in
CARMEN IN EEN IDEALE
UITVOERING
BEELDHOUWER
AAN DE GRENS
VAN ONZE TIJD
r
HEENGAAN
125 jaar Maastrichts aardewerk
Geheimen van 't onzichtbare
filmbeeld ontdekt
*Isver,os^ s.ncTs^srsr 3Ss
ZONDAGSBLAD
ZATERDAG 25 JUNI 1960
■Q.xpreAMonlóme in de kunót
ALLEREERST WIL IK een
essentiële vraag stellen: Was
Rodin <18401917), deze grote
beeldhouwer aan de grens van
onze tijd, inderdaad expressio
nist? Immers wij vinden in de
kunstgeschiedenis waardevolle
beschouwingen over hem, en
daaronder ook zulke, die hem
een „impressionist met hart en
ziel" noemen. Ze beweren dat
niet alleen zijn kunstmiddelen
impressionistisch zijn, maar
ook zijn doelstellingen en zijn
verbinding tob de natuur.
Het is moeilijk in een korte stu
die te bewijzen, hoezeer Rodin
ofschoon hij midc^n in de tijd van
de triomf van het impressionisme
leefde, met hart eai ziel een ge
boren expressionist was. Maar ik.
hoop dit toch overtuigend te kun
nen demonstreren aan de hand
van zijn werken en van zijn eigen
woorden.
Misschien is juist deze omstan
digheid de oorzaak geweest, dat
hij in zijn leven aan zoveel hevige
kritiek blootgesteld was, die zelfs
tegen zijn meest belangrijke wer
ken gericht was. en niet slechts
tegen de onvoltooide experimen
ten. of de mislukte werken. De
kritiek betrof ook niet de „impres
sionist" Rodin. want in de tijd
van zijn rijpe kunst was deze al
lang algemeen gewaardeerd en
begrepen. Er waren toen al de
„post-impressionisten", Cézanne,
van Gogh, Gaugin e.a. die het
meest miskend en afgewezen wa-
ONDER twijfel werkte Rodin
"-1 met een soort impressionisti
sche techniek, en bovendien was
een van zijn hoofdproblemen: de
menselijke figuur In beweging. On
telbare kleine bewegingsstudies in
klei en fijne lijntekeningen getui
gen ervan, hoe sterk hem het zich
bewegende menselijke lichaam
boeide, en hoe onvermoeibaar hij
deze bewegingen bestudeerde. In
zijn monumentale werken heeft hij
dan ook steeds deze bewegingsstu
dies verwerkt. Hij beweerde vaak,
dat hij nooit zonder model, zonder
het natuurvoorbeeld kon werken.
Als dan een van zijn geweldige
plastische lichamen onder zijn han
den verrees, heeft hij die licha
men zo vervuld met hevige, dy
namische spanningen, dat daar
door de grenzen van de beheerste
vorm en het statisch evenwicht toe
vaak verstoord werden. Het nj
tuurvoorbeeld is dus verwrongei
ter wille van innerlijk!
den en emoties.
Denken wij allereerst
ZIJN HOOFDPROBLEEM WAS:
De menselijke figuur in beweging
Borden, horden, borden
bij de Sphinx en bij elke band tueei
name uit Maastricht geeft ivel
de lopende band i
mez
ren blok ingebouwd, en boven al
les de „Hand Gods" (La m
Dieu), waar een krachtige,
tieve rechterhand een stuk steen
vasthoudt, waarin de soepele
schoonheid van een menselijk li
chaam zich al begint af te teke-
Ai dit i
hem ent,
Burgers in Calais
Een van zijn hoofdwerken is de
bekende „Burgers van Calais", die
ook vaak als impressionistisch ge
ïnterpreteerd werden. Het monu
ment wil een tragische gebeurte
nis uit de Franse geschiedenis ver
eeuwigen. De stad Calais gaf in (Van onze kunstredacteur)
1886 de opdracht aan Rodin om dit pETRUS REGOUT was eigenlijk een heel merk-
standbeeld op te richten. In 1474 waardig man. Hij werd 23 maart 1801 in Maastricht
hebben de Engelsen de stad ver- geboren. Zijn ouders dreven in de Nieuwstraat no. 9
overd, die zich zonder genade een import-, groot- en kleinhandel in Engels aarde-
moest overgeven. De Engelse ko- werk en Frans kristal en porcelein. Dat zaakje ging
ning Edward III heeft geëist, dat beslist niet slecht,
zes van de meest aanzienlijke bur-
gers in boetekleed, met touw
hun hals. zich aan de over'
naars zullen prijs geven. Zes held
haftige mannen offerden zich vrij- resseerde hem dit vak, dat hij zich bij de oproeping
willig op om de stad voor een voor de militaire dienstplicht door een remplagant
massamoord te redden. liet vervangen. In 1825 trouwde hij met Maria Alde-
De opdracht was eigenlijk om gonda Hoeberechts, tegen de wil van moeder Hoebe-
een figuur, de leider, de oude, rechts, die meende dat haar dochter aldus meldt
waardige Eustache de Salnt-Pier- de overlevering financieel beneden haar stand
7lif trouwde. Moeder Hoeberechts wist natuurlijk nog
groep van alle fes burgers te ma- niet hoe de weduwe Regout „gepot" had. Dat bleek
ken. Hem boeiden vooral de ver- wel bij haar overlijden in 1835toen Petrus ineens
schillen tussen deze mannen, die 35.094 erfde (evenals zijn twee broers). Met één
hetzelfde lot hebben gekozen, ver- klap was Petrus Regout een vermogend man en met
leeftijd, temperament, kapitaal kon hij iets beginnen.
het mes van de liefde
snijdt aan twee kanten,
een slechte kant van leven
en een goede kant van dood
zo lopen wij naar het einde
met de tred van de illusie
en laten ver achter ons
de voetstap der werkelijkheid
tegen een achtergrond van rumoer
tekenen wij de bewegende stilte
een penseel van rust
legt een glimlach in het landschap
Onze handen en voeten
spreken de duidelijkste taal
PIET BOEKESTIJN
Jf. JN ROTTERDAMSE KUNSTKRING
Hoe Petrus Regout met'n erfenis vanz 'n moeder begon
toen vader Regout door
1814 overleed. Moeder Regout-
Nijsten was een goede en geslepen zakenvrouw en
wist het zo ver te krijgen dat er een familiefortuin
werd bereikt. P-etrus ging in 1815 zijn moeder al
helpen in de glas- en aardewerkwinkel en zo inte-
Een aardige opr
schoon t
chillen
en vooral in hun reaktie, hun psy
chische toestand bij hun vrijwilli
ge martelaarschap. Het begin was er en wie nu in per dag 65000 kopjes en schotels
De figuren zijn in brons gego- Maastricht rondloopt, zal zich gemaakt worden, waaruit u mis
ten Rodin koos het moment van verbaasd afvragen of er ook schien thee en koffie drinkt. Per merken? En
afscheid, waarbij ze zich allen re- nog andere fabrieken zijn dan die dag 65000 stuks en dan nog het-
aliseren, dat het een afscheid van van Regout. Met dat beginkapi- zelfde aantal voor borden, scha- redelijk
het leven is. De oudste, de leider taal is het mogelijk gemaakt dat len, etc. Uit het bedrijf dat 125
berustend, naar binnen gericht, er nu ongeveer 4500 mensen van jaar geleden door Petrus Regout
hij heeft al afscheid genomen het bedrijf leven, het bedrijf dat is begonnen, dat bij de
en is al weg van het leven. De thans de naam heeft „N.V. Kon. 1848 echt op de rand var
stoere man met de_ sleutel, naast Sphinx-Céramique, v.h. Petrus grond kwam, dat in 18'
HPetrus Regout hield zich 2500 arbeiders telde, dat
uiterste geconcentreerd, zodat al Een van de meest expressionis-
zijn spieren, tot aan zijn tenen tischc burgers van Calais, de bed-
toe in krampachtige spanning ver-
keren. Deze merkwaardige ver- aengroep ian noam.
binding van de geestelijke en li-
toestan- chamelijke krachten, werkt onna- de uitgesproken statische Egypti-
tuurlijk en bijn^ smartyh jk.Men Sche kunst overheerst. En bij Ro-
steen gebonden fi-
hard als staal. Hij lijdt, Regout'
maar is verbeten, verbitterd, voor- niet alleen aan het glas en het fuseerde
bereid op de komende vernede- aardewerk. Hij waagde graag iets, que, is r
ring. en zoekt kracht daarvoor in was wat avontuurlijk en specu- groeid, waar o.m. 16 oventunnels
120 meter lengte dag
heeft het gevoel dat deze spanning .din ziin de m vt-mmnen n-
n zijn vroegere werken De Den- nooit opgelost kan worden, dat de- guren even emotioneel innerliik
r Le penseur") uit 188». Titaan nooit zou kunnen „te- evm expresalSÏÏS
nvankelnk nntwornen voor de laxeren
kerHMPHHPHH
•ankelijk ontworpen
gevel van zijn groots opgezet pro-
jekt, de „Porte de l'enfer", de
Hellepoort, die echter nooit vol- T7_
tooid werd en als ruïne bleef ]v~v
Expressionist
hierin iets anders z
zijn „Paolo
da Rimini" (ook door Dante geïn
spireerd
Zo bleef de Penseur dak-
dan de expressie van een psy- Pf,n -Moedi
chische toestand, die het lichaam, J Prachtige portret
deze hoe machtig het ook is, aan zijn Judith dadel, „La pensee" ge-
nog grotere macht onderwerpt? Is noemd.
hier niet de expressionist aan het Hier groeit het fijne, in zich ge-
woord, die de lichamelijke sub- keerde meisjesportret uit een
(daartoeTs hijVte"I'}e°k bS s'"n"lok, als diepe tegep-
houwer en realist), maar deze stellingen als een symbolische
substantie toch geheel in de ban suggestie van de overwinning der
i ut idelde menselijkheid boven de
dit werk van de ruwe oervorm zonder geest. Hier-
het ideaal van de impres- bij hoort ook de vertwijfelde Da-
de' poort "vergroeid sionisten, die het voorbijtrekken- „aide, een van zijn mooiste
zoekt kracht daarvi
chzelf. De anderen zijn meer in leerde ook niet ongaarne. Zo had
staat van vertwijfeling, hun leed hij een spijkerfabriek, een ge-
ïs heviger, hun afscheid smartelij- weerfabriek, een gasfabriek, een
ker. De aangrijpende groep gaat glasfabriek, een kristalfabriek en
langzaam vanuit het stadhuis een papierfabriek. Het zakendoen
paar het kamp van de verove- had hij van zijn ouders geërfd en
raar. wat hij ondernam werd altijd
Rodin wilde de groep zonder met succes bekroond. Zo steeg ie week had moeten duren, niet
postament voor hot stadhuis laten zijn bekendheid dat hij in 1849 be- alleen omdat de publiciteitsman,
noemd werd tot lid van de Eer- de vroegere schilder-beeld!
aageiijKse, ste Kamer der Staten-Generaal. pottenbakker Wim Visser,
levende herinnering aan deze hel- Met hartstocht kwam hij vaak op allerprettigst heeft ontvangen,
•schillende" groe- de" bij bet volk te bewaren. V00r de belangen van Limburg en maar vooral omdat het gehele
kind" en boven van - .!ndu.strie- Hij had maar wordingsproces van het aardewerk
Ook sanitair
RJIEENT u nu niet, dat er bij
iVide Sphinx-fabrieken in Maas
tricht alleen maar mooi gevorm
de theekopjes te zien zijn en sier
lijke melkkannetjes. Er is wel
degelijk verschil tussen het alge
mene goed en het duurdere, meer
stijlvolle goed. De massaproduc
tie van het algemene goed is er
hoog, dank zij de vele magazijnen
die Sphinx-serviezen willen heb
ben. Bij het ontwerpen van een
algemeen product weet men en in
vormgeving en in decoratie al di
rect bij welke firma dat product
in de smaak zal vallen. En bij
het stijlvolle porcelein weet men
wel ongeveer welke landen hier
voor interesse hebben.
Eigenlijk weet men al tevoren
of een bepaald product het
„doen" zal of niet. Maar naast
die theekopjes, of beter naast het
huishoudelijk- en hotelservies-
vies va® onze grootouders. Er goed Zijn er nog veel meer pro-
heus wel wat verschil op te ducten, zoals closets, wastafels,
rir^n- En m, hnt 7aau- fonteinen> gootstenen, urinoirs,
enz. die bij de Sphinx gemaakt
'oldoet, worden. Daarmee hebben we een
als het gebruiksaardewerk goed export-artikel gekregen en is
t Hot »n Qn gggg^ voorkomeili dat alle sanita^. ar
tikelen uit Engeland moeten w^-
den ingevoerd, zoals dat vroeger
het geval was. Juist bij het sani-
tair-aardewerk is het van het
grootste belang, dat het voor 100
pet. gegarandeerd wordt tegen
impel
Sphinx-
is moet het èn praktisch en artis
tiek verantwoord zijn. Die prak-
de af- tische bruikbaarheid moet niet al
weer leen in de vorm uitkomen, maar
_n 1958 ook in de kwaliteit van het ma
de Société Cérami- teriaal. Als de scherf het een-
wereldconcern ge- maal gebakken product hard HVii- m„„,
dan zai het bovendien ook niet haarscheuren. Een twintigtal ja-
Ve hebben zo eens een rond-
ng gemaakt door de fabriek,
rondgang die eigenlijk
zo gauw breken. De Sphinx le
vert alleen maar hard aardewerk
en dus geen kalk-aardewerk.
Onafgebroken controle
HET
proces begint
dus als de vrije. Daarbij denken onstpiipn
wii san -/iin Psnln on Eronooeo, OpSieUen.
geleden is men begonnen
dit aardewerk Cotreous China te
gebruiken, dat een veel grotere
stootweerstand heeft dan gewoon
aardewerk en bovendien ondoor
dringbaar is voor vloeistoffen.
Wat de moderne vormgeving in
het serviesgoed betreft en ook wat
bij de Sphinx door kunstenaars
De idee en de opzet
poort verraden dat Rodin in deze
tijd sterk onder de invloed van
zijn Italiaanse reis, en in de eerste
plaats onder die van Michelange
lo stond. Ook het lezen van Dan
te heeft zijn ziel doordrongen en
zijn fantasie bevrucht. De poort
bleef een fragment, maar De
Denker was voltooid. Een reus,
in een toestand van uiterste span-
ning, die zo diep met de idee
f inhoud
was, dat ze nergens goed opge
steld kon worden. Na veel veran
deringen is het eindelijk in Meu-
don. op het graf van Rodin te
rechtgekomen, als waardig graf
monument voor zijn schepper.
Bij deze figuur kan ik mijn
eerste vraag herhalen. Kan
i zelfs vervormt?
de belangen van Limburg
de industrie. Hij had m;
De psychische inhoud van deze weinig tijd zich met zijn tien kin- zo bijzónder interessant
figuren is zo overweldigend dat deren te bemoeien, maar die wa- gaat namelijk niet alleen
T ren in goede handen bij zijn routineus vervaardigen van de ge-
w gi g van de vrouw. in 1875 trok hij zich ge- wone aardewerkproducten, zoals
groep, dus het enig „impressionis- heel uit het openbare leven terug theekopjes, koffiepotten, schalen,
tisch" moment onbelangrijk is. en g'nê hij met zijn vrouw wonen vazen, toiletbakken, badkuipen
Ze trekken ook „iet voorbij, ze bet landgoed Vaeshartelt enz. maar juist
waar hij op 18 februari 1878 ling die de pro
staan naast elkaar, geïsoleerd, en overleed. In hetzelfde jaar (no- goederen in de loop der ja:
zijn alleen door hun innerlijke vember) stierf ook zijn weduwe, heeft doorgemaakt,
emoties met elkaar verbonden, kinderen zetten voort wat de jjet gebruiksaardewerk is
ituurlijk bij
de nptte klei, die absoluut wa-
tervrij wordt gemaakt. Ook de
ir'Eèï- de'vroeg'êrT schilder-"beeidhouwer: lucht wordt er uitgeperst, want de
1 lucht kan barsten veroorzaken. u
Met die klei wordt geenperimen- *"e Bëë| ër hier Mg fvën op te
teerd, „et zolang tot de goede „f, at£"op°Pb.v
gevonden is. En dan komt
jjgt de lopende band er aan te pas.
Bij een dergelijke grote fabriek
worden gemaakt,
tSd'natuuriïjk 5?ïï,en door
niet verwachten, dat elk kopje
met de' hand gedraaid wordt. Er nj k 1
zijn machinerieën gekomen, die 1 V
- -- ue lolugicuie een oeiaiigi
-ïtifj speelde. Om de producten
.pressionistisch kunst- Pressi-onisten
werK noemen? Hier is een gewei-
dig lichaam uiterlijk in ee
tuurlijke rust gedwongen,
lijk echter door een storm
de, veranderlijke leven voor een
moment willen vasthouden, die J e naakten,
adaequate vormen en kleuren zoe
ken, voor dat. wat Baudelaire zo m. m. m. m.
mooi „la fugitive beauté" noem-
de! Voor de lichte, zwevende
weerspiegeling van het leven,
niet het leven zelf! Ook de im-
ak di
aar ieder leeft en lijdt alleen.
(wordt vervolgd)
DR. M. RéVéSZ-ALEXANDER
vader had opgebouwd. vorm en decoratie
Dvontiinnpk de tijdgeest afhankelijk als welk
uveiiiuiiiieii ander product ook Beziet u maar
GELOOFT u het als we zeggen, eens een 'modern thee- of koffie-
dat er thans bij de Sphinx servies en zet dan daarnaast het
wille
,n de verschijning, Rodin
ter
VIA NAALD
EN PLAAT
psychische inhoud
geestelijke inspanning vervuld. Ro- "is.cne Kracht
din gaf hem pas later de i h,,il*'n rtr,n"
De Denker, zoals dat bij
meeste figuren van hem gebeurde.
Zijn opvatting was, dat een beelc
in 't geheel geen naam moet heb
ben. Maar het publiek wil een
naam, en zo gaf hij zijn beelden
binnen naar
pressionist
buiten dringt.
zoekt het fenomeen, de sensatie
van onze ogen, _dat vergankelijk,
beeld veranderlijk
achteraf titels, toen ze voltooid ®'Sen
„Het wezen van de vrouw is
sssx.skcssjsM randering. In de gelukkigste
Rodin wflTéïfs'he't ogenblikken staat het even dicht
nderlijke blijvend, stabiel ma- bij de liefde als bij de dood".
ken! Wat een verschil! Deze uitspraak van Palladas
Men beroept zich ook op de dient als motto voor de novelle
Hij veranderde deze
nog al vaak. Ook deze naak-
heette eerst „De Dich-
hem als impressie
ter", „Vader der Mensheid'
pas laatst De Denker. Een Hera
cles, die geen daden i
verricht, maar geheel
nen gekeerd, geabsorbeerd is door
duistere visioenen en gedachten. U1 A
Zowel zijn lichamelijke, als zijn ,e ko^,werkM. 0(
ceostplnke krach pri ï.nn tnt hpt j.
bulten daarbij dacht hij. die de Griekse
,r m" kunst boven alles bewonderde,
eerder aan de Antieken, aan een
fragmenten van
geestelijke krachten'zijn tot het kuns^tw*erken^Cwaar de ^pze^ zo
grandioos is, dat de uitvoering de
Rafw,;1Si„Teern Prosper de Me n-
e qu'il y a de mee- F,n naar d,e novelle heeft
piusbèaü "qu'une belle chose, c'est de Frhnse componist Georges
belle chose". (Nog Bizet zijn gelijknamige opera ge-
n mooi< ding |s de maakt. Het motto is voor dit
werk niet zonder zin, want de
Carmen geeft wel heel
duidelijk blijk dit volkomen
vrouwelijke wezen te bezitten
en de opera laat ook liefde en
dood zien.
„La Pensée", het portret va
dith Cladd, waarbij Rodin
fijne in zich gekeerde me
kopje uit een zuaar steer
originele idee nooit zou kunnen Het
bereiken, en zo het onvoltooide toen 1
nog mooier is dan het voltooide veile
isjps- ZQU kunnen zijn. Hierbij dacht hij te ga;
blok misschien ook aan de „non fini- volutii
to's" van Michelangelo, die vaak maar zigeuners, bandieten en an-
zijn al te geweldi- deren, die door ,,de nette lieden"
ge plannen niet ge- veracht worden, op het toneel te
was wel een hele daad
zet in 1872 besloot de no-
an Merimée op het toneel
i brengen, het was een re-
heel uitvoerde, of brengen. Op hetzelfde toneel
zijn figuren gedeel- edellieden, legendarische goden
telijk in het steen en Bijbelse figuren de rollen had-
liet zitten. den gespeeld. Bizet heeft alle raad-
Ook Rodin laat eevingen in de wind geslagen en
vaak zijn figuren zo met de tekstschrijvers Meilhac
sterk met het steen en Halévy de opera klaar ge-
vergroeien, dat de- maakt in de herfst van 1874. In
ze in amorphe. ee maanden een bovenmen-
vormloze steen- sel'jke inspanningwerd de mu-
blokken gevangen Zl.e'{ °P *200 pagina's muziekpa-
blijven. Dan maken P'er geïnstrumenteerd,
ze de indruk, alsof Het verhaal van Merimée is
de menselijke ge- wel enigszins verzacht. De Car
men van Merimée was een echte
furie, een duivelin van wreedheid
en haat, een prachtige zigeuner
meid, maar een dier in harts
tocht. Bizet heeft dat beeld wat
verzacht in zijn opera, wetend dat
hpt andere een gechoqueerd
men werkelijk ten voeten uit ge
tekend, hier staat ze in volle wer
kelijkheid voor ons: de tempera
mentvolle zigeunerin, de jonge
zwarte canailleuze. die innerlijk
isschien toch wel meer echt-
deze dan dat de hand het alles altijd
nog vast moet houden. De men
selijke hand is ook in dit proces
onmisbaar.
Na elk stadium is er een con
trole. Dat maakt het zoeken
naar de oorzaken van fouten ge
makkelijker. Die controle is
uiterst streng en het is haast uit
gesloten, dat het eindproduct een
fout vertoont. Die fouten kunnen
al direct bij het begin gemaakt
worden, zowel met de ongebakken
klei als met de eenmaal gebak
ken klei. Dat bakken geschiedt in
de bovengenoemde 16 oventunnels
van 120 meter lengte. Elk uur
verdwijnt er een wagen met kop
pen of borden of schalen of scho
téls vóór in de tunnel eh die wa
gen komt er 2 x 24 uur later aan
de achterkant uit. De tempera
tuur in de oven is in het begin
het laagste en wordt geleidelijk
opgevoerd tot circa 1300 graden.
Dit eenmaal gebakken, doffe en
poreuze product, biscuit genaamd
krijgt na die twee dagen oven-
verhitting de glazuur, zowel door
bespuiting als door onderdompe
ling. En dan verdwijnen de pro-
het
de hand
tar ook door
(schablone) worden aangebracht
ook door de zgn. screentech-
waarbij de ontwikkeling van
fotografie een belangrijke rol
elde. Om de producten van on-
jubilerende aardewerkfabriek
goed te kunnen zien, moet u na
maandag a.s. eens even langslo
pen in de Rotterdamse Kunst
kring aan de Witte de Withstraat,
waar een zeer uitgebreide exposi
tie wordt gehouden van het pro
duct in de loop der jaren en in
het gehele ontstaansproces.
(wordt vervolgd).
de
- - BS te smelten tot «u
ideaal bezet. Gedda heeft keihard glaslaagje. Dat glazuur
echt het stemtype
deze par- kan natuurlijk verschillend
werkelijke evocatie
wezen van Don José L 0H| BRH |||HH
den. Als niet-Fransen beheersen of dierenfiguurtj
Ni- product
Victoria de Los Angeles
colai Gedda de Franse taal
treffelijk. Vanzelfsprekend wordt
J- opera in het Frans uitge- ten
wil los wringen, en
alsof wij de meta
morfose, het omto
veren van de leven
loze materie tot le-
schandaal zou worden'
zoud'en'0 bele- opvoeringen van dc op,
de kent.
.Carmen" heeft
nermeid nog wat
bad gedaan, waardoor Carmen
stuk rustiger wordt,
impressionisme?
Niets is stabieler, olulw luai, C1 wuiui ue-
blijvender dan de schaafder ook^'üa't past^an be
steen, waarin deze ter [n onze samenleving, die op ieven d-
figuren vast zitten. netheid is ingesteld en uiterlijk verbaasd'
Hebben de oude beschaving veronderstelt. De eeh- man
Egypte na ren soms te Carmen is echter canailleus. a
niet hetzelfde ge- briljant, gezond, sterk. Daarom
daan, toen ze hun moest het ook nog wel even du-
figuren geome- ren voor de opera succes had.
trisch gebonden Maar de echte kunstenaar ont-
componeerden ais dekte heel snel het onvoorwaarde-
in een steenblok lijke meesterschap van Bizet.
gevangen? Alleen Tsjaikowsky kreeg vlak na de
is Rodin zó dyna- première een klavieruittreksel
mlsch, dat hij veel en schreef terstond aan zijn vrien-
meer het schep- din Nadesjda von Meck: „Gister-
pingsproces zelf avond heb ik, om even een beet-
laat voelen, dan de je ontspanning te hebben van
gebondenheid die in mijn eigen werk, Bizet's Carmen
van a tot z doorgespeeld. Het is
een meesterwerk in de beste zin
van het woord. Ik ben er van
overtuigd dat over tien jaar
„Carmen" de populairste opera
van de gehele wereld zal zijn".
Heel erg mis heeft Tsjaikowsky
^et niet Sehad. want inderdaad
i tro"noy_ j0armen" een uiterst POPU-
laire opera geworden. Mede ook
dank zij het feit, dat Bizet kans
uit een klein boekje
wijsjes enkele wijs
jes te bewerken, o.a. een Haba-
elk beschaafd mens
Thomas Beecham, links van
n Janine Micheau, rechts Vic
ia de Los Angeles. Achter de
igent de tenor Nicolai Gedda.
>rgd beschrijvingsboekje met
voerd. Een grote creatie ook
die van Janine Micheau als Mi-
caela, het boerenmeisje, terwijl
Ernest Blanc (bariton) de Es-
camillo-partij goed gestalte geeft.
Blanc heeft een mooi getimbreer-
de, wijde stem. net als de so
praan Denise Monteil, die de
partij van Frasquita zingt. Ook
de kleinere partijen zijn prachtig
bezet, waardoor deze opname wat
het solistische gedeelte betreft
wel heel bijzonder is. Eigenlijk
kan men wel zeggen: de meest
ideale bezetting van de „Car-
Maar die bezetting alleen is
natuurlijk niet voldoende een ope
rauitvoering te doen slagen. Dat
hangt in de eerste plaats af van
de muzikale leider. Sir Thomas
Beecham, de 81-jarige Engelse
dirigent, was de juiste rr
de juiste plaats. Hij heeft
muziek volmaakt aangevoeld, hij
'ist de juiste kleuren en de juis-
het gedecoreerd worden, dus krijgt
gewor- het bord bloemetjes of streepjes
Jrtjes, dan gaat het
de derde maal in de
oven bij een temperatuur van
700 graden. En telkens weer zit-
die de producten
nauwkeurig bekij-
Met behulp van electronen-mi- heid van 1000 stoten per seconde
croscopen, licht- en stroomstoten en de kristallen tegelijkertijd
zijn de geleerden van de East- stroomstoten te geven van 4000
man Kodak Company doorgedron- volt. Hierdoor is het voor het
gen in de totale duisternis, waar- eerst mogelijk geworden de be
weging van de clcctronen in de
het latente fotografische -0—e
beeld, zoals dit bij de belichting kristallen te bestuderen
wordt gevormd, zich omringt. Dr. C. J. Staud, vice-president
Welk een biine onmneelilk, ,.„k A?JL-reJse?rcJ>" bii Ko"
o„ Hi, i, WjM.onmogelijke iaek dak, veïkiaïrtï dat de ëxpe.i?
dë H?t h' mo,ge Jben uil bet feit- menten hebben aangetoond, dat
de dat hoewel elke gevoroerde ama- het latente beeld de beweging van
teur wel iets vertellen kan over de electronen in de Sa!!!
de chemische samenstelling van vol^t
kïe m«hóSnbe"aant°f-.EeH™..'iE: .Moordt gedemonstreerd door
maanden
-van de hoogste kwaliteit
b e st'e z et - ken ne r s van" deze' tijd* d°eCnh Alle s^s^ ven kïeurriik ïaaf Lichtin? Anw emiiisie plaatsheb- analyseerd naar een zijde van de
5ir Thomas Beecham, heeft de en geheel van het wpreï fn' Zlc£tbaar lc makcn of langs lichtgevoelige broomzilverkorrels
mlSalCH lei2ings e" niemand ™uz^ek uit gedirigeerd! Di? is een aangezien6 het' latere 3lS 'et ^^trischeTeld de SeJ-
minder dan de Spaanse sopraan enorme DreAtatie h^i 1 ,^i i latente beeld bij tronen in die richting trekt
s ZO vox verve, zo vo. ^al ^elM "mtawhim bHSlr Thomas Beecham in appa- tigd wordt. V° °men V6rn,e' ,..?°dra dez,e materie volledig bc-
,r"sSt."1.,sS I Ste" &£&£&- Téifiis™
Is Bizet wist te bore,- de barmen t* 7,in nani^nnH.tyT Franca.se en het knapenkooi
u-mee tevens zijn eni- CE ^cimgeKunaiga. „Les Petits Chanteurs de Ver t,nHiriiynvprirnrri.i! orr,„l -
esterwerk schreef. Drie Meestal zijn het mezzo-sopranen sailles" wel heel erg goed mate. ^ela^ ^hPnA hT H! en eer- 5teu" zÜn bij het onder-
°1 aAl!nfiaal vond. Daarom zou ik maar stelfinf ilk S zoek naar fotografische materia-
heeft
.kale tekening van Span
je gegeven zonder ooit verder te
zijn geweest dan de Pyreneeën.
o-sopranen SfÜÏ™ YfJ" de b^omaUv&SreTs
dan nog wel dramatische stem-
n. Bovendien had Victoria de
dooë Los Angeles de partij nog „ooit
Goiraud is voltotid op de meest "f hel '?nee e»sPe»ld Wie de
stijlvolle wijze. "-,n" h""r' H..
.Carmen" stierf Bizet, nog be
ug om recitatieven bij zijn werk
chrijven. hetgeen later
opname hoort
Victoria de Los Angeles die par-
In deze recitatief-versie heeft tij ook eens in ons land kwam
HIS MASTER'S VOICE de brengen, want wat zij èn muzikaal,
gehele opera op drie langspeel- èn stimmlich, en dramatisch
platen gebracht, in fraaie doos doet is van een ongekende kwa-
en met een uitzonderlijk mooi liteit. Hier wordt de Bizet-Car-
advies willen geven:
en dus niet al die routine-uitvoe
ringen in onze grote steden
koop dan deze set van His Mas
ter's Voice. Dan hoort u de Car
men zoals die gezongen en ge
speeld moet worden.
apparatuur voor speciale
stelling aan het licht. Het bewijs
van deze verandering moet der- dnpiPinden
gevonden''5 mdirec,c 'ves "'ordm Mot dit'vermogen
8 schillende stadia in dit proces te
De methode volgens welke de bestuderen zal het Kodak-onder-
geleerden van de Eastman Kodak zoekingswerk „het begrip van de
Company het probleem van het fundamentele eigenschappen van
„latente beeld" benaderen is, de het fotografische beeld hebben be-
kristallen halogeenzilver te onder- vorderd tot een veel grotere om
werpen aan lichtstoten van een vang dan dit nog 10 jaar geleden
snel- het geval was", aldus dr. Staud.
