Rommels acties in Afrika
Landbouwpolitiek richten op
doelmatige produktie
werkten verlies van Singapore
in de hand
Rapport van A R. studiecommissie
Vergroting van
bedrijven
Psychopatenzorg wordt
nader bekeken
Honderdvijftig jaar
spaarbanken
.I WE I.KIDSCHF CdllRW
11
VRIJDAG 20 MEI 1960
MILITAIRE BALANS VAN DE TWEEDE WERELDOORLOG
NAZI'S LIETEN INVASIE-KANSEN VOORBIJGAAN
ZO was Groot-Brittannië, na
•mei 1940, dus de enige over-
gebleven actieve tegenstander
van Nazi-Duitsland geworden
De Britse eilandengroep was
evenwel in een toestand van
voortdurend gevaar, militair vol
komen verzwakt met steeds dc
dreiging van een 3200 kilometer
lange kuststrook aan de over
kant, die door de vijand bezef
was. Wel had de grote massa
van het Britse expeditieleger
via Duinkerken veilig de weg
naar huis gevonden, maar bjj die
ontsnapping was vrijwel de ge
hele wapenrusting verloren ge
gaan. Indien de Duitsers binnen
één maand na de val van Frank
rijk landingspogingen in Enge
land hadden ondernomen, zou de
kans op een succesvolle afweer
maar heel klein geweest zijn.
Het onderscheppen van de invasie-
vloot door de Royal Navy zou niet al
leen moeilijk, maar ook langzaam zijn
gegaan. De Britse vloot was ver naar
het noorden gestationeerd om de sche
pen buiten het bereik van de Luft
waffe" te houden. Op dat ogenblik zou
alleen het water van het Kanaal de
enige afweer zijn.
Gelukkig waren er ook gunstiger en
zelfs belangrijker factoren. In de eerste
plaats hadden Hitier en zijn chefs van
staven nog geen voorbereidingen ge
troffen voor een invasie in Engeland.
Er waren zelfs nog geen plannen ge
maakt voor zo'n aanval, die toch een
voor de hand liggende zaak was, na het
verslaan van Frankrijk. Hitier liet die
ene, voor hem zo belangrijke maand
voorbijgaan in de hoop, dat Groot-Brit-
tannië tot het sluiten van een wapenstil
stand bereid zou blijken te zijn. Zelfs
toen die hoop vervloog, werden de
Duitse invasie-voorbereidingen toch nog
met een zekere tegenzin gemaakt Na
dat al spoedig bleek dat de Luftwaf
fe" er niet in kon slagen de R.A.F. in
de „Slag om Engeland" te vernietigen,
toonden de Duitse chefs van leger en
vloot zich maar al te blij een excuus
te hebben om de invasie uit te stellen.
Het was evenwel nog merkwaardiger,
dat Hitier zo gelaten die excuses voor
uitstel aanvaarde.
Dc Duitse generaal Rommel werd in
1941 de grote tegenspeler tan de ge-
a/lieerden op het front in het woestijn
gebied van Noord-Afrika. Steeds keer
den de kansen, maar uiteindelijk
werden Italianen en Nazi's toch uit
dit gebied verdreven.
«P1,
Aarzeling
De documenten, die over zijn privé-
gesprekken bestaan, tonen aan, dat Hit-
Ier aarzelde om Groot-Brittannië en
daarmee het Britse Rijk te verwoesten,
omdat hij het Empire beschouwde als
een element, dat het evenwicht in de
wereld handhaafde en ook omdat hij
nog altijd hoopte Engeland tot bondge
noot te kunnen maken.
Maar achter die aarzeling verborg
zich ook een droomwens en die werd
spoedig duidelijk. Hitier bepaalde zijn
aandacht weer bij het Oosten. En dit
bleek later de sleutel te zijn voor de
ontraadseling van het geheim,
Want indien Hi;tler zijn krachten had
samengebundeld om Engeland te ver
slaan. dan zou een overwinning voor
de Duitsers vrijwel zeker zijn gweest.
Ofschoon de Nazi's hun beste kansen
gemist hadden door de ene maand te
laten voorbijgaan, hadden zij nog, door
een blokkade van gecombineerde lucht
macht- en onderzeeboot-activiteiten, En
geland op de knieën kunnen brengen,
na een langzame uithongering..
voortdurende dreiging van Japan's
groeiende macht in het Verre Oosten.
Churchill daarentegen zag in de Ita
liaanse oorlogsverk ar:n:. ren goede
kans voor een tegen-aar va:, omdat
Britse „Navy" in de Middellandse
oppermachtig was. Daarom zond hij,
tegen de wil van de chefs van staven,
een deel van Engelands nogal magere
reserve aan geoefende troepen
Afrika, zelfs op een ogenblik waai
Britse eilanden onder voortdurende
dreiging van een Duitse invasie lagen.
Deze moedige beslissing van C'
chili werd gerechtvaardigd door
snelle wijze, waarop de tanks
uit Cyrenaica terug te trekken. Maar
hij was niet verslagen en met een
nieuwe plotselinge tegen-actie wierp
omdat'de de Blitte" weet ,eru!'
Duur betaald
afmattende pogingen om Rom-
- mei Duiten gevecht te stellen, moest
ogenblik waarop de Engeiand duur betalen, want de posi-
voortdurende tieg in het Verre Oosten werden zwak-
riiw' ker en gingen (later bij de Japanse
-
aanval) verloren. De chef
nerale staf van het Britse Imperium,
generaal Dill, had
veroletterden en daarna Italiaans Oost-
Afrika veroverden. Zij hadden naar
Tripolis kunnen doorstoten en de vij-
0 verlenen boven
and" volkomen uit Afrika kunnen ver ja*- dat van had geagee.rd
S«n. «na.r hun actie werd a.opgetet t.«?» d. verw^arlozutg
om het zenden van een Britse strijd
macht naar Griekenland mogelijk te
aanvaard principe moest zijn
behoud van Singapore bijde strategy
che opzet^voorrang^
o de verde-1
diging in het Verre Oostem ten behoe-
maken.
Oude fout
»c ww. offensief in Afrika. Maar
Churchill had deze waarschuwing in de
wind geslagen i
Churchill was in zijn oude fout ver
vallen. Hij wilde teveel dingen tegelijk
forceren. Hij droomde er van een nieuw
front te scheppen op de Balkan, om
de daar gelegen boden, onder Britse
leiding, een gecombineerde aanval op
o_„ met veel zelfvertrou-
verklaard, dat „Japan in elk ge
val Singapore niet zou kunnen
als het
i de oorlog zou gaan deel-
des te merkwaardiger, omdat het al
tlid een axioma in de Britse politiek
geweest, dat Japan zou aanvallen.
deze flank van het Derde Rijk tc laten ™d'a,.de olie-aanvoer
Generaal Auchinleck, die plotseling
ten tijde van de operaties in de
Lybische woestijn, door Churchill tot
opvolger werd benoemd van generaal
IT a veil.
Overbluft door de sterke persoonlijk
heid van de Britse staatsman, lieten
de chefs van staven, en ook generaal
Wavell, zich tot dit onwezenlijke pro
ject overhalen.
Maar de Duitsers antwoordden
prompt. Zij vielen Joegoslavië aan, en
veroverden ook Griekenland. De Brit
ten werden naar een tweede „Duinker-
De plannen voor een aanval op Rus
land werden in juli 1940 gereed ge
maakt, maar
de uiteindelij
zou plaats hebben op 22 juni, één dag
voor de datum, waarop Napoleon inder
tijd zijn toeht naar Rusland begon.
De pantserdivisies overrompelden
heel snel de Russische legers en in
minder dan één maaqd waren de Duit
sers al meer dan 700 kilometer ver de vajl aa.
Saw jetunie binnengedrongen, .It drie- g^'Ëumoeïtöe bijna
Naast de verliezen in deze rampspoe
dige oorlogshandelingen, hadden de En
gelsen voorts een zware tol te betalen
het land 1
de~Rljzende Zon werd geblokkeerd. In
juli 1941 gingen zowel Roosevelt als
Churchill tot deze drastische stap over,
teneinde hun eis voor het terugtrekken
van Japan uit Indo-China kracht bij te
zetten. En toch sliepen zowel Engeland
als de Verenigde Staten, toen Japan
dan werkelijk tot de aanval overging
op 7 december. In de periode van vijf
maanden, die tussen blokkade en Ja
panse aanval lag, was vrijwel niets
>m Singapore voldoende in
i verdediging tc brengen.
Blunder
Afrika. Want de oauze. die daa:
ontstaan, gaf de Duitsers tijd om
Tripolis j
Haar
Bezeten
■as een veel grotere blunder,
veel ernstiger aard ook, dan
„^.over de opvolger van Dill, ge-
pantserleger onder leiding neraai Alanbrooke, .in zijn memoires
generaal Rommel aan land tc bren- klaagt. (Het was typerend voor Chur-
Dit moest de bij-na aan het eind chillt dat hij ook weer zo weinig ge-
hun krachten gekomen Italianen duld had om naar DiU te luisteren,
dat hij deze generaal van zijn post
togu onthief, precies één week, voordat de
concentreren op een dergelijk avontuur,
nu de Russische legers in Polen aan
zijn Oostgrens stonden. Hij redeneerde
dus, dat de enige manier om het Ooste
lijk deel van het Derde Rijk veilig te
stellen een regelrechte aanval op en
het volledig verslaan van Rusland
moest zijn. Zijn argwaan ten opzichte
van de Russische bedoelingen was
groot. Hij had een intense haat tegen
het Russische communisme, en het
vuur van die jarenlange haat werd nu
aangewakkerd. Hij hield zich voor. dat
Engeland tot wapenstilstandsonderhan
delingen bereid zou zijn, zodra de Brit-
Ticee „vrienden": Adolf Hitler en
Benito Mussolini. De Italiaanse „Duce"
zag door de successen van de Nazi's in
dc eerste oorlogsjaren z\jn kans schoon
om ook een graantje mee te pikken.
Hij zou zeer bedrogen uitkomen-
Hitler was zo bezeten
sie Rusland op de knieën te brengen,
dat hij weinig belangstelling toonde
bijstaan.
Hoewel Rommels „Panzers'
niet bijzonder sterk wareb, werden de
plannen, die adm.raal Raeder hem
^hronoen" Britten door de bijzonder snelle acties
volkomen verrast. Zij moesten Cyrenai-
verlaten en terugvallen op de Egyp-
Japanners op het schiereiland
lakka landden in de rug van Singapore,
een aanval, die de waarschuwingen
van Dill volkomen bevestigde.)
voorlegde. De bevelhebber van de tische grens. Churchill dwong Wavell aj^nadelen M^wegcijfeVen^wTs^dat
aangedrongen alle Duits" k^achtm sl terstond een tegenoffensief in te zetten door de op de Amerikaanse bases
te bundelen voor een regelrechte
aanval op de Britse sleutelposities in de
Middellandse Zee. Raeder voerde aan,
dat Engeland op die manier veel van
zijn kracht zou inboeten. Hitler had er
niet van willen horen.
toen deze opzet een mislukking de Zuidzee gerichte Japanse aanvallen,
werd. Britse l.jj.rl.1-
den gebracht.
En dit bleek ten slotte niet alleen
voor Japan, maar ook voor Hitier fa
taal te zijn.
Meer dan iets anders sprak het suc
ces van Rommel tot de verbeelding
✓an Churchill. Hij móest en zou deze
Maar intussen had de Japanse over
val op Pearl Harbor de Amerikaanse
fascistische Italië Tn juni 1940 aan de de Britse strijdkrachteh op diTVont "'J
oorlog was gaan deelnemen. Mussolini in Afrika ingezet. En na een lange L Jti
begreep toen n.l. dat hij op dit ogen- veldslag in dit woestijngebied zagen de het de L d® m de Z^d WesU
blik van de val van Frankrijk en de Britten, dank zij hun numerieke meer- paciLc te overrompelen Maïakka
zwakte van Groot-Brittannië aardig ge- derheid in december van 1941, inder- i® PhfiinnHnpn pn TjJwitrja.'
brulk kon maken. Bovendien was er de daad kans Rommel te dwingen zich K^^SSï
van het Japanse machtsgebied ver
zwakte echter de kracht van Hirohi-
to's militaire apparaat aanzienlijk
De Japanse legers waren gedwongen
een veel groter gebied veilig te stel
len, dan waartoe zij in staat waren.
Japan was immers een betrekkelijk
klein eilandenrijk, met beperkte moge-
tijkheden voor zijn industrie.
Volgende keer:
Gunstige keerpunten
op vele fronten
NAVO-raad achter
de Grote Drie
De permanente NAVO-raad heeft gis
teren een communiqué uitgegeven
waarin de raad uiting geeft aan de vol
ledige solidariteit der NAVO-landen
goedkeuring uitspreekt voor de houding
die de westelijke Grote Drie op de top
conferentie hebben aangenomen.
De permanente vertegenwoordigers be
treuren dat de conferentie door toedoen
van premier Chroesjtsjef is mislukt. Zij
stemmen in met de verklaring der
telijke ministers dat zij ervan overtuigd
blijven dat de problemen vreedzaam,
door onderhandelingen, moeten worden
opgelost en met hun verklaring dat zij
bereid zijn op elk geschikt ogenblik aan
dergelijke onderhandelingen deel te ne
men, aldus het communiqué.
XJET IS voor de Nederlandse eco-
nomie van groot belang, dat de
slechts schaars voorhanden natuur
lijke bestaansbronnen optimaal wor
den benut, zowel met het oog op de
snelle bevolkingsaanwas, als vanwege
het evenwicht op de betalingsbalans.
Aldus wordt gezegd in het rapport
„Landbouwpolitiek", dat een studie
commissie van de A.R. Partij aan het
Centraal Comité van A.R. kiesvereni
gingen heeft uitgebracht.
i behoorlijke rentabiliteitsniveau
der landibauwproduktie is zo gaat het
rapport verder voorwaarde voor een
maatsdhappelijk verantwoord levenspeil
vele streken van ons land, waarin le
landbouw de hoofdbron van bestaan
vormt De werkgelegenheid en het ren
dement van de grote investeringen in d£
vele takken van bedrijvigheid, die af
hankelijk zijn van de landbouw, staan of
vallen met de economische situatie in de
agrarische bedrijfstak. Een efficient agra
risch produkitie-apparaat is gewenst met
het oog op de veiligstelling van de voed
selvoorziening van de Nederlandse be
volking, in het bijzonder in oorlogsom
standigheden of in tijden van deviezen-
schaarste.
Het rapport erkent de noodzaak van
overheidsbemoeiing in het kader van het
sociaal-economische beleid. Zij moet ge
richt zijn ophet verbeteren van de
structurele produktie-omstandigheden
verkaveling, waterbeheersing, ontsl«i-
ting, bedrijfsgrootte) en van de levens-
en werkomstandigheden op het platte
land in hert algemeen (structuurbeleid;
regeling van de rechtsverhoudingen
m aanzien van het gebruik van cul
tuurgrond, onder meer ter bescherming
de grondgebruiker tegen de gevol-
van de grondschaarste (grond- en
padhtpoliitiekstimulering van de ver
betering der produktiemethoden ter be
vordering van het landbouwkundig
derzoek, de landbouwvoorlichting en
landbouwonderwijs; en
bemoeiing met de prijsvorming ter be
scherming van de agrarische onderne
mingen tegen de prijsverstoringen op de
buitenlandse markten .landbouwprijspo-
litiek of garantiebeleid).
Garantiebeleid
l is onjuist, het garantiebeleid naar
doelstelling te onderscheiden van de
landbouwpolitiek in het algemeen, aldus
het rapport. Wanneer het uitsluitend ge
richt zou zijn op het verschaffen van
redelijk bestaan, zou de continuïteit
de agrarische produktie in doelmatige on
dernemingen in gevaar worden gebracht,
hetgeen in strijd zou zijn met de doel
stelling van de landbouwpolitiek.
Dit beleid dient dan ook te worden ge
voerd per produkt of per groep van
dukten; in het algemeen via de markt
prijzen, door middel van de actieve
markt- en prijspolitiek. Het verlenen
toeslagen moet worden beschouwd
ren maatregel van aanvullend ka
rakter. De kostprijscalculaties van
L.E.I. moeten het richtsnoer zijn bij de
vaststelling van de garantieprijzen
basisproducten.
Vergroting
Wat het structuurbeleid betreft, wordt
t het rapport aangedrongen op bevorde
ring van de vergroting van landbouwbe
drijven. In bepaalde gevallen moet df
remedie worden gezocht in een grotere
vrijwillige afvloeiing van jongeren
andere bedrijfstakken. De landbouwor
ganisaties moeten de ouders voorlichten
omtrent de toekomstmogelijkheden voor
hun kinderen in en buiten de landbouw.
De overheid kan deze bedrijfsvergro-
ting stimuleren door-: a. het bevorderen
de werkgelegenheid in de platte
landsgebieden b. het onderwijs meei
richten op beroepen buiten de land
bouw; c. subsidiëring van beroepskeuze
instituten; d. beschikbaarstelling var
gronden in de IJsselmeerpolders aar
boeren op het oude land; e. reservering
vrijkomende gronden in ruilverka-
velingsgebieden door een actief aankoop
beleid van de Stichting Beheer Land
bouwgronden en f. het toelaten van eer
grotere beweeglijkheid in het grondver-
keer.
Voorts moet de overheid een omvang
rijk ruilverkavelingsprogramma moge-
Maintz en Co. Inkomsten over 1959
(1958) 429-134 (507.190), algemene onkos
ten 258-056 (833-018). reservering diverse
belangen 75.779 (78-872); winstsaldo
/95-199 (id.); reeds voorgesteld dividena
8 (8) pet; bedrijfsinkomsten cn koerswin
sten op effecten lager; deelneming m
Mijnssen en Co. N.V„ die bevredigende
jaarresultaten handhaafde, uitgebreid
tot overgrote deel van kapitaal; Indone
sisch vermogen onveranderd op balans
Unltas. Innerlijke waarde per aandeel
p 16 mei 470, pro forma-afgifteprijs
lijk maken, waarvan een groot deel be
schouwd dient te worden als openbare
nutsvoorzieningen ter verhoging van het
algemene welzijn.
Het verdient aanbeveling de huidige
stemmingsprocedure by ruilverkavelin
gen, krachtens welke niet-aanwezige
stemgerechtigden geacht worden voor
het plan va-, ruilverkaveling te hebben
gestemd, te herzien, voordat wettelijke
maatregelen genomen worden om te
voorkomen, dat met behulp van over
heidsgelden tot stand gekomen verbete
ringen in de agrarische structuur weer
teniet zouden gaan, dient een onderzoek
uit te wijzen, dat de omvang van het
structuurbederf inderdaad ontoelaatbaar
Grondpolitieh
commissie acht nadere bezinning
op de grond politiek nodig. Naarmate het
structuurbeleid erin zal slagen de ver
houding tussen arbeid en grond binnen
de landbouw in gunstige zin te beïnvloe
den, zal de noodzaak voor een regelend
optreden van de overheid
rechtsverhoudingen tussen grondeige-
en -gebruiker in het algemeen klei-
worden. Met name de bemoeienis
met de prijsvorming van landbouwgron
den zal een globaler karakter kunnen
krijgen en beperkt kunnen blijven tot
het voorkomen van excessen.
Bij de eerstkomende verlenging
wet vervreemding landbouwgronden
dient ernstig te worden nagegaan
hoeverre de koopprijsbeheersing t.
de landbouwgronden kan worden opge
heven.
Het verdient aanbeveling de pachter
te helpen bij de financiering van een
eventuele aankoop van het gepachte.
Ook een regeling ter bescherming van
de positie der hypotheekboeren verdient
overweging.
Verdere uitbreiding van
sche en sociologische anderroek
landbouw acht de commissie gewenst.
Onderwijs
De commissie meent dat de regeling
van het landbouwonderwijs niet dient
te geschieden in een algemene onder
wijswet, doch in een speciale wet op het
landbouwonderwijs. Uitbreiding van het
aantal christelijke scholen is gewenst.
Vestigingseisen inzake de opleiding van
de boer acht de commissie momenteel
niet nodig.
Wel dient bevorderd te worden dat de
land- en tuinbouwscholen ook bezocht
worden door toekomstige land- entuin-
bouwarbeiders. Voorts is het dringend
gewenst dat op korte termijn en op grote
schaal kan worden overgegaan tot sa
nering van de woontoestanden op het
platteland.
Wat de loonvorming betreft, deze zal
aar het oordeel van de commissie in de
landbouw aan gelijke regels moeten zijn
gebonden als in de overige sectoren van
het bedrijfsleven. De technische moge
lijkheden tot arbeidstijdverkorting moe
ten worden benut om ook de landarbei-
meer tijd voor gezin cn samenleving
te geven.
Van het grootste belang is het dat bij
de totstandkoming van het gemeen
schappelijk landbouwbeleid in de EEG
de verschillende groepen van maatrege
-len in nauwe onderlinge samenhang en
harmonie worden uitgevoerd.
Rijk tot bollenktvekers
Kosten aaltjesziekte
zelf bestrijden
DE minister van landbouw en vis
serij, mr. V. G. M. Marijnen,
heeft het produktschap voor sierge
wassen meegedeeld, dat er voor het
rijk geen aanleiding is deel te nemen
aan het door dit produktschap inge
stelde financieringsfonds voor de be
strijding van het tulpestengelaaltje.
Het tulpestengelaaltje is een parasiet,
waartegen op het ogenblik geen bestrij
dingsmiddel bekend is. Daarom moet een
partij tulpebollen, waarin het wordt aan
getroffen, geheel of grotendeels worden
vernietigd. Om het mogelijk te maken
dat telers, die door een dergelijke maat
regel worden getroffen, schadeloos wor
den gesteld, heeft het produktschap on
langs het financieringsfonds ingesteld.
Aan de minister werd bij die gelegenheid
gevraagd of er een mogelijkheid was tot
overheidsdeelneming aan dat fonds.
De minister stelt zich echter op het
standpunt, dat de overheid al aan de ac
tieve bestrijding van het aaltje deelneemt
door middel van onderzoek en opspo
ringswerk, maatregelen ter voorkoming
van uitbreiding, voorlichting aan telers
e.d. Dit vergt al grote bedragen. Wel
opent de plantenziektenwet daarnaast de
mogelijkheid in zeer bijzondere gevallen
in de schade tegemoet te komen, waar
bij voorop staat dat verminderde be
drijfsresultaten als gevolg van ziekten tot
het normale oogstrisico behoren.
Wanneer nu echter het vak besluit de
handen ineen te slaan om dit normale
bedrijfsrisico op onderlinge grondslag
zelf op te vangen, dan juicht de minister
deze stap ter ondersteuning van de thans
door de overheid gevoerde bestrijding
van harte toe. Maar dan zijn er geen
gronden aan tc voeren waarom het rijk
aan het door het vak te vormen fonds
financieel zou deelnemen, zo meent de
minister.
Na de moord op Joke van Groenendaal
(Van onze parlementsredactie
Minister Beerman (justitie) overweegt
om in het kader van de differentiatie
der gestichten meer mogelijkheden te
scheppen voor het toepassen van een
strikt regiem voor die psychiatrisch ver
pleegden. voor wie het toestaan van
meer vrijheid bijzondere risico's met zich
meebrengt. Hy zal voorts binnenkort een
commissie instellen (bestaande uit leden
van de rechteriyke macht en uit psy
chiaters), die de toekomstige ontwikke
ling va" dc psychopathenzorg en van het
Instituut der terbcschikbaarstelllng zal
bestuderen. Voor het ogenblik kan de
minister echter niet meer doen dan de
deskundigen In de psychiatrische inrich
tingen erop wyzen, dat hun progonoses
omtrent bepaalde patiënten in vele ge
vallen te optimistisch is geweest.
De min. antwoordde dit gistermiddag
in de Tweede Kamer in antwoord op
mondelinge vragen van de heer Berk
houwer (lib.). Deze vragen werden ge
steld naar aanleiding van de moord op
het Venlose meisje Joke van Groenen
daal. Mr. Beerman deelde in zijn ant
woord mee, dat op 1 januari 1960 het
aantal onvoorwaardelijk ter beschikking
van de regering gestelde psychopathen
2220 bedroeg. Op 1 mei jL werden 368
verpleegd in de rijksasyls, in de particu
liere asyls 297, cn in andere inrichtingen
en krankzinnigengestichten 333. in totaal
dus 996.
FIND MEI zal het 150
jaar geleden zijn,
dat de spaarbank werd
opgericht, die de stoot
gaf voor het ontstaan
van een wereldbewe
ging, welke van belang
rs voor het leven van
honderden miljoenen
mensen. In mei 1810
opende dominee Henry
Duncan in zijn Schotse
gemeente Ruthwell een
parochiespaarbank en
het thans gerestaureerde
gebouwtje is thans het
doel van ..oelgrims"-
tochten voor mensen, die
in het spaarbankbedrijf
werken.
Henry Duncan werd
in 1774 geboren en dien
de de gemeente van 1799
tot 1844. Hij stierf in
1846.
denkbeeld van
spaarbank is
echter ouder. De Franse
diplomaat Hugues De-
lestre legde reeds in
1611 een plan voor een
spaarbank voor aan de
regentes Maria de Me-
H ET
diet, doch het werd niet
uitgevoerd. Daniel De
foe zette in 1697 soort
gelijke denkbeelden op
papier. Een eeuw later
dook het denkbeeld in
Engeland op; het werd
veel besproken en er
volgden proefnemingen,
doch de eerste levens
vatbare spaarbank werd
pas door Duncan opge
richt.
Duncan was het ook,
die de brokstukken red
de van het beroemde
runenkruis te Ruthwell
uit 680. Hij ontdekte
fossiele overblijfselen
van viervoetige dieren
in een steengroeve. Hij
was een pionier van
werkloosheidsbestrij
ding, van bedijking, wees
fouten aan in overheids-
statistieken en beteugel
de het alcoholmisbruik
bij begrafenissen. Hij
liet alle gezinshoofden
beloven, dat zij bij be
grafenissen niet meer
dan één borrel zouden
schenken, waardoor de
nwoners van een grote omvat.
last bevrüd werden. Na
burige parochies volgden
het voorbeeld.
IN 1809 begon hij met
de uitgave van een
krant, waarin hij zijn
spaarbankplannen we
reldkundig maakte. Deze
olannen vonden in vele
landen navolging. De
Maaschappij tot Nut van
't Algemeen nam de
plannen over en de eer
ste nutsspaarbank werd
in 1817 opgericht te
Workum. De Haagse
Nutsspaarbank begon in
1818 tc werken. De
spaarbanken in Neder
land verenigden zich in
de Nederlandse Spaar-
bankbond, die thans 200
leden telt met 500 ves
tigingen en 3,2 miljoen
spaarders. Het spaarka
pitaal loopt in de mil
jarden. Ook zijn de
spaarbanken internatio
naal verbonden in het
Internationaal Instituut
voor 't Spaarwezen met
34 aangesloten landen,
6000 spaarbanken
Dit verschil met de bovengenoemde
2220 zit hem o.m. in het feit, dat op 17
mei '60 41 verpleegden zich door d*
vlucht aan hun verpleging hadden ontp
trokken, terwij] voorts een vrij groot
aantal verpleegden voorwaardelijk in
vrijheid is gesteld. Daarnaast waren er
nog 18 gesignaleerden in vrijheid, dl*
zich op het moment van hun veroorde
ling aan de terbeschikbaarstelling had
den weten te onttrekken of wier voor-
waardelijk ontslag was ingetrokken
De 41 voortvluchtige psychopathen wa
ren over de volgende indichtingen ver
spreid: Avereest 7 man. Den Haag 6
man, Groningen 1 man. Rekken (Gld.)
9 man, en 2 vrouwen. Maria Regina-in-
richting 1 man, particuliere inrichting
St. Paul us 2 man. de Van der Hoeven-
kliniek te Utrecht 5 man. ziekenhuizen
1 vrouw, andere psychiatrische inrichtin
gen cn krankzinnigengestichten 6 man
en 1 vrouw. Aan vermogensdelicten
hadden van deze voortvluchtigen zich
29 mannen en 4 vrouwen schuldig ge
maakt aan zedendelicten 6 mannen en l
vrouw, en aan gewelddelicten 1 man
Minister Beerman wees er ln zijn ant
woord op, dat bij het toestaan van meer
vrijheid aan dc verpleegde psychopathen
alleen dan proefverlof wordt gegeven,
wanneer de openbare veiligheid nauwlet
tend in het oog wordt gehouden.
Aan de directies van dc verpleegin
richtingen is een circulaire gezonden,
waarin er op wordt aangedrongen by
het verlenen van proefverlof de grootst
mogelijke voorzichtigheid te betrachten,
zoveel mogelijk controle uit te oefenen en
by ontvluchting zo spoedig en zoveel
mogeiyk inlichtingen over de voortvluch
tigen aan de justitie te verstrekken. De
ontvluchte mag echter niet zonder meer
terug worden gebracht naar de inrich
ting. waaruit hij was ontsnapt. Plaatsing
elders verdient in vele gevallen de voor
keur.
In antwoord op een nader vraag van de
heer Berkhouwer zei dc minister te rul
len nagaan, of de omheining van de ge
sloten gedeelten van de inrichtingen nog
verbetering behoeft. Ontvluchting uit
deze gesloten gedeelte komt echter prak
tisch ndet voor.
TVerkuroep ingesteld
Voorts deelde dc bewindsman, dat een
werkgroep is Ingesteld voor het opstellen
van richtlijnen voor de verspreiding van
signalementen van ontvluchten via de
televisie. Er zijn op dit punt afspraken
met de Nederlandse Televisie Stichting
gemaakt. De minister meende, dat in de
toekomst meer gebruik van de televisie
voor het verspreiden van signalementen
zal moeten worden gemaakt. In 1959 is
het eenmaal geschied. De methode heeft
z'n voor en tegen en men zal zich dan
ook beperkingen moeten opleggen, d.w.z.
niet van elke voortvluchtige psychopaath
het signalement op de beeldbuis brengen.
Dit geldt ook voor het plaatsen van
foto's in de pers. Vaak keren dc ont
vluchte verpleegden vrijwillig terug. Hun
aantal is bijzonder groot
In hot geval-Karel M., de moordenaar
van Joke van Groenendaal. was er geen
reden voor dc psychiaters zich by zonder
veel zorg te maken over de ontvluchting.
M. was geïnterneerd wegens een vermo
gensdelict en had geen blijk gegeven van
scxuele en agressieve handelingen. De
moord die hij beging kwam voor de psy
chiaters zelf als een verrassing.
