i Subsidie
van 95 pet voor
bijzondere universiteiten
Monument voor
Ambon
Toenemende
versplintering
van het communisme
Wetsontwerp
DINSDAG 2 FEBRUARI 1961
wetenschappelijk onderwijs
HTS-ers naar TH
zonder colloquium
doctum
(Van
parlementsredactie).
3
3 partilementsredactiie)
2 Tweede Kamer ee
wetenschappelijk onderwijs ingediend. De belangrijkste voorstellen
a:,
De naam „hoger onderwijs" wordt vervangen door „wetenschappelijk
onderwijs".
•De bestaande bijzondere universiteiten en hogescholen zullen uit de
kas van het rijk een bijdrage van 95 procent in de netto-kosten ont
vangen. Sinds 1948 is dit tot 90 procent Het thans ingediende wets
ontwerp gaat uit van gelijkwaardige ontwikkelingsmogelijkheden
voor alle in de wet genoemde openbare en bijzondere universiteiten
en hogescholen. Dit betekent dat de pacificatie-gedachte tot het hele
onderwijs wordt uitgestrekt.
Alle rijksuniversiteiten worden zelfstandiger, doordat haar rechts
persoonlijkheid wordt toegekend, zoals dit reeds eerder met de tech
nische, hogescholen was gebeurd.
De samenwerking van alle univer
siteiten en hogescholen zal worden
(je verbeterd door de Instelling van een
ren Academische Raad.
Elke universiteit en hogeschool moet
:~l" elk jaar een financieel schema en
eens in de vier Jaar een ontwikke-
j lingsplan opstellen. De ministers van
financiën en van onderwas, kunsten
en wetenschappen ontwerpen elk jaar
een algemeen financieel schema
Het ontwerp omvat ook een subsi-
üjs dieregeling voor de gemeentelijke
«r- universiteit van Amsterdam.
\i7. Het stelsel van aanwijzing d.w.z.
erkenning van de graden en getuig-
schnifben toornt voor de reeds be
staande gesubsidieerde bijzondere In
stellingen van wetenschappelijk on
derwijs te vervaflien. Deze instellin
gen worden voor wat de graden en
getuigschriften betreft met de open
bare Instellingen zonder meer op één
(jer één lijn gesteld.
|e'o. Tèn aanzien van het stelsel van hét
j,r wetsontwerp is aansluiting gezocht
j I bij de structuur van het wetsontwerp
op het voortgezet onderwijs (Mam-
'moetwetj.
UUI Subsidie
den Sinds 1946 draagt het rijk voor de bij-
1 rondere universiteiten (nu deze zowel
3Pr'een medische als een wis- en natuur-
eunJkundüige faculteit omvatten) reeds 90
procent in de kosten van huisvesting en
bij. Het subsidie in de ex-
wordt behalve door dit
zogenaamde subjectieve plafond van 90
geDprocent tot nu toeook nog begrensd
imtfobr het zgn. objectieve plafond. Dit bé-
L staat hierin d'at de universiteiten nooit
meer kunnen ontvangen dan een bedrag
dat gelijk is aan 60 procent van de ge
middelde uitgaven voor de zusterfacul-
aan de rijksuniversiteiten Voor
kende bijzondere economische hogescholen
heidraagt het rijk 70 pet In de kosten van
hulsvesting en exploitatie bij. Hier is
Of-geen objectief plafond.
veT' Volgens de thans voorgestelde regeling
HJvorden de objectieve en subjectieve pla-
jj,Wonds vervangen door de bepaling dat
]e bestaande bijzondere universiteiten
«ifctn hogescholen uit de kas van het rijk
ten bijdrage van 95 procent In de netto-
,ng«kosten ontvangen voor zo ver zU niet
boven wat naar de maatstaf van
fle In ons land heersende opvatting tot
iderfe uitrusting van de universiteit of eco-
fosoomische hogeschool behoort. Het rijk
dental eenzelfde percentage in de daar
boven uitgaande kosten bijdragen, voor
zo ver die naar het oordeel van de mi
nister passen In het geheel van de voor-
voor wetenschap en weten-
onderwijs.
Bijdragen uit andere overheidskassen
valkogen niet worden verleend, tenzij de
n et-minister een uitzondering toestaat De
^en-kosten van de voorzieningen ten behoeve
juijivan studenten worden geheel door het
M Lfiik gedragen
N P; Ben percentage van 95 in plaats van
I IïtOO procent houdit in zeker opzicht de
van meer vrijheid in.
t J Nieuwe instellingen
vai Subsidiëring van nieuwe bijzondere
instellingen van wetenschappelijk on-
K derwijs zal voortaan alleen moge]ijk
vaii zijn door wijziging van de wet. De
gelijkheid van „aanwijzing" (d.w.z. er
kenning van de graden en getuigschrif
ten als gelijkgerechtigd met de over
eenkomstige van rijksuniversiteiten)
bljjft voor zulke nieuwe instellingen
gehandhaafd.
Ook de eis van bekrachtiging van een
hoogieraarabenoemtag door de Kroon en
■an de visering van diploma's door
de commissie van toezicht blijft voor de
eventueel op te richten nieuwe bijzon
dere universiteiten en hogescholen nog
gelden Voor de bestaande bijzondere
instellingen van wetenschappelijk onder,
wijs zullen zowel deze eisen als het stel-
>1 van aanwijzing vervallen
Rijksuniversiteiten
De rijksuniversiteiten waren tot-nu toe
onzelfstandige onderdelen van de rijks
dienst Minister Ca Is heeft nu voorge
steld deze universiteiten, evenals reeds
eerder met de technische hogescholen Is
gebeurd, rechtspersoonlijkheid toe te
kennen, zodat zij een eigen vermogen en
inkomsten zullen hebben. Naast
de inkomsten uit hoofde van ooilege- en
engelden. legaten en door de uni
versiteit of hogeschool bewezen diensten,
zullen zij jaarjijks een „bjjdrage" van
de overheid ontvangen, waarvan het be
drag wordt bepaald aan dé hand van de
begroting die het bestuur van de instel
ling zelf vaststelt.
Voor de rijksuniversiteiten en hoge
scholen komt deze bijdrage voor 100-pro
cent ten laate van het rijk. Voor de ge
meentelijke universiteit te' Amsterdam
zal het rijk 95 procent van de bijdrage
opbrengen en de gemeente zelf 5 pot Van
de kosten der investeringen bij .de ge
meentelijke universiteit in de jaren 1950
1960 heeft het rijk reeds 90 pot voor
zijn rekendng genomen.
Academische Raad
Er kom' een Academische Raad, die een
schakel zal vormen tussen de Nederland?
universiteiten en hogescholen onder-
g en tussen deze instellingen en de
maatschappij. De raad kan desgevraagd
of op eigen initiatief, aan de minister
ouderwijs of landbouw of aan de
universiteiten en hogescholen adviezen
geven. Een maal per vier jaar brengt de
raad aan doKroon verslag uit over de
ontwikkeling van, het wetenschappelijk
onderwijs in ons land. De raad zaJ be
staan nit twee vertegenwoordigers van
elke universiteit en hogeschool en ten
hoogste tien Kroonleden.
Eenmaal in de vier jaar zal elke uni
versiteit of hogeschool zowel aan de Aca
demische Raad als aan de minister een
ontwikkelingsplan moeten toezenden. De
raad beziet die plannen in onderling ver-
Elk jaar moet elke instelling van we
tenschappelijk onderwijs bij de minis
ter een financieel schema indienen.
De ministers van onderwijs en van fi-
f aculteit der letteren
'™(zonder wijsbegeerte)
(Van
parlementsredactie
Ij Minister Cals heeft voorgesteld de fa-
fulteit der letteren en wijsbegeerte
Voortaan slechts faculteit der letteren
|e noemen. De wijsbegeerte zal niet meer
deel uitmaken van de faculteit der let
teren, maar in de centrale interfaculteit
Worden opgenomen.
Er wordt een afzonderlijk doctoraat ii
Je wijsbegeerte ingesteld, wat een ui'
mlUondering op het stelsel vari de eenheid
za?an doctoraat per faculteit betekent
vaVoorts wordt de mogelijkheid geopend
te verlenen in studierichtin-
jen die bij wijze van experiment zijn is
iet ziesteld en die na verloop van de wett
aapfijke termijn van tien of vijftien jaar niet
•ohtan hèt academisch statuut worden opg-e-
roeróiomen.
at dj De regeling van examens wordt in
en iVerre verruimd dat in de wet ook de
.^grondslag wordt gelegd voor een bacca-
"Jz%ureaatsexamen dat primair als afslui-
examen is bedoeld en tevens voor
research exam ens na het doctoraal
iteil Dit alles stelt minister Cals voor ii
Wetsontwerp op het wetenschappelijk
3*r™-
i
Senior professor
7 to
(Vai
parlementsredactie)
loop De mogelijkheid om een soort „hoofd-
an djtrofessoren" (op zijn Amerikaans! senior
ferdeprofessor) te benoemen, zal worden gé-
5 vooöpend indien het wetsontwerp op het
vootenschappelijk onderwijs dat mini
Cals thans heeft ingediend op dit punt
eiwéongewijzigd van kracht wórdt,
vorig Artikel 68 lid 2 van het ontwerp be-
..Wanneer de eisen van wèten-
J .schapsbeoefening en onderwijs medebren
Ken, dat in enige tak van wetenschap
.taakverdeling over verschillende leer-
"Stoekp1 plaats vindt, kan onze minister bij
wee'de benoeming van een gewoon hopg-
irarta een andere hoogleraar of andere
ï(W,008'eraren aanwijzen, in pverleg .met
wie de benoemde zijn onderwijs inricht','.
Sluitstuk nieuwe
onderwijswetten
(Van onze parlementsredactie)
Het wetsontwerp op het weten
schappelijk onderwijs dat minister
Cals thans heeft ingediend, vormt
het sluitstuk van de nieuwe on-
derwijswetgeving.
Een nieuwe Kleuteronderwijs
wet kwam in 1955 tot stand. Een
nieuwe regeling voor het zgn. ba-
sisonderwijs, die zal bestaan uit
een overwegend technische her
ziening van de Lager Onderwijs
wet 1920, kan pas worden inge
diend als het wetsontwerp tot re
geling van het voortgezet onder
wijs is aangenomen. Dit laatste
ontwerp, de omstreden Mam
moetwetis reeds in oktober '58
ingediend, maar nog steeds en
fot groot verdriet van minister
Cals heeft de Tweede Kamer
er geen voorlopig verslag over
uitgebracht.
Een wetsontwerp tot regeling
van het hoger onderwijs (ter ver-
- vanging van de Hoger Onderwijs
wet van 1876) heeft de toenmalige
minister Rutten reeds in 1952 aan
de Tweede Kamer toegezonden.
Na vele adviezen te hebben inge
wonnen, heeft minister Cals dit
ontwerp omgewerkt tot het nu in
gediende wetsontwerp op het we
tenschappelijk onderwijs. De be
langrijkste twee punten uit het
ontwerp-Rutten (het zelfstandig
maken van de rijksuniversiteiten
en de organisatie van de samen
werking in een Academische
Raad) heeft minister Cals overge-
Na de titel betreffende universiteiten
1 hogescholen is in het ontwerp een
beknopte titel opgenomen over „andere
instellingen van wetenschappelijk
derwijs". De eerstgenoemde titel is, even
als In het ontwerp-Mammoebwet, ver
deeld in twee afdelingen, respectievelijk
ovër instellingen die wel (hetzij geheel,
ten dele) uit de openbare kas
den bekostigd en die welke niet uit deze
kas worden bekostigd.
Het wezenlijk ouderscheid tussen open
baar en bijzonder onderwijs Is in het ont
werp nadrukkelijk vastgelegd. Artikel
16 zegt dat de voor beide vormen gelden
de bepalingen voor het openbaar onder
wijs het karakter dragen van een bin-
dende regeling, terwjjl zjj voor het bij
zonder onderwijs zijn te beschouwen ajs
voorwaarden, waaraan dit „ter waar
borging van dc deugdelijkheid ten min
ste moet voldoen" om voor erkenning
subsidiëring in aanmerking te komen.
nancien zenden dan aan de Statén-Ge-
neraal een algemeen financieel schema,
vergezeld van de ontwikkelingsplannen
en sohema's der afzonderlijke instel-
Faculteiten
Een universiteit moet ten minste drie
van de in de wet genoemde faculteiten
omvatten, waaronder in elk geval dlie
van de geneeskunde of wis- en natuur
kunde De zgn, verenigde faculteiten
(bijv. voor psychologie, sociologie
worden vervangen- door interfaculteiten.
Bovendien kent het onderwerp als klei
nere eenheden subfaculteiten en voorts
studierichtingen. Het academisch statuut
bepaalt welke interfaculteiten enz.
universiteit kan omvatten.
Aan de openbare instellingen wordt tic
bevoegdheid verleend by wjjze van ex
perimenl binnen een faculteit of afde
ling niéuwe studierichtingen In te stel
len die voorshands nog niét fn aanmer
king komen voor opneming in hef aca
demisch statuut. De byzonderc instel
lingen biyven bevoegd zulko nieuwe
studierichtingen In te stellen.
Bestuurskracht
In het bestuur van de universiteiten
of hogescholen wordt aan de facultei
ten, interfaculteiten en afdalingen eer
belangrijke plaats Ingeruimd. Op vrij
wel alle belangrijke terreinen worder
zij ingeschakeld. Het doel is de be
stuurskracht zoveel mogelijk op U
voeren, nu <je senaat door zijn grote
ledental slechts in grote lijhen leiding
kan gevon.
•Om dezelfde reden wordt voor
voorzitter en secretaris van. de facul
teit een vierjarige zittingsperiode Inge
voerd. Aan het college van rector mag
nificus en assessoren wordt een belang
rijke taak toegekend Tevens wordtde
sn en van rector magnificus en
Als schakel tussen curatoren enerzijds
en de senaat of faculteiten en afdelingen
anderzijds wordt, een college van overleg
de dagelijkse zaken geschapen,
van een gedelegeerd curator
rector magnificus, deel ui'bmaken.
Indeling
Personen die het einddiploma vai
hogere technische school hebben be
haald, zullen tot bepaalde examens
de technische hogescholen worden toe
gelaten zonder dat zij zich eerst nog
moeten onderwerpen aan een onderzoek
naar hun algemene ontwikkeling (collo
quium doctum). Dit is een van de voor
stellen die minister Cals heeft gedaan in
zijn thans ingediende wetsontwerp op het
wetenschappelijk onderwijs.
Voorts kunnen alle bezitters van eei
einddiploma van een school voor hoge:
beroepsonderwijs, ook indien zij nog geen
dertig jaar zijn, tot universitaire exa
worden toegelaten In dit geval is wel
een coljoquium doctum vereist.
De normale vooropleiding op grond
een gedifferentieerd einddiploma
van een school voor voorbereidend hoger
onderwijs wordt in beginsel gehandhaafd
De mogelijkheid wordt geopend om exa
mens af te leggen in een andere faculteit
of afdeling dan waartoe men op grond
van zijn einddiploma gerechtigd is. mits
men een voortentamen heeft afgelegd in
bepaalde vakken waarin men bij het
eindexamen niet of niet voldoende
geëxamineerd
De bepaling van toelating van perso
nen van dertig jaar of ouder na eer
loquium doctum wordt gehandhaafd De
eis van te verkeren in een „bijzonder ge
val" komt te vervallen.
Sedert 1959 kunnen volledig bevoegde
onderwijzers en hoofdonderwijzers reeds
tot bepaalde universitaire examens wor
den toegelaten De H T.S^ers die toelich
ting tot het examen in bepaalde afde
lingen van de technisohe hogescholen
wensen, moeten tot nu toe eerst een col
loquium doctum afleggen.
Trage student kan
voorgoed van
college gestuurd
(Van onze parlementsredactie).
Minister Cals heeft voorgesteld de moge
lijkheid te onenen om een student die
binnen tenminste tweemaal de daar
voor aangeduide studieduur het eerste
examen niet met goed gevolg heeft af
gelegd, in de betrokken studierichting
het recht tot het büwonen van het on
derwijs te ontzeggen. Deze regeling zou
ter bevordering van de goede gang van
het onderwijs kunnen worden vastge
steld door de curatoren onder goedkeu
ring van de minister.
De student zou in zo'n geval niet het
recht tot het afleggen van examens
worden ontnomen, maar het recht om
het onderwijs bij te wonen, dus colle
ges te volgen en van laboratoria ge
bruik te maken.
Volgens het thans ingediende wetsont
werp op het wetenschappelijk onder
wijs stelt de faculteit een regeling vast
voor de inrichting en de goede gang
van zaken van het onderwijs met voor
elk examen de aanduiding van de in
de regel meest gewenste studieduur
In het ontwerp is een afzonderlijke para
graaf over de studenten opgenomen.
Daarin wordt onder meer bepaald dat
aan studenten die met goed gevolg het
kandidaaatsexamen hebben afgelegd en
blijk hebben gegeven van een buiten
gewone wetenschappelijke aanleg bij
zondere studietoelagen kunnen worden
verleend. De regeling inzake studie
toelagen is in het algemeen verruimd.
t Advertentie
Sta de piln van aambeien
van binnen nit.
Neem Hemotabe.
Een complete kuur om van Uw aambeien
verlost te worden, maar allereerst óók
om de pijn te stillen. Zonder zalf, zetpillen
en dergelijke.
i Deze aambeien-remedie in tabletvorm
bracht reeds duizenden lijders baat.
Blijvend! Daarom moet U niet wachten,
maar liever vandaag dan morgen be
ginnen met deze weldadige kuur Die
werkt óók nog zacht laxerend en helpt
de normale functies te regelen. Complete
kuur (f 1.47) bij apothekers en drogisten.
In De Stem voor Ambon is een oproep
verschenen van de Stichting door de
Eeuwen Trouw om een monument op te
richten ter gelegenheid van het tienjarig
bestaan der republiek Zuid-Molukken op
25 april.
Een maquette is gereed en binnenkort
zal deze aan het Nederlandse volk wor
den bekendgemaakt.
Dit monument zal de vorm hebben van
een erezuil, die een zinnebeeld zal zijn
van de rechtstrijd van het volk der Zuid-
Molukken.
Te zijner tijd wil men dit monument
naar de Zuid-Molukken overbrengen.
Binnenkort zullen honderdduizenden
folders worden verspreid, waarin opge
roepen wordt deze actie geldelijk te
steunen.
De bedoeling ls dit monument op de
herdenkingsdag in Den Haag te ont-
Noordelingen pleiten
voor snelle afsluiting
van de Lauwerszee
Vanmorgen heeft het provinciaal be
stuur van Friesland een onderhoud ge
had met de minister van verkeer en
rstaat, de heer H. A. Korthals, en
enkele ambtenaren van diens departe
ment. over de vorige week verschenen
Lauwerszeenota. De Friese deputatie be
stond uit de commissaris der koningin
H. P. Linthorst Homan Twee leden
n Gedeputeerde Staten en enkele wa
terstaatdeskundigen. Vanmorgen voerde
een gesprek met de vaste commissie
Verkeer en Waterstaat uit de Twee
de Kamer. Intussen wordt nog tussen
Friesland, Groningen en Drente overleg
gepleegd om te komen tot een eensge
zind noordelijk standpunt aangaande de
afsluiting van de Lauwerszee. De Friese
waterschapsbond heeft zich telegrafisch
tot minister Korthals gericht. In het
telegram wordt gezegd dat de bond met
ontsteltenis heeft kennis genomen van
de berichten dat de afsluiting van de
Lauwerszee opnieuw is uitgesteld.
Televisieklucht
We hebben het niet bij het verkeerde
eind gehad toen we in ons televisie
commentaar betreffende de KRO-klucht
„Drie is te veel", 14 dagen geleden op
zaterdagavond uitgezonden, opmerkten
dat hiervan waarschijnlijk een heel
groot deel van de kijkers erg heeft
genoten
Al waren we zelf niet zo bijster ver
maakt door de „ouderwetse dolle
klucht' en hebben vrijwel alle critici
de klucht afgewezen, de KRO heeft er
danig succes mee gehad.
Talrijke brieven zijn binnengestroomd
met dankbetuigngen: „dat was nu ein
delijk eens iets leuks op het beeld-
Inderdaad heeft de KRO dus, zoals
wij reeds veronderstelden,, raak ge
schoten. Eens temeer blijkt, dat zeer
veel televisiekijkers van hun apparaat
lach-avondjes verwachten en of het nu
om iets nieuws of iets. ouds gaat, dat
hindert niet, als men er maar veel om
kan schateren.
Een van onze lezers zond ons ook een
afschrift van een brief, aan de KRO
gericht, waarin het advies stond: „zoek
het niet in hoogstaande uitzendingen.
Een andere lezer liet ons weten, dat
de zaterdagavondshows over' het' geheel
wel aardig zijn, „maar allemaal op el
kaar lijken". Daarin heeft deze brief
schrijver geen ongelijk, al zoeken de
omroepverenigingen toch wel zoveel
mogelijk naar afwisseling.
Toch dient nog eens te worden ge.
zegd, dat televisie er niet alleen is voor
amusement, maar ook voor voorlichting
en culturele ontwikkeling en dat een
ander belangrijk deel van de kijkers
zich juist daarvoor sterk interesseert.
En gelooft u onsuan al teveel amu
sement krijgt men gauw z"n bekomstl
Feestavond voor
wie hielpen
Vanavond zullen verscheidene beken
de artiesten meewerken aan een feest
avond welke in Amsterdam wordt ge
geven voor hen, die zich met hulp ver
dienstelijk hebben gemaakt voor de
door de overstroming getroffen bewo
ners van Tuindorp Oostzaan.
De AVRO zal tussen 11.05 en 11.20 uur
een korte radioreportage van het feest
uitzenden.
vanavond
„Vrouw aan boord" is de titel van
de hoofdfilm, welke de NTS vanavond
om 8.35 uur uitzendt Vooraf óm 8
uur journaal en weeroverzicht, daar
na de Franse bijdrage tot „Weten
schappelijke Curiositeiten": Op came-
rabezoek bij de mieren. De hoofdfilm
is voor kijkers boven 14 jaar.
Marionet zingt
met stem v^n
Maria Callas
Bert Brugman staat met zijn beroemd
marionettentheater voor niets. Hy laat
elke pop naar zyn pypen dansen,
geeft ze ook royaal stemmen, Tussen 8.30 en 9
7" de KRO-uitzending
vanavond
die hem aanstaan. Zo zult
dagavond a.s. In het televisieprogram
ma een kleine marionet, die de rol
van Nedda speelt in de verkorte opera
Paljas van Leoncavallo, lustig horen
zingen met Maria Callas' stem.
Bert Brugman reist al sinds jaren
met zijn marionettentheater stad en
dorp af, hij begon ermee in 1923, na een
opleiding bij de acteur Jan Musch, die
hem de toneelspeelkunst bijbracht
Maar het „kleine toneel" lokte Brug
man meer dan het grote en in de loop
der jaren perfectioneerde hij zijn thea
ter steeds meer. Zo heeft hij het oude
systeem van poppen-aan-draadjes ver
laten en zelf een geheim bewe
gingssysteem voor zijn poppen uitge
vonden.
ir kunt u in
Hilversum II
luisteren naar de violist Yehudi Me-
nuhin, die met hei Concertgebouw
orkest het Vioolconcert- in D op. 77
van Brajims speelt. Bernard Haitink
dirigeert. Daarna wordt de cyclus be
schouwingen over de Schepping voort
gezet; in de pauze, om 9.40 uur, zingt
de sopraan Corry Bijster met orkest
begeleiding door Albert de Klerk.
Bij de AVRO is het Gastenavond,
met o.m. Rob de Vries, Joop de Leur
en Jo Spiers. Daarna, tot 10 uur, mu
ziek voor burger en militair. Direct
daarna kunt u luisteren naar Trio
sonates uit de 17e en 18e eeuw door
het ensemble „Sonata da Camera",
onder leiding van Willem Noske Om
10.40 uur speelt Gustav Leonhardt op
1 Couperin en
Westerbouwing krijgt eeu
kabelbaan
De firma Kabelbaan Westerbouwing
(bij Oosterbeek) heeft opdracht gegeven
de firma Pohling in Keulen, de mas-
voor de baan te bouwen. Begin mei
zal deze in gebruik worden genomen. De
baan krijgt een lengte van 500 meter, de
masten worden 13 meter hoog. Het hoog
teverschil bedraagt 20 meter. Met 33
stoeltjes, ieder voor twee personen zal
700 personen per uur kunnen ver
in. die in zeven minuten de baan
ziin Het station en platform komen
westelijk van de Westerbouwing, aan de
kant van de Valckeniersbossen.
Wagenaars partijtje
wenst meer democratie
Infiltratie in
vredesacties
en vakbonden
(Van onze parlementsredactie)
TjTREEK, een hoofdfiguur in de ver-
zetsroman „Het meisje met het
rode haar" van de communistische
schrijver Theun de Vries, zal waar
schijnlijk in de nieuwe druk van dit
boek minder gunstig worden afge
schilderd dan in de oude uitgave.
Want Freek is niemand minder dan
Ggrben Wagenaar, de kersverse
voorzitter van wat De Waarheid in
haar bloemrijke taal „scheurmakers"
en „verraders van de arbeidersklas
se" noemt: de dezer dagen officieel
opgerichte tweede communistische
partij. van ons land, de Socialistische
Werker spartij.
Eens was Gerben Wagenaar dc luid
ruchtig aangeprezen voorzitter en lijst
aanvoerder van de Communistische Par
tij Nederland. Maar in 1958 kwam hij In
conflict met de machtige partijman, se
cretaris Paul de Groot. Het gevolg was
dat Wagenaar, Henk Gortzak en anderen
als lid geroyeerd werden.
Populair
WAS DE POPULAIRE
Wagenaar e
■rmaliige ver-
gevaarlijke
incurrept geworden
vreesde dan geliefde Paul de Groot, die
zich in de bezettingstijd veilig buiten
schot had gehouden? Het is mogelijk dat
dit tot het conflict heeft bijgedragen.
De rechtstreekse aanleiding tot het
conflict was echter een verschil van me
ning over de vakbeweging. Paul de Groot
wenste de communistische Eenheidscen-
trale als een willoos instrument van de
partij te beschouwen en stuitte daarbij
op verzet .van Berend Brandsen en andere
vakbondsleiders. Er ontstond een breuk
en De Groot richtte zijn eigen E.V.C.»
1958 op.
De oude E.V.C. bleef los van de partij
besfaan De partijleiding noemt haar nu
„de Brandsen-kliek, die zich met behulp
van politie en klassejustitie van de
eigendommen van de E.V.C. heeft mees
ter gemaakt", een „werkgroep
vergadering van dé colleges van curafo- Zuidslaydsche en binnenlandse anti-com
munistische provocateurs in Nederland
in dienst van de reactie". De oude
E.V.C. van haar kant scheldt Paul de
Groot uit voor „een bondgenoot van de
reaotie, die de grote na-oorlogse C.P.N
tot een kleine, machteloze sekte heeft
gemaakt".
Sausje
de personen van
Paul de Groot en de band met de vakbe
weging, maar ook over de communisti
sche beginselen. Paul de Groot is een
onverbiddelijke aanhanger van het „de
mocratisch centralisme", dat neerkomt
op een partij met een bijna almachtige
top, overgoten door een democratisch
sausje. Wagenaar daarentegen wenste een
tamelijk vergaande vrijheid van me
ningsuiting. Hij verweet de partijsecre
taris „stalinistische persoonsverheerlij
king".
Ook dc band met Moskou moest vol
gens Wagenaar niet al te stork worden
aangehaald. Paul de Groot echter houd-t
onwrikbaar vast aan het dogma van het
„proletarisch internationalisme", hetgeen
wil zeggen dat hij zoveel mogelijk naar
de pijpen van Moskou danst.
Nederlandse communistenleiders gaan
geregeld naar Moskou om instructies te
ontvangen en ook wel om privébelangen
te behartigen: de partij-elite laat haar
kinderen veelal in de Sowjet-Unie stu-
Geen enkele communistische partij
ter wereld is zo trouw aan Rusland
als de Nederlandse. De communisten
van hun kant beweren dat minister
Luns „de grootste lakei van het Ame
rikaanse imperialisme is". Het zou ons
niet verwonderen als een en ander vei^
band houdt met een Nederlandse ka
raktertrek: een grote neiging om zich
aan het buitenland aan te passen.
Onvervalst
verenigden zij zich rond het veertien
daagse tijdschrift „De Brug voor Vrede
en Socialisme". Uit deze „Bruggroep"
is nu officieel de Socialistische Werkers-
partij voortgekomen. De naam is mislei
dend, want in haar beginselen en strijd-
methoden is de partij onvervalst com
munistisch Kennelijk hoopt zij metter
tijd door Moskou te worden erkend en DE
communistische partij van ons land te
worden.
Naast, of beter gezegd: onder de twee
communistische partijen staan tientallen
bladen en „mantelorganisaties" Het dag
blad De Waarheid, onder hoofdredactie
van het Tweede Kamerlid Marcus Bak
ker, is noodlijdend. Hef wordt door grote
adverteerders geboycot en het aantal
abonnees daalt gestadig.
Dc „mantelorganisaties" werken vaak
onder onschuldig klinkende namen, zoals
Filmstudio Amsterdam, Nederlandse
vrouwenbeweging, Verenigd Verzet 1940
—1945, Comité Auschwitz, Buchenwald
Vriendenkring enz. Ook twee Amster
damse drukkerijen zijn in communisti
sche handen. Hun namen (C.V. Dijkman
heeft zich vooral toegelegd op opera-
opvoeringen, waarbjj hy grammofoon- f Het 2e pianoconcert in d van Men-
delssohn. een ouverture van Berlioz
platen gebruikt en n zult zien, hoe
keurig de poppen de mondbewegingen
bü de zang maken.
De Nederlander Brugman heeft met
zijn poppen ook veel in het.buitenland
gereisd en^ juist de opera heeft daar
Maar zijn kunst reikt verder: hij
snijdt zelf zijn poppen en zijn vrouw
kleedt zd met bijzondere smaak. Hoe
intens het „bedrijf" werkt, wordt u dui- Hilversum I, 402 m
delijk wanneer u weet dat de spelen 7 00 Nwe 710 Gy™ 7 20
door Brugman zelf, zijn vrouw en zijn vrouw^Jo GyAv vrouw iu. oram
zes zoons^ worden opgevoerd. En hoe (935—940 Waterst) VPRO 10 00 Scliool-
kunslzinmg hlerby het effect is, zult raciio vara: 10 20 V d vrouw n-Oü Ge-
u woensdagavond tussen 9.30 en 10.15 var progr 12 00 Dansmuz 12 30 Land- en
uur op het beeldscherm kunnen zien. tuinbouwmeded 12 33 V h platteland 12 33
Orgelspel 13 00 Nws en tentoonsteUlnge-
agenda 13 20 Lichte
symfonie van Walton staan op
het programma, dat het BBC North
ern Orchestra tussen 8 en 9.30 uur
geeft via de Engelse zender op 434 m.
George Hurst dirigeert en de pianiste
Iris Loveridge is soliste.
Pro<"-*mm9 voor mo'Mn
WOENSDAG 3 FEBRUARI 1360
16 kc/s VARA:
im en reportages
t 855 V d huis-
Ned.
communisme
n cijfers
haalde de Communistische Partij
Nederland (C.P.N.) ruim 144.000
stemmen, d.w.z. 2,41 procent van
het totaal. Dc groep-Wagenaar
(thans de Socialistische Werkers-
partij) kreeg bijna 35.000 stemmen,
d.w.z. 0,58 procent.
De C.P.N. heeft thans volgens
onze inlichtingen zeker niet meer
dan 15.000 leden. Dc S.W.P. heeft
er ten hoogste een paar duizend.
Het communistische dagblad De
Waarheid, dat eens meer dan
honderdduizend abonnees telde,
heeft dit aantal zien slinken tot
30.000 a 40.000.
Het ledental van de met Paul de
Groot samenwerkende Eenheids
vakcentrale 1958, die zaterdag jl.
werd opgeheven met de be
doeling in het socialistische N.V.V.
binnen te dringen, zal waarschijn
lijk de 20.000 niet te boven gaan.
De oude E.V.C. (anti-De Groot)
telt niet meer dan een paar dui
zend leden.
en Co en C.V. Heierman en co) klinken
zo bedricgelijk neutraal dat er zelfs
een Oranjevereniging moet zijn geweest
die door een van deze bedrijven haar
programma's liet drukken iets wat
Paul de Groot to gortig werd.
Binnendringen
/"ONVERMOEIBAAR trachten de com-
munisten ook in uiet-communistische
organisaties binnen te dringen. Het meest
openlijk doen zij dait op het terrein van
de vakbeweging Het hoofdbestuur van
Paul de Groots E.V.C.-1958 heeft zijn
leden onlangs voorgesteld de organisatie
'e heffen en tot het socialistische
N.V.V. toe te treden. Zaterdag heeft de
E.V.C. 1658 dit voorstel aanvaard.
Gelukkig is het N.V.V uiterst waak-
zaam Het aanvaardt voormalige
E.V.C.-ers slechts als lid indien zij geen
communist (meer) blijken te zijn Te
verwachten is dait de communisten
evenals in de Belgische vakbeweging
de kous op de kop zullen krijgen en
niet, zoals in de Britse vakbeweging,
een invloed zullen uitoefenen die veel
groter is dan hun geringe aantal zou
doen vermoeden.
Vredesraad
T-JE BELANGRIJKSTE door commu-
nisten beheerste organisatie is de
Nederlandse Vrdesraad. Telkens zijn er
niet-communistische Nederlanders die
zich door deze schoon klinkende naam
laten verleiden aan communistische ac
ties mee te werken.
In andere vredesbewegingen trachten
de communisten onafgebroken te infil
treren. Bewegingen als Kerk en Vrede,
dc Derde Weg, de Pacifistische Socialis
tische Partij en allerlei actiecomité's
tegen atoomwapens zijn hun voortdurend
doelwit. Naarmate de rode invloed in de
arbeiderswereld vermindert, wenden de
communisten zich steeds tot de intellec
tuelen, die in de vredesbeweging een
grote plaats innemen.
Geen goudstaven
OOK De Sowjet-Unöe zelf ontwikkelt
in Nederland een grote activiteit. Dat
er uit Rusland geregeld goudstaven ko
men om de lege kassen van de commu
nistische organisaties te vullen, is een
fabeltje of althans niet bewezen. De
communistische beginselen eisen dat de
aanhangers zo min mogelijk gesubsi
dieerd worden. Omdat zij anders zouden
kunnen verslappen. Een communist
moet „strijdend en offervaardig" zijn
weg gaan. De Nederlandse communisten
brengen inderdaad grote financiële of
fers voor de zaak die zij voorstaan.
Hoe meer de partij terrein .verliest,
hoe minder belangstelling Moskou voor
haar heeft Steeds meer laat Moskou
het contact met Nederland via de am
bassade lopen Door het versterken
van relaties op het gebied van handel
en cultuur tracht men een welwillend
klimaat ten opzichte van Moskou te
scheppen. Een vorm van internationale
„public relations" dus.
De Nederlandse regering heeft vorig
jaar, mede in navolging van Navopart-
ners, besloten de culturele uitwisseling
met de Sowjet-Unie, bijv door bezoeken
van hoogleraren, uit te breiden. Dat heeft
zijn voordelen, mits ons volk züch er niet
door in slaap laat wiegen Want een van
de voornaamste doeleinden die Moskou
nastreeft is het ondermijnen van onze
weerbaarheid. Daarvoor dient nu eens
het dreigement en dan weer de glim-
pörtret 14 00 Strijkkwartet 14 45 Gram 15 00
V d Jeugd 17 00 Dubbelkwartet 17 15 Po-
lltlekapel 17 50 Regerlngsuitz: Jeugdultz.
De brievenbus gaat open. correspondentie-
club olv Regina Zwart
18 00 Nws en comm 18-20 Graan 18 30
RVU: De bijdrage van de Votksontwlkkc-
lingsbeweging In het behoud en de ver
nieuwing van de cultuur door R Hajer,
econ dra 19 00 V d kleuters 19 10 Is de
kerk soms achteriyk?. toespraak 19.25
VARA-Varia VPRO 19 30 V d Jeugd.
VAR' 20.00 Nws 20 05 Dansmuz 20-36 Het
oude huis. hoorspel 3140 Jazamuz 22 00
Cello en plano 22 20 Keuren en kiezen le
zing 22 30 Nws 22-40 Lichte miuz 23 00
Tussen mens en nevelvlek lezing 23.15
7-00 Nws
m. 1007 kc/s. NCRV:
ber 7 10 Gram 7 30
dag 7 40 Gewijde t
8 00 Nws 8 15 Radiokrant 835 Gram 9 00
V d zieken 9 30 Gram 9-40 V d vrouw
10 15 Gram 10 30 Morgendlxst 11 Oo Gram
15 Broeders, hoorspel 12-15 Gram 12 30
accL opera (gram) 15 30 Fluit en piano
16 00 V d Jeugd 17 20 Pianorecital 17-40
Beureber 17 45 Mctropole-ork. koor en
a af. praatje 19-15 Plano-
liokrant 19 50 Meisjeskoor
20 10 Concertgebouwork
23 00 P'atennleuws 23 55—24 Oo Nws-
Televlsieprogr. AVRO: 1700—17 40 V d
Jeugd- NTS- 20 00 Journ en wceroverz.
KRO: 20 20 Film- en toneelnieuws 20 50
Intern variété-progr 2130 Marionetten
theater 22 15 Epiloog.
Woensdag 3 februari i960 van 1820 uur:
Ciribiribin - Maria Mari - Cielito Undo -
Summertime in Venice - Anema e core -
La piü bel'a del mondo. Orkest Henri Se-
gere: Ninglesina "nnammurata (Manlio),
Pezzentella (Pisano)., Luciano Rondlnella;
Maria Marietto -Concna). Orkest Roberto
del Gado; Guaglione (Nisa). Lina Lancia;
to del Gado; Com
marcia in fa (Cortopassl). Willy Albertl:
Rusticane'-la (Cortopassl). Renato Cafo-
6one; Pupa -plccolina (Gietz) Caterina
Curosone; La Sonnambula (Carosone).
Boccuccia dl Rosa (Cichellero) Quartet
Enzo Galla; Core 'ngrat-o - Vola Colomba
- Arrivederci Roma, Orkest Henri So
gers. Down South (Myddleton). In a Per
sian market (Ketelbey) Gerhard Gre-
gor; Teddy maoli Tanzmusik (Raye) Illo
Schieder; Vier Junge Damen (Scahrfen-
berger). Das Sunshine Quartet. Mario
(Sc-harfenberger). Margot Eskens; Some of
these day6 (Brooks). Trlstesse dance
(Auric) Orkest Ricardo Santos; Dong din-
gddang (OUas). Alice Babs; In der Ta
verne von Santa Marie (Carste). Peter
Alexander; Wie die Liebe will (Revil),
Alice Babs- Midnight blues (Grothc),
Orkest Bert Kttmpfert; Sail along silv'ry
moon (Wénrlch). Orkest Max Gregcr;
Helmweh (Kyeon) Freddie, Jolly Joy hat
einen Boy (Stallman) Die Trocaderos;
Ein armer Mulero (OUas) Freddie; Take
your heart (MUliler) Honky fonk
(Gaze), BibJ Johns;
(Hcywood). I'm sa*
you (Heywood) Haln
(Heywoodj, Eddie Hey-
