Recreatie vraagt steeds
meer provinciegeld
Shell begint in maart
rubberproduktie
M
Nederlandse verrekijker
Grootste chemische fabriek
van Nederland
Blikman Sartorius
GUP
Romme tegen stemplicht
Europese verkiezingen
5
ZATERDAG 31 OKTOBER 195.
)Ei
Grootse plannen wachten
(Van een onzer redacteuren)
TN STEEDS toenemende mate zullen
de in Zuid-Holland zo dringend
noodzakelijke recreatieve voorzie
ningen ook-en-veel-geld van de pro
vincie vragen. Tot welke hoogte de
bedragen voor dit doel zullen oplo
pen is nog niet bij benadering te
zeggen, maar dat het jaarlijks in de
honderdduizenden zal lopen staat
wel vast. Nu kan de aanleg van de
grote recreatiegebieden en juist
deze zullen van de provincie grote
financiële offers vragen steeds in
fasen worden uitgevoerd, zodat het
tempo aan de financiële mogelijk
heden kan worden aangepast. In ver
band daarmee hebben gedeputeerde
staten de provinciale staten voorge
steld in principe ten behoeve van die
recreatiegebieden een bijdrage van
vijftien pet. in de netto-exploitatie
lasten te verlenen, met dien verstan
de, dat bij elke concrete aanvrage zal
Bij N.V.V.?
>rde ls ges
o.m. dit v
Het blad
Meer aandacht
voor oevers
liet is niet alleen te doen om de vraag,
of een „algemene" organisatie zich bij
een politiek gerichte vakcentrale kan
en moet aansluiten, al weegt dit aspect
bij de tegenstanders van aansluiting
recht heel zwaar. Er komen veel m
principiële kwesties bij aan de orde, die
ten dele een veel wijdere strekking heb
ben dan het vraagstuk van de organi
satiemogelijkheden van onderwijzers,
Voorstanders van aansluiting bij het
i N.V.V. vinden het aantrekkelijk, dat de
N.O.V. via het N.V.V. in de Sociaal.
Economische Raad vertegenwoordigd
zou zijn. Dit argument roept enige prin
cipiële vragen op. In de eerste plaats
vraag, of overheidspersoneel {voor
ver niet in overheidsb e d rijv en
werkzaam) in de S.E.R. als werknemers
vertegenwoordigd moet zijn. De S.E.R.
is het toporgaan van de publiekrechte
lijke bedrijfsorganisatie, dus het hoogste
publiekrechtelijke orgaan van liet be
drijfsleven. Overheid is geen bedrijfs-
1 leven (afgezien van de overheidsbedrij-
Overheidsdienaren hebben.
igenlijk niets in de S.E.R. te maken.
De leden van de N.O.V. zijn onderwij-
rs bij het openbaar en daarmee gelijk
stellen onderwijs. Dat onderwijs is
et een stuk bedrijfsleven. De onder
wijzers horen dus niet verlangend te
om op de een of andere manier als
werknemers in de S.E.R. vertegenwoor
digd te zijn. Onder de „lagere" bedrijfs
organen zal men ook niet een bedrijf
schap „Onderwijs" aantreffen.
van rivieren
worden nagegaan of de financiële
positie van de provincie deze bijdrage
toelaat.
In hun voorstel aan de staten heeft het
dagelijks bestuur van Zuid-Holland over
vijf van deze recreatiegebieden het één
en ander medegedeeld. In de komende
tien jaren wordt de uitvoering verwacht
van plannen voor: de Brielse Maas, de
Oude Maas, de Reeuwijkse plassen, het
Bommeer (Vlaardinger Vaarten), en
Rottemeren.
Wat de Brielse Maas betreft: hier
de provinciale bijdrage momenteel 25
procent van de exploitatielasten, het
geen neerkomt op circa 68.000 per jaar.
Ged. Staten willen dit percentage voor
lopig zo laten. In de toekomst zal meer
dan 68 mille nodig zijn, omdat het ge
bied belangrijk zal worden uitgebreid.
Weliswaar is voor de kapitaaluitgaven
met Rotterdam een bevredigende rege
ling getroffen, maar het onderhoud
lieuwe grote terreinen zal vooi
stichting meer kosten meebrengen.
Oude Maas
Het plan voor de noordelijke c
van de Oude Maas zou i t tien jaar
moeten worden uitgevoerd, maar Ged.
Staten geloven, dat er zeker twintig
jaar mee gemoeid zal zijn. Vijftien
miljoen gaat het kosten en er wordt
jaarlijks een exploitatietekort van
twee miljoen verwacht. Voor de pro
vincie betekent dat dan een jaarlijkse
last van drie. ton.
Aangezien het volgens Ged. Staten
zeker niet onmogelijk is, dat Rotterdam
bepaalde projecten (kampeerterreinen
b.v.) geheel voor zijn rekening neemt,
kan worden aangenomen, dat de kosten
voor de provincie in de komende tien
jaar de twee ton wel niet zullen c
schrijden. Het is niet onmogelijk, dat
in 1960 met een bepaald object kali
den begonnen.
Reeuwijk-Bommeer
Volgens de voorlopige opzet van de
daarbij betrokken gemeente zal de ko-
mem'e tien jaar voor twee miljoen ge
ïnvesteerd worden in het plan voo
Reeuwijkse plassen. Aan het eind
die periode wordt een jaarlijkse exploi
tatietekort van drie ton verwacht, v
van vijfenveertig mille voor rekening
van de provincie komt.
Met de eerste fase van de uitvoering
van het Bommeer zal volgens een
bale raming van de directeur-hoofdinge
nieur van de provinciale waterstaat een
bedrag van zeven ton zijn gemoeid. Ge
rekend wordt op een jaarlijks exploita
tietekort van negenenzestig mille, voor
de provincie circa tien mille.
Voor de Rottemeren bestaat zelfs nog
geen globaal plan. Misschien kan de pro
vincie zich beperken tot de aanleg van
een fietspad, omdat het alleszins rede-
lyk moet worden geacht, dat Rotter
dam de andere projecten voor zijn reke
ning neemt. Het gebied zal immers één
geheel gaan vormen met de Kralinger-
hout en de Bergse Plassen, waarvan de
recreatieve verzorging ook geheel in
handen van Rotterdam is.
Rivieroevers
De oevers van de grote
Zuid-Holland zijn eveneens van groot be
lang voor de watersport en de oever-
recreatie. Maar hiervoor is ook nog geen
globaal plan opgesteld. Omdat het hier
echter in het algemeen meer gaat om
het conserveren van bepaalde gebieden
om de aanleg van nieuwe werken,
mag worden verwacht, dat er met het in
orde maken van deze stroken geen grote
bedragen gemoeid zullen zijn. De pro
vincie zal zich in het algemeen kunnen
beperken tot het verlenen van subsidies
de kosten van verwerving
r kort werd Galilei, de hoogst laakbaar, dat deze jongen zijn
bekende Italiaanse natuur- en ster- tjjd aldus 3
renkundige, door velen beschouwd uitspreken
i de telescoop, de
als de uitvindei
sterrenkjjker, wi
zulke frappante
Nadien is echter gebleken dat dezi
uitvinding uit Nederland stamde en
dat de oorsprong in het bijzonder in
in het oog houden, dat ver
hij sedert 1610 eveningsheffing, noch werkloosheids-
lemlngen deed. premie in die dagen op de zak van de
baas verhaald werden, zodat niet met
zekerheid van een onrechtmatige daad
van de zijde van de leerling kan
Hans Jansen en zijn wellicht nog be
roemdere zoon Zacharias, aan wie
omstreeks het jaar 1590 de uitvinding
van de microscoop wordt toegeschre
ven. Het is daarom niet onbegrijpe
lijk dat toen vaststond dat de eer
ste telescoop uit Nederland afkomstig
was in de richting van de beide
Jansens werd gekeken.
Hun stadgenoot.
Hans LipperShey,
heeft echter betere
papieren, want hem
werd op 2 oktober
1608 door de Sta-
tcn-Gcneraal in
Den Haag patent
verleend voor zijn
verrekijker. Van
daar naar de bino-
culaire telescoop is niet zo'n heel gro
te stap, zodat naar alle waarschijn
lijkheid deze Middelburger het recht iand schijnen reeds in 16
toekomt een van de belangrijkste uit- kijkers te zijn verkocht
vindingen ln de menselijke geschie- Galilei was het nieuws reeds vol
denis te hebben gedaan.
De wij:
tot stand zou zijn gekom.
geheel op overlevering, zodat daar
TOCH IS
HET ZO!
de leerjongen weer een bepaalde op
stelling met de lenzen gemaakt en
ontdekte daarbij, dat door die lenzen-
comblnatie de torenspits van de kerk
in een opmerkelijke vergroting kon
worden waargenomen. Toen Lipper-
shey terugkeerde, sprak de jongen
over dit verschijnsel, en toen was de
ervaren brillenslyper mans genoeg
om voor de verdere
uitwerking van het
principe te zorgen:
de verrekijker was
geboren! En daar
mee de eerste tele-
In de wereld van
die dagen, waarin
men letterlijk op
deze uitvinding zat
'breidde het nieuws
ide snelheid. In Duits-
te wachten,
i kijker
doende om zelf de handen
•op deze uitvinding ploeg te slaan en ln 1609 eei
berust {e construeren, waarmee hij een jaar
m_r later zijn eerste waarnemingen deed.
aan geen geschiedkundige zekerheid de uitvinding later
mag worden ontleend. De toedracht
daarvan is echter te begrijpelijk om
hier niet even te worden opgehaald.
Volgens het verhaal dan, zou Lip-
pershcy een leerling hebben gehad
die met de door zijn meester geslepen
lenzen graag een beetje speelde, In-
plaats van zich met de ernst van het
vak bezig te houden. Zeker, het la
werd toegeschreven, omdat hy er de
eerste opzienbarende ontdekkingen
mee deed, is zeker niet onbegrUpeiyk
maar desondanks onjuist.
Zoals het ook onjuist is, te menen
dat „metropool" de betekenis heeft
van „grote stad".
Daarover een volgende keer.
den door bepaalde instanties, welke
werving naar alle waarschijnlijkheid
ook door het ryk zal worden gesubsi
dieerd. Naar de mening van Ged. Staten
zal dit de provincie in tien jaar niet
meer dan vijf ton kunnen kosten.
Landgoederen
Met de aankoop van landgoederen wil
len Ged. Staten voortgaan. Vanaf 1950
is voor dit doel 574.000 uitgegeven, ter
wijl voor 301.000 aan subsidies
gezegd. Verwacht wordt, dat
jaar of tien de jaarlijkse last
provincie tot 55 mille zal zijn opgelopen.
Verder zal de Stichting „Het Zuid-
Hollands Landschap" ook in de toekomst
voor een groot deel op provinciaal sub
sidie aangewezen blijven. De provincie
betaalt nu het werkelijke tekort op dc
exploitatierekening, voor 1959 tot een
maximum van 62.635. De Stichting
streeft naar concentratie van het appa
raat; het beroep op de gemeenten om
steun ls tot dusver bevredigend geble
ken. Voor 1960 willen Ged. Staten het
subsidie aan een maximum van j 75.000
binden. Maar zij verwachten, dat het ns
verloop van enkele jaren tot 130.001
zal oplopen, vooral als gevolg van he
onderhoud.
B. en W. Utrecht
handhaven plan
demping singels
Het door de Duitse verkeersdeskundige
prof. Feuchtinger ontworpen
plan voor Utrecht heeft in de domstad
en daarbuiten nogal veel reacti«
tot gevolg gehad, vooral omdat in d
verkeersplan de demping van de Utrecht
se singels is opgenomen.
Het college van B. en W. van Utrecht
heeft zdch thans in een 116 pagina'
tellend anitwoord-rapport verweerd te
gen de kritiek op dit pilan zoals die
vijftien protest-adressen is geuit en
verder ingegaan op het verslag van
raadsonderzoek inzake dit Utrechtse
verkeersplan.
Met minder ingrijpende maatregelen
volgens het Utrechtse gemeentebestuur
geen oplossing van het verkeersvraag-
stuk te verkrijgen. Het verkeersplan
heeft de voorzieningen in en rondom de
oude stad tot het strikt noodzakelijke
beperkt. Realisering van het verkeersplan
zal het volgens B. en W. mogelijk ma
ken, dat het verkeer in en om de oude
stad verwerkt kan worden tot
1980. De uitvoering van het verkeersplan
is mogelijk wanneer hiervoor een bijdrage
van het rijk wordt verkregen.
SER ovér nieuwe
bedrij f sschappen
De Sociaal-economische raad zal ir
zijn op 13 november a.s. te houden open
bare vergadering zich onder andere bezig
houden met het instellen van twee ont
werpadviezen: één met betrekking tot
de instelling van een bedrijfschap
de visconservenindustrie en een tweede
het instellen van een bedrijfschap
de binnenlandse groothandel in
irine, spljsvetten en spijsoliën en
aanverwante bedrijven.
Nederlandse studie
van Europese
verkiezingen
Drie vooraanstaande Nederlandse poli
tici, prof. dr. P. J. Oud, prof. mr. C. P.
M. Romme en prof. dr. I. Samkalden
hebben een studie gemaakt van verschil
lende aspecten van de mogelijkheid er
wenselijkheid van directe Europese ver
kiezingen voor het Europese parlement
van de E.E.G., E.G.KS. en Euratom. Zij
zijn o.a. tot de conclusies gekomen dat
men moet aannemen dat het Europese
kiezersvolk rijp is voor Europese verkie
zingen. zolang het tegendeel niet aan
nemelijk is gemaakt (Romme), dat directe
verkiezingen een versterking kunnen be
tekenen voor de politieke democratie in
de drie gemeenschappen (Samkalden) en
dat gedurende een lange overgangstijd
een belangrijk deel van de afgevaardig
den van het Europese parlement tevens
lid van een nationaal parlement moet
zijn (Oud).
De drie studies zullen worden bespro
ken op een studieconferentie van de
Europese beweging in Nederland, die op
6 november in het Kurhaus in Scheve-
ningen wordt gehouden. Voorts komt dan
een ontwerp-resolutie aan de orde, die is
opgesteld door de politieke commissie
van de Europese beweging en waarin o.a.
wordt gepleit voor uitbreiding van het
Europese parlement.
De conferentie is belegd, omdat de
kwestie van de Europese verkiezingen
actueel begint te worden. Een speciale
commissie van het Europese parlement,
die zich met de zaak bezig houdt, acht
Europese verkiezingen in 1962 of 1963
mogelijk.
aardoliebasis, die een investering vraagt van 110 miljoen gulden en
bezig is te verrijzen op de terreinen van Shell Pernis chemische fabrieken
N.V. te Pernis, zal naar verwacht wordt in maart 1960 in bedrijf zijn. Van
het complex, dat bestaat uit twee grondstoffenfabrieken (voor butadieën
styreen) en de eigenlijke rubberfabriek, zullen eerstgenoemde fabrieken in
resp. december en maart a.s. gaan draaien en de rubberfabriek in jan. a.s.
besloten de druk, waaronder de stoom
gebruikt wordt, iets te verhogen zodat
hij tevens een turbine kan aandrijven
voor het opwekken van elektriciteit. Me.:
hoopt deze centrale reeds de volgende
maand bedrijfsklaar te hebben.
De rubber, die in blokken van 34 kg
de fabriek verlaat, is grondstof en kan
dus door andere bedrijven voor verschil
lende doeleinden verwerkt worden.
De eigenlijke fabrieksbezetting zal een
honderd man vragen, maar daarnaast
zijn nog eens vierhonderd man nodig in
hulp- en nevenbedrijven.
In 1910 nam door de opkomst van de
automobielindustrie de vraag naar rub
ber sterk toe. Duitsland vervaardigde
reeds kunstmatige rubber in de eerste
wereldoorlog, maar de produktae ervan
kwam pas in de laatste oorlog opnieuw
in de belangstelling. In Amerika vindt
de synthetische rubber reeds meer dan
vijftien jaar uitgebreide toepassing,
voornamelijk dn de bandenindustrie.
De deskundigen verwachten ook in
Europa een aanzienlijke stijging in het
rubberverbruik. Men berekent het aan
deel van de kunstmatige rubber op der
tig procent. Bij een geschat gebruik van
miljoen ton in 1966, betekent dat dus
300.000 ton synthetische rubber.
De fabriek in Pernis zal niet alleen
de behoefte aan rubber van de Bene-
luxlanden voorzien, doch daarnaast, al
dus de Shell, ook belangrijke hoeveel
heden naar andere landen in en buiten
Europa exporteren.
Op het gehele Shellcomplex te Pernis
werken op het ogenblik een tienduizend
Het fabrieksterrein ligt op het 500 ha
grote complex, dat de Shell dn Pernis
i de Vondelingenweg in gebruik heeft
waarop reeds een tachtig fabrieken
fabriekjes staan. In de toekomst zal
de oostelijke zijde ervan begrensd wor
den door de Beneluxweg.
Wanneer de rubberfabriek eenmaal
klaar is kan men zich. zo vertelde
nsteren ir. J. Ernste, directeur van
'diell Pernis chemische fabrieken, het
irootste chemische bedrijf van Ne-
'erland noemen.
Op de duur heeft men voor de
rubberproduktie van „buiten de
poort" alleen nog benzol nodig, daar
Shell de overige grondstoffen „in
huift" heeft. De fabriek is de eerste
van Shell in Europa, maar de tweede
deze maatschappij ter wereld.
De andere staat in Amerika.
In 1957 werd tot de bouw van deze
fabriek besloten. Zij is ontworpen vooi
produktie vaD 50.000 ton per jaar.
Ir. Ernste achtte uitbreiding van deze
fabriek, die een oppervlakte van circa
17 ha beslaat, in de toekomst niet uit
gesloten.
Bij de vervaardiging van rubber wordt
onder meer gebruik gemaakt van stoom
elektriciteit. De deskundigen hebben
De nieuwe Zweedse schrijfmachine
man personeel, van wie 7000 in vaata
dienst. De overige werken er aan nieuw
bouw en van hen is voor een deel in
dienst vam derden. De raffinaderij, die
Shell de grootste van Europa noemt,
verwerkt thans vijftien miljoen ton aard
olie per jaar. In het Europoortcomplex
krijgt deze maatschappij nog een ter
rein van 150 ha, van waar de olie via
een pijpleiding naar de raffinaderij
wordt geperst.
Stop met kneedbaar
van Ceta-Beve
Wereldomroep heeft
nieuwe directeur
Het bestuur van Radio Nederland
Wereldomroep deelt mede, dat tot direc
teur van dc Wereldomroep is benoemd
drs L. F. Tijmstra, adjunct-directeur
van het internationaal persinstituut te
Zürich.
Lieuwe Frans Tijmstra werd geboren
in Medan op 22 november 1914. Hij stu
deerde politiek en sociale wetenschappen
aan de universiteiten van Gent en Am
sterdam. Hij begon zijn Journalistieke
loopbaan in 1933 aan de Prov. Overijsselse
en Zwolse courant en werkte daarna bij
het Bataviaanse Nieuwsblad, A.N.P.,
Aneta en de N.R.C. In 1951 werd hij be
noemd tot hoofdredacteur van het
Utrechts Nieuwsblad en in 1957 tot
adjunct-directeur van het I.P.I. in Zürich.
Remington breidt uit
te 's-Hertogenboseli
Remington Rand zal te 's-Hertogen-
bosch in i960 een nieuwe fabriek openen,
die 1200 tot 1300 man werk zal verschaf
fen en ongeveer vier miljoen gulden zal
kosten. De huidige produktie van 2000
draagbare schrijfmachines per week zal
met de helft worden verhoogd.
T~NE POLITIEKE COMMISSIE van de Europese Beweging in Nederland
ziet voor de onmiddellijke toekomst als de beste oplossing, dat een
deel van he( Europees parlement, evenals thans, uit en door de nationale
parlementen wordt aangewezen, terwijl een ander deel door rechtstreeks
kiesrecht wordt gekozen. Het aantal leden van het Europees parlement
moet volgens de commissie tot het twee- of drievoudige van het thans
bestaande aantal van 142 worden uitgebreid. Voor Nederland zou dit
neerkomen op 28 leden, waarvan 21 rechtstreeks te kiezen en 7 door de
Nederlandse volksvertegenwoordiging, of 42 leden, waarvan 28 direct te
kiezen en 14 aan te wijzen.
Deze en andere aanbevelingen doet de
politieke commissie van de Europese Be
weging in een concept-resolutie, die vrij
dag 6 november zal worden besproken op
een studieconferentie over de Europese
verkiezingen in het Kurhaus te Scheve-
ningen. Het lid van de politieke commis
sie dr. W. P. Berghuis zal een toelichting
geven op deze concept-resolutie.
Tijdens de conferentie zulen de Tweede
Kamerleden prof. mr. P. J. Oud, mr. C.
P. M. Romme en prof. dr. I. Samkalden
pre-adviezen uitspreken en stellingen toe
lichten. Eén van de stellingen van prof.
Oud luidt: „Het verdient aanbeveling, dat
in Europa het Europees parlement zal zijn
samengesteld uit twee Kamers. Een van
deze Kamers zal moeten voortkomen uit
rechtstreekse verkiezingen. Aan de sa
menstelling der andere Kamer kunnen
ook nationale parlementen deel hebben.
Ook de leden van deze laatste Kamer zul
len hun taak moeten vervullen zonder
last of ruggespraak met het nationale
parlement, waardoor zij zijn benoemd."
Prof. Ilomme stelt ojd. dat er geen re
den is om op voorhand aan te nemen, dat
Europese politieke programs niet door de
gezamenlijke politieke partijen van de
zelfde politieke richting (in overleg met
haar geestverwanten ln het Europees
parlement) tot stand kunnen worden ge
bracht. Prof. Romme wil geen Europese
stemplicht. Dit blijkt nit zijn zesde stel
ling: „Aan de vrije wil van de Europese
kiezers moet men overlaten of zij al dan
niet deelnemen aan de Europese verkie
zingen."
Prof. Samkalden zegt, dat men zich er
rekenschap van moet geven of recht
streekse verkiezingen kunnen bijdragen
tot verbreding en vefdieping van de be
langstelling van de kiesgerechtigden in
de Europese ontwikkeling. Die vraag zal
bevestigend kunnen worden beantwoord,
indien dc rechtstreekse verkiezingen bin
nen niet al te lange tijd gevolgd worden
door een vereenvoudiging van de staal
kundige structuur van de bestaande
Europese organisaties.
