Jtieutue geihsdtt (föurmit
STAATSGREEP VAN TURKS LEGER
Microfoon in een
Russisch cadeau
Scheveninger met 26 kantjes
als eerste binnen
Stemgeheim op Nieuw-Guinea
Geen bloedvergieten - regering gevangen - officieren aan de macht
Midas defect
Militaire verplichtingen
worden nagekomen
Kw.73 morgenochtend in
I] muiden te verwachten
Prins betaalt
begrafenis
politieman
Vliegdekschip
in botsing
DE BESTE BROMFIETS
VRIJDAG 27 MEI 1960
BUREAUS. Sleensiraat 37
Directie. Redactie, Abonnemenien-
Advertentie-aideüng Tel 31441
•ordredacteui: Or. E. DIEMER
CHRISTELIJK-NATIONAAL DAGBLAD
Voor Leiden en Omstreken
„Stantvastlcfj is gbcblma
mgn her! ia tegljenspotf
Eenenveertigste jaargang no. 11878
EISENHOWER houdt deur open
Zie pagina 5
BORMANN nog in leven
Zie pagina 9
TOOGDAGEN
oude-en-nieuive-stijl
(Zie pap. 2 en 7)
SPORT en wedstrijden
Zie pagina's 11 en 13.
De Amerikaanse luchtmacht heeft mee
gedeeld, dat er een fout is ontstaan in de
uitrusting die inlichtingen-moet uitzenden
van de Midas-sateiliet. Men hoopt de in
strumenten te kunnen herstellen door
signalen van de grond af. Het systeem
dat moet waarschuwen voor raketten kan
als gevolg van deze fout niet worden be
proefd door middel van de voorgenomen
raketlanceringen en hitte-ontwikkeling
op verscheidene plaatsen waar de satellie*
TTET TURKSE LEGER heeft vanochtend de macht in het land aan zich
getrokken. De staatsgreep verliep zonder bloedvergieten. Onder de
talrijke vooraanstaande figuren die zijn gearresteerd, bevinden zich pre
mier Menderes en zijn gehele regering, president Bayar en hoge officieren,
onder wie de chef-staf, generaal Rustu Erdelhun. Uit het feit dat verschil
lende hoge officieren gevangen genomen zijn, zou men kunnen opmaken
dat de revolte onder leiding staat van betrekkelijk lage jonge officieren.
Veiligheidsraad verwerpt aanklacht
tegen een Russische poging de Verenigde Staten te brandmerken als
agressors wegens het uitzenden van spionagevliegtuigen boven de Sowjet-
unie. De uitslag van de stemming, gisteravond gehouden, was twee stem
men voor, zeven tegen en twee onthoudingen. Alleen Polen verklaarde
zich met Rusland voor de resolutie. Tunesië en Ceylon onthielden zich van
stemming.
De stemming werd woensdag
door de Sowjetunie uitgesteld om
„aanklager" Gromyko, de Russische
minister van buitenlandse zaken,
meer tijd te geven voor het prepa-
van zijn slotrede. Na de stem
ming verklaarde Gromyko tegen
over journalisten, dat hij de kwestie
nu beslist in de Algemene Vergade
ring van de V.N. zou brengen. Hij
wilde niet zeggen wanneer dit zou
gebeuren.
In zijn slootbetoog voor de stem
ming zei Gromyko, dat Eisenhowers
verklaringen over het incident met
de U-2 (woensdagavond in een radio-
en televisierede) „een geest van hui
chelarij en agressiviteit" ademden.
Eisenhower had gezegd, dat zijn re
gering de spionage tegen Rusland
voortzetten met oude en nieuwe
middelen.
Voor Gromyko het gebouw van dc
Verenigde Naties in New York gis-
betrad, had hij reeds over de
(toespraak van de Amerikaanse pre
sident gezegd: „Zij wijzigt de situatie
.niet. De toestand wordt er slechts ern
stiger door omdat het een bevestiging
is van de gevaarlijke Amerikaanse
politiek ten opzichte van de Sowjet-
;unie."
De Russische beschuldigingen ble
ven niet onbeantwoord. De Ameri
kaan Henry Cabot Lodge verzocht de
Russen niet de vermomde onschuld
Uit te hangen. Ook zij hebben een uit
gebreid spionagenet, zei Lodge en hij
had de bewijzen bij de hand: een
houten arend, waarin een luisterappa
raat verborgen was.
Lodge toonde de microfoon in de bek
van de arend en zei: „Dit hebben de
Russen onlangs aan de Amerikaanse
ambassadeur in Moskou cadeau ge
daan. Voor zijn bureauIk laat dit
zien als een authenthiek bewijs van
de grondigheid der Sowjet-spionage.
Er zijn luistcrapparaten ontdekt in
Amerikaanse ambassades in vele de
len van de wereld."
Gromyko glimlachte wrang en liet
het aan de Poolse ambassadeur over
Lodge van repliek te dienen. Hij kon
enige interessante bijzonderheden
over „de microfoons in enige van onze
gebouwen in dit land (de V.S.)" geven.
Afwijzing
Eerder had Gromyko Eisenhowers
aanbod voor een internationale lucht-
Inspectie botweg afgewezen als een
nieuwe methode om de Sowjetunie
te bespioneren" en had hij de kleine
landen opnieuw gewaarschuwd. Zij
kunnen beter niet betrokken zijn bij
de Amerikaanse „provocatie", als zij
niet het slachtoffer wensen te worden
van een eventueel terugslaan van de
Sowjetunie, aldus' Gromyko.
Vandaag spraken de leden van de
Veiligheidsraad opnieuw over de
compromisresolutie van Tunesië, Cey
lon, Argentinië en Ecuador. Deze
landen dringen er bij de grote mo
gendheden op aan, alles na te laten
wat de spanning zou kunnen vergro
ten en de pogingen op het gebied van
ontwapening, kernproevenverbod en
voorkomen van onverhoedse aanval
len voort te zetten.
Gromyko opperde reeds bezwaren
en kwam met amendementen. Hij stel
de voor dat in de resolutie een zin
zou worden opgenomen waarin het
vliegen van buitenlandse militaire
vliegtuigen over de grenzen van an
dere landen wordt veroordeeld.
Cabot Lodge acht Gromyko's amen
dementen „zeer onaanvaardbaar" en
Gromyko zei, toen hem werd gevraagd
of hij zijn veto over de resolutie zou
uitspreken: „Dat is mijn geheim."
RADIO-ANKARA, blijkbaar in
handen van de leiders der
staatsgreep, heeft meegedeeld dat
Turkije trouw zal blijven aan NAVO
en CENTO. De bevolking heeft het
verzoek gekregen binnenshuis te
blijven en te luisteren naar de in
structies van de militairen. De vei
ligheid van alle buitenlanders wordt
gegarandeerd. Het leger zal aan d<
macht blijven totdat vrije en alge
mene verkiezingen gehouden kunnen
worden, aldus radio-Ankara.
In de loop van de dag maakte de
radio het enige contact met de
buitenwereld, de telefoonverbindin
gen zijn verbroken de volgende
proclamatie bekend:
„De land-, zee- en luchtstrijdkrach
ten hebben het bestuur van het land
in handen genomen teneinde zo spoe
dig mogelijk te komen tot vrije en
onpartijdige verkiezingen. Het leger
is tot dit besluit gekomen als gevolg
van de crisis en de betreurenswaar
dige gebeurtenissen van de afgelopen
weken. Het wil voorkomen dat het
land de prooi wordt van een burger
oorlog en het wil de kloof tussen de
twee grote partijen dempen. Het leger
maakt bekend dat het noch aan een
persoon, noch aan een partij, noch
aan een groep is gebonden.
De burgers moeten zich allen voe
gen naar de wet en de leden der re
gering zijn uitgenodigd, zich onder
bescherming van het leger te stel
len dat hun veiligheid zal waarbor
gen. Wij vragen de Turken begrip voor
elkaar te tonen.
Wij verklaren tegenover de wereld
dat wij trouw zullen blijven aan het
handvest van dg V.N., het beginsel
de verklaring van de universele
rechten van de mens. het Atlantische
bondgenootschap en het verdrag van
de Cento, alsmede aan alle verdragen
en bondgenootschappen Turkije
heeft getekend. Laa*. heiland kalm
blijven."
Onrust
De staatsgreep volgt op weken van
onrust, ontstaan door studentende
monstraties tegen het sterke bewind
van premier Menderes. Gesteund
door de grote meerderheid van zijn
Democratische partij in het parle
ment, had Menderes herhaaldelijk zijn
politieke oppositie aan banden gelegd,
dagbladen die kritiek op hem lever
den gesloten en hun hoofdredacteuren
in de gevangenis gezet. Hij zette met
kracht een industrialisatieprogramma
door, dat volgens zijn tegenstanders
te ambitieus was voor de mogelijkhe
den van het land.
Na de schorsing van de populaire
oppositieleider Inönu en een aantal
leden van zijn fractie deden zich op
28 april in Istanbul de eerste studen
tendemonstraties voor. Ondanks
krachtig ingrijpen - er waren negentien
zwaar gewonden van de politie
(ZIE VERVOLG PAGINA 6)
Malse maatjes om
in te bijten
Temidden van de gelukkige
bemanning van de SCH 21
proeft loco-burgemeester H. de
Boer van V eisen de eerste
Hollandse Nieuwe.
Tóch nog sportieve strijd
SCHEVENINGEN heeft de haringrace gewonnen: om even na elf uur
vanmorgen stak de SCH 21, de Arie van der Zwan van rederij Jaczon
te Scheveningen, haar kop binnen de pieren van IJmniden om de allereer
ste Hollandse Nieuwe aan te voeren. Het schip werd met ongeveer een
mijl verschil gevolgd door de SCH 121, de Oceaan VI. De vangsten werden
onmiddellijk overgeladen om over de weg met spoed naar de Scheveningse
afslag gebracht te worden. Tegen het middaguur werden daar de eerste
kantjes afgeslagen. Schipper van de winnende SCH 21 is J. J. Pronk,
die 26 kantjes aan boord had.
145, als jager zou optreden die met zijn
zeer zware voortbewegingsinstallatie
gisteren in een der havens zou zijn a
gekomen, waarna werd besloten ook de
sterke SCH 61 als concurrent me
sturen, men is van dit besluit terugge-
Dc vamgatbcrichten zijn tot nu toe niet
best, maar deskundigen verzekerden ons
dit niet zo heel erg te vinden omdat
Behalve genoemde schepen voeren
spped huiswaarts de SCH- 45, die
omstreeks één uur, half twee in Sche
veningen verwachtte, de SCH 233, met
:n minder sterke motor, die omstreek*
ijf uur vanmiddag in Scheveningen
erd verwacht, terwijl verder nog he
chten binnenkwamen volgens welke di
KW 73 en de SCH 61 eveneens zijn gaai
jagen.
Op het laatste ogenblik is het toch nog
:n eerlijke, sportieve strijd geworden,
i'as het aanvankelijk de bedoeling, dat
de sterke trawler Noorderkroon, de SCH
Een struisvogel met haar der
tien jongen trok gisteren buiten
gewoon veel bekijks in Avifauna
te Alphen aan den Rijn. De par
mantige jongen zijn thans bijna
acht weken oud en eten al als
echte struisvogels.
Prins Bemhard heeft aangeboden, de
kosten te betalen van de begrafenis van
een politieman, die dodelijk werd ge
wond tengevolge van een verkeersonge
val terwijl hij de Prin6 escorteerde.
Toen hij zich kort voor zijn vertrek naar
Nederland gisteren naar zijn vliegtuig
begaf, vernam prins Bemhard de dood
van de agent. Hij besloot onmiddellijk
de begrafeniskosten te betalen en gaf
last, een bedrag aan de nagelaten betrek
kingen van de overledene te sturen.
Het 60-000 ton metende Amerikaanse
vliegdekschip Saratoga en het West-
duilse koopvaardijschip Bernd Leon zijn
dinsdagnacht 200 mijl ten oosten van
Kaap Henry in volle zee in botsing ge
komen.
Hoewel beide schepen grote materiële
schade opliepen, werd geen der beman
ningsleden op een der schepen gewond.
De botsing vond plaats toen het vracht
schip zijn weg zocht naar Baltimore en
het vliegdekschip de rede van Hampton
naderde. De Saratoga werd midscheeps
getroffen. Een olieleiding scheurde, doch
de daarop volgende brand kon snel wor
den geblust.
Ambtenaar: Fluister het maar in mijn oor
FkE MINISTER van met-autonome
gebiedsdelen van Australië, de
heer Paul M. C. Hasluck heeft twee
dagen in Nederland doorgebracht.
Dagen die gevuld werden door be
sprekingen met minister Toxopeus,
staatsseertearis Bot, en met
een bezoek aan Soestdijk, waar ko
ningin Juliana de minister met zijn
echtgenote ontving.
Mevrouw Alexandra Hasluck is een
bekende Australische schrijfster en
tot haar verrassing zag ze, dat ko
ningin Juliana tot haar lezerskring
behoort. Haar laatste boek Unwil
ling Emigrants lag ten minste op
tafel in het paleis en de Koningin
bleek er wel degelijk in gelezen to
hebben ook.
Minister Hasluck heeft hier in Neder
land gesproken over bestuurskwesties
betreffende de Papoea's in Australisch
Nieuw Guinea. Op een persconferen
tie. \naar hij ook nog tijd voor vond,
deelde hij weinig of niets mede over
de gesprekken, die hij in Den Haag
gevoerd heeft. Hij achtte zich daar als
bezoeker niet toe gemachtigd, doch
vertelde wel over de methode die de
Australiërs gebruiken om de Papoea's
te doordringen van verantwoordelijk-
heisbesef in bestuurszaken.
Ir zijn in het Australische deel twee
miljoen Papoea's, die ongeveer 500
verschillende talen spreken. Men is nu
begonnen de dorpsgemeenschappen
plaatselijke raden te doen kiezen. Een
half miljoen Papoea's neemt hieraan
deel. Dat gaat als volgt: de dorpsge
meenschap wordt bijeen beroepen en
er wordt uiteengezet wat de bedoeling
is. Na enkele dagen komt de gemeen
schap weer bij elkaar en dan zijn er
enige- mannen uitgekozen, die men ge
schikt acht als kandidaat. Daar de
Papoea's lezen noch schrijven kunnen,
zijn stembriefjes onbekend. De kandi
daten worden op een rijtje gezet en
kiesgerechtigde na kiesgerechtigde
Komt naar voren en fluistert de Aus
tralische bestuursambtenaar de naam
van de kandidaat, die hij verkiest, in
het oor.
Dat
geheime verkiezingen
aldus minister Hasli*^*» het is een
begin en het geeft een stevige "*wcis
om op verder te bouwen.
Op de vraag of de minister in de toe
komst een vereniging van de Nieuw-
Guinea's zag, was het antwoord: „Wij
geloven in zelfbeschikking, wij zullen
moeten afwachten hoe dat gebeurt en
verder geen commentaar."
(Advertentie)
KOELKASTEN
Prijzen vanaf 225.
bii de Elektra Speciaalzaak
AALMARKT 1
Is en bljjft de
BERINI 519,—
CEBR. HUISMAN
HGGEWOERD 66—68.
niemand er iets aan heeft dat de prijzen
onmiddellijk „dood vallen". Er is nog
gelegenheid genoeg om goede vangsten
te maken. Nu blijft de eerste haring ten
minste aan de prijs, zo zei men
De SGH 121 kwam om half twaalf bin
nen met 24 kantjes. De KW 73 wordt
morgen tegen het middaguur in IJmui-
den verwacht.
Iets lagere temperaturen
De Bilt verwacht tot zaterdagavond
Veel bewolking met hier en
daar wat lichte regen. Zwak
ke tot matige wind uit wes
telijke richtingen. Iets lagere
temperaturen overdag.
(Opgemaakt om 11J5 uur).
ZON EN MAAN
Zaterdag 28 mei: zon op 4.30.
5; maan op 7.06, onder 22.55:
rste kwartier.
Hebt u soms fl. 120.- over?
Dan kunt u nu voor dat lage bedrag een
perfect costuum kopen in dc befaamde spe
ciale aanbiedingserie van de Faam:
TOP-VOORDEEL NR. 3
slechts één week:
HERENCOSTUUM
120,-
HOOGSTRAAT - LEIDEN
Verdwaalde piloot
blijft aan de grond
Kapitein James Lundy (42), gezagvoer
der van de Amerikaanse Dakota die vo
rige week vrijdag boven Oost-Duitsland
tot landen werd gedwongen, zal in af
wachting van het onderzoek van het
incident niet meer mogen vliegen. De
bevelhebber van de luchtmacht in Euro
pa is van mening dat Lundy „duidelijke
vliegaanwijzingen heeft genegeerd".
Lundy zelf, die woensdag met zij®
negen inzittenden in Wiesbaden terug»
keerde, verklaarde gisteren dat hij doof
krachtige westenwind uit de kocri
--- geraakt. De controletoren in Kopen»
hagen had een oostelijke wind gemeld*
zei hij. De piloot merkte pas dat hij op
de verkeerde „weg" was. toen RussischO
Migs hun machinegeweren lieten ratelen
Over 'set gedwongen verblijf in de oost
zone was Lundy best te spreken. Be
handeling en voeding waren uitstekend»
werd volleybal gespeeld met de Rus»
en tijdens de verhoren was wel het
incident met de U-2 ter sprake gekomen,
maar men zou dc Amerikanen niet va®
spionage verdacht hebben.