CHRISTELIJK
Opzet en betekenis van
de kerkelijke pers
Tekort bouwvakarbeiders
dwingt tot afremmen
Thomas-evangelie in
het Nederlands
XEeithen
RIVGLLA
Parlement stelt vragen
over godsdienstvrijheid
Een woord voor vandaag
Kanttekening
Berichtgeving is de
belangrijkste taak
Ds. A. Faber heeft in het vrij
zinnige blad „Kerk en Wereld"
een artikel geschreven over de
kerkelijke pers. Hieruit blijkt
he verlangen naar een eigen
theologisch vakblad, maar het
artikel bevat ook waardevolle
opmerkingen, die gelden voor de
kerkelijke en gemeentelijke pers
in het algemeen
HET kan rijn nut hebben om
eens een enkele maal stil te
staan bij bovengenoemd onder
werp. We doen dat feitelijk nim
mer, tenrij er opeens een acute
aanleiding voor is. en dat is dan
meestal een ongeschikt moment.
Laat mij nu eens mogen probe
ren enkele dingen op schrift te
zetten, die hiermee verband hou
den.
De wekelijkse of maandelijkse
kerkelijke krant is een algemeen
verschijnsel geworden. We kun
nen ons het gemeenteleven niet
meer zonder deze publikaties den
ken
Mijn vraag is: door welke mo
tieven laten wij ons er bij leiden?
Waarom en hoe hebben wij een
gemeenteblad?
Y/RIJWEL iedereen wil een con-
tact-orgaan. De predikanten
moeten hun mededelingen bekend
maken, en de gemeenteleden wil
len op de hoogte zijn. Hiermee
hebben we al een hoofdzaak aan
gegeven. Maar we hebben er lang
niet alles mee gezegd!
Nieuwsverbreiding is namelijk
een vak. En de verschijning van
een kerkelijk periodiek schept ver
plichtingen.
Bij dit laatste staan wij. naar
het mij voorkomt, te weinig stil.
De situatie is zo geworden, dat
de kerkelijke pers terecht komt
in huisgezinnen, waar een menig
te drukwerk verschijnt. De postbo
de slaat tegenwoordig weinig men
sen meer over. De dagbladen ko
men in vrijwel alle gezinnen:
maar ook de weekbladen, als d*"r
zijn van de vakorganisatie,
der talrijke damesweekbl.-
ieugdbladen. sportperiodieken
diobodes en wat niet al.
Te midden van dit vele moet
de kerk als geheel, de gemeente,
en in ons geval: de vereniging
van vrijzinnig hervormden, een
weg zoeken Daar behoren wij
over na te denken: wat doen wij?
Hoe schrijven wij? Wat brengen
wij?
F\E betekenis van onze publika-
tie wordt voor een belangrijk
deel bepaald door uiterlijke facto
ren Onbewust wordt de kerk ge
oordeeld naar wat zij kan opbren
gen in de concurrentie met ande
re publikaties. In dit opzicht geldt
hetzelfde als in de andere ver
schijningsvormen der kerk: wan
neer het kerkgebouw, het gods
dienstig lied, de organisatievorm
der gemeente kennelijk tekorten
vertonen, dan mindert automa
tisch dc interesse van vele ge
meenteleden.
Een slordig stencilblaadje met
wat goed bedoelde stichtelijke op
wekkingen is bijvoorbeeld waarde
loos. Men kan een dergelijk geval
gerust laten verdwijnen.
P\E nieuwsberichtgeving is een
der belangrijkste taken van
onze pers. De mensen willen op
de hoogte zijn. En waar de ..pro
fane" dagbladpers weinig goed
kerkelijk nieuws levert ligt hier
een dankbare taak voor de eigen
kerkelijke redacties. Overigens
i zich dit te weinig bewust.
feren hoe het wel moet.
Journalisten zouden ons kunnen
hei kerklijk bedrijf werkt vrij
wel geen journalist van professie
Berichtgeving vraagt o.m. actu
aliteit. Daarom mag er niet een
langere periode dan veertien da
gen tussen de verschijning liggen.
Maandbladen zijn uit den bozen.
Zij kunnen de gebeurtenissen niet
goed volgen! Nieuws veroudert
TK kan er kort over zijn wan-
neer het betreft: omvang en
prijs Hier staat men steeds voor
een lastige keuze. Enerzijds wil
men kom voor de dag komen an
derzijds zovelen mogelijk berei
ken. Een goede oplossing is hier
in niet te geven. Vele pastores kie
zen voor een goedkope uitgave,
soms gratis verspreiding in alle
gezinnen. Het is duidelijk, dat de
ze opzet voordelen heefl, maar
ook grote nadelen. Het ..gezicht
dige mensen zullen hef waarde
ren; het is nu maar de zaak,
waar men zich op wil instellen.
Persoonlijk heb ik goedkope ge-
meentekrantjes altijd als een ge
vaar voor dc kerk aangevoeld. Er
zit geen kwaliteit in. en de kerk
wordt juist op haar kwaliteit (en
terecht) geoordeeld. Men moet al
tijd voorzichtig zijn met kwantita
tieve criteria. Volle kerken, grote
collecten bouwen nog niet het Ko
ninkrijk Gods!
EEN belangrijk en onmisbaar
bestanddeel der kerkelijke
pers is het commentaar. Het goed
geschreven commentaar geeft
opening naar bezinning en veran
dering. De mensen kunnen aan
commentaren veel hebben voor
de opbouw van hun geestelijk le
ven. Ieder periodiek ook onze
vrijzinnige pers moest er naar
stig op uit zijn een goed com
mentator aan zich te binden. Laat
hem anoniem schrijven, laat hem
op verantwoorde wijze het
scherpe wapen der spot mogen
hanteren. Dat is op zijn tijd no
dig. Er wordt naar hem geluis
terd. Hoe kan ik wensen voor ons
hervormde kerkelijke leven, dat
er een goed commentator zou mo
gen opstaan. Zijn adviezen wegen
verre op tegen al de geschreven
verslagen van alle classicale ver
gaderingen.
ONZE grootste leemte zit echter
in het theologisch vakblad.
Theologie, en Praktijk is beslist
onvoldoende. Wij missen een pe
riodiek als the Modern Church
man uit Engeland, waarin objec
tief en met kwaliteit theologie
wordt bedreven. Wij hebben ge*n
orgaan, waarnaar men in weten
schappelijke kringen grijpt. Dat
is een bijzonder groot euvel, om
dat wij er toch altijd van moeten
uitgaan, dat over de toekomst
van het vrijzinnig protestantisme
op het wetenschappelijk terrein
zal worden beslis'.. Wij zijn wel
week in week uit bezig met vraag,
stukken van praktisch beleid,
maar dit zijn ten slotte allemaal
afgeleide vraagstukken. Wanneer
onze beweging geen krachtig,
doelbewust en opgewekt theolo
gisch leven kent. dat dicht staat
bij de werkelijkheid in kerk en
gemeente, dan vrees ik het erg
ste. Als de dertig duizend gulden
er zijn (het is nog niet zo erg
veel. helaas», dan zou het publika-
tiefonds auteurs moeten aantrek
ken in déze richting.
Nota bouwvolume onderwijs
Systeembouw
te weinig
toegepast
"jl/TINISTER CALS heeft aan de
Tweede Kamer zijn vierde
nota inzake het bouwvolume voor
het onderwijs gezonden. De minis
ter berekent daarin, dat voor de
sector scholen en de academische
ziekenhuizen te zamen in 1960
ongeveer 1/6 meer aan bouwvo
lumen wordt beschikbaar ge
steld dan in 1959.
Op zich zelf stemt een en ander tot
verheugenis, zegt de minister, doch
mag niet uit het oog verliezen, dat
danks de verhoging van het bouwvolu
me van de sector onderwijs inclusief
academische ziekenhuizen de aanpassing
van het bouwbeleid aan de behoeften
van de verschillende takken van onder
wijs irwpeilijkheden blijft veroorzaken.
Nog altijd moet de bouw van scholen
worden afgeremd wegens een tekort aan
bouwvakarbeiders, gezien de behoefte in
de sectoren van de woning- en indus
triële bou\v
Het bouwbeleid in de sector scholen
bouw wordt bovendien ernstig bemoei
lijkt. wanneer urgente gevallen moeten
worden achtergesteld bij niet-urgente ge
vallen. Dit nu is in feite het geval als
gevolg van de omstandigheid dat vele
urgente werken in het westen des lands
zouden moeten worden uitgevoerd,
wijl het tekort aan bouwvakarbeiders
juist daar het sterkst is.
Wat betreft de financiering van de
scholenbouw kan nog worden medege
deeld. dat sinds eind 1957 tot 1 decem
ber 1959» aan gemeenten leningen wer
den verstrekt tot een bedrag van onge
veer 243 miljoen en dat voor op markt-
voorwaarden gesloten leningen voor de;
financiering van bijzondere scholen voor
v.h.m.o.. n.o. en kweekschoolonderwijs
garanties werden verleend tot een be
drag van ongeveer 329 miljoen.
Vijfde evangelie of vervalsing?
ertalingen werden verzorgd door
de professoren A. Guilaumont, Henry-
Charles Puech, G. Qulspel Walter Til
en Yassah Abd al Masih.
Het manuscript wordt toegeschreven
aan de twijfelende Thomas" en moet
tussen 350 en 425 na Chr. door over
schrijven zijn ontstaan. Het originele
manuscript is echter veel ouder. Het be
treft hier de vertaling of bewerking in
het Sahidisch-koptisch van een oorspron
kelijk Griekse tekst die ongeveer in het
jaar 140 moet zijn samengesteld, maar
die zelf nog weer op oudere bronnen
terug gaat.
Veel geleerden zijn van mening dat
het ..Thomas-evangelie" niet als een vijfde
evangelie In de rij van de nleuw-testa-
mentlsche bijbelboeken kunnen plaatsen.
Wel bevat het veel citaten die ook woor
delijk In de bijbel-evangeliën worden
gevonden, maar toch heeft dit geschrift
waarschijnlijk een sterke gnostische in
slag.
Anderen daarentegen zijn van mening
dat het boek zeer waardevpl is, omdat
deze spreuken en citaten van Christus
onafhankelijk van de bijbelse evange
liën zijn ontstaan. In Nederland heeft
prof. dr. W. O. van Unnik reeds een
boekje over dit evangelie gepubliceerd
onder de titel: .Woorden uit Egyptisch
zand", en naar wij vernemen is ook
prof. R. Schippers bezig met een eigen
geschrift.
Het gnosticisme is een stroming die
dateert uit de eerste eeuwen na Chris
tus. Het heil werd gegrond op geheime
voor ingewijden gereserveerde kennis
van de zinsgronden van mens en
wereld. De gnostieken erkennen een
hoogste ontoegankelijke godheid, uit
De Nederlandse hoogleraar prof. G. wie door paringen een veelheid van god-
Qulspel heeft ln 1956 fotooopieën gekre- delijke wezens voorkomt. Jezus is een
gen van de gevonden manuscripten. *o-1 van deze wezens die op aarde neder-
dat met de vertaling een begin ge-1 daalde om de mensen te bevrijden
maakt kon worden. Het ..evangelie" j de onwetendheid en dienstbaarheid
verschijnt ln vijf verschillende talen. I Jaweh de Joodse God.
OP het corrigeren van een aan
tal drukproeven na, ligt de
Nederlandse uitgave van het
Thomas-evangelie gereed om ter
perse te gaan. Over enkele we
ken kunnen dus ook de Neder
landse lezers kennis nemen van
wat volgens een aantal geleerden
de allerbelangrijkste vondst van
onze tijd is: een onafhankelijke
traditie van wat Christus eens ge
zegd heeft.
Dc Franse, Engelse en Duitse verta
ling van de 114 spreuken van Christus
zijn reeds verschenen, een Amerikaan
se uitgave, die in voorverkoop reeds een
oplage van 30.000 exemplaren heeft be
reikt. volgt spoedig.
Dit „evangelie" kreeg in angelsaksi-
sche kringen plotseling grote bekend
heid toen de Zwitserse hoogleraar prof.
Cullmann in een toespraak te New
York een aantal woorden van Jezus
uit het gevonden manuscript citeerde.
Wat geleerden al lang wisten cn wat :n
dc Nederlandse pers reeds lang was ge
publiceerd kreeg plotseling internatio
nale bekendheid.
Het manuscript werd in 1946 door
Egyptische boeren ontdekt. Het bevond
zich tussen dertien in leer gebonden pa
pyrus-manuscripten. Ze stamden uit
een gnostische bibliotheek van de vier
de eeuw na Christus. Het manuscript
was in het Koptisch gesteld.
.- i toegewe
zen voor het gewoon l.o. 33 voor het
b.T.o. 6. voor het u.l.o. 18. voor kweek
scholen 6, voor voorbereidend hoger en
middelbaar onderwijs 45, voor het nij
verheidsonderwijs 66 miljoen gulden.
In de vorige nota's inzake bouw
volumen voor het onderwijs is ge
wezen op het belang van de toepas
sing van systeembouw om het tempo
van de scholenbouw te kunnen op
voeren. Helaas moet worden gecon
stateerd, dat er tot nu toe zeer weinig
opdrachtgevers zijn, die bereid blij
ken systeembouw te benutten.
De minister blijft van oordeel, dat
een bredere toepassing van systeem
bouw uitkomst kan brengen in de
scholennood.
Het initiatief van de gemeente Rot
terdam, dat seriebouw beoogt, juichte
hij van harte toe.
Jaarvergadering
Geestelijke
Volksgezondheid
De Vereniging tot Bevorc^ering van de
Geestelijke Volksgezondheid op Gerefor
meerde Grondslag hoopt zaterdag 28 no
vember 1959 in het café-restaurant „Des
Pays Bas" te Utrecht haar jaarvergade
ring te houden. Op deze vergadering zal
tevens het 25-jarig bestaan van de ver
eniging worden herdacht. Er zullen twee
referaten worden gehouden over de ont
wikkeling der geestelijke volksgezondheid.
Prof. dr. J. Waterink zal spreken over
„Terugblik" en dr. L. van Loon over
„Vooruitzicht en Perspectief".
NED. HERV. KERK
Beroepen te Ommeren (toez.): M. v. d.
Leun, kand. te Sliedrecht.
Beroepbaarstelling: de heer C. W.
Oppelaar, vicaris. Sneeuwbalstraat 27B
te Rotterdam is beroepbaar. (Verb, ber.)
GEREFORMEERDE KERKEN
Bedankt voor ZwijndrechtGroote
Lindt: N. Korenhoff te Appingedam.
Beroepbaarstelling: De classis 's-Gra-
venhage heeft prep. geëx. en beroepbaar
verklaard de heer W F Koelé. Zonne-
bioemstraat 53. 's-Graveirhage, tel. 633000;
hij is terstond beroepbaar.
CHRIST. GEREF. KERKEN
GEREFORMEERDE GEMEENTEN
Bedankt voor Benthuizen: Chr. va
Dam te Rotterdam-Zuid.
Beniepingswerk
BABY ZEPHYR
Studieconferentie
Zuidhollandse Arjos
Op zaterdag 14 november k.s. organi
seert de Arjos een studieconferentie in
het Jeugdhuis, Breestraat 19 te Leiden.
De heer A. Borstlap, secretaris van het
C N.V., spreekt over het onderwerp:
„Een visie op de christelijk-sociale
politiek".
drink zoveel U wilt
R1VELLA is ccn zuivere alcoholvrije
drank cn non-filling,
geeft dus nooit dat "volle" gevoel
Fris, gezond en heerlijk
tf/fufou dan andeU
EEN FRIESCHE VLAG-DO MO PRODUCT
DE RIVELLA-GLAZEN-ACTIE GAAT DOOR
Blijft du» dooriporon. D. RIVEUA-gUcan lijn grtti» verkrijgbeer
legen Inlevering ven 50 punten.
De letter E ven het etiket ven de grote gezimfle» Itr.) heeft eer
if.) 1
Opzenden
•lop; Po,
i 345, lee
Columbiaanse regering op het matje
Petitie werpt
resultaten af
HET COLUMBIAANSE parle
ment is plotseling wakker ge
schrokken. Met ontzetting heeft
het kennis genomen van de klacht
dat reeds twaalf jaar lang de pro
testanten het slachtoffer zijn van
godsdienst-vervolgingen. Het heeft
nu drie ministers van het presi
dentiële kabinet opgedragen om
voor het parlement te verschijnen
om verklaringen af te leggen.
Het parlement zal speciaal voor de
ze zaak op 19 november bijeenkomen.
De beslissing werd op 3 november ge
nomen en betreft de minister van bui-
tenlamdse zaken dr. Julio César Tur-
49
En door het contact met de werkelijkheid, ver
oorzaak: door dc zorg voor haar uiterste wil, wa
ren dc gedachten aan de lange roman opzij ge
schoven De roman verloor alle werkelijkheid, ver
bleekte en vervluchtigd*.
Dat *ij voor een levend mens iets zou beteke
nen weliswaar niet zij persoonlijk, maar wat
zij bezat scheen haar zo heerlijk toe. dat dat
andere, dat alleen voor haar genoegen had bestaan,
alle aah rekkelijkheid had verloren. Zij beschouw
de het als een mooie fantasie, een zeepbel die uit
elkaar spatte. Maar zij voelde zich niet ongeluk
kig Al neel spoedig werd zij zwakker en zwak
ker. zij vermagerde, haar gezondheid werd zo teer,
dn: zij, als 't ware, langzaam zelf vervluchtigde,
zoals haar droom was vervluchtigd.
Juffrouw Dubois wordt kleiner en kleiner, ik
geloof dat er weldra niets meer van haar over
blijft, zei de huismoeder.
Na enige tijd was zij niet meer ln staat haar
zolderkamer te verlaten. En op een dag vond men
haar dood in haar stoel zitten, met een tevreden
glimlach op het verwelkte gezichtje en met het
testament op haar school
Bij de opening verwekte het testament grote ver
bazing en nog al wat last, aangezien dc universe
le erfgenaam niet zo maar dadelyk tc vinden wa.
Maar de oude juffrouw Dubois rustte kalm in haar
graf. ver van de bezwaren en de \-luchtige dro
men van deze wereld verwijderd Zij had het ha
re gedaan en bekommerde zich om niets meer.
Elisabeth Eriksson was naar het vruehtenkelder-
tje gelopen, aan de overkant van de straa' om
oen paai sinaasappelen voor Elin te kopen Zij at
zo weinj: het was of haar alles in de keel bleef
steken Sinaasappelen was haast het enige wat zij
graag at. Maar zij waren duur in deze tijd van
het jaar Het was kor' voo: Kerstmis Bij het bin
nengaan kwam tegelijkertijd ook om vruchten te
halen, dc kleine gebochelde juffrouw, die in een
der etages woonde aan de straat. Zij wilde haar
JEAi\!\A OTEKDAIII-
Buiten waait
de zomerwind
kleine
tc, grijze ogen naar haar
Hoe is het met uw dochtertje? vroeg zij.
Haar stem had een warme, vriendelijke klank.
die Elisabet trof en het deed haar goed, dat deze
vreemde wist dat haar kind ziek was
O zei zij. het gaat langzaam. Zij had zeker
niet teel weerstandsvermogen toen ze ziek Werd
En- dan vallen de dagen haar lang. zo heel al
leen Soms denk ik als ik haar maar wat meer
afleiding kon geven, dan zou zij gauwer herstellen
Dal zal wel, knikte de andere. Zou lk haar
Graag, antwoordde Elisabet, en het scheen
haar plotseling toe, of zij elkaar al lang kanden.
Het bocheltje had niets zieligs. Zij had lange ar
men. zoals de meestcn met dat gebrek, cn zü had
een lang, smal gezicht, maar haar uitdrukking
was niet zwaarmoedig of lijdend. Integendeel, er
kwam een vrolijke gUmp in haar ogen, wanneer
zij sprak
Ook was haar kleding eenvoudig en niet opzich
tig Elisabet had menigmaal ongemerkt, dat die
soort mensen een zekere vergoeding zoeken voor
datgene wat het leven hun heeft onthouden, door
een zekere overdrevenheid in hun uiterlijk: niet te
verbazen trouwens Zij droeg een eenvoudig, don
kerblauw mantelpak cn een grijze vilthoed. Zij
droeg het haar halflang en het viel in bruine, wat
peper- cn zoutkleurige krullen op haar rug, zodat
de bochel minder opvallend was.
uit
van elkaar af te weten. Sommigen herkent men
zelfs niet. wanneer men zc tegenkomt. Eigenlijk
vind ik. dat mensen die onder hetzelfde dak wo
nen, tenminste iets met elkaar te maken moeten
hebben.
Ja. antwoordde Elisabet zij stonden voor
de grote ingangspoort maar dat is meer het
geval met degenen die aan de straatkant wonen;
wij die aan de binnenplaats wonen, leren elkaar
op den duur toch wel allemaal kennen.
Het bocheltje knikte. Het scheen alsof zij dacht:
zo hoort het ook.
Ik vind het erg lief van u mijn dochtertje
te willen opzoeken. Ik zal de sleutel onder de
deurmat leggen, wanneer ik naar beneden ga om
te wassen. Als u dan de keukenweg gaat, heeft
u maar een halve trap te lopen
Dan kom ik in de loop van de middag Dat
is waar ook mijn naam is Falk, Ingrid Falk,
Ik heet Elisabeth Eriksson.
Zij gaven elkaar de hand en gingen ieder huns
weegs. Maar beiden hadden het prettige gevoel
een echt mens te hebben ontmoet.
Elin lag nu al bijna twee maanden te bed. en
nog was de pijn niet over en haar krachten sche
nen nog in 't geheel niet toe te nemen.
Zij had het erg stilletjes, erg eenzaam, sederi
het begin van de ziekte. Vóór acht uur 's morgens
waren Marit en Ragnhild al verdwenen. Zodra
haar moeder haar verzorgd had en haar bed fris
had opgemaakt en getracht haar teminste een
paar lepels pap te doen eten. verdween ook zü,
mestal naar beneden om te wassen, soms als
hulp naar vreemden, op zijn allerbest niet verder
van haar verwijderd dan bij dc strijkplank ln de
(Wordt vervolgd)
de minister van onderwijs, dr.
Abel Naranjo en de minister van bin
nenlandse zaken dr. Jorge Enrique
Hutiérrez.
Het Huis kwam tot deze stap
aanleiding van een petitie die vorige
maand door de president van het Co
lumbiaanse Comité voor Godsdienst
vrijheid, de advocaat Gabriel M. Uri-
be werd Ingediend. De petitie
dertekend door meer dan 14000 pro
testanten en andere Columbianen die
godsdienstvrijheid verlangen. In Co
lumbia wonen ongeveer 120.000 pro
testanten.
Moorden
In de petitie wordt er de aandacht
op gevestigd dat na 1948 minstens
116 protestantse christenen zijn ver
moord en dat 66 protestantse kerken
en kapellen werden verwoest door
brandstichting of dynamiet. Meer dan
200 protestantse scholen werden ge
sloten. Duizenden protestanten werden
gedwongen hun boerderijen en hui
zen te verlaten om aan vervolging er
dood te ontsnappen. Tientallen protes
tantse kerken werden op last van de
regering gesloten.
De meeste illegale acties zijn het ge
volg van besluiten die tijdens het mili
taire dictatoriale regiem van Pinills
(19531957) werden uitgevaardigd. De
dictator probeerde op deze manier het
vertrouwen en de steun van de Rooms
Katholieke Kerk te winnen. Een groot
aantal van deze besluiten zijn na de val
van de dictator nimmer ingetrokken
worden in bepaalde plaatselijke situaties
op last van rooms-katholieke bisschop
pen nog steeds van tijd tot tijd toege-
Zendingsverdrag
De grootste moeilijkheden worden ver
oorzaakt door een ..zendings-verdrag'
dat buiten medeweten van het Columbi
aanse volk en het parlement gesloten
werd met het Vaticaan door president
Roberto Urdaneta in 1953. Dit verdrag
heeft de minder ontwikkelde gebieden
en de streken waar de Indiaanse stam
men wonen verdeeld in 19 zendingsdis
tricten die aan de Rooms Katholieke
Kerk werden overgedragen, en waar
zendingsbisschoppen op een feudale
Alle andere godsdiensten zijn in deze
streken verboden verklaard, In geval
van een conflict tussen de regerings
vertegenwoordiger en de rooms-katholie
ke prelaat heeft de regering zich ver
plicht de leiding aan de kerk over te ia-
ten. Daar volgens de Columbiaanse
grondwet verdragen de goedkeuring r
ten hebben van het congres, is dit
drag ongrondwettig.
De moeilijkheid la dat de leden
het parlement tot nu toe nu geen
ging hebben durven ondernemen om
verdrag af te wijzen, omdat zij dan
onmiddellijk als anti-kerkelijk
munlatlach worden gedoodverfd.
De kappen van de kranten behoren over het algemeen niet
tot de opwekkendste literatuur. Dat was in de bijbelse tijd
ook al zo. In Jesaja acht lezen we, dat de profeet opdracht
krijgt om een groot bord te nemen en er vóór ieder goed
leesbaar op te schrijven: „Haastig buit, spoedig röof'. Alleen
slaat deze „kop" niet op iets wat gebeurd is, maar op wat
nog komen moet. Deze vier woorden bevatten een waarschu
wing aan Israël, dat Damascus en Samaria zullen vallen.
De woorden breken dwars door de vrede en de welvaartsrust
van het land heen. En misschien daarom zijn ze nog altijd
actueel. Juist als wij mensen denken, dat we het nu gevonden
hebben, als we als de rijke man schuren gaan bouwen om
de vruchten van ons zwoegen op te slaan en het er eindelijk
eens van te nemen, komt Gods waarschuwing. Nog maar
pas hoorden we iemand zeggen: „Ik heb een huis gekocht en
nu gaan we het er eens van nemen. Geen zakenproblemen
meer: we gaan genieten van een welverdiende rust." Twee
weken later stond zijn weduwe aan een geopend graf.
De rust die wij door ons zwoegen scheppen heeft een scherpe
angel. Alleen de rust die God ons geeft in Zijn genade is
echte rust.
HET STRAFRECHT EN DE MENS
UOE wordt, ook in een land als het
onze, de strafrechtspleging be
leefd en ervaren door degenen die
daarbij passief zijn betrokken?
Dit is een vraag van belang. Men kan
als buitenstaander het gevoel, het
vermoeden, hebben, dat het met de
strafrechtspleging wel in orde is, be
langrijker is hoe de betrokkenen haar
zien. Ervaren zij haar werkelijk als
rechtspleging óf als een pleging waar
aan, in meerdere of mindere mate,
het rechtskarakter ontbreekt? En
zou het misschien zo kunnen zijn, dat
het bij nader inzien, ook voor de bui
tenstaanders schort aan het rechts
karakter van wat we dan onder de
rechtspleging plegen te verstaan?
Deze vraag is het, die zich wel on
weerstaanbaar moet opdringen aan
wie kennis neemt van een reeds eni
ge tijd geleden gedrukt, maar eerst
nu in het openbaar komend boek
werk, „Meningen van gedetineerden
over de strafrechtspleging" (uitgave
Van Gorcum, Assen).
De inhoud van dit boekwerk is
merkwaardig. De lezer treft er in
aan 956 opgetekende ervaringen van
een negenhonderd tot het optekenen
van die ervaringen in staat gestelde
gedetineerden. En die ervaringen be
strijken het gehele strafproces: van
het onderzoek door de politie via de
behandeling door officier van jus
titie en rechter-commissaris, via
voorlopige hechtenis, voorlichtings
rapport, psychiater, strafzitting, ho
ger beroep, tot de gevangenschap,
de voorwaardelijke invrijheidstel
ling, de reclassering en de terugkeer
in de samenleving.
Het moet ons van bet hart: dit is
een onthullend geschrift geworden.
Wij danken het aan dr. R. Rijksen
van het Criminologisch en Straf
rechtelijk Instituut aan de Rijksuni
versiteit te Utrecht, die het tot deze
publikatle leidende onderzoek ove
rigens geheel in samenwerking met
het ministerie van justitie heeft in
gesteld.
Aanvankelijk was het boek, zij het
in vrij groten getale, ter kennisne
ming gezonden aan wie in de straf
rechtspleging op enigerlei wijze een
functie hebben. Terecht, zo menen
wij, is nu ook de pers in de gelegen
heid gesteld, om ten overstaan van
ons volk van de hier opgetekende
ervaringen mededeling te doen. Er
staat trouwens ook wel het een en
ander in, dat de pers zelf ter harte
mag nemen.
Wie dan van de inhoud van het
boek kennis neemt, kan er moeilijk
onder uit: er valt aan de strafrechts
pleging te verbeteren, en vrijwel in
alle sectoren. De politie komt er niet
altijd goed af: zij is soms indiscreet
en inkt bekentenissen nit met be
loften die niet worden nagekomen.
In de officier van justitie wordt
gezien bij uitstek de harde en barse
tegenpartij. Van het voorlichtings
rapport heet het, dat het enerzijds te
weinig vakkundig wordt samenge
steld, anderzijds de neiging heeft ai
te diep in het particuliere leven door
te dringen. En wat de zitting betreft:
ook hier wisselen zich af lof voor
rechterlijke colleges die nauwgezet
heid en correctheid in acht nemen
naast blaam over colleges die vro
lijkheid bedrijven waar ernst gebo
den lijkt.
Weinig minder aangrijpend zijn
klachten over de huizen van bewa
ring en de gevangenissen. Te veel
blijken zij kweekplaatsen voor re-
cidivisme. Het verachtelijke tonne
tjes-stelsel, de morele gevaren ver
bonden aan een langdurig vertoeven
uitsluitend onder sexe-genoten
men vindt ze bij tientallen en als in
een sombere eentonigheid terug.
Kortom, dit boek heeft bij ons
onder het lezen wel iets van een
schrik gaande gemaakt, waarvan we
alleen mogen hopen, dat hij tevens
het deel mag zijn van heel velen en
dat hij een heilzame uitwerking mo
ge hebben. En al lezende zijn we het
ons te scherper en ook te pijnlijker
bewust geworden: wat is het straf
fen van een medemens toch een bij
uitstek moeilijke plicht, misschien
wel een der moeilijkste waartoe men
als mens kan worden geroepen.
Gestraft moet er worden. Tegen
vergrijpen jegens de rechtsorde, in
welke vorm zij zich ook voordoen,
moet met krachtige hand worden op
getreden. Er ligt hier tot taak een
plicht tot vergelding, die zijn funda
ment zelfs vindt in het goddelijke ge
bod. Maar het is een rechtspleging,
die zich te voltrekken heeft aan de
medemens, en hoe dreigend gemak
kelijk blijkt het dan niet en hoe ver
leidelijk, om in wie misdreven heeft
en die voor straf in aanmerking komt
juist aan de mens voorbij te zien.
Maar wie aan de mens voorbijziet,
ook aan de mens die gestraft moet
worden, die loopt een levensgroot
gevaar, de mens te vernederen, de
mens in de mens te kwetsen. Het
recht heeft dan alle kansen om zich
te keren in onrecht.
Elke straf blijft een ruw middel
en kan niet dan als een gebrekkig
middel tot rechtsherstel beschouwd
worden. Dit geldt reeds de straf die
het karakter draagt van een opge
legde boete. Méér nog geldt dit de
straf, die het karakter draagt van
een vrijheidsontneming, hetzij kor
ter hetzij zelfs voor langere tijd. Bij
de vrijheidsontneming vooral draagt
de straf het karakter van te zijn een
ingreep in het mensenleven zelf:
no|0zakelijk en onvermijdelijk welis
waar cn iéts wat die mens aan zich
zelf te wijten heeft, maar daarom niet
minder ernstig, niet minder diep,
kortom niet minder een ingreep in
de mens zelf.
Wij vertrouwen, dat. in aanmer
king genomen zekere situaties elders,
de strafrechtspleging ten onzent
zich pleegt te voltrekken op
een verheugend hoog niveau.
Maar ook dan blijken er zwak
ke plekken. En in dit geschrift,
vrucht van de ervaringen van vele
gedetineerden, worden ze ons ook
als volksgemeenschap, onder de aan
dacht gebracht met een onbevangen
heid, die pijnlijk is, maar óók nuttig
en goed. Behoort trouwens het hoge
niveau van onze strafrechtspleging
ook niet hierin uit te komen, dat zij
de moed dient te hebben, zich van
deze kritiek het nodige aan te trek
ken?
Het algemene thema, waardoor
men zich daarbij heeft laten leiden,
hebben wij hierboven reeds aange
stipt. Meer en meer moet het gaan
om de mens: de mens die misdreven
heeft, die zich aan de rechtsorde
vergrepen heeft, die deswege ge
straft moet worden, maar in wie men
geen ogenblik de mens uit het oog
verliezen mag.
Is de strafrechtspleging, zoals zij
zich ten onzent volstrekt, op dit
ogenblik reeds voldoende tot deze
hoge roeping bekwaam?
Wij weten, dat er geroeid wordt
met de riemen die men heeft. Dat
het personeel vaak te weinig in ge
tal is eii bovendien al te laag bezol
digd, weshalve ook dikwijls oplei
ding cn vorming te wensen overla
ten. Voor wat er onder zulke om
standigheden gepresteerd wordt,
dient men veelal een oprecht res
pect te hebben.
We weten ook, dat door onderbe
zetting op vele punten al evenzeer
de rechtspleging een al te tijdroven
de zaak wordt, waardoor aan de ene
kant een proces te lang op zich
wachten laat en in zijn afwikkeling
te lang duurt, aan de andere kant
belangrijke details in een overhaast
tempo moeten worden afgedaan.
Voorts weten we, dat de inrichting
van huizen van bewaring en gevan
genissen dikwijls veel te wensen
overlaat en dat, bij de vrijwel be
stendige woningnood, waaronder we
ook als volk gebukt gaan, daarin
niet dan op langere termijn voor
ziening is te verwachten.
Dit alles weten we. Temeer aan
dacht ware te geven aan mogelijk
heden tot correctie, die reeds nu en
onder de thans bestaande omstandig
heden bereikbaar zijn. Wij menen
te weten, dat deze publikatie van dr.
Rijksen, naar haar inhoud feitelijk
geschreven door deze honderden ge
detineerden zelf, binnen de kringen
van onze strafrechtspleging reeds
aanleiding gegeven heeft tot open
hartig onderzoek en tot construc
tieve bezinning.
Heus, het is ook onze mening niet,
dat wie zich aan de rechtsorde ver
grepen en daarbij vaak ernstige mis
drijven pleegden, nu als het ware in
de watten moeten worden gelegd.
Aan het recht moet worden vol
daan. Mits dat dan geschiede. En de
garantie, dat het metterdaad ge
schiedt, ligt ook in het nimmer af
latende streven om in de te berech
ten mens niet alleen op zoek te gaan
naar het strafbare feit, maar vooral
Advertentie
Welterusten
Kunt U niet slapen door rheumatiek, I
spit, ischias, hoofd- en zenuwpijnen, i
neemt dan Togal. Toga! verdrijft snel
en afdoende die pijnea en U slaapt
daardoor weer rustig de gehele nacht, j
Togal kan baten waar andere middelen i
falen. Togal zuivert de nieren en is
onschadelijk voor hart en maag. Bij i
lapoth. en drog. 0.95, 2.40 en 8.88.
M IFKFNHOF.l
Andries Blitz, Laren.
Het onvolledige gezin, door dr. E. C.
M. Frijling-Schreuder. Uitgave Konink-
Comp. N.V., dr
