet, zo dit onderzoek, steunend
op archieven, ooit mogelijk zal zijn!
Cort van der Linden werd de grote
verdediger van de nentrallteltspoli-
tlek, gedurende die Jaren evenzo de
hoogste wijsheid die ons redde, als het
gedurende de volgende oorlogsperiode
de grootste misrekening zou blijken te
zijn. Op 26 Januari formuleerde hij
deze politiek met aller instemming in
het Parlement met de woorden: „Maar
er is ook een hoogere neutraliteit, en
dat is de vaste wil om ona zelf te zijn;
de vaste wil om die hoogere goederen
van vrijheid en van verdraagzaam
heid, die ons volk ln een historie vol
van strijden en lijden tot haar eigen
goed heeft gemaakt, te handhaven en
te behoeden tegenover iedereen."
Koningin Wilhelmina, in Haar mé
moires niet rijk aan lof voor de staats
lieden die Haar gediend hebben, schrijft
over deze periode: „Regeren, de juis
te maatregelen treffen dat wa« vóór
alles nodig en dit geschiedde dan ook,
dank zij het verstandige en vooruit
ziende beleid van het kabinet Cort van
der Linden." (pag. 154). Terecht «prak
Colijn bij Cort van der Lindens uit
vaart-
„De band met het Vorstenhuis
was van zeer bijzonderen aard
En niét minder in de moeilijke
oorlogsjaren is er tussen H.M. de
Koningin en Haar Eerste Dienaar
een verhouding, een samenwerking
geweest, als in de geschiedenis van
ons land maar zelden wordt aan
getroffen. Het is bekend dat Hare
Majesteit met grote genegenheid
aan deze samenwerking terug
denkt".
Maar er is meer!
Dat Cort van der Linden in die ja
ren tevens bereid is geweest de kies-
wetkwestie, de onder wij skwestie en de
nieuwe Staatsregeling voor Indie te
ontwerpen, bewijst dat hij een dubbele
taak kon volbrengen! Men kan over
zijn wetgeving oordelen hoe men wil,
en zowel de liberalen als de anti-re
volutionairen hebben er zware critiek
op gehad maar men moet zijn vaste
wil prijzen, om al deze programma
punten ondanks de oorlog door te zet
ten.
Wat daarbij opvalt is de poging tot
strikte onpartijdigheid van beleid, zijh
gematigdheid jegens tegenstanders en
zijn uiterste poging alle groepen te ge
ven waar ze recht op hadden: met
Nolens regelde hij het gezantschap bij
het Vaticaan, met Kuyper dat Iden
burg kon aanblijven als Gouverneur-
Generaal. met Lohman en Bos de On
derwijskwestie.
Cort van der Linden ging in op een
suggestie van Dr. Bos, bij de Kabi
netsformatie aan de Koningin gedaan,
door Lohman nog eens onderstreept:
finitief te regelen.
Wat Idenburg betrof, op 9 Septem
ber 1913, nog geen twee weken na het
optreden van Oort van der Linden, kon
Kuyper aan Idenburg schrijven:
Commentaar
Goede rubriek
e rubriek „Attentie" van de NCRV
blijft (behoudens een enkele ver
geeflijke inzinking) toch maar een
van de beste televisieprogramma s
welke wij op gezette tijden krijgen
16 Kees van Langeraad, die de pre
sentatie gisteravond waarnam voor
Peter van Cam pen die van z\jn va
kantie geniet, maakte er opnieuw een
boeiend geheel van.
De onderwerpen waren goed ge
varieerd: eerst kregen we kersverse
filmopnamen uit de Kongo, waar
Alfred van Sprang vraaggesprekjes
had met een Belg en een Nederlander
en daarna kwam de reizende journa
liste Mary Pos, die op het punt staat
voor een aantal maanden naar Ame
rika te gaan, op het scherm. Zij ver
telde aan Dick van Bommel van haar HUversum x 402
ervaringen in het verleden en haar pogtduivenber; 8.it
plannen voor de toekomst
De echtgenote van dè in 194» over kennleuws. 10 40 Gram. 10 55 Cat
leden predikant Peter Marshal, die tn u 30 llchte muz avro. 12.00 Gram:
Amerika zeer belangrijk werk heeft sporuptegei: 12.3s
gedaan, kwam voorts vertellen over s.o.s.-ber, 13.07 d<
de verfilming van het boek dat zij
over haar man schreef „Morgen zie
ik je weer" en tenslotte kregen we
interessante informaties over het
recreatieprobleem in Nederland met
zijn overbevolkte westen.
Voldoende illustraties met foto en
film onderbraken de gesprekken zo
werd het geheel een aantrekkelyk
programma. r
nn/-, NCRV: 9.30 Nw»
Later zagen we nog een BEL-fum ikoR: 10.00 Europese Jongerenconferentle
ouer het hervormingswerk van de in Lausanne;10 IS Ned Herv kerkd; 11.30
Italiaan Dolci op Sicilië en zijn eerste vr.aenbe.ntu11 45 De kerk in ae spie
aanpak van de werkloosheidsbestrij
ding, een bijdrage temeer tot het be
langstelling opwekken voor de wan
toestanden welke in sommige lanaen
ter wereld nog heersen. Deze film
werd ingeleid door de presidente van
het Nederlandse Dolci-comite dat dit
werk steunt.
ierkoor: 15.55 Lichte
ie. VARA: 17.00 Grair
Nws, sportultsl en
voor morgen
and ln de wereld.
1; 14.00 Boekbespr; 14.20
i:. '-•li Filmpra
Sport-
17.30 V d Jeugd-
iportjourn. VPRO:
Doopsgêz kerkdienst. IKOR: 19.0-
jeugd; 19.30 De Open Dei
j. AVRO:
21.00 Voordr;
21 45 Journ; 22.00 Lich-
„Thans alleen over Uw positie.
Gisteren was ik bij Cort van der
Linden, bij wie ik tafelen ging,
de gespannen positie weer wat
Het afscheidswoord van Cort van
er wai der Linden in de Raad luidde: „Als
vriendschappelijk te maken. Dan :nu ™oet heengaan, ®™dat S,®Y®®S
gaat 't publiek debat veel beter, loop mij nu
Zoo bij mijn neus weg, zei ik toen:
De Koningin eerde hem de dag
daarop met een telegram, luidende:
„Waar gisteren uw afscheid heeft
plaats gehad in de Raad van State,
is het mij een behoefte uiting te
geven aan myn groot leedwezen,
dat U heeft gemeend zich uit den
Raad te moeten terugtrekken en
dat het College voortaan Uw hoog
gewaardeerde adviezen zal moeten
missen.
Ik voeg er den wensch aan toe,
dat U nog vele jaren voor U en de
Uwen in ongestoorde gezondheid
gespaard zult mogen blijven. Mijn
gedachten gaan in dankbare her
innering terug naar de jaren, waar
in ik met U mocht samenwerken
om het Vaderland voor de rampen
van den oorlog te behoeden".
„Van een terugroepen van Idenburg
is natuurlijk geen sprake". Waarop
hij antwoordde: „Vanzelf niet, dat
is met Pleyte afgesproken". Dut
doel is dus bereikt, en Ge kunt U
ferm houden. Geen zweem van bui
ging is nodig".
26 januari 1915. toen hij zijn vroege
re Groningse academieleerling Troel
stra openlijk de concrete vraag stelde:
„of het verantwoord is om de Regee
ring uw vertrouwen te ontzeggen,
want van het vertrouwen van de Kamer
hangt ten «lotte af het gezag van de
Regeering en in de omstandigheden
waarin wij nu leven hangt van het ge
zag van de Regeering voor een groot
deel af het welzijn van het land."
Het was na deze, ook door Troelstra
als „indrukwekkend" gekwalificeerde
rede. dat de Koningin Cort van der
Linden op 28 Januari 1915 plots be- Maar zijn dagen waren geteld: op
noemde tot Minister van Staat. 15 Juli 1935 «tierf de door iedereen
Evenmin mag echter onvermeld gerespecteerde staatsman,
blijven wat hij Lohman op 9 Decem
ber 1915 antwoordde, op diens inter- Woensdag 17 Juli werd hij in de
ruptie „Links heeft het op zijn pro- Tweede Kamer door de President
gram gesteld": „Ik vraag niet wat Ruys de Beerenbrouck herdacht, die
link« denkt, maar wat Ik zelf denk. zijn toespraak eindigde met de woor-
mijnheer Lohman". Ik geloof niet dat den: „God zij geloofd voor wat Hij
énige politieke uitspraak van Cort ons in den ontslapene gegeven heeft."
van der Linden karakteristieker is dan Op de begrafenis getuigde Colijn:
déze! „Hij heeft op een waardige wijze de
Zo was hij de laatste grote liberale wereld getoond, een opvolger van Hu-
staatsman in onze politiek, al trad hij go de Groot te zijn." Loudon, Minis-
niet op als liberaal partijman! ter van Buitenlandse Zaken in het Oor
logskabinet sprak namens de oude col-
EINDF lega's: „Onovertrefbaar was zijn voor-
klllL/L zitterschap van de Ministerraad. Hoe
dikwijls gebeurde het niet, dat de ove-
Vrijwel direct na zijn aftreden werd r'®e m'r"8ter8zeiden: .-Wat is hij
hij opnieuw benoemd tot lid van de weer mee8terll)k geweest.
?ia™a,£ l!t!ft.^aaf hil/taeds 1e! En In de Eerste Kamer lierdacht
oor van de Raad had, al volgde men met Presldent De Voe van Steen wijk met
Jot„LS,.October n,me de bü,ne»],„d,e vrede die Cort
lïï an de m,dS1"8 vS°r "er Linden gedurende aijn be.
K t ?p 19 December w|„d!iare„ m(é „rooriaikt had:
1 i »va5 .w -.Zi!" vérziende blik en zijn recht-
1? Raad, in tegen- vaardigheidegevoel hadden hem ertoe
vlÜfï?!?.? „Ia2. P„nn;C5 .Jul'ana „,I!.e gebracht het nationale leven ten heil.
ai t if van pacificatie, verzoening te bevorderen
land sprak hem toe met de voorden: dp gebied, waar nog voortdurend
„De wijsgerige grondslag, de strijd heerschte. Wel is aan hem be-
veelomvattende wetenschappelijke waarheid Jobs uitspraak: „In de ou-
structuur en de even sobere als den '8 de wijsheid, en in de langheid
sierlijke vorm. welke de door u op- Jarenlan«
gestelde adviezen kenmerken, wekvmre""r
- cumenlsche Jonge
ren Conferentie. KRO: 12.15 Gram: 12.30
Strijkork; 12 55 Act: 13.00 Nws; 13.05 De
8.10 Sport;
Convent ven Kerken: 17.00 Gere
formeerde kerkd. NCRV. 18.30 Koorzang;
19 00 Nws
De gelijkt
19.45 Nws
io.4B 'u
zing: 20.55 Gram; 21.35 Voordr; 21.55 Gri
22.25 Boekbespr; 22.
gebed; 22.55 Gram; L
Televisieprogramma's. RKK: 11 00 Plech
tige hoogmis. KRO: 20 00 Anno 1931. 20 25
Filmprogr; 21.15 Amsterdams Kunstmaand-
ork en solist; 21.50 Epiloog; AVRO. KRO.
VARA en VPRO: 22.00 Sportact.
:n; 19.05
19.30
20.00 Reportage; 20.10 Gram;
de partij?.
Jr; 21.55
.s: 22.40
3 55—24.00 Nw
VOOR MAANDAG
).40 Waterst). VPRO:
VARA: 10.20 Gram;
1.34
10.00 Morgenwijding.
11.00 Voordr; 11.20
al: 11.50 Internatio-
lar. lezing;
nale voorsteden
12.00 Orgelspel
tulnb meded; 12.33 Voor het platteland, le
zing; 12.38 Gram; 13 00 Nws; 13.15 Voor de
middenstand; 13 20 Lichte muz; 13.45 ReU-
verh; 14.00 Kamermuz; 14 25 Gevar muz;
15.45 Hammondorgelspel; 16 00 V d oudere
luisteraars; 17.00 Oude liedjes: 17.15 Ver
sierde vakantietips; 18 00 Nws en comm:
18.20 Lichte muz; 18.50 Act; 19 00 Pari
overz; 19.15 Regeringsuitz: De Stichting
bevordering bescherming bevolking vraagt
de aandacht van de Nederl noodwacht.
Tom Lodewljk. hoofd afdeling publiciteit,
spreekt over: De onzichtbare B.B.; 19.30
Gram; 20 00 Nws; 20.05 Lichte muz; 20 35
Klankb; 2100 Holland Festival I960: Con-
certgeb ork. toonkunstkoor en sol; 22.30
Nws; 22.40 Gevar muz; 23.03 Gram; 23.55—
R 298 m. NCRV; 7.00 Nw
7.13 Idem; 7.30 Een wool
lag; 7.40 Gewijde
Radiokrant: 8.35 Gram; 8,00 1
ken; 9.30 Gram; 9.
Nws; 13.15 Lichte
17.00 V d kleu-
1 Radloki
1.00 Klankb
vergaarde kennis, rijke ervaring
be-
1 de-
2» Voor boer'"ën tuli
ka?^"^en tuü1b meded; 12.33 Musette-.
12.33 Gra— ééT"
13.45 Gre
var progi
denking; 18 30 Kamei
ters; 17.15 Gram; 17.30 Idem; 17.40 Beurs-
bf.r; Vakantie op de
eilanden Blak en Soepiort, dortr J F van
Bruggen; 18.00 Orgelconc; 18 30 Koorzang-
ür 19.10 Lichte muz;
ïram; 20.30 In de
21.30 Holland Festival I960*: 2ka-
,£>°r en soliste; 22.00 Parlemen-
im; 22 15 Gram; 22.30 Nws en
Gr,m: 22 45 Avondover-
23.00 Gram; 23.30 Idem; 23.55—
10/oOOI£U,cni,r08r',mm8 draadom-
1 18—30 uur. I. Wolfgang Amadeua
1- Symphonie nr. 33 in bes gr. t.
as. "K
a^ïsbuT t' °r£H
e,t "r .1? ï,,1*' 'r, 1 Kv «0- Alle-
érda«e'. AU;«r0- ïngrld Haebler. pi-
Symphonic Orkest. Wenen
Helnrlch Hoiireiser II. Guatav Mah-
1 Lleder eines fahrenden Geselien.
nn mein Schatz Hochzeit macht. Gtng
It morgen übers reld. Ich hatt' ein
glühend Messer. Die zwel blauen Augen
01etrlch_Flscher-Dlesksu. bariton Philhar-
Wilhelm Furtwingler.
•- d gr t. („Titan")
egt, Reier-
irmucn oewegt- Phil-
1 Wenen o.l.v. Rafael
