ARUBA
waar eens gelukzoekers
hun goud-illusie droomden
Debré loste belofte in
Geen eenheidsschool
in Frankrijk
1
wu
SUCROSA
Kolonisten klagen nood
bij koning Boudewijn
Alle dagen die ik op Curasao doorbracht, bleef
vooral de wilde, ruige, sombere rotsenkust van het
eiland me trekken. Een harde, oude, grimmige kust.
Met ergens aan die kust Boca Tabla (mond-en-tafel).
Je komt er via een lava-vlakte, die nog het meest
aan een maanlandschap doet denken. Een mes
scherpe sintel-steppe met rozen en tulpen van het
allerdunste lava. Een flora, die me in één keer een
paar schoenen kostte;
Boca Tabla is een door de zee onder de kust uit
gesleten spelonk, waarin en waartegen de zee
doodloopt. Zoiets als een Curasao's Hol van Leander,
zeer donker en zeer mysterieus. Ik ben er eerst
naar toe en vervolgens in gekropen, hetgeen
mogelijk was wegens het lage tij. Op m'n buik
schoof ik naar voren in de richting van de reep
blauwe hemel en de even blauwe aandonderende
zee, vol witte schuimkragen.
We waren met z'n tweeën en soms probeerden we
elkaar iets toe te roepen. Maar het bleek onmogelijk
ons verstaanbaar te maken. De stem van de zee In
de spelonk was tienvoudig sterker dan de onze.
We konden elkaar alleen maar de dingen aan
wijzen, die onze aandacht trokken en die ons fas
cineerden: de drijfnatte, zwarte rotswanden, de
stukken wrakhout, die naar binnen geslingerd
werden, de fantastische kleuren door de inval van
het licht op de wanden. Een grot, die in de tijden
der piraten-vloten een ideale schuilplaats moet
zijn geweest.
Iedere golf, die vanuit zee naar binnen donderde,
echode drie-, vier-, vijfmaal, en ineens wist ik
waaraan Boca Tabla me deed denken. Aan die
andere grot, de Fingal's Cave, de Fingal's Höhle
op de Hebriden benoorden Schotland. Hetzelfde
trommelvuur der branding, dezelfde mortieren van
de aanjagende zee, dezelfde mitrailleurs van de
branding, gericht op dit stenen bastion, dat de
grens vormt tussen zee en land.
Nederlaag
DOOR
ANTHONY VAN
KAMPEN
OE lang ik in die spelonk geweest ben weet ik niet. Een uur?
Twee uur? Verdoofd en doorweekt kwamen wij eindelijk
Scherp
simpel
snel
en...
voordelig
dat zifn
diazo-kopieën I
folds
op aanvraag wordt
„Maak hat u lichter-
Tover met licht"
u graag toegezonden doo
N.V. Wed. d. Ahrend Zt
N.V. Blikman Sartorius
en door de fabrikant:
Chemische Fabriek
L. van der Grinten N.V.
te Venlo
of haar servicekantoor
Statenlaan 126, Den
weer terug op de lava-steppe, waarop de zon te schroeien en
te zengen stond. Er was daar zelfs geen cactus, die een millimeter
schaduw hood. En toch leefden daar nog dieren op dit plateau des
doods: grote hagedissen en leguanen renden voor ons weg.
Over de vlakte van Hato, die aan zee grenst, gingen we naar de
stad terug. Over rode aarde, en langs bruine en zwarte rotsen. Oud
opvallend goed gebouwd zijn, be
stand tegen een reeks van eeuwen.
t Wie bouwden deze muren? Wie voer
en woest en volmaakt onvruchtbaar, .ten plateau, zo uit zee verre- den de reuzen stenen aan in dit
zen, dat van een onbeschrijflijke troosteloosheid is. Een akker van ,hete, ki,imaat;. Deden dat blanke
1-, iii handen? Beslist niet. Andere han-
gruis. ten steriel veld van de dood. den. Je moet er niet aan denken.
De zon ging onder. Hij deed denken aan een close-up van een Maar je moet aan veel mensen-werk
vlammende reuzen tomaat. Laaiend daalde hij neer in zee en bluste
daar. Op hetzelfde moment nam heel die onbewoonde, verloren rot
senwereld een andere kleur aan. Zoals op het toneel plotseling een
scherm zakt om een acte af te sluiten. Wat over bleef was een harde
tegenlicht-opname. Bovenop de rotsen liepen wat wilde geiten als
.-ttr
op deze eilanden i
Rijkdom en luxe
Je denkt er ook niet. meer aan, als
je terug bent in Oranjestad, gezeten in
hef Trocadero, Waar' whisky-soda en
i -icecreams in', de "méést geraffineerde
acrobatfen op de trapeze. Enorme cactussen stonden als kruisen kleuren en smaak-nuances snel
tegen de staal-harde avondhemel. Een volmaakt décor voor een de^^g er^ev^^n" meer^aan1^!
ouderwetse wildwest film. Compleet met alle rekwisieten. Alleen (Inker
zónder mensen.
Als op Curacao
een half uur en ze zeggen dan ook
niet dat je het vliegtuig neemt, maar
de bus Oranjestad blijkt niet zo heel
veel teverschillen van Willemstad:
wéér de smeltkroes van rassen, wéér
de palmen langs het strand en de divi
divi-bomen in de koenoekoe, het land
bruten de stad.
Het zijn wonderlijke bomen, de cactussen, die blijk'
diui divi's. Als ze nauwelijks boven baar zonder water
de grond komen, begint de passaat- kunnen leven. Geen
wind hun stam en loof al naar het
westen te drukken. De passaat komt
altijd uit het oosten en alle divi divi's
wijzen dus altijd naar het westen, zoals
Ze zijn de wegwijzers van de wind.
De man die bij mé was in die dagen
zei me eens: ,,zèg, weet je eigenlijk
wel hoe het kómt dat ze zo vreemd
gebogen zijn?'' rioii
Ik antwoordde hem dat dit door de ik Casibarik,
passaat kwam. „Welnee", zei hij. „dat Indiaanse
zeggen ze alleen maar. Het heeft
een andere reden: de divi divi kust
de aarde, omdat hij
leven mag".
Toen wist ik dat mijn vriend een saaiTliuïlt
dichter was.
Hetzelfde olie-inferno in de nacht,
dezelfde mooie vrouwen, dezelfde luxe
aan de palmbeach en dezelfde liefde
van de Arubaan voor Aruba als van
de Curaeaoenaar voor Curasao.
In deze smeltkroes ook nog vrij
veel Indiaanse typen. Aruba is het eni
ge eiland in de Antillen, waar nog
restanten van d.e oorspronkelijke be
volking gevonden worden. Dat waren
de Indianen, Ze zijn bijzonder trots
op hun afkomst en ik denk niet ten
Ook dezelfde koenoekoe, het land bui
ten de stad, als op Curacao. Met veel
tenzij dan die cac
tussen. Wat wilde
geiten, kabrieten
zoals ze hier wor
den genoemd. Ik
eigenlijk leven.
„Van de stenen",
zegt mijn vriend'.
Aan de kust zie
Bij kaarslicht
tsissen de
„Verenigde Naties"
aller Arubanen, dat enkele maan
den geleden is geopend om de toeris-
tenstroom van Noord- en Zuidamerika
nen op te vangen. Het is het mooiste
en meest luxueuze hotel op de Antil
len, gefinancierd door een Amerikaans
hotel-concern in samenwerking met de
Arubaanse overheid. Een luxe-paleis Caribbean.
voor mensen, die niet op tien (of hon
derd) dollar 'hoeven te kijken. De sui
te, die ,ik door een gelukkig toeval in
die dagen mocht bewonen, had iets
van een sprookjesachtige rapsodie-in-
zachtgroen. Natuurlijk air-conditioned.
Met een balcon, uitziend op de Cari
bische zee. Zelden daarvoor baadde ik
in een badkamer als die bij deze suite
behoorde! Nooit zag ik in één badka-
nen (en zoveel
handdoeken
paar biljetten terug en ik vraag na
tuurlijk of hij heeft gewonnen.
„De moeite niet waard", zegt hij,
„veertig dollar". Hij spreekt erover
alsof hij het over veertig cent heeft.
Dan bergt hij die veertig dollar op.
Niet in 'n portefeuille. In z'n broek
zak.
Die nacht slaap ik met de deuren
van het balcon wijd open. Benedey
me ruist de zee aan. Het ié; een don
ker geluid, heel oud,'heel inspirerend.
De passaatwind zingt om de muren.
Op het strand staan de palmen te
rrnsen op de vloedlijn van de maan-
doorlichte piraten-zee en Aruba.
Nog verder, ergens in het hotel,
waarschijnlijk in de bar, is het con
sordino geluid van een calypso-band
die eindeloos de melodieën speelt van
dit eiland in de branding van de
dediging opgevat, evengoed als het be
houd van het vrije onderwijs als een
verweer tegen de vrijzinnige beginselen.
Toch zijn de monarchistische verlan
gens vrijwel uit het Franse volk verdwe
nen en zelfs is de tegenstand tegen de
republiek, vooral sinds ongeveer zeven
tig jaren geleden zelfs Rome aan de
katholieken aanbeval de republikeinse
regeringsvorm te aanvaarden, zo goed
als geheel verdwenen De laatste stem
men voor herstel van de monarchie in
de vorm der „Action Francaise-bewe-
ging, zijn sinds de jongste oorlog ver
dwenen, of hebben althans alle beteke
nis verloren.
van de
socialisten
(Van onze Parijse correspondent)
pjE VOORSTANDERS van het
bijzondere onderwijs in Frank-,
rijk kunnen voorlopig tevreden NEUTRAAL?
zijn. Na een fel'le schoolstrijd tus- Nu stond men in Frankrijk voor het
sen rechts en links heeft de Na- feit, dat buiten het vrije onderwijs, vol-
ttonale Vergadering hogere subsi-
dies aan het bijzondere onderwijsl den uitgeoefend en zelfs aan door hen
crrwvlcrAkPiirH niet begeerde invloeden niet kon wor-
goeageKeura. j den ontkomen_ zodat die zelfs aan hun
Het was een krachtproef voor de idealen vijandig konden zijn.
•gering Debré, die haar leven ZOU Dat euvel heeft men willen bestrijden
door aan het overheidsonderwijs de eis
hebben bedreigd, ZO de meuwe|van neutraliteit op te leggen opdat nie-
Grondwet er niet o pgericht was|"iand door het onderwijs in zijn gods-
1 dienstige en zedelijke gevoelens
het Franse kabinet te beschermen.
De schoolstrijd, die voorlopig is be
slecht, heeft jaren en jaren in Frankrijk
gewoed.
Frankrijk kent namelijk de staats
school. die haar naam terecht draagt
aangezien zij volkomen centraal wordt
bestuurd door het ministerie van onder
wijs onder toezicht van wat men noemt
de universiteit, en waarvan de mate
riële verzorging plaats heeft door de
staatskas. De gemeenten spelen daarin
geen rol. De leerkrachten behoren tot de
ambtelijke wereld.
WET BARANGÉ
Daarnaast heeft zich het vrije onder
ontwikkeld hetwelk door de staat
niet wordt erkend en uit openbare kas
sen geen steun kan ontvangen. Slechts
sinds 1951 werd enige steun mogelijk
gemaakt, maar langs de omweg
ouderverenigingen, die door de
Barangé een subsidie kunnen ontvan
gen voor bevordering van het schoolbe
zoek, dat evenredig aan het openbaar
onderwijs wordt gegeven ten behoeve
der propaganda van de schoolvereni
gingen of bijzondere klassen. Middel
lijk werd het vrije onderwijs door die
steun geholpen.
Ondanks de wet-Barangé duurde de
strijd tegen elke steun aan de vrije
scholen voort. Zij werd gevoerd onder
leiding van de voorstanders
tionalisatie van alle onderwijs, en door
hen die de leuze voeren: openbare
school uit de openbare middelen, vrije
scholen uitsluitend betaald door het par
ticulier initiatief.
Hoewel over het algemeen in Frank
rijk de begrippen van links en rechts
lang niet altijd met de
stemmen, kon men voor Frankrijk toch
strijd tussen rechts en
links spreken.
Het ligt buiten het kader van deze
beschouwingen de ontwikkeling van de
Franse schoolstrijd, die nu anderhalve
tflt, uit de doeken te doen. Uit
gangspunt was de geest van de ideeën
van' de Franse Revolutie die streed te
gen, de macht van de clerus over het
onderwijs sinds het „Ancien Régime".
De „Laïciteit" werd daardoor een eis
van verdediging der republikeinse ge
dachte. en het vrije onderwijs als een
verdediging van monarchie en clerus
beschouwd
Hoezeer ook verhoudingen en meningen
konden veranderen en daardoor ook de
toestanden, is die ideeënstrijd hetzelfde
gebleven, en ook nu nog wordt door de
Franse massa het bestrijden der vrije
school als een eis van republikeinse ver-
bed
slag
veld voor vorsten
en prelaten om op
uit te rusten. Het
minuut, die men
er slapend door
brengt als verlies
beschouwt.
,de mond
mond die
•md ge
St
gekegeld
Geen vestigingswet
voor de landbouw
in de draak" betekent. Een
in zee uitloopt. Grillige,
■rmde rotsen, waarmee een
reuzen in een ver verleden
i kunnen hebben. De pas-
er de mond van de draak.
De sfeer doet denken aan een noodlot
scène in een Wagneriaanse opera.
Als we het land ingaan zie ik wat
houten huisjes. De tropenzon heeft de
verf van de wanden geblakerd. Begin
december worden ze echter elk jaar
opgeschilderd. Omdat dan (zeggen ze
daar) Christus bij je thuis komt.
(Vai
parlementsredactie)
lag
De minister van landbouw, visserij en
voedselvoorziening, mr. V. G. M. Marij-
nen zal geen vestigingswet voor de land
bouw voorstellen.
Wat de tuinbouw aangaat heeft de be
windsman zich nog geen oordeel ge
vormd. Dit heeft de heer Marijnen in
de Eerste Kamer meegedeeld.
De sociaal-economische raad heeft zich
onlangs tegen een vestigingswet voor de
landbouw uitgesproken.
Maar man slaapt
daar niet zo lang'.
Men leeft op Aruba pas goed als het
Caribisch violet in zee verzonken is.
In de lobby van hotel Aruba Carib
bean klinkt zachte, verdroomde mu
ziek. Palmen ruisen op de adem van
de passaat, die er ongehinderd door
heen waait. Overal indrukwekkende
drijfschalen met exotische bloemen.
Overal pilaren, ingelegd met kleurig
mozaiek. Ik zit .ergens in een hoekje
wat te schrijven en het enige wat
stoort zijn de parfumwolken die regel
matig voorbijdrijven. Ze worden aan
gevoerd door Noord- en Zuidameri-
'taanse dames, gehuld in kostbare
balancerend op ver-
dienstige
gekwetst worden; het
't gescheiden houden van staat en kerk,
dour een ieder geaccepteerd, zo die laï
citeit werkelijk wordt opgevat met vol
komen eerbiediging van een ieders ge
voelens. Maar helaas is er laïciteit en
laïciteit en de Franse opvatting is niet
eerbiedigend voor een ieders gevoelens,
maar wegens de politieke verhoudingen
in het land, agnostisch en in hoge mate
atheïstisch. Ook in dit opzicht staat men
voor een historisch verschijnsel, dat te
kennen geeft dat de schoolstrijd een zo
grote mate van onverzoenlijkheid heeft.
De politiek heeft van het onderwijs een
positief middel tot ontkerstening willen
maken.
Men heeft tot nog toe aan de ouders
het recht op vrij onderwijs niet kun
nen ontnemen maar wel tussen beide
soorten onderwijs een mededinging
verwekt die het gebruik van het recht
beknot. Na de verkiezingsoverwin
ning van het kartel van linkse par
tijen onder leiding van de radikale
minister-president, Herriot, werd nog
een poging gedaan voor het tot stand
brengen van de enige school". Tot
dusver zijn alle pogingen daartoe mis
lukt; maar de socialisten zijn er voor
bliiven strijden en zijn op de nationali
satie van alle onderwijs blijven aan
dringen, aan welk stelsel de commu
nisten zelfs de diktatoriale vorm wil
len geven dat alle ouderinvloed uit
schakelt en van het kind de pupil van
de staat maakt. Die belangstelling voor
de publieke school met bestrijding van
de vrije is voor linkse politieke par
tijen altijd het bindmiddel geweest in
de strijd om de politieke macht.
Zij vonden juist als het om de
schoolkwestie ging, soms ogenschijn
lijk moeilijk te verwachten hulp
of min progressieve ka-
tholieken, die weigerden tot een rech
terzijde te behoren omdat naar het
veel verbreide Franse idee aan de
kwalificatie rechts, hét begrip monar
chistisch of anti-republikeins blijft
aangekleefd, als overblijfsel van een
lang voorbij verleden.
Bij de strijd die ontstaan is doordat
:n verzoeningspoging tussen beide stel
lis van onderwijs werd ondernomen.
dan ook ter linkerzijde: de com-
de socialisten, verschillende ra-
dikaliserende groepen, een aantal libera
len en de „linkse" katholieke groepen,
die progressief zijn onder leiding van
het tijdschrift Esprit.
De vrije school wordt verdedigd, (op
grond van haar Christelijke beginselen,
door de M.R.P. (of republikeinse volks
partij), door de partij der onafhankelij-
ken, die op economisch gebied liberaal
zijn te noemen, maar over het algemeen
rechts zijn georiënteerd, door een zeer
groot deel der Gaullisten, die om 't lands
belang de strijdbijl begraven willen zien,
en een aantal gematigde radikalen, die
ook een oplossing wensen die aan het
vrije onderwijs levensmogelijkheid ver
zekert en die tegenstander zijn van de
nationalisering van het onderwijs.
Het aantal voorstanders voor de hulp
aan de vrije scholen is vooral na de
bevrijding zeer toegenomen en bij de
jongste algemene verkiezingen kon zelfs
het aantal voorstanders van de pacifica
tie twee-derde van de gekozenen omvat
ten. Er was dus voor hulp voor het vrije
onderwijs, zelfs een verpletterende meer
derheid aanwezig. Het ogenblik scheen
dus gekomen voor een overeenkomst die
de schoolstrijd een einde zou kun-
maken. In zijn regeringsverklaring
beloofde de eerste-minister. de heer
Debré, nog voor het einde van dit jaar
de kamer een wetsontwerp te doen
komen N.dat een afdoende regeling
ii de hulp aan de vrije scholen zou
inhouden, die voor een ieder bevredi
gend zou kunnen zijn".
Deze belofte heeft Debré kunnen na
komen. zy het met veel moeite. Het
srp is aanvaard en de school
strijd voorlopig beslecht.
Als ik later aan tafel ga, bevind ik
ie in een gezelschap dat je alleen
laar de Verenigde Naties kunt noe-
Een volmaakt cosmopolitisch mi-
VAN DER GRINTEN
VENLO DEN HAAG
Amsterdam steekt
half miljoen in
Hilton-hotel
De gemeenteraad van Amsterdam
heeft gistermiddag met 26 tegen 5
stemmen besloten, voor een bedrag
van 500.000 aandelen a pari deel te
lemen in het maatschappelijk kapi
taal van de Amsterdam-Hilton, maat-
schappjj N.V. Deze vennootschop
heeft volgens de statuten een maat
schappelijk kapitaal van tien miljoen,
waarin het bedrijfsleven voor 8 mil
joen gulden deelneemt.
Het is al schemerig, als we bij
de verlaten goudmijn komen. Een
eeuw of wat geleden begonnen hier,
in het gebergte, optimisten goud te lijsterend dume naald-hikken
graven. Ze groeven lang en 'diep,
maar de resultaten waren weinig
hoopgevend. En de mijn werd ver
laten. De muren van de smelterij
staan nu nog overeind, meer dan
tien meter hoog. Aan de binnenkant
zie ik de geweldige kluizen, waarin
het goud gesmolten werd. Ais er
goüd ÏS.Ei W3S n°°" Vee' ïob* mr
goud, ts me gezegd. ov d(, bturs ver de
politiek, over het toerisme en over
de verzen van Lorca en Jimenes. Men
drinkt rum en cucui. een cerise-rode
naar onze smaak iets te zoete Aru-
oaanse likeur.
Tijdens het diner een show met Ame
rikaanse danseressen, begeleid door
.en vermaard Mexicaans orkest. Na
iet. diner (by candlelight) gaat dan te
niddernacht het casino open, dat ove-
igens uitsluitend voor niet-Arubanen
oegankelijk is. M'n vriend zegt ine,
lat ik moet spelen, om op die manier
vat extra inkomsten te verkrijgen. Als
ik hem dan zeg dat ik toch evengoed
can verliezen, kijkt hij me aan, alsof
;k een enorme stommiteit gedebiteerd
'neb. Hij schudt z'n hoofd en vraagt
me of het goed is dat hij even speelt.
Ik slenter wat rond langs de speelta
fels, waar Arubaanse croupiers bewij
zen dat ze in Monte Carlo niets meer
te leren hebben. Er wordt in een op
vallend hoog tempo aan de roulettes
gespeeld, vooral door Noord- en Zuid-
Amerikanen. Overigens lijkt me toch
dat er meer verloren dan gewonnen
wordt.
Na een kwartier kom ik terug bij m'n
vriend voor die nacht. Hij strijkt zo
juist wat fiches op en loopt er mee
naar een der kassa's. Hij krijgt een
Kennelijk onder de dnik van de
grote problemen, waarvoor Bel
gisch Kongo op dit ogenblik is
gesteld, voert koning Boudewijn
tijaens een wandeling een ge
sprek met een van de Belgische
gezagsdragers in Stanleystad.
Voor de slanke lijn!
ereld enthousiast 1st
Moskou heeft
atoomwinkel
In Moskou is een zaak in atomen v
vreedzaam gebruik geopend. De aton
hebben de vorm van isotopen. Boven het
gebouw, waarin de winkel gevestigd is,
prijkt de leuze „atomen voor de vrede"
in drie talen: Russisch, Frans en Engels.
Binnen vindt men drie bedienden, die
niet alleen beschermende kleding dragen,
maar ook voorzien zijn van speciale
apparaten om de waar van de planken
te halen.
Isotopen worden in toenemende mate
gebruikt door doktoren, maar waarom
ze nu in een dagwinkel te koop worden
aangeboden begrijpt niemand afgezien
het feit dat het een goede propagan-
is. Doktoren en chirurgen, die ze
willen gebruiken, kunnen ze krijgen via
hun ziekenhuizen.
Kongolezen
juichen hun
vorst toe
Koning Boudewijn van België is
gisteren uit Boekavoe, hoofdstad
van de provincie Kivoe, in Elisa
bethstadin het zuiden van Kongo
aangekomen. Een grote menigte
was in beide steden op de been om
de vorst toe te juichen. Zijn auto
kon slechts langzaam vooruit ko
men. Tussen de juichkreten var\
Leve de koning, werden echter ook
uitroepen gehoord over onmiddel
lijke onafhankelijkheid voor Bel
gisch Kongo.
In Boekavoe hebben Belgische kolo
nisten bij de koning de vrees uitge
sproken dat zij in de toekomstige de
mocratische instellingen van de Kon
go niets meer te zeggen zullen heb
ben. Zij hebben er tegen geprotes
teerd dat zij niet zijn vertegenwoor
digd op de in januari te houden ron
detafelconferentie in Brussel. De on
geruste kolonisten hebben een partij
opgericht.
De verkiezingen jn Belgisch Kongo
voor gemeente- en districtsraden, die 1
december begonnen, zullen 31 december
werden gesloten. De hoofdlijnen van de
verkiezingen beginnen zich in de voor
naamste steden af te tekenen. In 4 van
de 6 provinciale hoofdsteden, Stanley
stad, Loeloeaburg, C jquilhatstad en Eli-
sabethstad hebben politieke partijen het
merendeel van de zetels veroverd. In
de hoofdstad Leopoldstad zijn de zetels
verdeeld tussen de gematigde nationale
partij van de vooruitgang, individuele
kandidaten en plaatselijke partijtjes. In
Ie.te heeft de Abako echter gewonnen.
Zij heeft de verkiezingen geboycot, het-
heeft"1
In het zuiden van Belgisch Kongo
brekeh nog regelmatig relletjes en on
lusten uit tussen de Loeloeas en de Ba-
loebas. Zondag heeft koning Boudewijn
in Oeroendi besprekingen gevoerd met
de twee Mwami's koningen van Roean-
da-Oeroendi Kigiri V en Mwamboetsa.
De Belgische koning is niet als scheids
rechter tussen de twee partijen opge
treden, maar zijn politieke suggesties
schijnen diepe indruk op de twee Mwa-
te hebben gemaakt.
