CHRISTELIJK
Is
gezamenlijke kerkbouw
mogelijk en gewenst?
Uitbreiding gezangenbundel
maakt vele tongen los
Een woord voor vandaag
Kanttekening
Berlijnse kerk voor een
historische synode
KONING -
RICHARD
H aag een poging in een
gunstig klimaat
In De Kerkvoogdij schrijft A.
in 't Veld, los van de vraag of
de kerkenbouw actie zal slagen,:
beschouwen, dan moet het
aanspreken dat gemeten naar
het aantal uren dat een kerkge
bouw in gebruik is geen voor
beeld te vinden is waarbij het on
economische zo duidelijk in het
oog springt als bij het gebruik
van een kerk. Uiteraard is het
begrijpelijk dat we het bouwen
van kerken ook van een andere
kant kunnen bezien. Ook al doet
men dit. dan toch wil het mij
voorkomen dat, waar wij een zo
dringend beroep gaan doen op
Hervormd Nederland tot het bij
eenbrengen van zoveel geld. wij
automatisch de plicht aanvaar
den zo economisch mogelijk te
handelen in deze.
Het is voorwaar geen gemak
kelijke opgave om b.v. een kerk
gebouw meer effectief te gebrui
ken. Weliswaar bouwt men van
daag de dag de kerken zo, dat
ze voor meerdere doeleinden dan
Godsdienstoefeningen gebruikt
kunnen worden, of wel rondom
het kerkgebouw bijgebouwen die
voor allerlei werk kunnen worden
gebruikt.
Maar ik heb het oog op kerken
die gebruikt zullen worden uitslui-
tens voor Godsdienstoefeningen
Het gaat dus om de vraag of een
kerk die uitsluitend gebruikt wordt
voor Godsdienstoefeningen, effec
tiever gebruikt kan worden dan
tot dusver. Effectiever gebruik
kan bestaan in het houden van
dagelijkse Godsdienstoefeningen
instede van enkel des zondags.
Doch. laten wij nuchter zijn en
ook nuchter oordelen, en wanneer
wij zulks doen, dan moet gezegd
worden dat dit voorlopig alleen
idealistisch gesteld kan worden.
Er schiet dan alleen nog over dat
een kerkgebouw door meer dan
één kerkgenootschap gebruikt kan
worden.
Men zou zich kunnen voorstel
len dat de Gereforrtieerden en
Hervormden des zondags om
beurten in dezelfde kerk naar de
boodschap van dezelfde God gaan
luisteren. Men zou zich ook kun
nen voorstellen dat zulks Gode be-
hagelijk zou zijn. Wanneer dit zou
kunnen, bereikte men niet alleen
een effectiever gebruik van de
kerkgebouwen, doch tevens zou
iets beginnen uit te stralen van
het. dat wij allen één zijn.
Wanneer wij zo Bijbels en zo
efficiënt zouden willen zijn, dan
ligt het voor de hand dat men het
wolkje als 's mans hand. het eerst
zou moeten kunnen aanschouwen
in de opkomende stadswijken
waar men van beide kanten
met grote zorgen de kerken
nog moet bouwen.
Voor de dorpen en de plaatsen
die geen uitbreiding hebben op te
vangen is deze gedachte minder
urgent De grote opkomende
stadswijken, die wel het meest
belang hebben bij de kerkbouwac-
tie zitten wel zwaar In de zorgen;
de grootste zorg daar is om de
kerk vroegtijdig in de wijk te heb-
En dat in een tijd. dat de in
komsten uit de bewuste wijk óf
ontbreken óf nog teer gering zijn.
Mogelijk ben Ik te optimistisch,
maar het wil mij voorjtomen. dat
het mogelijk moet zijn. dat de
kerkeraden van de Geref. Kerk
en van de Herv. Gemeente met
elkanr te rade gaan om een kerk
gebouw te stichten dat men ge
zamenlijk gebruikt. Men zou dit
gebruik permanent kunnen laten
worden, doch ook Is het mogelijk
een en ander een voorlopig karak
ter te geven, tot tijd en wijle
meer gelden beschikbaar zijn. wat
de nieuwe wijken zelf dan moeten
opbrengen.
Om de zaak nog wat gemakke
lijker te maken zou men ook een
kerk kunnen bouwen voor geza
menlijk gebruik, doch ieder een
apart centrum wat gebruikt kan
worden voor allerlei doeleinden.
Het om beurten gebruiken van
een centrum, zou wellicht het
eerst, althans eerder aanleiding
kunnen geven tot moeilijkheden.
Aan mogelijkheden dus geen ge
brek. maar de hoofdzaak waar al
les om zal draaien is: of men van
beide kanten de moed. de kracht
en het geloof kan en wil opbren
gen om dit gezamenlijk te doen.
Laat ik eens een eenvoudige
vraag stellen.
Wanneer mogen wij meer en
groter Zegen verwachten? Als wij
nis Christusbelijders daadwerke
lijk pogingen doen om de beletse
len en de misvattingen om één te
zijn te doen wegvallen, of, wan
neer wij als maar rustig en voor
al rustig verder gaan om geschei
den op te trekken met alle gevol
gen van dien? Ik meen in alle
ernst te mogen stellen dat men
het dan met het eerste gestelde
moet wagen.
Welnu, waarom zouden we
dan niet beginnen met elkaar
voorzichtig en vooral eerlijk en
ernstig te benaderen.
Commissies van beheer en de
kerkvoogdijen uiteraard met
instemming der kerkeraden
zouden moeten proberen en
vooral in de wijken welke in op
bouw zijn rondom de steden
deze mogelijke gezamenlijke
kerkbouw onder ogen te zien.
Als voorzitter van kerkvoogden
heb ik destijds een dergelijke
poging ondernomen, en hoewel
er zeker moeilijkheden naar vo
ren kwamen, moet ik zeggen dat
de bereidheid van beide kanten
reden tot optimisme gaf. Zelfs
de jongeren van de colleges wil
den direct de daad bij het woord
voegen, de ouderen daarentegen
maanden tot voorzichtigheid.
Evenwel voelde men niet voor
verbreking van het contact, in
tegendeel. Deze opgedane erva
ring, gevoegd bij het feit dat de
geldmiddelen ons zullen dwin
gen de oplossing in deze richting
te zoeken, geven m\j de vrijheid
te adviseren om m gemeenten
waar het klimaat ffiinstig is te
noemen, een poging te onder
nemen. Moge God in deze met
Zijn Zegen nabij zijn.
Pro en contra in Geref. Synode
Beslissing uitgesteld tot
volgende week
(Van een onzer verslaggevers)
Dinsdag heeft de generale synode van de gereformeerde kerken
zich geworpen op het rapport van de deputaten voor de revisie en
uitbreiding van de gezangenbundel. In behandeling kwamen Ook de
134 voorgestelde gezangen, die de hervormde kerk en de geref. kerken
gezamenlijk kunnen hebben, en het rapport over een en ander,
opgesteld door een commissie uit de synode, waarvan prof. dr. K.
Dijk rapporteur is. In dit laatste rapport zijn de brieven van kerke
raden en personen verwerkt, die bezwaren of opmerkingen hadden
over de voorgestelde uitbreiding.
Zeer veel van deze brieven zijn bin
nengekomen. Om een beold te geven
van de taak, waarvoor de rapporteren
de commissie zich gesteld zag, geven
we de aanhef van haar rapport weer.
De commissie schrijft aan de syno
de: ..Het zou uw commissie een
vreugde geweest zijn. wanneer haar
rapport over de gezangen zélf een lied
had kunnen zijn; een gezang vol van
lof over het werk der deputaten. die
deze eer zeker verdienen, en van ju
bel over de schone liederen, die de sy
node zijn aangeboden. Helaas moet
welke poëzie ze ook begeerde wijken
voor een nuchter proza, dat veroor»
zaakt wordt door de reacties uit de I eerste Is, dat de synode goed doet
kerken. i-~-WËM
Deze stemmen klinken
groot deel niet lieflijk. De kritiek, en daarover
tuurlijk lied is dit ten diepste niet. Het
element van schuldbesef ontbreekt te
veel in de gezangen; het is een groot
verschil of men uit de schuld of over
de schuld spreekt.
Prof. dr. D. Nauta vroeg zich af of
er wel een vaste lijn bestaat ten aan
zien van wat in de kerken gezongen
wordt. Dat geldt evenzeer voor de psal
men. Als de commissie vraagt of de
psalmen wel allemaal voor de gemeeit-
te van de nieuwe dag geschikt zijn,
dan stond prof. Nauta voor die gedach
te wel open. Men zou dergelijke psal
men dan ook niet moeten berijmen.
Doch ook hier ontbreekt eigenlijk de
norm. Dat hangt samen met heel de
kwestie van de liturgie, waarin geen
Prof. Nauta was niet voor een bun
del met een aanhangsel. Hij voelde
trouwens weinig voor een te grote keu<.
Men moet ook rekening houden
hen. die moeite hebben met het zingen
van gezangen.
Democratie of chaos?
stellen, anderen smeken om een nog
vlugger tempo. De meesten begrenzen
het beperkt getal tot ver beneden de
honderd, maar ook is er een deel, dat
met de 134 nog niet tevreden is. Wat ,!d van" de deputaten. 'heeft ook
de ene broeder onaanvaardbaar of i gezegd over het rapport der commissie,
gerijmel of beneden peil of geen kerk Hij betreurde het. dat de commissie
lied vindt, wordt door een ander metelkc men|ng evenveel waard achtte en
enthousiasme aanbevolen, en de melo- van alle ingekomen brieven melding
Evenals alle Joodse kinderen mocht Christus pas mee naar
de dienst in de tempel toen Hij 12 jaar was. Hoewel het daar
de Schriftgeleerden opviel hoeveel Hij wist, en zij zich ver
baasden over Zijn intelligente vragen, moest Hij dus toch
rustig Zijn tijd afwachten. Voor die tijd offerden Zijn
ouders voor Hem, geloofden zij voor Hem, en ontvingen zij de
zegen van de priester die het Heilige der Heilige was binnen
getreden voor Hem.
God werd kind en stelde Zich onder het geloof van Zijn
ouders, opdat Zijn ouders en alle mensen die de roepstem
van God horen kind kunnen worden en zich onder Zijn geloof
kunnen stellen.
In Israël hoorde het kind erbij, en toch was het, niet alleen
in de materiële dingen, maar ook in de geloofszaken afhanke
lijk van zijn ouders. Pas op twaalf-jarige leeftijd moest het
zelf de verzoening voor de zonden naar het altaar brengen.
Daarom juist gebruikt Christus de uitdrukking „worden als
een kind". Wij moeten gaan beseffen dat niet ons geloof, maar
het geloof van Christus ons zalig maakt. Wij moeten geheel
geestelijk afhankelijk worden van God de Vader. Wij ver
zoenen ons niet met. God. II Korinthe 5 18 zegt dat God door
Christus ons met Zichzelf verzoend heeft. Hij nam de plaats
van Vader over ons als onmondig kind in. Willen wij de
plaats van onmondig kind innemen?
NU OOK HET WEGVERVOER
T^E Nederlanders zijn vanouds de hebben cr gisteren al het een en an-
vrachtvaarders van de wereld, der van gezegd.
deze situatie bevorder- wezen een blokkade legt op het weg-
die. die sommigen pittig en opgewekt jbad êêmaakT
noemen, wordt door anderen als een I r». j
walswijs ver weggeworpen".
kMinim»minr I hëër Rijnsdorp dit geen democratie)
doch chaos. De commissie had de in-j
De commissie heeft i
De democratie in de kerk -
de wereld. Zi3 zien hierin, indien hulp moet nu merkwaardigerwijze
het aldus stellen wil, zeker ook geboden worden door het tegenhou-
eigen belang. Zij zien er e
goed een belang in voor de
ccratc u>, uni ue sjuuue gueu aoci DID
te besluiten door te gaan met uitbrei-1 f,ch aangemeten. ..Het lijkt wel of net rcl(J -n haar gejjeejt dje immers bij weg.
ding van de ge.angenbunde] en dat ,ij I Z.rlZ een vrij en vlot verkeer, bij een Se- Indie
soms felle kritiek heeft bij velen de
overhand. Van de 134 gezangen zijn er
slechts drie, waarop of waarbij geen
logeiljk in de volgende zit- ziekenners, want
definitieve beslissing dient te WV *e™JmelJ
nemen (dus al in april Am
elen weten precies j
wat dichtkunst".
zei de heer Rijnsdorp.
siecms ane, waarop oi waaroij geen r commissie stelt voor het aantal j d«^?ntstaf»i'koiTi?ns "vai^^cte^bunde^ I baat kan zijn.
enkele aanmerking werd gemaakt.V- kerstliederen aanmerkelijk te verminde- ""d*A®!at"$5°5ÏSiu2?i« chïSrtE
halve dan dat ankele adressanten .1- ren; de middeleeuwse gezangen om ™e"f,rken l**^r/zijn
le gezangen willen afschaffen, als het ihun taal en inhoud niet op te nemen; nen zijn. Niet allegoeae qicj^rs^jn
mogelijk was met terugwerkende verschillende liederen weg te laten, om- vroom,
kracht. Een dergelijke ontvangst in dedat ze overbodig zijn óf om hun In-
kerken stemt niet tot een hooggestemd houd n,et bevredigen: de nationale He-
Indien de Franse spoorwegen hun
makkelijke doorstroming van per- zorgen hebben, dan lijkt het ons, dat
goederen, alleen maar ge- men maatregelen zal dienen te tref-
zijn. fen die meer rechtstreeks op het be-
Daarorn is het teleurstellend, dat de lang van de spoorwegen gericht zijn.
Gespleten kerk zoekt eenheid
■BBSdich
ters zijn goed aldus de heer Rijn-i
dorp en laten we blij zijn. dat er)
lied, terwijl óók" dié" veelhehi *dêr""të-deren in een aanhangsel te verenigen. "^®1Kt?®?d.e w*w^r™«ÏSkfr" 380
genstrijdige meningen geen oorzaak ®01 d® kerken in de vrijheid te laten deze j» Jft^^?A^ ir#»en^nïddeleeUw- i
van jubel is. deze liederen op nationale dank- of be- j Dat de commissie geen middeleeuw
hele u.k uit «e t. ISjgTZ b«? R°tf„rf.rp W°kr™
Verder heeft de commissie ongeveer dan wel het Te Deum en het Venij
45 gezangen aangewezen, die beter niet Creator gehandhaafd? Ook waarschuw-1
opgenomen kunnen worden. Zij wil in I de hij tegen het al te gemakkelijk
de bestaande bundel van 59 gezangen plakken van etiketten als piëtistisch op
orh der wille van de continuïteit thans de gezangen.
Nederlanders bij de betoning
deze activiteiten, ten bate ook van
de wereld, letterlijk genomen be
lemmeringen op hun weg vinden.
Deze week spant in Amerika een
Het wegverkeer gaat nu voor een
geheel natuurlijke ontwikkeling ge
straft worden.
Frankrijk geeft er de laatste tijd wel
blijk van, een gevoelig ele-
deskundig samengesteld Nederlands ment binnen de Europese gemeen-
Beroepingswerk
te Naardi
GEREFORMEERDE HERKEN
Beroepen tc Leeuwarden vac J. C
Hagen i R Strijker te Emmeloord.
Heroepbaarstelllng: de heer W. Bakker
kand. !c Amsterdam. 1ste Helmersstraat
293 huis zal met ingang van 15 februari
een eventueel beroep in overweging
kunnen nemen.
het
voormalig tramstation te Amersfoort
haar algemene jaarvergadering te hou
den. Spreken zal ds. M. Vreugdenhil
over het onderwerp pluriformiteit en
oecumeniciteit". De vergadering begint
om 3 uur 's middags.
TN de laatste week van deze
*- maand begint in Berlijn de
synode van de Evangelische
Kerk van Berlijn-Brandenburg
een zitting, die welhaast histori
sche betekenis zal kunnen krij
gen. In deze kerk is op het ogen
blik een zeer felle discussie gaan
de over een geschrift dat bis
schop Dibelius heeft uitgegeven.
Hij stelt daarin dat de christenen
niet onder alle omstandigheden
geroepen zijn de overheid te ge
hoorzamen. De kerk van Berlijn-
Brandenburg heeft lidmaten in
Oost-Duitsland, Oost-Berlijn en
West-Berlijn.
In deze synodezitting zal de eenheid
van dc door de wereld-politiek gesple
ten kerk aan de orde komen. Verschil
lende groepen in de kerk zijn bezig
een wig te drijven tussen bisschop Di
belius en andere kerkelijke leiders. In
wezen gaat het om de oude strijd uit
de dagen van Hitler, die fel oplaaide:
Is de christen absolute gehoorzaam
heid aan staat verschuldigd? Deze
strijd wordt onder het
met nog meer felheid uitgestreden.
Een aantal leden van het moderamen
heeft reeds een verklaring uitgegeven
die bedoeld is om olie op de golven
te gieten. Zij verzetten zich tegen de
beschuldiging dat zij al te toegeeflij'
LUST U CR AAG EEN BORRELTJE
schelding aan te loten komen.
Onder meer schrijven zij in dit stuk dat
ondertekend is door dr. Suchan en de
superintendent Schutzka: ..De een
heid van de kerk in ons politiek ver
scheurd gebied Berlijn—Brandenburg
en de vrijheid van de verkondiging
kunnen noch wij noch bisschop Dibeli
us opgeven. Wij zijn vast besloten om
ook in de toekomst deze gemeenschap
niet op het spel te zetten. Deze ver
bondenheid werd vooral openbaar tij
dens de kerkdienst ter ere van de her
vormingsdag. Alle leden van het mo
deramen hebben daar eensgezind ge
toond dat zij de vrijheid van verkon
diging onder alle omstandigheden wil
len bewaren."
De ondertekenaars verzetten zich tegen j r"'keus
geen veranderingen aanbrengen,
dringt aan op meer berijmde schriftge
deelten; wil een de deputaten machti
ging geven met de hervormde commis
sie verder overleg te plegen; wenst aan
de synodes van de christelijke gerefor
meerde kerken hebben gedaan inzake de
uitbreiding, met vrjjheid voor de depu
taten om met deze kerken in nader over
leg te treden, alsook met de Stichting
Geestelijke Liederen. Op het behoud van
de naam gezangen, inplaats van liede
ren, stelt de commissie prijs.
V er scheidenheid
Ook in de discussie kon men
verscheidenheid van stemmen
gen beluisteren, al was men
een paar dingen wel eens, o.
derlandse liederen in het gezangboek
niet thuishoren. Ds. A. S. Timmer te
Rotterdam had daarover zelfs een
quéte onder jongeren gehouden. De
overgrote meerderheid van de jeugd
achtte vaderlandse liederen in de kerk
ongewenst.
de verdraaiing
enige (Oostduitse.
het communistisch
Ds. E. N. van Loo te Sneek vreesde,
dat men met deze uitbreiding te grote
haast maakte. Daarentegen achtte ds.
A. C. van Nood te Velsen snelheid wel
Sewenst, ja hij zou zelfs, wanneer de
efinitieve beslissing uitbleef, een voor
lopige bundel willen invoeren, want de
ontvangst van het proefbundeltje met
dertig gezangen heeft wel bewezen hoe
de gemeente verlangt naar grote-
- gezangen.
Ds. W. de Graaf te Almkerk wilde
de gezangen aan andere deskundigen
net communistisch gebied woonachtige I voorleggen. Hij noemde de Stichting
kerkelijke leiders als tegenstanders en Geestelijke liederen. Daarentegen zag
alle in West-Berlijn woonachtige als I prof. dr. R. Schippers de bundel liever
'Tienden van Dibelius betitelden. Der- voorgelegd aan de Werkgroep voor
de gereformeerde kerken.
gelijke valse tegenstellingen vullen Liturgie
een probleem, dat alleen kerkelijk ka-
worden opgelost, met politieke
wegingen.
Volgen? deze verklaring zullen alle ker
kelijke leiders, dus ook bisschop Di
belius niet proberen op de volgende
synode de tegenstellingen te verdoe-
Zij zullen hun best doen om tot een
i-erkelijke overeenstemming te ko
nen over de meningsverschillen die
ïu eenmaal niet weg te praten zijn.
In Washington waren begin deze week
10.000 jonge mensen bijeen voor een
wintercongres van Youth for Christ In
ternational. De belangrijkste spreker
was Bi"v Graham, die als evangelist
onder YFC zijn gTote bekendheid heeft
Meende ds. J. R. Hommes te Gro-
er-iningen. dat er tc radicaal geschrapt
was. ds. Van Nood vond. dat men niet
voldoende geselecteerd had.
Ds. II. Torenbeek le Den Ham vond
dc motivering tot uitbreiden van de ge
zangenbundel niet sterk. Ook achtte hij
het duidelijk, dat de psalmen worden
verdrongen. Zijn er waarborgen, vroeg
hij. dat met de nieuwe gezangen geen
ketterijen do kerk worden Ingezongen?
Wat de aangeboden bundel betreft,
daarin miste ds. Torenbeek de zendings
liederen. Ook gaat het in veel gezangen
altijd over de aarde, over het persoon-
meer piëtistisch dan gereformeerd. Een
lied als ..Neem mijn leven, laat het
Heer", wordt door de gemeenteleden
als lijsters gezongen, maar een schrif-
Terwijl hij zong wipte hij op t
nigheid van oen kat, en dat was
zijn waardigheid
ier met de le-
n tegenspraak
dat Sir Kei-
i te verschal-
staan
te begrijpen cn zei: Hij verzoekt ons op zijn ma
nier hem te vergezellen naar zijn spelonk om er
dr nacht door te brengen en dat is ook de beste op
lossing. U noemt hij de luipaard naar het beeld op
uw schild, mij de leeuw omdat hij me kent en
zichzelf vergelijkt hij met een geit omdat hij haar
pels draagt. Wij moeten hem echter
houden want hij is snel genoeg r~
Inderdaad viel het niet mee de kluizen;
het smalle, ruwe rotspad te volgen, want
en moest zelfs af en toe blijvi
<>m dc anderen tijd te laten hem weer in te naien.
Onderwijl bleef hij uitbundig met de armen zwaaien
als om hen tot meer spoed a3n te zetten. De weg
werd zo mogelijk nog gevaarlijker en eens te meer
ondervond de Europese ridder het nadeel van zijn
zware uitrusting, zodat hij de tocht gaarne zou heb
ben vervangen door een verbitterd gevecht, waar
i zich beier in tf uisvoelde. Een troost was ech
te.- dat ook de geoefende Saraceen heel wat last
scheen te hebben om zijn paard in de goede rich-
t.ng te houden. Eindelijk echter verdween de man
m een hol en kwam direct daarna opnieuw te voor
schijn met een brandende fakkel in de hand die
oen dansend licht verspreidde i
velachtige geur deed opwalmen.
gezelschap zich in om voor onze na
tionale luchtvaartmaatschappij rech
ten te verkrijgen, die al sinds ge
ruime tijd aan anderen zijn toege-
schap te willen zijn. Dan laat het zich
gelden op een wijze, die bevreem
dend moet heten. De deelgenoten
i de Europese gemeenschap betreu-
Van dc dichter J. H. Leopold zijn de
regels ..Met moeite en zich geweld
aandoen, komt er een luttel goeds tot
stand". Aan moeite en zich geweld
aandoen heeft het deputaten in de af
gelopen Jaren niet ontbroken. Moge het
gereformèerde kerkvolk oog hebben
voor het luttel goeds, dat tot stand ge
komen is, zei de heer Rijnsdorp.
Subjectief oordeel
Een andere deputaat. ds. P. D. Kui
per te Sassenheim verklaarde niet te
kunnen ontkomen aan de gedachte, dat
de inzenders van bezwaren erg subjec-
u tief te werk gegaan waren. Men be-
■u JHui- oordeelde de bundel in de trant van
het over ..dit vind ik wel aardig, dat gaat nog.
maar dat gezang wil ik niet". Daarbij
wordt dan veel ondeskundigheid ge-
De suggestie van sommigen om te
wachten op de chr. geref.- en de Vrij
gemaakte kerken, achtte hij niet accep
tabel. Als men ziet. dat de chr. geref.
kerken pas met moeite één gezang
(Ere zij Godl hebben ingevoerd, dan
is het duidelijk, dat dit wachten lang
kan duren. Aangaande de vrijgemaak
te kerken zei ds. Kuiper, dat deze ker
ken dc gezangen gehandhaafd hebben,
die sinds 1933 in de geref. kerken wor
den gezongen. Uitbreiding van de ge
zangen zou zeker een hereniging niet
in de weg staan.
Dat er te weinig zendingsliederen zijn
opgenomen spruit voort uit de omstan
digheid. dat er nu eenmaal weinig van
die liederen zijn. De zendingsgedachte
spreekt echter voldoende in de psal
men. De veelheid van kerstliederen
waarin de commissie wilde schrappen
is nodig omdat de kersttijd nu een
maal als de zangtijd der kerk geldt.
Een derde deputaat. de heer L. Huizin- j
ga te Groningen, verduidelijkte enige j
vragen inzake de melodie. Veel orga-l
nisten hebben sterke voorkeur voor de'
Duits-Lutherse kerkmuziek en voorl
vóórreformatorische en reformatorische
melodieën, maar dc gemeente voelt
veel meer voor de Angelsaksische stijl.
Men zal liederen in die stijl niet kun
nen missen. Bij alle bezwaren tegen
een lied als Stille Nacht, moet men
toch bedenken, dat de kerkgaande ge
meente óók uit kinderen bestaat, en
dat zij sommige eenvoudige liederen
met de gemeente moeten kunnen mee
zingen.
Men kan natuurlijk te ver gaan.
Dat in enkele kerken voor de dienst
door groot en klein „Klokje klinkt"
wordt gezongen, achtte de heer Hui-
zinga. onjuist.
staan. In feite is het ontmoedigend, ren zulks. Zoals zij ook in deze jong-
dat daarover, en dan nog onder aan- ste belemmeringen van het weg
voering van een keur van argumen- vervoer nauwelijks een bijdrage aan
ten, onderhandeld moet worden. We de Europese gemeenschap zullen
kunnen zien.
VOORZICHTIG MET PLANNEN
meen worden onderschreven.
Maar wij krijgen in de laatste jaren,
waarin het maken van „plannen"
een dezer dagen door de raad vast
gesteld uitbreidingsplan wordt, uit
vrees voor een toekomstig ruimtcte
kort, zelfs bebouwing van het land
goed Biljoen mogelijk gemaakt. Een
aan de orde van de dag is, wel eens der schoonste landgoederen van dc
de indruk, dat sommige gemeente- Veluwezoom zou dan aangetast wor-
bestuurders wat al te ver vooruit den. Maar aan het plan kan geluk-
n- kig nog door een hogere instantie
willen zien. En bij gebrek
crete gegevens maken zij zich dan goedkeuring worden onthouden,
overdreven voorstellingen omtrent Waarop steunt eigenlijk de
n, acnue nij mei avuop- -
ziet. dat de chr. geref. de toekomstige ontwikkeling van de
plaats hunner inwoning.
Een paar voorbeelden.
Deventer is thans een stad van 50.000
groot ruiltekort? Een vrees, die
bij zeer velen blijkt te bestaan? Men
wijst op de toeneming der bevolking
de laatste halve eeuw. Maar het is
inwoners. Er zit ongetwijfeld groei allerminst zeker, dat de groei in
in deze oude, mooie stad. Maar men hetzelfde tempo zal voortgaan. De
droomt ervan, dat de bevolking te- sterfte zal, gelet op de reeds bereik-
gen het einde van deze eeuw, dus te hoge leeftijden, eer toe- dan af
veertig jaar, gestegen zal zijn
tot 250.000. Dat schijnt óns een
droom, die bedrog zal blijken te zijn.
Indien men eens met een verdub-
i. De emigratie zal, gezien de
kansen in vele landen, niet alleen
Canada en Australië, straks weer ve
len lokken. Over andere factoren
i het tegenwoordige inwo- spreken
neraantal rekening hield, zou
vermoedelijk de werkelijkheid
benaderen.
Het bedenkelijke van dergelijke dro-
Men zij dan ook enigszins voorzich
tig bij het ontwerpen van „plannen",
die nu reeds schade aan natuurmo
numenten zouden toebrengen, indien
SIR WALTER SCOTT
een sterke.
?ieh door de adembenemende rook ie la-
cn afschrikken, sprong de ridder van zijn paard
n trad n de spelonk, om daar tot de ontdekking
komen, dat die er als rustplaats alles behalve
lanlokkelijk uitzag Wat hij te zien kreeg was een
lonrt cc!, in twee afdelingen verdeeld en met in
,r' voorste vertrek een stenen altaar en een van
net gevlochten kruis. Kennelijk diende dit vooiver
trek de kluizenaar tot kapel. Niet ver van het al
taar bond de noorderling zijn paard vast en ver
zorgde het voor de nacht, na eerst aarzelend cn
beschroomd om zich heen te hebben gekeken cn
"niet voordat de Saraceen hem met een hoofdknik
had tc kennen gegeven dat dit nu eenmaal de ge
woonte van de streek was. De kleuizenaar was in
tussen in het andere deel van zijn woning bezig
enige orde te brengen en weldra voegden de twee
reizigers zich daar bij hem. Ze bevonden zich
nu in een ietwat ruimere kamer, iets beter inge
richt. met een vloer van platgestampte aarde, be
strooid met wit zand en met in een hoek een klei
ne bron, waar helder water Waterend uit opborrel
de. Ir, een andere hoek bevonden zich enkele bed
den van gevlochten stro en de wanden waren op
vele plaatsen gesierd met kruiden en bloemen. De
atmosfeer werd hier enerzijds koel gehouden door
de aanwezigheid van water en verkreeg anderzijds
iets gezelligs door de zachte geur van twee waskaar
sen. die de bewoner had ontstoken en die een geel
achtig schijnsel verspreidden. Links merkte men nu
allcrlc: gereedschappen voor het werk en rechts in
ccn nis prijkte een onhandig gesneden beeld van
Maria Tafel en stoelen waren blijkbaar door de
kluizenaar zelf gemaakt, want z« verschilden zowel
in grootte als in vorm van de" Oosterse meubels.
Op ele tafel lagen niet alleen kruiden, doch eveneens
stukken gedroogd vlees, zo uitgestald dat ze de eet
lust van de gasten opwekten. Theodorik sprak geen
woord, doch zijn gebaren getuigden van beleefdheid
en kalmte en waren opeens schril in tegenspraak
met zijn onbeheerst gedrag van enkele ogenblikken
geleden. Hij bedroeg zich als iemand die van na
tuur uit gewend was te bevelen, doch zijn macht
nad laten varen, om zich uitsluitend in dienst te
stellen van de hemel. Met zijn grote gestalte, zijn
ongekamde haren en baard en de sombere blik in
de diepe ogen, behield hij niettemin méér het uit
zicht van een verwilderd krijger dan wel van een
monnik.
Zelfs de Saraceen scheen nu enige eerbied voor
zijn gastheer te koesteren en fluisterde Sir Kenneth
zacht in het oor: De gek is nu in een beter hu
meur. maar hij zal niet spreken voor wij gegeten
hebben, want dat is zijn belofte.
Zwijgend gaf Theodorik de Schot een teken om
op een van de lage stoelen plaats te nemen, terwijl
Sheerkohf zich naar Oosters gebruik op een rieten j
mat neerliet. De kluizenaar verhief nu de beide
handen, als wilde hij de spijzen zegenen en de twee
gasten begonnen te eten. even zwijgend als hij. De
christen immers waagde het niet de stilte te bre
ken die de twee andere natuurlijk schenen te vin
den en in gedachten hield hij zich bezig met het
zonderlinge contrast tussen de wilde gebaren en
het luide geschreeuw van daareven en de zachte,
plechtstatige ijver die de man in de geitenpels nu
ten toon spreidde.
Toen ze hun honger hadden gestild bracht de klui
zenaar. nog steeds zwijgend, de rest van het vlees
weg en zette de Saraceen een kruik sorbet voor en
de Schot een fles wijn.
Drink, nu kinderen,
mogen genoten worden op
Schenker indachtig blijft.
Psalmen in het nauw
De rapporteur prof. dr. K. Dijk ging
nog op enkele vragen in. Hij vreesde
invaarding van meer gezangen niet
voor verdringing van de psalmen, mils
de kerkeraden er op toezien.
In aansluiting op wat proi. Nauta
had gezegd, verklaarde prof. Dijk dat
hij menige psalm ongeschikt acht voor
de eredienst. Hij noemde enkele ver
zen van psalm 22 en psalm 60.
Ook ten opzichte van de ketterijen,
die de kerk ingezongen kunnen worden,
zullen de kerkcradcn waakzaam moe
ten zijn. Maar een en ander mag cr
niet toe leiden, cfal de zaak getrai
neerd wordt. Hel is niet alleen de
jeugd, die naar meer gezangen ver
langt; ook ouderen zien er naar uit en
men moet hun verwachting niet te
leurstellen door de zaak naar een late
re synode te verschuiven, liet ligt in
enkele maanden
is. dat zij dikwijls invloed heb- zij tot uitvoering kwamen,
ben op het nü en in de naaste toe- In het algemeen schijnt
komst te voeren beleid. Allicht valt
dit dan wat royaal uit.
De gemeenteraad van Rheden re
kent, op grond van een prognose van
het Economisch Technologisch In
stituut, ook al met een zeer belang
rijke vermeerdering van het inwo
de
„overbevolking", althans
buiten de „randstad Holland", niet
gefundeerd. Maar zij kan zelfs lei
den tot toepassing van middelen, die
ook uit ethisch oogpunt de kritiek
niet kunnen doorstaan.
Vrees is ook hier een slechte raart-
ncrtal. Vooral van het dorp Velp. In geefster.
ZIEN IN PROPORTIES
als moderamlna van de hervormde-
en de gereformeerde synode de resul
taten opnieuw te bezien.
Nadien hebben de deputaten samen
met de commissie vergaderd om te
overleggen hoe men wellicht elkaar in
een gemeenschappelijke conclusie kon
vinden.
Het resultaat was. dat deputaten en
commissieleden het zakelijk eens wer
den. Omdat de formulering daarvan
en de beantwoording van een aantal
i gestelde vragen nog enige tijd zou kos-
hij. de gaven Gods 1 ten. verzocht de rapporteur, prof. Dijk.
rwaarde dat men de aan de synode deze zaak nog even van
'de tafel te nemen en haar pas vol-
eende week af te wikkelen. Aldus werd
(Wordt vervolgd) I besloten. 1
TNE golf van antijoodse smerighe- we het publiekelijk signaleren van
den dit woord zowel letterlijk deze euveldaden als een plicht heb-
als figuurlijk te vatten die thans ben gezien. Maar, zal de openbaar-
over verscheidene landen (en niet al- making niet tevens verkeerdelijk
leen Duitsland) gaat, heeft altcrwe- hebben ingewerkt op reeds zlekelij-
gen afschuw gewekt. Begrijpelijk en ke geesten, in wie verderfelijke ge-
terecht. Wat cr gebeurt, kan ont- dachten sluimerden, wachtend op
mocdigend helen, in hel bijzonder het signaal van uitbreken? Wij weten
ook tegen dc achtergrond van een het niet, maar het kan zijn.
„rii verleden 0ns trof een bericM uit de pers
dienst der Evangelische Kerk in
ook dc, naar Duitsland jjet betreft een bekend-
even felle making van hetgeen reeds weken
bestrijding mogen cr overigens nie- geleden is gebeurd. Een Amerikaan-
mand toe brengen, al te spoedig te se grQep bestaande uit ieden van Ve-
gaan generaliseren. De vrees v®or |erje| kerken, nam tijdens een bezoek
generalisering is niet denkbeeldig. aan Dultsland cen interessante proef.
Daar is de menigvuldigheid. en ook GeheeJ onverwacht brachten twee
Joodse geestelijken, deel uitmakend
van de groep, samen met Duitse
vrienden een bezoek aan een middel
bare school, waarbij vrije en open
gesprekken werden gevoerd. Wat
vljde spreiding, van de schand
daden. Daar is voorts de, op zichzelf
tot erkentelijkheid stemmende gron
digheid, waarmede de Duitse rege
ring optreedt. Toch is onze indruk,
dat het een beperkte, zij het ook bjegk? Geen spoor van wat zou kun-
actleve groep is, die zich op dit kwa-
i lijken op haat tegen de Joden.
lijk bedrijf toelegt Het Integendeel, alle leerlingen lieten het
- U «n» en ntet onzekere, dat zij de voor-
zoek moge ook hieromtrent uitsluit
sel geven.
Waarbij de vraag rijst, of de mate hielden voor het verleden
waarin aan het kwalijk bedrijf open- zelf de voorkeur gaven
baarheid gegeven is aan de euvel
gaande generatie verantwoordelijk
j ii dat zij
een ge
heel nieuw begin.
daden zelf niet bevorderlijk is ge- Terecht merkt de persdienst op dat,
de openbaarmaking, dat making verdient.
