HUGO WOLF
DE LAATSTE KANS
PELGRIMSTOCHT DER MENSHEID
en de vertolkingskunst
oK.
Nederlandse
chansons
ZONDAGSBLAD
ZATERDAG 9 JULI 1960
^.Honderd jaar geleden geboren^
„En
snode
zon publiek, het
iverktuig van een
snode pers, wil een oordeel
uitspreken over de werken
van een genie. Een luieren
de menigte, die in de con
certzaal komt als in een
speelgoedwinkel, de edelste
goederen der mensheid ver
laagt tot tijdverdrijf voor
nietsdoeners en. wanneer
haar dat niet lukt, zich met
een hoogmoedig gezicht van
het kunstwerk afwendt en
met édele verontwaardiging
sistfoei! en nog eens
foei!
Dat zijn nog eens woorden die
recht uit het hart komen. Ze
hebben eens zo in de krant ge
staan, in het Wiener Salonblatt.
Dat was in 1886. Heel veel sym
pathie hebben die woorden na
tuurlijk niet gewekt. Begrijpelijk,
sommige uitspraken kunnen zo
onbarmhartig zijn als een spie
gel. En bovendien, een criticus
mag in de krant nu eenmaal
niet altijd precies schrijven wat
hij denkt. In onze maatschappij
fast dat niet, dat is niet fatsoen-
ijk.
geeft de zangstem de angst en de
opgewondenheid van het meisje
weer. terwijl de pianopartij in
walsmotieven het heerlijke ver
langen naar de liefde symboli-
Het lied van Hugo Wolf is dus
een totaliteit en de zanger of
zangeres die meent een Wolf-lied
nu eens echt mooi te gaan
zingen, d.w.z. alleen maar met
een mooie stem, die begrijpt
niets van de kunst van Wolf.
Voor mijn gevoel is Hugo Wolf
de moeilijkste componist voor
liederenzangeressen en -zangers.
Elk lied moet vooraf zo grondig
bestudeerd en geanalyseerd wor
den, dat het studeren voor een
liederenavond met liederen van
Hugo Wolf enorm veel tijd kost.
Wil het althans goed gebeuren.
Niet alleen de zanger of zange
res moet dit kunnen opbrengen,
maar ook de pianist.
de liederen geworden, het best
denkbaar omdat Irmgard See-
fried. Dietrich Fischer-Dieskau
en Eberhard Waechter zich
zo volkomen hebben ingesteld
op het wezen dezer liederen.
Ze hebben er nergens een
te pathetisch effect
geven, 'éam
DERNARD HAITINK is J
nog maar een vrij jonge f
man. H\j werd in 1929 in Am- -
sterdam geboren, begon met
zijn 11e jaar viool te spelen, f'
studeerde aan het Amster-
damse conservatorium ver-
der, waar hij van Felix Hup-
ka ook directieles kreeg,
kreeg een plaatsje als violist
bij het Radio Filharmonisch
Orkest, volgde twee jaar de
dirigentencursus in Hilver
sum van Ferdinand Leitner
en werd na de dood van Paul
van Kempen benoemd tot
dirigent van het Radio Filh.
Orkest. Nu is hij benoemd
tot eerste dirigent van het
Concertgebouworkest, ons
eerste orkest dus.
U'EN schokkende levensgeschie-
denis heeft Bernard Haitink
niet gehad en wie hem in z"n
eneci. aan kc- heerlijk gelegen huis in Laren
zich alleen laten opzoekt, krijgt ook helemaal
be-
niet de indruk te doen te heb
ben met een bijzonder mens. Hij
is heel gewoon, rustig
scheiden, zelfverzekerd in zijn
r/iffn"' optreden maar beslist niet trots.
ressen, die menen loch lnkf vlMe vmw
dat en een klein dochtertje Ma-
door een mooi melodietji
maar hebben naar de werkelij
ke uitbeelding gezocht, zonder
echter het muzikale verloop
rianne. Als je aan hem vraagt
waarom hij dirigent is gewor
den, antwoordt hij: Ach ik was
toneel, een n{et ai ie
goed violist".
Hugo Wolf. die dit jaar JOi
geleden geboren werd en
liedkunst nu op enkele i
platen is vastgelegd.
Drie opnamen
De criticus van het Wiener
Salonblatt heeft zich daar niet
zo heel erg veel van aangetrok
ken. Hij heette Hugo Wolf (geb. nauwelijks volgen kan. Het gaat
13 maart 1860» en hij was on- heerlijk". Dan was het echt een
verbiddelijk eerlijk, zij het dan ontlading van
vaak eenzijdig. Met Goethe zou njng. Dan be
hoefde Hugo
Wolf zich niet te
r\E DEUTSCHE GRAMMO-
PHON GESELLSCHAFT heeft
dit jaar op heel gelukkige wijze krankzinnig gestorven.
Hugo Wolf willen herdenken
oorgedragen dan ge
zongen wordt. Elisabeth Schwarz
kopf doet dat nogal vaak en
speelt dan uitmuntend
maar vergeet dat het lied an
dere eisen stelt.
Dietrich Fischer Dieskau heeft
soms ook wel eens de neiging
gehad wat te veel met de tekst j0nge
te spelen, maar in deze liederen klommen
is alles zo gaaf, zo volmaakt bekend violist bij
van interpretatie, dat Hugo Wolf het radio-orkest
hier een schoon monument heeft tot dirigent van
gekregen. Hugo wolf is in 1903 ^jet rneest be
faamde orkest.
En als hij zelf
die snelle carrière
JN enkele jaren
tijd is deze
opge-
voelsspanning
MET ZIJN EERSTE PLAAT
beeft bewezen, dat er nog goede worden en vond geen uitlaatklep overziet, huiven
gevoelsspan- Wolf-vertolkers zijn. Op
gezegd kunnen hebben:
..Oberstes Prinzip in der Kunst
ist mir strenge, herbe. unerbitt.
liche Wahrheit. Wahrheit bis zur beheersen want
Grausamkeit". Wat hem op de dan ,on "U
tong lag zei hij of schreef hij. gevoelens vrij
Hij draaide er nooit om heen. j .en\ Zonder
ook voor zichzelf niet. In 1891 dat hij er op
schreef hij aan zijn moeder: aangekeken
verschrikkelijk
VIA NAALD
k «N PLAAT
hoes zijn de 46
liederen uit het
Italienisches Lie-
„Welk
lot worden. Als bv. Dostojewski eigen Seefried, de
kunstenaar dié niets gevoelsspanning moest ontladen Fischer-Dieskau
nieuws meer weet te zeggen. Het dan deed hij het in spel en sexuele
ware hem beter dat hij duizend- uitspattingen. Reger en Moussorgs-
maal begraven was". Dat had ky zochten het in de alcohol en
betrekking op hemzelf, want Hu- Baudelaire in opium. Hugo Wolf
go Wolf was niet alleen muziek- ontlaadde zich in het componeren,
criticus 'dat deed hij maar drie in het laten spatten van de schep-
jaar». hij was componist. En hij pingsdemon,
was dikwijls maar al te bang dat
hij geen nieuwe ingevingen meer
Veelcomponisten zijn daar een wal nare nasmaak achter, de
niet zo bang voor. Al hebben ze vlucht in het componeren heeft
niets nieuws te zeggen, dan dat bij Wolf nooit gedaan En
schrijven ze toch wel. Hugo dat is nu juist het mertcwaardi-
Wolf wis anders. Had hij geen 8*- dat Hugo Wolf zich bij zijn
ingeving, dan componeerde hij psychische ontlading
absoluut niet. En was het pro- het gaan maar nooit
dukt niet helemaal volwaardig, beheerste wildeman
Wat hij de wereld heeft hij nog wel eenS.
achtergelaten is van zulk een „Ik ben nog zo
grootheid, gevoeligheid, fijnheid jong en moet nog
en schoonheid, dat men altijd Accoord, ma
derbuch 'teksten dankbaar zal blijven voor die
Paul Heyse) op- vlagen van scheppingsdrift bij
een man, die altijd zuiverheid
en waarheid heeft gezocht in een
wereld van schonè schijn.
CORN. BASOSKI
kunstredacteur)
veel leren", heel hoog genoteerd. Wat hij van Haitink's gevoel voor de
dat leren zal nooit zoekt is bovenal muziek echt rom„ntische spanning. Het zijn
bovendien: juist muziek. Of die nu uit de klas-
genomen
tolkingen
sopraan Irmgard
bariton Dietrich
en de pianis-
Erik Werba en Jörg
Demus. (30 cm platen LPM
18568/69). Daarnaast bracht de
D.G.G. een langspeelplaat uit
met een keuze van 18 liederen
uit het Spanisches Liederbuch,
gezongen door Irmgard See
beheerst
toch niet koel,
vitaal. Het is een
:iek wordt gelukkig platenbegin geworden.
Straks komen nog platen met
Mendelssohn, Tschaikowsky en
tolkingen typische bewijzen Bartok.
Opium, drank of sexuele uit- "bariton'Eberhard
spattingen laten echter meestal \yaechter en gespeeld door
~1' A" de pianist Erik W.rba (30
cm plaat LPM 18591).
Men heeft hier dus opzet-
w.j -.ju telijk rekening gehouden met
voïkomen liederen voo
liederen voor
altijd nog t
werk ging.
strijdvraag
hede-
dan verscheurde hij nijdig hei Hij schreef de mooiste liederen. ^^it^ve^^'de vocaljM
manuscript. Maar dan was zijn die nooit buiten de perken van ^enrecitah M<o«t de voeimat
meestal ineens de artistieke omheining kwamen, er inderdaad rekening mee
ineens Dustoch houden? Persoonlijk houd ik
niet zo van die Prinzipien-
reiterei. De componist en de
dichter hebben toch ook de
vrouwenliederen geschreven
scheppingsdrift meestal ineens de artistieke o:
gebroken. En dat duurde dan Het hield alles
een hele tijd. Heel neerslachtig beheerst,
kon Hugo Wolf dan zijn als er Bij Hugo Wolf vindt men
geen invallen kwamen. Dan het mag als bekend veronder-
schrecf hij woorden als:,,..te- ,teld worden dat deze Oosten
gen mijn leed is geen kruid ge- rijlue componist voornamelijk
wassen. Alleen een God kan mij liederen schreef geen goed-
weer op de been helpen Geef kope effectjes, geen slechte lied
mij weer invallen, wek de slui- teksten, geen imitaties van an-
merende demon m mij, die mij deren, geen toegeven
desmaken. Integendeel,
i de i
Aan één stuk
MAAR
-t'-l schep
Hugo Wolf
verheid en een hoogheid, die men
in het kunstlied niet altijd vindt.
Schubert geldt dan als de grote
romantische liederencomi
toch liever uit de
ian" mö- mond van een vrouw hoort,
het lied omgekeerd. Daarom is het
een zui- goed wat - de D.G.G. hier
deed en de scheiding maakte.
Het zijn ook de best-
denkbare vertolkingen van
eenmaal de
scheppingskracht. was er
eenmaal de mogelijkheid om
eigen gedachten in muziek te
uiten, dan was er ook geen hou
den meer aan. Dan werd er van
's morgens zes tot diep in de melodie, die goed
nacht aan één stuk gewerkt. ,,De ligt
of uit deze tijd komt,
hem niet het belangrijkste. Als
het maar muziek is en niet het 'P"""""1
jyu is pas door PHILIPS zijn experiment tot
eerste plaat uitgebracht met verhoogd,
het Concertgebouworkest, waar-
j o o 70 zijn deze eerste plaatver-
bij zijn opgenomen de 2e Sym- Ij tnWinne„ ftinivrht,
fonie en de Slavische Dansen Op.
46 no. 1, 3, 7 en 8 van Dvorak
(30 cm. A 00546 L, stereo 835033
AY). Opnametechnisch is dat
alles heel goed. Maar het be
langrijkste is, dat de vertolkin
gen meer dan goed zijnmuzi
kaal gezien dan. Wie die plaat
beluistert, zal toch echt wel
trots kunnen zijn op Haitink en
ons land gelukkig prijzen, dat
het dirigentenras nog niet is uit
gestorven maar telkens nieuwe
talenten nalaat.
ABC van de bouwstijlen
in de Nederlanden
Dr. F. A. J. Vermeulen heeft
eerder het bekende „Handboek
tot de geschiedenis der Ned.
bouwkunst" gepubliceerd en
kwam in 1953 met zijn ,,ABC van
de bouwstijlen in de Nederlan
den" (toen in een uitgave van
Boek en Periodiek in Den Haag).
Het is een prachtige leidraad tot
de kennis van de voornaamste
kenmerken der opeenvolgende
bouwstijlen in Nederland en Bel
gië. Ditzelfde boek is nu door
uitgeverij H. J. Paris te Amster
dam in een tweede druk gege
ven, die typografisch aanmerke
lijk beter is verzorgd dan de
eerst druk. Op pakkende en dus
zeer leesbare wijze heeft dr. Ver
meulen de verschillende bouw
stijlen behandeld en aan de hand
af
kerken een goed
inzicht gegeven. Het boek wordt
nog gecompleteerd door een ver
klaring van vreemde woorden op
het gebied van de bouwkunst, in
1954 schreven we over de le
druk: „Een boek dat de vakman
graag zal hebben, maar ook
prachtig is voor de leek". Dat
herhalen we graag.
Uitgeverij W. de Haan te Zeist der mensheid" (Geïllustreerde deeltjes hebben ruim 200 blad-
t>ERNARD HAITINK is on-
danks zijn jeugd, niet het
type van de agressief-progres-
sieve musicus. Hij houdt wel van
moderne werken, maar die moe
ten dan ook werkelijk goed zijn.
De romantiek kan hij geluk
kig maar nog niet missen.
Beethoven en Brahms en Bruck
ner staan bij hem nog steeds
steeds op uit iets goeds te wereldgeschiedenis) uitgegeven,
brengen in aantrekkelijke vorm. In 1937 verscheen dat boekwerk,
De Phoenix-pockets b.v. hebben al in 1940 kwam de 2e druk, in
een grote naam gekregen door de 1948 de 3e druk, in 1952 de 4e
prachtige verzorging en de pretti- druk en nu is er de 5e druk in
ge manier waarop hier allerlei pocketvorm, opnieuw herzien en
bijgewerkt.
problemen zijn aangesneden.
De beste populair-wetenschap-
pelijke serie. Nu is .er een nieu
we serie opgezet, ook in pocket-
vorm en wel de Phoenix Ge-
zijden. Als volgende deeltjes ko
men dan no. 3 met reformatie,
contra-reformatie, absolutisme,
rede en romantiek, no. 4 met
revolutie, Napoleon, Restaura
tie, liberalisme en nationalisme,
en no. 5 met de moderne tijd.
De gehele wereldgeschiedenis dus
zakformaat en prachtig ge-
De eerste twee deeltjes zijn al
op de markt gebracht, nl. de illustreerd uitgegeven.
Oudheid (Egypte, Voor-Azië, Hel
las en Rome) door prof dr. D. jt jt w
illustreerde Standaardwerken". Cohen en dr. K. Sprey, en Mid-
Ter opening van deze serie wordt deleeuwen en Renaissance door
nu in vijf deeltjes het grote stan- prof. dr. F. L. Ganshof en dr.
daard werk „De pelgrimstocht H. A. Enno van Gelder. Beide
zijn werk is inderdaad bijzonder
muzikaal-psychologische verbeel
ding veel dieper. Hij is niet te
vreden met een enkele mooie
n het gehoor
HHHft 1. haast direct
ideccn stromen me in zo'n over- kan nazingen. Hij is ook niet te-
vloed toe. dat ik met het fixeren vreden met een goedkope tekst.
Hugo Wolf heeft altijd lite-
n zijn dichters (voor-
Mörike» en voelde
1 innerlijke
Uit duizend
nerveuze
pennekrasjes
nieuwste roman van Vestdijk
,NDER AUTEURS treft men zeer uiteenlopende typen
•ervers en thuiszitters, stads- en buitenmensen,
5 lichaam het hart het werk komende, overmachtige, op één
schap. De tekst vai
ge- aristocraten en arbeiders, mensenhaters en mensen-
op den duur niet aankon.
Dit is enigszins de strijd van
Vestdijk. Hij heeft een hart als
leder ander, maar in het mense
lijk contact (dat leest men al
thans in zijn autobiografische wer
ken) is er telkens kortsluiting.
Eenmaal in zijn leven, door
1 de 1
Vertolkingskunst
vrienden, eenvoudigen van geest en complexe naturen,
tekende hij de gedachten gezonden en zieken, verbitterden en zachtmoedigen. Dit thans
achter het gedicht. js geweest en zal wel altijd zo blijven. Maar het
lijkt er op, dat over het geheel genomen een bepaald jeugdliefde, heeft de poort open-
schrijverstype op de achtergrond geraakt en een ander ?"j"0"cn"jts su'ndCO«k™
type de voorgrond vult. De heremiet verdwijnt en de we-
n speie„ vail reldreiziger staat vooraan. Zich ergens opsluiten en af-
Hugo Wolf ife zonderen en als persoon versterven, om alleen in het ge
drukte werk te leven, is niet meer geheel van deze tijd.
Het is een figuur die past bij een wereld die voornamelijk
leefde bij het gedrukte woord. En voorzover het woord ge
punt geconcentreerde gevoelens
Alleen zulke emoties kunnen hem gesproken
voor een ogenblik gen gevoel van
evenwicht, harmonie, rust geven.
In de episode (hoofdstuk 5). die
de verhouding met de 38-jarige
verpleegster Marie Klaassen be
schrijft en waarin de wat bloed-
schrijfwijze bladzijden lang
1 Willem Fre-
Sterven... en dan?
De auteur antwoordt op de titel
van zijn boek dat de doden die
in de Here gestorven zijn. nu sla
pen in het stof der aarde; zij ge
nieten niet als „zielen" een voor
lopige zaligheid in de hemel,
maar rusten in hun graven tot
dat ze de stem van de Zoon des
mensen zullen horen en zullen op
staan, onvergankelijk
derik Hermans leest, die literair felijk, ten eeuwigen leven. De
De Laatste Kans heeft «"es uit voortkomt."
n w„ HÏÏcó sproken werd, was het 't woord van de redenaar van de reui van Doorn de z.g. Aoton Wachter respectievelijk de
melodie In ^hter een of andere catheder, in een gewjjde of onge- Wachter-,erie van ach, deieo vol. !™f- 2»KS?.
aangén
tijdverdrijf, is maar niet een
zich laten gaan „auf Flügeln
des Gesanges", maar is mu
ziek en tekst volledig door
Wolf deed
pianopartij. De liederen1-»».
Hugo Wolf zijn niet ..met Wijde ruimte,
pianobegeleiding", maar zijn
voor een zangstem en piano.
Die pianopartij is e<
standige partij, met
gen zegging, een eigt
;en verbeeldi
„Prometheus"
Goethe, waar de zangstem ze\j
de trots
prin- tot een graad van voortreffelijk-
cipe toen tot stand gekomen, dan heid stijgt, wordt de lezer door
zou in dit opzicht het leven het de volgende uitspraak getroffen:
gewonnen hebben van het werk. ^en mens moest cen cel zijn
dacht hij, een klompje dat zich
VoltOOid in tweeën splitst. Dan was er
niets aan de hand. Meercellig-
TyjET DE onlangs verschenen ro- heid is de grote zonde,
Wat
vensadem, die de mens ontving
door een bijzondere rechtstreekse
inwerking van God. cn die de
geest of werkzame kracht is wel
ke 's mensen lichaam levend
maakte, keert dan terug tot God.
Dan is de mens geen levende
ziel meer, maar is hij een dode
ziel geworden. De Schrift, zo
voornamelijk betreurt merkt de auteur op, spreekt heel
oomzegger
Vestdijk zou kunnen hetcp. deze
veel meer een indruk geven van
knarsende kracht, waartegen Vest-
dijks werk aandoet als bleek en
ontstaan uit duizend
pennekrasjes.
o-romantiek
voorkeuren.
Tegenover de millioenen
zelf- schreven en gedrukte letters moest
n ei- de levende stem zich wel hand-
----- - w ta3^' haven door redenaarskunst De Enkele voorbeelden: Flaubert,
eigen ^verbeelding. Zo schrijver waseen soort medicun- Van Schendel. Vestdijk. Dit schrij.
weliswaar geen
toch was het represen-
zijn grote heimwee
tooid. Vier delen; Sint Sebastiaan, zjjn een eenheid te vormen, 1
Surrogaten voor Murk Tuinstra, één stuk te zijn. Ten diepste
daaraan Terug tot Ina Damman en De An- dit heimwee van religieuze aard.
is natuurlijk het volstrekt begin
selloze, het geestelijk nihilisme,
dat in zijn praktische beleving on
vermijdelijk als cynisme aandoet.
Men vraagt zich af of zijn histori
sche romans, ofschoon ook die een
verwante grondstemming verra
den, niet langer leven zullen dan
de min of meer autobiografische.
Het laatste woord over de figuur te ondersteunen. Óok gaat hij
gewoon van gestorvenen als
dode zielen. We mogen niet zo
maar zeggen: „geest" betekent
hetzelfde als „ziel" en beweren
dat als de gelovige sterft zijn li
chaam in het graf gaat en zijn
ziel naar de hemel.
Dit is een visie die heel wat
afwijkt van de gebruikelijke op
vattingen. Ds. Telder is zich dit
bewust en bespreekt tal van bij
belse passages om zijn uitspraken
actc-^occn,. d,„-5chool behandelen de sch00l.
tijd, terwijl De Beker van de Min, ook vermomd aan de dag treedt ten zijn die dat doet. óf de
De Vrije Vogel en zijn Kooien, ln Vestdijks zich bezighouden met manente wijsheid,
De Rimpels van Esther Ornstein astrologie.
Prometheus
objectiviteit kwaï
1 het 1
„Erstes Liebeslied eines Madchens" geestelijke wereld hield verband
Mei zulke roze
Met zulke roze
as op jouw wange
zou ik me kamer
wille behange.
Dat gaf wat kleurigs
en wat fleurigs
an me leve.
Voor zo'n patroon
zou ik me weekloon
wille geve.
Met zulke roze
as op jouw wange
zou ik me kamer
wille behange.
Het deed me niks
al had 'k geen riks
meer voor 'n gordijn.
Want het behang zou om te zoem
zijn.
Ik hou niét van 'n strepie
of een ruitje op de muur.
E11 ook niet van 'n stippel
al staat 't nog zo duur.
Ik krijg gewoon de kriebel
van een bloemmotief...
Alleen dat ene patroontje
dat heb 1 k toch zo lief.
TOM MANDERS
„Voor mij is het chanson geen literatuur, tenzij bij
toeval. Waar het chanson begint de mond open te doen
(en dat doet het, want het behoort te worden gezon
gen), daar heeft de letterkunde er al een poosje het
zwijgen toe gedaan. Het chanson is thuis op een klein
toneeltje onder een lage zoldering, waar liefst een
blauwe tabaksmist tegenaan built; het publiek dat ik
daarbij wil zien, besta voor niet meer dan een heel
klein deel uit quasi- of echte hoogbrauwen". Dat is
iets uit de voorrede die Jaap v. d. Merwe schreef
voor zijn verzameling Nederlandse chansons, een kos
telijk boekje dat door De Arbeiderspers te Amsterdam
is uitgegeven. Men vindt er chansons in van Adama
van Scheltema, Eli Asser. Wim Kan, Rinus Ferdi-
nandusse, Guus Vleugel, Jan Wit, Dirk Witte, Jelle
de Vries, Eduard Jacobs, Willem van Iependaal, Wim
lbo, Louis Davids, Jules de Corte, Brammetje. e.a.
En daarmee is dan het overtuigend bewijs geleverd
dat er toch nog wel iets is tussen het ,,'s Heren goed
heid kent geen palen" en „Dat we toffe jonges zijn",
zoals de inleider opmerkt. Weliswaar mist men de aan
sluiting aan het volkslied en ook vaak het pikante en
spottende van de Franse chansons, maar de bundel
heeft 1
rijke keur op dit gebied.
tatief voor de tijd. Dat
meer zo. De radio heeft de leven
de stem herontdekt, de televisie
de levende verschijning. De com
binatie van die beide is de leven
de mens. die zich gemakkeliik.
snel en veelvuldig over de gehele
aardbol verplaatst. Schrijvers uit
deze tijd zijn internationaal ge
oriënteerd. Natuurlijk kwamen de
ze figuren ook vroeger voor, maar
nooit zijn zij rechtstreeks repre
sentatief geweest, zoals nu.
Kortsluiting
■\7ESTDIJK heeft welbewust het
V schrijven boven het leven ge
steld. In zo'n geval blijft er voor
een romancier alleen maar de
keus over tussen de historische
roman en de licht of zwaar ver
momde autobiografie. En wan-
De Laatste Kans de studenten
tijd tot het afstuderen als arts
tot onderwerp hebben. Het laat
ste boek beschrijft de tijd van
zijn praktisch werk in ziekenhui
zen als co-assistent en semiarts,
tot het slagen voor het doctoraal
examen. Hij verkeert met colle
ga's, heeft te maken met profes
soren, patiënten en verpleegsters.
Tegen deze laatstgenoemden, spot
tend het blauwe gevaar genoemd,
is Anton Wachter niet zo best be
stand. Hij heeft zich vast voorge
nomen nooit te trouwen, hangt
geen enkele religie, stelsel van ze
delijke normen of een of andere
Document
betekenis. zodat
De Laatste Kans
de uitgeefster is
N.V. Uitgeverij
Nijgh Van Dit-
hage-Rotlerdam)
zeker niet kan
worden genoemd
medische wereld
of iets dergelijks.
Niets wordt geob
jectiveerd buiten
de hoofdfiguur
om. Men moet de-
ijgend
keuren op blijvende waarde, het
ongemerkt op de voorgrond of ter
zijde schuiven door de geheim
zinnige Tijd.
C. RIJNSDORP
uitwendige gebeurteni
er uit die gebeurtenis
worden wat er in zit en wat er
niet in zit. Natuurlijk blijft er
altijd de schrijvende mens, in zijn
Einmaligkeit. met zijn zielsgehei-
-diepten, zijn kinderlijk-
zijn relatie tot
en na neerkomt op vrije verhou-
moet dinge" ,van een min ot ^er-
gehaald gaar>d karakter. Gebrek aan ini
tiatief kan hem daarbij niet wor
den aangewreven.
één 1
t als
menselijke docu
menten. Vestdijk
representeert niets
cn niemand behal
ve zichzelf.
waardebepaling
moeten luiden? De
kritiek tegenover
Vestdijk uit zich
uitzonderlijk begaafd met de jonge medicus Wachter op zoek gereserveerd, uit
'is naar geestelijke impulsen en ontzag voor zijn
gevoelens van een dergelijke inten- kwaliteiten en re-
siteit, dat zij een tegenwicht kun- putatie en uit on-
nen vormen voor zijn men zou zekerheid, of men
zeggen monsterachtige, ver- zelf als criticus
alles wat op de geest
betrekking heeft. Een man van
zeldzame, veelzijdige en diepe in
telligentie. Weinig mensen besef
fen dat intelligentie boven
kere grens uitermate
hanteren is. Het moet wel lijken
te standelijke begaafdheid. Het is niet beneden de
dergelijk
maat blijft. Hier
en daar wordt
openlijk van ver-
terblijft. De reus van Rotterdam ter wil overrompeld worden door veling gesproken.
)f is jong gestorven, omdat in zijn uit «en geheimzinnige diept* op- Zeker is dat, als
inzichten i__.
belangrijke en boeiende onder
werp, dat ieder mens raakt, stu
die wil maken, zal dit boek met
veel belangstelling lezen. Het is
voor ieder begrijpelijk geschre
ven. Waarmee allerminst is ge
zegd dat er niet veel vragen over
blijven. Dit kan trouwens niet
anders, want wat met de dood
en het leven daarna samenhangt
zal voor het grootste deel hier
voor ons een mysterie blijven.
Wat des te meer dient aan te spo
ren om wat er in de Schrift over
geopenbaard, met grote aan-
eerbied te onderzoeken.
dacht e
SIMON VESTDIJK
Roman over Urk
De roman „De bakens verzet"
van K. Norel speelt zich af op
Urk in de tijd, dat het nog een
eiland was, maar spoedig een
deel van de Noordoostpolder zou
worden. De Urkers beleefden toen
een bewogen periode. Enerzijds
waren er de moeilijkheden met
de visserij en anderzijds de ge
varen. die dreigden als de bevol
king in contact zou komen met
de moderne maatschappij. De
schrijver geeft de geschiedenis
weer van een volk met een eigen
levensstijl, met eigen gewoonten
en een eigen opvatting van de
godsdienst, dat voor grote veran
deringen komt te staan. „De ba
kens verzet" is verlucht met der
tien foto's en het boek is door de
interessante inhoud en de pretti
ge manier van vertellen het lezen
zeker waard.
