Geen liertjes van meneer Tsjoe uit Peking I Duitse auteur hoort de laarzen weer dreunen t^ancf Leve oom CYlelxroe (70 jaar), maar ZATERDAG 14 NOVEMBER 19.", India's grote man kwam bedrogen uit.. ,,Chacha Nehroe zindabad" en nog eens „Chacha Nehroe zindabad", klonk het uit de keeltjes van 60.000 kinderen, die naar het grote stadion A an New Delhi waren gekomen om hun grote Oom Nehroe toe te zin gen. ,,Lang leve oom Nehroe", betekent het en de wens is reeds voor een deel in vervulling gegaan. De plechtigheid in het stadion, die een half miljoen mensen bü elkaar had gebracht, werd vijf jaar geleden gehouden, toen Pandit Jawaharlal Nehroe, premier van India. 65 jaar werd. Alles was toen nog pais en vree in Azië, althans wat India betrof. Premier Tsjoe En-lai van communistisch China was zo vriendelijk ge weest, herten, kraanvogels en goudvissen voor de kinderen van India te sturen, met de hartelijkste groeten. Nehroe liet zich toen ook niet onbetuigd, gaf de onvermijdelijke vredesduif zijn vrijheid terug en ver raste de kindertjes in China met een echte olifant. Oom Nehroe had een goede verjaardag en de toekomst zag er zonniger uit dan ooit. jarig, diëi zullen de kinde- daad lang wellicht ook I De Indiase premier bracht enkele jaren geleden een bezoek aan ons land. Op het vliegveld Valkenburg werd hij op traditionele wijze verwelkomd door enkele leden tan de Indiase kolonie in ons land. I Jongens opzij Laat hem voorbij Zie hem eens hollen Hollen en rollen.... bereikt. En ren in New Delhi in andere delen van hel subcontinent enthousiast .Chacha Nehroe zindabad. Cha cha Nehroe zindabad". Maar de echte feestvreugde, zoals die in de kinderharten kan leven, is er dit jaar niet. Voor de kindertjes in India nu geen herten, kraanvogels en goudvissen uit China, Dat het nog steeds zo. zij het niet meer in zo sterke mate. zingen In het parlement begint hij lang zamerhand aan invloed te verlie zen. Deze instelling, die dank zij het onversangde streven van Neh- zekcr onder de druk de omstandigheden los ge- Tsjoe uit Peking vindt het maakt van Nehroe's voogdij. Een voorbeeld, dat de premier het zich niet langer kan veroorloven, toegeeflijke houding tegenover de communistisch China té slaat„aan't gieren en tieren" mijl per Victorie IJET IJzeren Paard was dan zich op de bank 11 van stal gegaan en zijn ver schijning op de wegen veroor zaakte meer paniek en ontzet ting. vreugde en enthousiasme dan nadien ooit een wonder der techniek zou geven. George Stephenson werd de verguisde paard luidde en de aangebedene, het war- hoofd en het genie. Een gevaar lijk heerschap, zeiden de schip pers en de koetsiers. Maar Fran ces Anne Kemble uit Liverpool schreef op 26 augustus 1839 over „de meester van deze wonde- rukkelljke tocht ren": ..Ik ben vreselijk verrukt van hem. Hij is een man van vijftig tot vijfenvijftig jaar oud: zijn gezicht is knap. hoewel door zorgen getekend en draagt een uitdrukking van diep nadenken"big de manier, waarop hij zijn denk beelden uitlegt is eigenaardig en zeer origineel, treffend en krach tig: en hoewel zijn accent sterk z'jn noordelijke plattelandsaf- komst verraadt, is er in zijn taal niet de minstq zweem van plat heid of ruwheid. Het is zeker, dat ik weg van hem ben". van de machi- muzikanten en een menigte pas- tartten wij met sagiers van Darlington op te ne- ongeveer tien men. zette de trein zich weder in beweging, en kwam te Stock minuten. het oponthoud medege- rekend. en legde dus daarin een het Ijzeren afstand af van bijna 12 mijlen". v In. Tovermachine Het IJzeren Paard (uit gave De Bezige Bij, Amsterdam) gaat Marie-Anne Asselberghs. p,, meergenoemde Frances An- conservatrice van het Spoorweg- ne Kemble heeft de indruk vast- Utreeht. met het gelegd, die een rit met een trein' eeuw op de goedmoedige, rustige, door een ver- ^e techniek nog niet gegrepen ne- gemaakt. gentiende eeuwer maakte ..Je ijk geschakeerd, en met vol- kunt je niet voorstellen hoe doende rustpunten om de adein vreemd het lijkt zo voort te rei- dembenemende niet te zen zonder enige andere zichtba re oorzaak van voortbeweging in de keel bleef dan de tovermachine met tiaar nan, die de ope- vliegende witte adem en ritmisch de Stockton-Darllngton- onveranderlijke gang; geen spoorweg op 27 september 1825 sprookje was ooit zc half won- bcschrcef. De trein bestond uit derlijk als wat ik zag", zes wagens, beladen met steen- De twintigste eeuw heeft de ró- kolen hierop volgde de pas- mantiek van Frances Anne Kem- saglerskoets. waarin de directeu- bie weggevaagd. De poëzie heeft ienden waren ge- piaa*.s gemaakt voor het proza. De laatste tovermachine met tijdelijk zit- haar vliegende witte adem is •eggebracht doen stokken. AVie de plaatsen had gemaakt voor pas sagiers. en eindelijk nog zei kolen geladen wagens, tez een trein A'an achtendertig tuigen. Een gewoon velletje papier, al dus Frances, is genoeg voor een liefdesbrief, maar alleen een fo liovel kan een spoorweg en mijn verrukkingen bevatten i°: trekschuit ei daar berei George Stephenson op met het ijzeren paard te Merries de als bewijs, hoe snel de techniek wel gaat. Zij is gegaan van de postkoets diligence en de trekschuit. Maar Melis Stoke had gelijk: Vertrouwen De kinderen In New Delhi be grijpen gelukkig nog niet, wat er rondom hen gebeurt. Zij hebben een onbeperkt vertrouwen in Oom Nehroe, die altijd bet beste met hen voor heeft gehad en zij zijn blij. dat ze vandaag zijn 70ste verjaardag mogen meevieren. Hun ouders hebben lang hetzelfde ver trouwen in de grote Nehroe ge had. Wat Paudit Nehroe deed. was goed, ook al begreep men hem vaak niet. Men wist dat hij slechts hun welzijn op het oog had. dat hij zijn hele Jeven ge vochten had tegen armoede en el lende, tegen dc vernederende Brit se overheersing, tegen het bestaan van verschillende maatschappelij ke klassen, tegen wanbegrip en achterlijkheid. Nehroe heeft ontzaglijk veel voor India gedaan. Men beseft dit pas goed, als we weten, dat zijn levenswerk pas op zijn 58ste jaar werd bekroond, nadat hij met enkele onderbrekingen bijna veertien jaar in Britse gevange nissen had doorgebracht. Want pas in 1947 zijn de Britten ver trokken en heeft Nehroe gelegen heid gekregen, zijn denkbeelden in praktijk te brengen. Een Amerikaan heeft na een be- Zoek aan India wel eens gezegd, dat Nehroe opium is voor de In- Maar op de gewone man heeft Nehroe nog steeds grote invloed. De mensen maken soms reizen van enkele honderden kilometers om hem te ontmoeten en aan dacht te vragen voor hun per soonlijke problemen. Hij is een nationaal symbool, bijna de beli chaming van India en nog altijd wordt hij door de bijna 400 mil joen Indiërs met meer onderschei ding behandeld, dan welke ande re nationale leider ter wereld. Nieuwe Caesar Premier Pandlt Nehroe van India, die vandaag 70 jaar is geworden, geniet nog een goede gezondheid. Dat komt mis- belangryk deel door zün strenge levenswijze. Al» hij moe i» en behoefte aan ontspanning heeft, gaat hij op zijn hoofd staan. Deze acro batische toeren, die op zijn leef tijd heel wat Inspanning vergen, zijn geen uitwassen van een uit heems. mysticisme in de derlijke opslerse rereld. maar raktische methode moeheid te ver- drijAcn. En. zoals Nehroe zelf eens gezegd heeft: ..Als je op je hoofd staat, valt het niet mee. de wereld serieus te blijven be kijken Over deze veelbesproken staatsman schrijft een onzer redacteuren In een artikel op deze pagina. De omstandig heden. waaronder India dc ver jaardag van deze nationale figuur viert zjjn niet bijzondi rooskleurig. Ook -«p— zelf valt Nehroe" zo luidde het. ..met al hun capaciteiten om iets groots te doen. zijn een gevaar voor de het Engelstalige Indische blad Mo- democratie. Nehroe noemt zich dern Review een artikel, waarin een schets van Nehroe werd ge geven. „Mannen als Jawaharlal democraat en een socialist zonder twijfel meent hij in alle ernst wat hij zegt. Iedere psycho- een grote aantrekkingskracht van hem uit, doch bepaald niet omdat hij zo beminnelijk was. Wel kon hij hartelijk, onderhoudend, be grijpend en in allerlei opzichten charmant zijn, maar dan was hij soms plotseling weer nijdig, prik kelbaar. aanmatigend en ver veeld halsstarrig. Dat was niet al leen In zijn eigen land het geval, maar ook en vooral In de inter nationale politiek. Typerend voor zijn positie in India zijn dc redevoeringen, die hij zeer vaak houdt. Dan blijkt toch ook weer, dat hij de verering als een nationale held niet zoekt, al voelt hij zich er wel door ge streeld. Hij duwt mensen weg. aio zijn voeten willen kussen en gooit zijn wandelstok naer groepen, die te d.cht bij hem willen komen. Als hij een platform betreedt, laat hij zich gewillig een bloe menkrans omhangen, maar even later pakt hij het ding beet en smijt hij het op een tafel. Met een voortreffelijk gespeeld onge duld manipuleert hij vervolgens met dc microfoons voor hem en eindelijk op de juiste hoog- rijke landgenote uitgekozen door zijn vader) kwam de grote wen ding in zijn leven. Op een reis door de Indische noodlijdende ge bieden zag hij de ellende, waarin velen moesten leven. Vooral de paria's uit de onderste laag van de maatschappij lieten een diepe indruk bij hem achter. Zijn va der. Motilal Nehroe. verzette zich eerst tegen de revolutionaire denk beelden van zijn zoon maar sloot zich later bij hem aan. Vader en zoon kwamen in de gevangenis te recht. Motilal Nehroe verspeelde zijn vriendschap met de Britse onderkoning, zijn praktijk, zijn fortuin, zijn vrijheid en stierf aan de ontberingen, welke hij tijdens zijn gevangenschap had geleden. Eenzaam 450. welke met de steenkolen, koopmansgoederen en rijtuigen een gewicht hadden van bijna 90 'an ton. De machine kwam met haar En iast te Darlington, op een afstand on" van 8 Engelsche mijlen, in 65 mf- 3ar nuten. De zes wagens met steen- Darlington bestemd. Aha, ze zal het wonder heel dichtbij aanschouwen dit dic'.it ze later, als ze nc der de indruk van de rit belevenissen vastlegt. ..We werden voorgesteld afin de ÜVrden'hier achtergelaten, «eine machine, die ons langs de -«tls moest trekken. Zij «want men beschouwt al deze merk waardige kleine vuurpaarden als merriest bestond uit een ketel, een kachel, een klein balcon met bank. en achter de bank een ton met genoeg water om vijftien mijlen lang haar dorst te lessen het geheel niet groter dan een gewone stoomspuit. Zij loopt op twee wielen die haar voeten zijn en die bewogen worden door glanzend stalen benen, zuigers genaamd: deze worden door stoom voortgedreven en naar mate meer stoom wordt toegela- ten tot de boven-uiteinden ide ]-< K Is dit het eind van alle avontuur Waar is de „dom", de koperen montuur, en waar de rookkast waar de pakking-ringen Zijn hel alleen nog maar herinneringen...? Waar is de blijdschap om de flonkeringen van al die heete. zelf gepoetste dingen... de strijd met 'i van-de-roosters zakkend vuur, zoo moeizaam opgebouwd in 't morgenuur Wie kent de zorg. het zweet, de gloed, de blaren op de machines in die oude jaren, en 't zwoegen in die gure, heete hel...? Nu rijden nieuwe meesters, ambtenaren, die smetteloos hun uniform bewaren, op Diesel-treinen, in hun gla-en cel. loog weet echter. jc zjjn gebracht, begin', de speech, dat het verstand /under tekst, zelfs zonder aanteke- ten slotte de slaaf ningen. het hart dictator, geniet een populariteit. heeft Hij houdt vrijwel nooit werke lijke politieke redevoeringen. Vol- En dan komt gens <?en correspondent van het het- - Nehroe heeft Amerikaanse weekblad Newsweek nei. - Henroe heen hebben Zlj meer weg van massa. alle eigenschappen |c evangelisatiebijeenkomsten, zij het dan. dat Nehroe zonder om wegen verklaart, dat de Hindoe godsdienst slaven van dc mensen maakt en dat hij ..in geen gods- sterke dienst, geen dogmu. of wat c.an knap, ook gelooft. Niemand windt zich duldt daar blijkbaar over op en zelfs het feit. dat de meeste mensen Nehroe niet eens kunnen verstaan, zich. Bo- weerhoudt hen er niet van, naar vendien heeft hy hem te gaan luisteren alles, wat zwak cn ondoelmatig is. zo vroeg de schrij ver van het be nden Darsjan ontpoppci te bUjvci schrijver, die anoniem Avenst i. hoort in West-Duitsland de dreunen. In een vlot geschreven lan heeft hij zijn geinocd eens .an de hand van gegevens (die olgcns de vertaler niet geheel historisch zijn) steekt hij de draak met hel democra tische karakter van dc Duitse Böndsrepu- Ja. deze Frances moet of door bliek. heupgewrichten veronderstel van die zuigers, des te sneller iaarzen bewegen zij de wielen: en wan- nolulek_ neer het wenselijk is de snelheid p te verminderen, dan verdampt de gelucht, stoom, die wanneer men hem niet liet ontsnappen de ketel zou doen barsten, door een veilig heidsklep in de lucht". <~Politie ke roman met oraagtekenó Stephenson uitvoerig zijn inge- voortr ettelijke opmerkingsgi Geen detail heeft zij over het hoofd gezien. ..De teugels, ïu het niet juist zijn te beweren, dat hebben beschikt, de democratie in Wes.-Duitsland al hecht is de locomotief gefundeerd. Ook bestaat er geen aanleiding. te ontkennen dat de laarzen dreunen dit" wonderlijke" beest leerd. zich hebben is een klein stalen handel, dat enkele redenen de stoom toelaat of afsluit van de benen of zuigers, zodat een kind het zou kunnen besturen. De kolen, die de haver zijn. lagen onder de bank en er was aan de ketel een kleine glazen buis br vestigd. die door zijn gevuld of leeg zijn aangeeft, wanneer het schepsel water nodig heeft, dat •vallen als reer") worden gesigna- voorgedaan. Toch zijn er niet te grote waarde te iclusies. die de ernstig te- nlE ervaringen kwamen in het kort op het volgende neer. Een zekere Alfred Link. tegenstander van het H.tler-regiem. de ineenstorting van Duitsland 1945 de behulpzaam bij het arres- die ernstige misdaden op bezette dan ónraiddïMlk toegevoerd wordt "„'"„"XJJXiddeT Eu'jl'rVn "'Irtopen'. "t raaorvn rt! vi is dan komt er plotseling een oude kennis van Link op het toneel, die in de nazitijd de gro te componist had willen uithangen, teleurge steld werd. en het nu nog eens in het demo cratische West-Duitsland wilde proberen Link. die zich in de journalistiek had gp- stort, moest de tekst schrijven voor een ma chine-cantate. maar toen hij weigerde er veranderingen in aan te brengen, werd de .vould-be-componist woest. Hij zocht contact met de vroegere nazi's, die in 1945 het schoorsteen op dc kachel, omdat er cokes worden gestookt is er niets van die nai te rook. die de vaart stoomboot vergezelt. D vende beestje, dat ik eigenlijk geneigd was een klopje op de chinc-eantate. schouder te geven, werd toen voor ons rijtuig gespannen dat de heer Stephenson mij bij ..slachtoffer" van Link waren geworden, en liet een serie aanklachten tegen hem indie nen wegens beroving etc. Link wordt weer gearresteerd.•maar na ongeveer een week, waarin heel wat gebeurt, weer vrijgelaten, omdat er blijkbaar toch nog een paar rech ters waren, die deze vorm van wraakoefe ning dóór hadden. pi.I HET verschijnen van dit boek. dat even U voortreffelijk werd vertaald als gcschre» ven. willen wij enkele opmerkingen plaatsen, die van nul kunnen zijn bij de beoordeling i ah de waarde, die aan de inhoud moet wor- den toegekend. In de eerste plaats wenst de schrijver zich niet bekend te maken. Dat lijkt verklaarbaar, maar is dat wel zo? De zaak. waarvoor Anonymus meent te moeten opkomen, zou evenals die van Alfred Link beter gediend zijn. wanneer de schrij ver man en paard zou hebben genoemd en ook zichzelf niet in een waas van geheimzin nigheid zou hebben gehuld. Nu bekruipt de irgeloze lezer terecht of ten onrechte het gevoel, dat de hele affaire min of meer werd opgeblazen. zich afvraagt, waarom Alfred Link beslist drie dagen eerder dan nodig was. de cel wil de ingaan, en waarom hij geen enkele poging heeft gedaan, het onheil waarvan hij wist dal het boven zijn hoofd hing af te wen- EEN MAN. gehecht aan vrouw cn kinderen, doet zoiets niet. Ook bevreemdt het. dat Link zo gemakkelijk een verklaring onderte kent. waarmede hij het niet eens is. Met een zeker raffinement laat de schrij ver. tussen het voorlezen van de verschillen de aanklachten door. de gebeurtenissen uit het verleden herleven. Daardoor worden he den en verleden als het ware met elkaar ver weven en krijgt men een onzuiver beeld, van de sfeer, waarin de arrestatie en wat daar op volgde, zich afspeelde. Later bleek, dat Nehroe dat ver hiel zelf had geschreven. Het getuigt van een opvallende zelf kennis. ook al drijft hij bepaald de spot met zichzelf, als hij ver onderstelt. een gevaar voor de de mocratie en een mogelijke nieuwe Cüesar te zijn. De Nehroe van de jaren dertig is echter een geheel andere Neh- .f.™ roe dan die vandaag zijn 70ste verjaardag viert. En daarom is het zo jammer, dat al de in be doeld artikel opgesomde eigen schappen er toe hebben geleid dat Nehroe niet op tijd het roer in de handen van een bekwame opvolger heeft kunnen leggen, die de last der jaren niet voelt en zich aan het einde van zijn loop baan niet laat ontmoedigen door teleurstellende ervaringen. Deze Intimiteit tussen Nehroe en het volk is alleen verklaarbaar uit de mystieke Hindoeïstische conceptie van darsjan. dc geeste lijke gemeenschap, welke men met een groot man kan bereiken, door alleen maar naar zijn gelaat te kijken. Voor altijd meenden de :agen i r niet verstonden dank zij darsjan een persoonlijke geestelijke band met hun leider te hebben. Men zegt. dat ook Nehroe In deze psy chische wisselwerking gelooft. iXJr, Nel de dIn<8Ü Ondoorgrondelijk sche massa, die niet in de laatste plaats wordt veroorzaakt door de afkomst van de premier. Jawahar- lar Nehroe werd op 14 november 1889 in Kasjmir geboren als enig zoon van een van de bekendste >-n rijkste Indische advocaten. Zoonlief mocht dc voornaamste on derwijsinstellingen in Engeland iHarrow en Cambridge) bezoeken, was in de gelegenheid studierei zen door geheel Europa te maken cn begon na zijn terugkeer in Al lahabad ook een advocatenprak tijk, die ten slotte niet voor die van zijn vader onderdeed. Spoedig na zijn huwelijk met een Dat wi)7, ook kunnen blijken waarop de auteur zijn verhaal „brengt" Eerst vertelt hij van zijn arrestatie, waarbij men jaren verstreken. waarir\ de Westduitse auto riteiten een ondubbelzinnige houding hebber: aangenomen ten aanzien van de mensen, die aan het verzet tegen Hitier hebben deelge had. Uit een gesprek met twea Joodse leiders in Duitsland hebben we nog maar enkele maanden geleden overigens mogen opmaken, dat zij de situatie lang niet zo somber zien als Anonymus in „En de laarzen dreunen Als men dit boek leest, doet men er dan ook goed aan, zich niet te laten meeslepen door de verbittering, die zich van de schrij ver heeft meester gemaakt. C. Stok Zuid. Holl. L'itg. Wellicht onbewust is Nehroe er altijd van overtuigd geweest, dat men iets zelf moet doen, wil het goed kunnen zijn. Hij heeft dan ook het verkeer geregeld, de taak van een steward in een vliegtuig op zich genomen, de leiding ge had van overvallen op dc Britse politie, stoelen gerangschikt voor internationale conferenties en toe zicht gehouden op het huwelijks feest van 7.ijn nicht. Op die bruiloft greep hij onwil lekeurig naar een mes om de brulloftstaarl aan te snijden. Ver schrikt riep dc moeder van de bruid: „Broeder, wat ga je doen, jij bent toch niet de bruid!?" Daar niemand zijn laelien kon in houden en Nehroe zich in het openbaar beledigd Aocldc. trok hij zich In een ander vertrek terug. A'oor hem was de lol er af. En zo is Nehroe i man. Hij is al meer dan twintig jaar weduwnaar. Zijn enige kind Indira treedt op als zijn gast vrouw en vergezelt hem meestal op zijn reizen. Ook de twee kin deren van Indira vergezellen hun grootvader wel eens op diens rei- Zelf schreef Nehroe: ..Ik ben een wonderlijke mengeling gewor den van Oost en West. nergens op zijn plaats en nergens thuis". Met sterke banden is hij aan het Westen verbonden, maar toch be strijdt hij het. Nog sterker, veel sterker is hij met al dc vezels van zijn bestaan verbonden aan het land dat hem heeft voortge bracht. Toch 'voelt hij er zich niet meer thuis, sinds hij in Engeland werd opgeleid, en kan hij zich vaak kwaad maken op zijn eigen landgenoten, die hem maar niet willen begrijpen. tt___ hadden uitge maakt. dat 1857 een slecht jaar zou worden voor India, antwoord de Nehroe boos. dat zijn regering bij het uitstippelen van haar po litiek geen rekening houdt met de stand \an de zon. dc maan en de sterren. Een Amerikaans blad merkte naar aanleiding daarvan op. dat het weinig verschil maakt, of de zon. de maan. de sterren of Nehroe een rol spelen bij het vaststellen van de Indische poli tiek. Maar dit is beslist niet het geval. De historie De geschiedschrijvers zullen Nehroe niet in de eerste plaats beoordelen naar de rol. die hij in de internationale arena heeft ge speeld. Men zal zich slechts af vragen. of hij er in geslaagd is. de Indische massa's in al haar verscheidenheid naar een betere toekomst te leiden. Nu kan dit nog niet worden uitgemaakt. Dc gehele wereld is in beweging. In Azië staan wellicht beslissende gebeurtenissen voor de deur. Nehroe toont al jaren tekenen van vermoeidheid, van matheid Zijn aarzelende houding in het conflict met China is er een ge in. Hij kan moed en de kracht opbrengen, di hem vroeger hebben gekenmerk -4ct lijkt, alsof hij zich niet mee kan aanpassen aan de gewijzigd omstandigheden oog i t te laat i Azië. het Gelukkig zijn er evenwel krach ten aan het Averk. die het Indi sche A-olk wakker willen schudden cn het gevaar onderkennen, dat Nehroe's toegeeflijke houding heeft veroorzaakt. Dat is voor India een hoopvol teken. Hierdoor be staat de mogelijkheid, dat het pi onierswerk A-sn Nehroe niet ver geefs is geweest.

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Nieuwe Leidsche Courant | 1959 | | pagina 15