CHRISTELIJK
Herderlijk schrijven aan
Oostduitse protestanten
Oegstgeest hanteerde
een hakmes
Waarom worden werknemers
ongeschikt voor hun taak
Een woord voor vandaag
Kanttekening
Cliefarine 4
Belangrijke posten
leerden geblokkeerd
In de bestuurskamer van het
Z^ndmgshuis in Oegstgeest zaten
voor de tweede maal in dezelfde
week het moderamen van de
Raad voor de Zending, de secre
tarissen en enkele heren van het
Bureel. Aldus begint ds. P. J.
Mackaay tn .Mervormd Neder
land'' een artikel: In Oegstgeest
werd een hakmes gehanteerd.
MR. UFFELIE. onze penning
meester, heeft gisteren hard
gewerkt. Het resultaat daarvan
heeft ieder op zijn tafel gevon
den. zes foliovellen vol getypt.
Het blijkt dat het tekort is te
ruggebracht tot 179.300. De pen
ningmeester heeft dus gisteren nog
2.700, ..verdiend1' o.a. doordat
het Zendingshuis het met één huis
houdelijke hulp minder zal moe
ten doen en doordat voor het
personeel in Nederland het geld
voor de komende loonronde is ge
schrapt. Zij krijgen slechts 2Vs pet.
huurcompensatie en dan alleen nog
maar vanaf 1 april. Het is dus
duidelijk dat men voor wat be
treft de salariëring beter kan
werken bij de metaal of bij Phi
lips dan bij de Zending!
Uiteraard kunnen we. aldus mr.
Uffelie. met een tekort van
179.300 niet in zee gaan en daar
om is naar een methode gezocht
om dit tekort binnen redelijke
grenzen terug te brengen.
UWILT weten welke methode
daartoe door de penningmeester
werd voorgesteld? Het kwam hier
op neer. dat hij voorstelde geen
snoeimes maar een hakmes te ge
bruiken! Zo is het natuurlijk door
mr. Uffelie niet gezegd. Hij is
'n man die zich uitdrukt in wel
gekozen woorden: ..Voorgesteld
moge worden over te gaan tot
blokkering van 105.500". Blok
kering" aat is een mooi gekozen
woord. Het betekent: nu hakken
we het er af. Als we meer in
komsten krijgen, zullen we. wat
we er nu afhakken, bij gedeelten
beschikbaar stellen.
Dus hakken, mooier gezegd
..blokk ren". Daarbij stond ech
ter als een paal boven water: op
de salarissen van onze mensen
overzee mag niet worden gekort
en ook met op de beurzen, die we
aan jonge Indonesiërs en Papoe
a's hebben toegezegd. Maar voor
de rest?
Daar was de post ..bijdragen
nan de kerken in Indonesië en
Nieuw-Guinea". Kom hier met dat
hakm-- 20 procent er af!
Chr. literatuur. Weer dat hak
mes. 50 procent er af!
Daar is de post ..werkkosten
van de zendingsarbeiders". Het
hakmes hakte 10 procent eraf.
Vooral zij die veel moeten reizen
zullen het voelen in hun werk.
Op de medische en de gewone
begroting stonden twee posten on
voorzientezamen 14.000. Het
hakmes van mr. Uffelie hakte het
volledig er af. Als zich dus in
1960 onverwachte mogelijkheden
voordoen zullen we die niet kun
nen grijpen, want er is voors
hands geen geld beschikbaar.
Ook staat op onze begroting de
post ..vernieuwingsreserve". Daar
uit worden versleten kantoormeu
belen, kantoormachines, auto's en
onder materiaal vernieuwd in het
bureau en het zendingshuis. Als
leder jaar was daarvoor 20.000
fteraamd. In I960 wordt er voor-
op ig niets vernieuwd, deze hele
po-t is geblokkeerd.
Na deze en andere ellendige be
snoeiingen had de penningmees
ter nog tw<y verheugend^ mede
delingen: hij waagde het van de
diaconieën vx>or het medische
werk 10.000 meer te verwachten
dan hij aanvankelijk had geraamd
en hij hoopt uit een speciale kas
11 700 te ontvangen voor een
gedeelte van het werk op Nieuw-
Ecn en ander geeft als uiteinde
lijk resultaat dat de Raad voor
de Zending, wanneer hij deze ont-
werp-begroting aanvaardt, het jaar
I960 ingaat met een tekort van
ongeveer 48.750. Dit is verant
woord want de inkomsten zijn zo
voorzichtig geraamd, dat het niet
onzakelijk is om te verwachten,
dat dit tekort door de verhoging
van onze inkomsten uit de ge
meenten zal worden gedekt.
KEN HAM ER TIK van de voor
zitter en daarmee was deze ver
gadering gesloten. Het was een
tijdlang erg stil in de bestuurska-
gemaakt. Wat we hier gedaan heb
ben is eigenlijk verschrikkelijk.
Vooral de 20 pet., die we geblok
keerd hebben op de bijdragen aan
de jonge kerken, is ellendig. Het
betekent, dat een groot aantal
van haar predikanten een gedeel
te van hun salaris niet zullen
krijgen en die salarissen zijn toch
al zo laag Als we meer geld krij
gen van onze gemeenten moet de
ze blokkering het eerst worden
ongedaan gemaakt".
Dokter F. C. van der Horst, die
onlangs terugkwam uit Indonesië
en die over enige maanden onze
nieuwe medische secretaris wordt,
zei het op een andere manier,
maar hij bedoelde hetzelfde: „Wat
hier gebeurd is lijkt op een am
putatie zonder narcose en dat doet
voor wie het ondergaan moet ont
zettend pijn. Onze Indonesische en
Papoease mede-arbeiders zullen
nooit kunnen begrijpen, dat het
voor de Hervormde zending in het
schatrijke Holland van 1959 nood
zakelijk was zo'n groot gedeelte
van de bijdragen aan de jonge
kerken te blokkeren".
HET schatrijke Holland. Schatrijk,
dat zijn we inderdaad. Dure
televisietoestellen worden bij tien
duizenden verkocht alsof het ge
wone broodjes zijn en honderden
miljoenen worden bij de banken
gespaard. Ik zal de laatste zijn
om iemand zijn televisietoestel of
zijn spaargeld te misgunnen, maar
wanneer je hebt meegemaakt hoe
eerst het snoeimes en later het
hakmes in de zendingsbegroting
werd gehanteerd dan besef je hoe
noodzakelijk het is onze gemeen
teleden er van te doordringen, dat
wij in deze rijke jaren niet kun
nen volstaan met kleine gaven
voor het grote werk dat in Gods
opdracht in de wereld geschiedt.
Het zal er op aankomen, dat wij
als gemeente weer gaan leren
wat de Heer bedoelde toen Hij
zei, dat wij goede rentmeesters
moeten zijn. Wanneer wij dat le
ren dan zal onze kerk in 1960 stel
lig 155.000 meer bijeenbrengen
dan verleden jaar. Dan kunnen de
blokkeringen ongedaan worden ge
maakt. Wilt u daaraan meewer
ken. nu reeds in deze najaarszen-
dingsweek?
HOFKFNHOFV
De Nikkers, door Plet van Aken
Uitgave Ad. Donker, Rotterdam.
Het verhaal speelt zich af in de Kongo,
in de Tweede Wereldoorlog. In dit ge
bied heerste er. evenals in het bezette
moederland, sociale onrust, als gevolg
van de lage levensstandaard. Op alle
ondernemingen eisen de negers loons
verhoging. In de meeste gevallen wor
den er concessies gedaan. Niet echter
op de Kazambasji-onderneming te
ville. De sfeer wordt gespanne
Belville.
Meermans, administrateur te Belville.
heelt sympathie voor de negers, voor
wie hij bij verschillende kwesties nogal
eens een bemiddelende rol heeft ge
speeld. Dit zeer tot ongenoegen van
provinciegouverneur Clausen, die denkt
dat Meermans met de negers samen
spant en hen opruit. Clausen haat Meer
mans, die vroeger verloofd is geweest
met zijn vrouw.
De spanning onder de negers vindt
zijn ontlading tijdens een manifestatie
het stadion te Belville. waarbij vele r
gers worden gedood en gewond, 's Nachts
overvallen de negers, verblind door haat,
de auto van Clausen en doden zijn
vrouw, terwijl hij zelf in de brandende
auto omkomt. De rust is weergekeerd,
er komt een nieuwe gouverneur, de loons
verhoging wordt een feit.
Vergadering N.C.O.V.
De Nationale Christelijke Onderoffi
cieren Vereniging zal op 27 november
in Nijmegen in het Protestants Militair
Tehuis een buitengewone algemene ver
gadering houden. In de ochtendverga
dering zal van gedachten worden ge
wisseld over allerlei organisatorische
vragen. In de middagvergadering zal
spreken ds. A. T. W. de Kluis, hoofd-
legerpredikant. De vergadering begint
om 10 uur.
Waarschuwing tegen surrogaat-sacramenten
OOSTDUITSE protestants-chris
telijke leiders hebben de gelo
vigen gewaarschuwd, dat zij van
de kerkelijke plechtigheden zullen
worden uitgesloten, als zij deelne
men aan atheïstische ceremoniën,
die de communistische overheid
heeft ingesteld. De communistische
plechtigheden hebben betrekking
op de naamgeving, de jeugdwij-
ding, huwelijk en begrafenis. De
opzet van de communisten is hier
door de mensen buiten de kerken
te houden.
Dit besluit is genomen door een con
ferentie waarop alle Evangelische
Kerken in Oostduitsland waren ver
tegenwoordigd. De voorzitter was bis
schop Dibelius. Op de laatste zitting
van deze conferentie in Berlijn werd
besloten om een herderlijk schrijven
aan de gemeenten te richten.
In de verklaring wordt met nadruk
gewezen op de betekenis van de doop,
de belijdenis, de huwelijksbevestiging
en de kerkelijke begrafenis en wordt
gezegd: „Al te dikwijls hebben wij hen
tot alleen maar familiefeestjes laten
verworden en de christelijke betekenis
vergeten. Wij moeten God bidden dat
H\j ze ons opnieuw als Zijn gaven laat
zien en we opnieuw trouw worden in
het gebruik ervan."
De verklaring onderstreept dan dat
de socialistische surrogaat-„sacramen-
menten", die de kerkelijke hoogtepun
ten in het leven van de gelovigen moet
vervangen „de mensen aan een we
reldfilosofie binden, die God loochent"
Woordelijk wordt in dit verband ge
zegd:
Als Iemand in het communistisch we
reldbeeld gelooft en uit innerlijke
overtuiging aan deze feesten deel
neemt, moet hij zelf zich daarover
voor God verantwoorden. Maar als
mensen onder bedreiging van achter
uitzetting daartoe worden gedwongen
om tegen hun overtuiging in te han
delen, moeten wij ons daartegen ver-
Al deze socialistische (lees communis
tische) bijeenkomsten kunnen heel
feestelijk en indrukwekkend zijn. Maar
voor ons blijft het van de grootste
betekenis dat zij goddeloos zijn en
als surrogaat voor onze kerkelijke
hoogtijdagen worden aangeboden.
Wij mogen nooit denken dat het alleen
maar gaat om neutrale gebeurtenis
sen want voor ons geldt het woord
van de Heiland: Niemand kan twee
heren dienen.
Wij weten hoe moeilijk het is om per
soonlijk onder moeilijke omstandighe
den een vast besluit te nemen en
daarom moet ieder de ander daarbij
helpen, zijn lasten dragen en hem tot
de rechte geloofsbeslissing brengen.
PREDIKANTEN
Communistische
feesten zijn
goddeloos
op het hart gebonden de gemeenten
steeds weer voor te houden dat het
gehele leven aan de onwaarachtig
heid wordt overgeleverd, als men
meent dat naast het persoonlijk ge-
loofsbelijden beloften aan het atheïs
tisch communisme kunnen worden
gegeven.
De brief zegt: Wie onbedacht en zonder
noodzaak aan deze feesten deelneemt
en de eraan verbonden geloofsuitspra
ken onderschrijft, zweert het christe
lijk geloof af, en ge^ft zich aan de
atheïstische wereldbeschouwing over
ook al bedoelt hij het misschien niet
Wie echter meent dat de druk te zwaar
wordt en zich daarom laat verleiden
om aan deze feesten deel te nemen,
schrijft zijn geloof ook af, ook als hij
het niet weet en niet wil. Hij moet
er mee rekenen dat hij tot een steeds
nieuw en steeds verdergaand commu
nistisch belijden wordt gedwongen.
Op de vraag wat de kerk moet
doen met meimm die zich t-ich door
de stroom laten meezuigen, zegt het
herderlijk schrijven dat nimmer ie
mand mag worden opgegeven. De
predikanten moeten iedereen die aan
deze feesten deelneemt bezoeken.
Wij moeten ons best doen om hen in
een gesprek onder vier ogen op de
juiste weg te wijzen, hen in het bij
zonder uitnodigen om zich te scha
ren onder de prediking van Gods
Woord, en hen laten zien hoe zij in
hun eigen gemeente weer een thuis
kunnen vinden en in de moeilijke weg
door anderen geholpen en gedragen
kunnen worden.
Met nadruk wordt gezegd dat een
kind dat reeds op een communis
tisch naamgevingsfeest aan het com
munisme is opgedragen, niet zo maar
zonder meer gedoopt kan worden. De
predikant moet zich er van overtui
gen dat de ouders ook werkelijk de
Advertentie
Voorbereidingen van
onderwij seonferentie
reeds begonnen
Enige tientallen onderwijsfunctio-
narissen uit de landen van de West-
europese Unie zijn vanmorgen in het
Vredespaleis te Den Haag begonnen
met de voorbereiding van de confe
rentie van ministers van onderwijs,
die zoals bekend donderdag en vrijdag
[aanstaande zal worden gehouden.
De ministers die donderdag ter con
ferentie zullen komen zijn: uit België
de heer Moureaux. uit Luxemburg de
I heer Scheus. uit Frankrijk de heer
1 Boulloche, uit Nederland de heer Cals.
j uit Engeland sir David Eccles. Uit Duits
land komt de heer Tiburtius, voorzit
ter van de permanente conferentie van
ministers van onderwijs uit de Lander,
uit Italië de heer Scaglia, staatssecre
taris van onderwijs.
JAGO -SHAWLS
bedoeling hebben om het kind
christelijke opvoeding te geven.
Opnieuw werd gezegd dat de Jugend-
weihe niet te verenigen is met
doen van belijdenis in de kerk.
Een bruidspaar dat toegezegd heeft
de communistische huwelijksbevesti
ging te doen plaats vinden, mag niet
kerkelijk worden getrouwd. Wel mag
de predikant bij jonggehuwden die tot
een geloofsbeslissing zijn gekomen
naderhand nog overgaan tot een
kelijke huwelijksbevestiging.
Een predikant mag onder geen enkele
omstandigheid de communistische be-
grafenisdienst bijwonen. Wel rust op
hem de zielzorgelijke plicht om mei
de gelovige nabestaanden een bijzon
dere dienst te beleggen, die echter
niet verbonden kan worden met de
communistische begrafenis.
Beroenin/crswerk
NED. HERV. KERK
Beroepen te Ammerstol: P. C. Schoo-
nenboom te Frederiksoord.
Aangenomen naar Amsterdam (Park-
kerkgem.ï: A. H. Weenink te Gronin
gen: naar Breskens: L. J. Spaans te
Vrouwenparochie, die bedankte voor
Sloehteren.
Beroepbaarstelling: De heren C. W.
Appelaar, vic. Sneeuwbalstraat 27B te
Rotterdam en A. F. Heule, kand. Noord
210 te 's Graveland.
GEREFORMEERDE KERKEN
Beroepen te Zwartebroek: J. D. Pe
reboom te Pesse, Dr.
EV. LUTH. KERK
Bedankt voor Amstelveen: H. G, L.
Ouwerkerk te Tiel.
Slapen in de kerk
De 33-jarige landarbeider Ludv
wig Hintner, uit het dorpje
Brandburg in Tirol is gisteren
in de kerk in slaap gevallen.
HU ligt nu in het ziekenhuis en
heeft verzekerd, dat hem dat
nooit weer zal overkomen.
Toen hij namelijk wakker
werd, was de dienst al a/gelo
pen, was de hele kerk leeg en
waren de deuren op slot. Hintner
klom ten einde raad naar de klok-
ketoren om vandaar om hu lp te
roepen. Nauwelijks had hij zijn
hoofd door een van de gaten naar
buiten gestoken, of de klok be
gon te slaan. Hij schrok zo ge
weldig van dit oorverdovende
lawaai, dat hij voorover tuimel
de en dertig meter lager op het
kerkplein neersmakte. Hij is met
gebroken armen, benen eit rib
ben en met hoofdwonden in een
ziekenhuis opgenomen, maar zal
het er waarschijnlijk wel levend
afbrengen.
Onaangepaste mensen in het bedrijf
Speciaal ter gelegenheid van de
algemene vergadering van de Ne
derlandse Vereniging van Bedrijfs
psychologen, die 12 november te
's-Gravenhage gehouden wordt, is
een boekje samengesteld met als
onderwerp „Onaangepaste mensen
in het bedrijf". De schrijvers hier
van zijn dr. M. J. M. Daniels, di
recteur van het Gemeenschappelijk
Instituut voor Toegepaste Psycho
logie te Nijmegen en Tilburg en de
heer H. J. M. Kuyper, van de afde
ling research van het Gemeen-
KORTE INHOUD VAN HET VOORAFGAANDE:
Na de dood van haar man Sven, heeft Elisabeth
Erik-ison met haar drie dochtertjes de tuin van
Charlnttendaal moeten verlaten. ZIJ vestigde zich
in de stad en de twee jongens Karl en Krister, die
als pleegkinderen waren opgenomen, toen de fami
lie nog op de tuin woonde, zijn nu In dienst. De
oudste dochter Marlt heeft werk gevonden als leer-
llngnaaLstcr. maar de sfeer In het atelier dreigt het
meisje uit haar evenwicht te brengen. De andere
dochter Elin wa* xlek geworden en moest enkele
maanden rust houden. En op Charlottendaal leef
den d<- bejaarde dames verder. Sommigen van hen
waren overleden.
47
Ik zal miin best doen, hoor moedertje! Hoe
is het met Elin?
El'sabet vertelde wat de dokter gezead had. Maar
toen zij de naam van de ziekte noemde en dat het
langdurig zou zijn, vond zij het leven op dit ogen
blik wel héél zwaar. Die gedachte bleef haar bij.
nadat zij Marit hoorde slapen en zij zelf in bed
"foarit was te goed om van 's morgens tot 's avonds
in dat soort gezelschap te moeten vertoeven. Wie
wee', wat gif. dat voortdurend druppelt, uit kan rich
ten? Als zij tenminste daarnaast nog andere indruk
ken kreeg, maar zij was meestal zo moe als zij
thuis kwam, dat zij niet meer in staat was wat te
lezen of Iets te doen.
Waarom moest Ik zo gauw alleen blijven? dacht
zij. Hoe zal het met mijn kinderen gaan, met Ma-
rit die zo hard werkt, en met Elin, stakkerdje, en
met Ragnhild. die zo gemakkelijk leert, dat zij
eigenlijk iets moest kunnen worden? Was de angst
voor alle moeilijkheden in de wereld niet erger dan
de bosvrees. waar ze eens voor was weggelopen?
Maar misschien zou het bos nu ook lichter kun
nen worden en zou het grote moeras zich uitstrek
ken. vol moerasbessen en met de wijde blauwe ver
ten Wie weet? En terwijl zij trachtte de donkere
dingen lichter In te zien. klonken haar een paar
regels ln de oren, die zij Ragnhild zo Juist had ho-
JEANNA OTERDAHE
Buiten waait
de zomerwind
wist niet eens dat zij bestond. En toch had niemand
zóveel te regelen voor haar familieleden als zij.
Weliswaar had zij niet zoveel te breien als me
vrouw Mannerberg. die kledingstuk na kledingstuk
vervaardigde in alle denkbare vormen en grootten en
ze weer opnieuw breide als ze versleten waren. Haar
zorgen lagen geheel en al in het verborgene.
De oude juffrouw Dubois besliste over het lot van
een hele familie, een familie die steeds aangroeide.
Nu pas, bijvoorbeeld, had haar oudste nichtje.
heel goed getrouwd
Stockholm, een doch-
ren opzeggen en die zij als schoolkind ook had ge
leerd:
„Wie goed het „Onze Vader" kent
Is bang voor duivel noch boze geesten,
Al is het bos ook nog zo zwart."
Was het eigenlijk niet zo vandaag?
- Bij de oude dames in het grote huls had de tijd
ook een woordje meegesproken.
Mevrouw Mannerberg zat niet langer te breien
voor het raam. beneden, vlak naast de ingang. Zij
had gedurende enkele dagen haar stoel verruild met
haar bed, toen verdween zij. even stil als zij ge
leefd had en even bevreesd om iemand enige last te
veroorzaken. Kinderen en kleinkinderen volgden haar
naar haar laatste rustplaats. De kamer, die gedu
rende twintig Jaar de hare was gefreest op Char
lottendaal, werd leeggehaald, schoongemaakt en ge
reed gemaakt voor een nieuwe gast. die reeds lang
had gehoopt dat er eens een plaatsje vrij zou ko
men. De hese schreeuwerige stem van juffrouw Ka-
ja werd ook niet meer gehoord daar ginds. Ook
zij was heengegaan. Een neef met zijn vrouw, die
zich hoogstens twee maal per jaar hadden vertoond,
regelden haar nalatenschap en reden achter de Ujk-
auto mee naar de begraafplaats.
Enige dagen later was ook haar zolderkamertje
klaar om een nieuwe gast te ontvangen.
In de kamer daarnaast woonde juffrouw Dubois.
Zij was de eenzaamste van allen. Juffrouw Kom-
pcndaal kreeg tenminste zo nu en dan nog wel eens
een brief. Voor juffrouw Dubois kwam nooit iets
met de post; de brievenbesteller, die allen kende,
len, dat
bij een dergelijke gelegenheid en vooral een groot
moeder, die niet alleen een naam moest kiezen
voor de pasgeborene, maar ook alles wat de nieu
we wereldburgeres overigens betrof, vanaf haar
doopjapon en de doopbonbons tot haar uiterlijk en
haar karaktereigenschappen toe. Het is niet gemak
kelijk een naam voor zo'n klein kind te kiezen, al
gaat men er dan ook vanuit dat het kind natuur
lijk naar het oudste familielid moet heten.
Er gebeurde nooit iets treurigs in die familie.
Och neen, daar was genoeg treurigs in het werke
lijke leven! Weliswaar was er wel
bijna
j salon lagen.
teriaal voor auto-ongelukken, treinbotsingen
dere catastrophen. Zo nu en dan kreeg een der fa
milieleden wel eens een ongeluk, maar kwam er
steeds zonder kleerscheuren af, terwijl nare, slecht-
gezindc mensen, die er volon zijn in deze zondige
wereld, bij dergelijke gelegenheden hun welverdien
de straf kregen.
De weekbladen waren haar ook in andere opzich
ten van groot nut. Zij behoefde slechts te kiezen
tussen alle daarin afgebeelde mooie interieurs van
rijke huizen om te beslissen hoe het er uit zag bij
de leden der familie, of bij een hunner talrijke
vrienden. Moest er bruiloft worden gevierd, dan waren
er volop innemende snoezige bruidjes en aristocrati
sche bruidegommen tot haar beschikking. In alle
stilte beleefde zij menig genotvol uurtje, wanneer
zij voor haar fantastische doeleinden alles nam wat
haar behaagde van 's werelds goede en schone dingen.
(Wordt vervolgd)
schappelijk Instituut voor Toege
paste Psychologie.
De schrijvers beginnen hun brochures
met de vraag of onze cultuur meer
geestelijk gestoorden telt dan andere
culturen, die nu bestaan of vroeger be
staan hebben en welke aspecten van
onze cultuur voor het bestaan van de
geestelijke stoornissen aansprakelijk
gesteld kunnen worden.
Ten aanzien van de eerste vraag betogen
de schrijvers, dat vroeger vele vormen
van geestelijke gestoordheid niet als
zodanig onderkend werden en dat er
vroeger ook veel minder psychiaters
waren en men veel minder naar een
psychiater ging.
De schrijvers geven vervolgens drie groe
pen van „onaangepaste mensen" aan.
In de eerste plaats zijn daar de lijders
aan een neurose, aan neurasthemie of
psychosomatische kwalen. Deze groep
is onaangepast aan de eisen van het
leven. De tweede groep die genoemd
wordt is die der „ongeschikten". Op
dit punt behandelen de schrijvers het
probleem van de ongeschikte chef, die
veroorzaakt, dat zijn ondergeschikten
ongeschikt worden. Voorts bespreken
zij de ongeschikten die deze reputatie
danken aan omstandigheden buiten het
bedrijf.
Ook noemen zij de problematiek van de
interpretatie door de werknemers zelf,
van de situatie waarin zü verkeren.
De verschillen die bestaan in de opvat
ting over „plezier in het werk", waar
bij onder nicer onderscheid gemaakt
kan worden in arbeidsvreugde en in
loonvreugde.
In hun analyse van de omstandigheden
waaronder gestoordheid, ongeschikt
heid of onaangepastheid ontstaat zeg
gen de schrijvers, dat hen gebleken ls,
dat physieke werkomstandigheden met
de gestoordheid geen enkel verband
bleken te houden, doch dat er wei sa
menhang blijkt te bestaan tussen de
gestoordheid en de sociale aspecten
van de werkomgeving. In dit verband
merken zij op dat gestoordheid veel
voorkomt onder werkers die geïsoleerd
werken, die onder opvallend strenge of
slappe controle staan of wier chef ge
stoord of ongeschikt ls.
Hier kan echter niet steeds van een
oorzakelijk verband gesproken worden.
Veel samenhang met gestoordheid bleek
ook te bestaan in het vrouw-zijn en in
het ongehuwd-zijn. Uit statistieken bleek 1
voorts samenhang met gestoordheid te
bestaan in gevaarlijke arbeid en arbeid
zonder enige afwisseling. Bij dit laatste
blijft echter de vraag of niet welbewust
dit werk wordt gereserveerd voor be-1
paalde, reeds tevoren gestoorde, werk
nemers.
De kerk achter het ijzeren gordijn heeft gesproken. Het lijkt
of de soepele en vaak meegaande lutheranen ineens scherp
zijn gaan zien, dat geloof en communisme niet te verenigen zijn.
Het herderlijk schrijven, dat wij vandaag publicerenspreekt
duidelijke taal. De communistische feesten zijn goddeloos en
kunnen niet neutraal zijn. De gelovigen worden er aan her
innerddat zij geen twee heren kunnen dienen.
Het kan niet anders of de Oostduitse pers en de Oostduitse
regering zullen reageren. Als de communistische vogelaar met
fluiten niets bereikt, zal hij ongetwijfeld zijn toevlucht nemen
tot schieten met scherp. Onheilswolken pakken zich samen.
Maar weet u ook, dat zij weggebeden kunnen worden? Wij
als gelovigen kunnen in besprekingen met God meer bereiken
dan door besprekingen in Moskou.
Maar ook voor ons geldt de waarschuwing: Geen twee heren.
Onze westerse wereld raakt in de ban van het materialisme.
Waar leven wij voor? Voor geld of voor God? Voor welvaart
of voor het welbehagen Gods? De Oostduitse protestanten
moeten kiezen, maar wij ook. God zegt ook vandaag tegen ons:
Kiest u wie gij heden dienen wilt".
REGIONAAL HOGER ONDERWIJS?
£)E COMMISSIES, die, voor de mi
nister van onderwijs, de sprei
ding van het hoger onderwijs in de
komende tijd hadden te bestuderen
en welker adviezen vandaag voor
publikatie zijn vrijgegeven, hebben
veelszins gedegen werk geleverd.
Voor de planning van het hoger on
derwijs in de komende tijd zullen
deze adviezen stellig van waarde
blijken.
Planning is ook op dit terrein stellig
onvermijdelijk. Het hoger onderwijs
vertoont ook ten onzent een welhaast
onstuimige groei. Toenemende ver-
technisering en specialisering en
daarmee voortschrijdende eisen van
vakbekwaamheid brengen dit met
zich. Bovendien is daar het gelukki
ge feit, dat het hoger onderwijs zelf
dichter komt te staan bij het maat
schappelijk leven en ook voor steeds
meerderen onder ons volk toeganke
lijk wordt.
Nu is stichting of uitbreiding van uni
versiteiten en hogescholen niet een
zaak, waartoe men vandaag kan be
sluiten en die dan morgen verwerke
lijkt zal zijn. Er zit integendeel bij
zonder veel aan vast. Vragen zijn al
dadelijk: op welke behoeften moet
men rekenen, en in welke plaatsen
en in welke streken van ons land zal
men tot stichting of uitbreiding over
gaan?
Bij lezing nu van de rapporten der
bovenbedoelde commissies is het ons
opgevallen, dat men het wel sterk
heeft gezocht in de richting van de
regionale spreiding van het onder
wijs.
Nu dient wel voorop te staan, dat
ook universiteiten en hogescholen
aan een zeker maximum gebonden
zijn. Wat dat maximum is, laat zich
niet zomaar zeggen, maar het ligt
reeds in de lijn der vermoedens, dat
een uitgroei tot schier in het on
eindige van universiteiten en hoge
scholen een moeilijk te verteren
zaak is.
Daarom zien we liever een verdeling
van het totaal aantal studerenden
over een wat groter getal inrichtin
gen, zoals trouwens reeds voor een
betrekkelijk klein land als het onze
op niet te miskennen wijze het ge
val is. Wanneer niettemin het snel
toenemend aantal studerenden tot
nog nieuwe stichtingen of tot ver
dere uitbreidingen noopt, zal men
dit volop hebben te aanvaarden.
Echter, welke gedragswijze daarbij te
volgen? De commissies zoeken het in
spreiding over ons land. Vandaar
straks een universiteit te Deventer,
waarmede wij deze Overijsselse stad
overigens gaarne gelukwensen. Aan
deze gelukwens doet niet af, dat wij
ons niettemin de vraag hebben ge
steld, of de commissies het niet al te
zeer in wat men kan noemen het re-
glonalLsma hebben gezocht.
Natuurlijk is het ons bekend, dat de
nabijheid van een universiteit het
besluit om te gaan studeren wat ge
makkelijker kan maken. En ook wij
hadden reeds het vermoeden, dat de
Nederlandse student nu eenmaal,
naar de aard van het beestje, de nei
ging zal hebben om zo dieht mogelijk
bij huis te gaan studeren. Maar naar
ons gevoel hebben in deze commissie
adviezen de regionale aspecten een
toch wel zwaar accent gekregen.
Zeker, wellicht za] de aanwezigheid
van een universiteit bijdragen tot de
verheffing, ook in economisch en so
ciaal opzicht, van bepaalde regionen
in ons goede land. Maar moet, zo vra
gen we, een universiteit elders in het
land nu ook dienen om, wat men wel
noemt de zuiging van het westen,
tegen te gaan? Die zuiging is er, en
in plaats van te trachten haar met
middelen als deze tegen t« gaan, zou
men wellicht verstandiger doen, zich
op die zuiging in te stellen. Het zijn
overigens ook de andere regionen in
ons land, die van de ontwikkeling in
het westen profiteren.
„Het centrale gedeelte van het oosten
des lands, begrensd door de lijn Em-
menKampenApeldoornArnhem
Nijmegen en de Duitse grens, is
verstoken van instellingen van hoger
onderwijs", zo lezen we in het rap
port. Inderdaad, wanneer men de
grens zo trekt, is zulks metterdaad
het geval. Maar dan dreigt men voor
bij te zien aan de feiten, dat er in
Kampen al dadelijk twee theologi
sche hogescholen zijn, in Apeldoorn
één, en in Nijmegen zelfs een hele
universiteit.
Wij zien in het betrekken binnen de
overwegingen van de regionale aspec
ten een respectabel motief, mits het
betrekken niet wordt tot een over
trekken. En wij voelen geneigdheid,
het eens te zijn met dat ongenoemde
lid van een der commissies, dat van
oordeel was, dat bij de keuze van een
plaats ter vestiging van een univer
siteit het belang van de verbetering
van het sociaal-economische en cul
turele niveau van een landstreek niet
prevaleren mag boven de belangen
van hoger onderwijs en wetenschap
zelf.
Met het bovenstaande hangt wellicht
samen, dat een stad als Rotterdam
in het rapport er duidelijk al te
sober afgekomen ls. Anders zou
het stellig het geval zijn geweest,
Indien men had, zeker ten dele, in
gestemd met het standpunt van het
reeds door ons bedoelde commissie
lid: „Instellingen van hoger onder
wijs behoren alleen daar te worden
gevestigd, waar de grootst mogelijke
kans is, dat op korte termijn een
reële bijdrage kan worden geleverd
ter voorziening in de maatschappe
lijke behoefte aan afgestudeerden in
die studierichtingen, die de belang
rijkste zijn voor de welvaartsontwik
keling van Nederland".
En wil men het ook dan in het re
gionale zoeken, welnu, dan zou men
kunnen bedenken, dat binnen de ko
mende tijd het Deltaplan ganse stre
ken van ons land, waar thans nog
geen inrichting van hoger onderwijs
wordt aangetroffen, voor Rotterdam
ontsluit.
Waarmee wij gezegd willen hebben,
dat regionale spreiding een goed is,
dat echter een betrekkelijke waarde
heeft in zichzelf, en dat de vraag
blijft, in hoeverre universiteitsstich
ting dienstbaar gemaakt mag worden
aan regionale ontsluiting.
Intussen, onze gematigde bedenkin
gen kunnen niet verhinderen het feil,
dat het met ons hoger onderwijs
meer dan voorheen in de richting van
deze regionale spreiding schijnt te
gaan. Dat ls een gegeven, waarmede
rekening gehouden zal moeten wor
den.
En dan gaan onze gedachten onwil
lekeurig even naar de Vrije Univer
siteit te Amsterdam. Van haar als
mede van de Landbouwhogeschool te
Wagcningen zegt het rapport, dat zij
de enige uitzonderingen vormen op
„de overwegend regionale functie,
welke de instellingen van hoger on
derwijs in Nederland blijken te ver
vuilen".
Nogmaals, wij waarschuwen tegen
een overtrekken van deze regionale
functie, die wij stellig niet „over
wegend" kunnen achten. Maar wan
neer het hoger onderwijs, naar het
schijnt, zo sterk in het regionale ge
trokken wordt, zal men, zo dunkt
ons, ook aan de Vrije Universiteit
wel meer genoopt worden, zich op
deze ontwikkeling in te stellen. Dit
moet dan betekenen, dat men zich
daar de vraag voorlegt, of er ook
voor haar geen mogelijkheden en
noodzakelijkheden zijn tot enige
spreiding, wellicht niet voor alle fa
culteiten en niet voor alle gedo
ceerde vakken, maar vooralsnog voor
die, waarbij de mogelijkheid te ver
werkelijken valt.
Hoe het zij, het rapport van de stu
diecommissies tot spreiding van het
hoger onderwijs ligt er. Het woord
is nu aan de minister. Enige spoed
lijkt geboden. De onstuimige groei
immers zet zich voort, en waar zijn
de instellingen die haar kunnen op
vangen?
Advertentie
beroemde
geneesmiddelen
in 1 tablet
doen wonderen!
Bij pijn. griep el „landerig" gevoel lorgt een enkel
Udlei del U weer mei plezier Uve werk kunt doen!
80UbM.0.l0.Voordlligigeiini««rpij|nng 100 l|»M. 3.60
Siniavi-gift voor
Nieuw-Guinea
tropenland. Simavi, heeft cc„
van 115.000, verkregen uit giften van
het Nederlandse volk, ter beschikking
gesteld van Nederlands Nieuw Guinea.
Van deze schenking is 25.000 bestemd
voor de bouw van een consultatiebureau
voor tuberculose-patiënten te Fak-Fuk,
ƒ25.000 voor eenzelfde bureau te Ma-
nokwarl. 10.000 voor de aankoop van
een philips-cardanoscoop voor Manokwa-
ri en 95.000 voor de bouw van zieken
zaaltjes voor tuberculosepatiënten en de
leprozerieën te Sorong, Mlci en Me-
rauke.
