Ilieutuc ^ettertje (tfouranl
Laotische rebellen zijn
bereid tot overleg
Kwart miljoen zoek
bij Boaz-bank
Japanner onthult uitvinding
van stem-schrijver
Nemen Vietminli de benen voor
V.N.
.-commissie
Mr. Kortmann
commissaris
in Brabant
Rupsen vraten
bos kaal
Koningin opende centrum
bloedtransfusiedienst
V ervangingsf ormule
niet meer bindend
Samen avondmaal vieren
en kanselruil mogelijk
wsai 1
WOENSDAG 9 SEPTEMBER 1959
BUREAUS: Steenstraat 37
Directie. Redactie, Abonnementen
Advertentie-afdeling Tel 31441
ADVERTENTIES: f 0.20 per millimeter
Familieberichten f 0.18 per millimeter
(Bij contract belangrijke korting)
Postrekening 58936.
Veertigste jaargang no. 11662
Hoofdredacteur: Dr. E. DIE MER
CHRISTELIJKEATIOISAAL DAGBLAD
Voor Leiden en Omstreken
„Stantuaslicfi is fstefcleoen
niyn hert ia tegfjenspüct"
JAARBEURS-,
MODE- en
SCHOENEN-
NIEUWTJES
Zie pagina 5
Amerikaanse luchtbrug begonnen
T"\E PATHET LAO is bereid het Laotische vraagstuk met vreedzame micL
VJ delen op te lossen door middel van onderhandelingen met de regering
van Laos. Dit heeft het blad van de opstandige communistische beweging
volgens het Chinese persbureau Nieuw-Qhina geschreven. Inmiddels is
het besluit van de Veiligheidsraad een commissie voor Laos in te stellen
in Vientiane met voldoening begroet, hoewel men natuurlijk liever een
troepenmacht van de Verenigde Naties had gezien. De onderminister van
buitenlandse zaken, Sisoek Na Tjampassak, heeft gevraagd, de commissie
zo snel mogelijk naar het gevechtsterrein te laten gaan, „voordat de troe
pen van Noord-Vietnam weer zijn teruggetrokken." De minister gelooft
namelijk dat de Vietminh zich snel zullen terugtrekken, wanneer zij weten,
dat er waarnemers van de Verenigde Naties onderweg zijn.
Vermoedelijk zal de commissie, be
staande uit vertegenwoordigers van
Japan, Argentinië, Tunesië en Italië,
nog deze week vertrekken. De afge
vaardigden van deze landen hebben
reeds in New York vergaderd.
In de eerste plaats heeft de commissie
de opdracht te onderzoeken of inderdaad
het communistische Noord-Vietnam
agressie heeft gepleegd. De regering in
Mr. dr. C. N. M. Kortmann, burgemees-
:r van Breda, is bij Koninklijk Besluit
7 september per i oktober benoemd
tot Commissa
ris der Konin
gin in Noord
brabant. Hij
volgt dus de
huidige minis
ter-president,
prof. dr. J. E.
de Quay op.
Mr. Kortmann,
die in Brabant
een populaire
51
Constantinus
Nicolaas Maria
Kortmann is op
12 juli 1908 ge
boren. Hij volg
de het gymnasium in Katwijk aan den
Rijn en bezocht ook dat in Nijmegen.
Van 1930 tot 1935 studeerde hij aan de
r.k. universiteit in Nijmegen rechten. In
1936 werd hij burgemeester van Neerit-
ter en Ittervoort. In 1942 promoveerde hij
tot doctor in de rechtswetenschappen op
't proefschrift „Het rechtphilosophische
begrip van 't algemeen welzijn". Voorts
publiceerde hij artikelen over admini
stratief recht en bestuurswetenschap. In
1945 werd de heer Kortmann burgemees
ter van Weert. Van 1951 tot 1953 was hi,
voorzitter van de Mijnindustrieraad. In
1952 werd hij benoemd tot curator var
de economische hogeschool in Tilburg.
Mr. A. M. Struyeken
staatsraad
Nu het vast staat, dat de oud-minister
van binnenlandse zaken, mr. A. M.
Struyeken, niet in aanmerking komt
voor de post van commissaris der Ko
ningin in Noordbrabant, noch voor het
burgemeesterschap van Eindhoven, is er
een goede kans, dat hij lid van de Raad
van State wordt. Hij zou dan de plaats
van mr. dr. Van Angeren, die is over
leden, kunnen
Grolloo (Dr.) is geheel kaalge
vreten door een nog onbekende
soort rupsen, dat vermoedelijk
door de lange zomer kans gehad
heeft in Nederland tot ontwikke
ling te komen.
De lariksbomen ondergingen hun lot in
ongeveer tien dagen tijds. Andere bo
men hebben vrijwel niet geleden. De
rupsen maakten sommige delen van hei
bos volkomen ontoegankelijk. De larven
sponnen nl. draden van boom tot boom.
Het kaalgevreten staatsbos maakt mei
deze „herfstige" draden een trieste in
druk.
De vele duizenden diertjes (klein, dun,
kaal en van dezelfde kleur als het
schors van de bomen) hebben zich
thans ingesponnen. Boswachters
bezig de cocons te tellen. Men hoopt dat
natuurlijke vijanden en wellicht een
koude winter de meeste rupsen zullen
doden. Anders zal men, als volgend jaar
de vlinders uitkomen, wel met D.D.T
aan het werk gaan.
Welke rups het precies is, weet men nog
niet. Het is een boarmiasoort, die het
meest in Midden- en Zuid-Europa
komt. Men spreekt in de boswachterij
Grolloo van een schade van 5000 gulden
Geen paspoorten voor
communisten van V.S.
Het Amerikaanse Huis van Afgevaar
digden heeft dinsdag met 371 tegen 18
stemmen een wetsontwerp aangenomen
dat de regering machtigt aan commu
nisten geen paspoorten te verstrekken
Voorts kan de president volgens deze
wet Amerikaanse burgers verbieden be
paalde gebieden te bezoeken, als hu:
aanwezigheid daar de Amerikaanse bu
tenlandse politiek ernstig zou kunnen
benadelen.
Hanoi heeft dat pertinent ontkend. Maar
volgens de regèring van Laos hadden
de rebellen zonder de hulp van de Viet
minh niet zulke grote successen kun
nen behalen.
Het laatste succes van de rebellen is,
dat de regeringstroepen het fort Sam
Teu, 50 km ten zuidoosten van Sam
Neua hebben ontruimd. Het garnizoenn
van deze plaats maakt zich gereed voor
een verbeten guerillastrijd in het berg
achtige terrein rondom het fort.
Het leger heeft nu het grootste ge
deelte van het cirkelvormig gebied, dat
zich uitstrekt van de grens van Noord-
Vietnam tot de stad Sam Neua moeten
prijsgeven. Alleen de wegen naar het
binnenland van de provincie Sam Neua
zijn nog in handen van de regerings
troepen.
Luchtbrug
Gezien deze kritieke situatie hééft
Amerika zijn wapen/leveranties aan Lab",
versneld. De eerste zending van vuur
wapens van klein kaliber is gisteren uit
Japan naar Vientiane gebracht. Vandaag
kernen zeven vliegtuigen met wapens aan
en dat zal het begin zijn van een inten
sieve luchtbrug. Het ligt in de bedoe
ling elke dag zeven vliegtuigen in Vien
tiane te laten landen. Verder verwacht
men in de hoofdstad van Laos een trein
met wapens uit Bangkok.
Prins liet zich
bloed aftappen
KoningttTi Juiliana heeft gistermid
dag in aanwezigheid van prins
Bernhard het nieuwe gebouwen
complex van het centraal laborato
rium van de b 1 0 edl tr ansf usiedienst
van hert Nederlamdsche Roode Kruis
aan de Albert Plesmanlahn in de
westelijke tuinstad Stotervaart of
ficieel in gebruik gesteld. Met deze
plechtigheid, het belangrijkste ge
beuren tijdens het bezoek van het
koninklijk paar aan de hoofdstad,
is een einde gekomen aan de ge
brekkige, voordien over de stad ver
spreide huisvesting van het centraal
laboratorium.
Deze openingsplechtigheid kreeg nog
een bijzonder reliëf door de aanwezigheid
van een achttal vooraanstaande buiten
landse medici deskundigen op het gebied
van de bloedtransfusie, vijftien gedele
geerden van de nationale Rode Kruis
verenigingen, de Liga van. Rode Kruis
verenigingen, de secr.-generaal va nde
Raad van Europa en een gedelegeerde
van de World Health Organisation.
In zijn welkomstwoord memoreerde de
voorzitter der stichting tot instandhou
ding van hét laboratorium, burgemeester
Van Hall: „Dit laboratorium is een
misbare factor geworden in het. totaal
der voorzieningen van de volksgèzond-
heid en daarnaast een wetenschappelijk
instituut met een wereldnaam".
De minister van sociale zaken 'en volks
gezondheid, mr. dr. Chr. J. M. A. van
Rooy. gewaagde in zijn toespraak van de
dankbaarheid voor de belangrijke bij
drage, die het laboratorium in de afge
lopen jaren heeft geleverd aan de prak
tische uitoefening der geneeskunde er
daardoor aan de volksgezondheid in om
„Dat dit laboratorium van wereldnaam
dank zy de vooruitziende blik van
stichtingsbestuur en de van vele zijden
ontvangen medewerking thans kan
den gehuisvest in dit complex van fraaie
en doelmatige gebouwen, voorzien
de modernste apparatuur, is een v
borg temeer, dat Nederland ook in de
toekomst een vooraanstaande plaats op
het gebied van de bloedtransfusie en wat
daarmede verband houdt zal mogen in-
OFFICIER O.N.
Zich vervolgens indirect tot de direc
teur, prof. dr. J. J. van Loghem jr.,
richtend zei de minister: „Gedurende een
reeks van jaren heeft hij met onver
flauwde ijver en met grote deskundigheid
de belangen van het laboratorium voor
gestaan. Zijn wetenschappelijke kennis
kortgeleden geëerd door zijn benoe
ming tot hoogleraar is in binnen- en
buitenland vermaard en heeft tezamèn
met zijn organisatorische gaven het labo
ratorium gemaakt tot de modelinrichting,
die het thans is. Daarbij vond hij tijd
voor talrijke publicaties en voor het
vullen van maatschappelijke functies, die
met zijn hoofdtaak verband houden. De
regering heeft daarvoor grote bewonde
ring", aldus minister Van Rooy, die zijn
rede besloot met de mededeling, dat de
Koningin prof. Van Loghem heeft be
noemd tot officier in de Orde van Oranje-
Nassau.
IN KOELCEL
Namens het hoofdbestuur bood de voor
zitter van het Ned. Roode Kruis, mr. F
H. A. de Graaff een geschenk aan, be
staande uit een bij de vijver geplaatste
gestyleerdè vrouwenfiguur symbool
der barmhartige hulpverlening
vaardigd door de beeldhouwer Jan Wol-
Het koninklijk gezelschap en de auto
riteiten begaven zich vervolgens nas
vijver voor het .cijinplex. Koningin
Juliana trok hier aan'-het koord, v
door de deur wegschoof van eën
waaruit zenuwachtig fladderend
pelikanen (uit West-Afrika) naar buitèn
kwamen en snel de vijver inplonsden.
Met deze symbolische handeling was het
centraal laboratorium officieel in gebruik
gesteld.
Vervolgens maaktén Koningin en Prins
een rondgang door het complex. Deze
rondgang werd afgesloten met een be
zoek aan de afdeling van de militaire
blöèdtrahsfusièdienst.
Het vorstenpaar begaf zich tijdens de
rondwandeling ook even in een grote
koelcel waaruit de Prins met een haastig
omgeslagen colbertkraag terugkeerde. De
Koningin vertoefde wat langer in deze
ruimte en zei toen zy naar buiten kwam:
„Wel erg de moeite waard om even te
kijken en heerlijk koel". De Prins liet
zich in een der afdelingen bloed afnemen
voor de bepaling van zyn bloedgroep.
Ook koningin Juliana wilde haar
bloedgroep laten bepalen, doch zag er
eerst vanaf omdat zij in verband met de
ontvangst op het paleis des avonds niet
met een pleister op haar arm wilde
lópen. Toen zij echter vernam, dat een
bloedmonster voor. dit onderzoek ook uit
een vinger kan worden afgenomen liet zij
zich uit een vinger van haar linkerhand
wat bloed afnemen.
Sluiting van mijnen
in West-Duitsland
In hetRoergebied» zullen de komende
twee jaar twaalf tot vijftien kolenmijnen,
met een gezamenlijke jaarcapiciteit van
zes tot tien miljoen ton, worden gesloten,
aldus een mededeling van de Vereniging
van Westduitse mijneigenaren.
Hellmuth Burckhart, voorzitter vaii
deze vereniging, deelde vandaag op een
persconferentie mede,' dat c'.it plan is op
gesteld om' verdere overproduktie te
voorkomen.
President Eisenhower heeft de bij de
Amerikaanse staalstaking (die reeds 56
dagen heeft geduurd) betrokken partijen
eeri brief geschreven, waarin hij de hoop
uitspreekt dat men het conflict tot een
einde zal we-ten te brengen.
De Koningin bezocht gisteren
R. Dooyes' confectiefabrieken in
de hoofdstad (boven) en opende
het nieuwe laboratorium van de
bloedtransfusiedienst door en
kele pelikanen de vrijheid te
geven (onder).
Commissie stelt gerei. synode voor:
Aan de generale synode van de Gereformeerde Kerken is voor
gesteld de leeruitspraak van 1946 (de zogenaamde Vervangingsfor
mule) niet meer te beschouwen als een bindende ïeeruitepraak. De oom
missie, die de stukken betreffende de verhouding tussen de gereformeerde
en de vrijgemaakte gereformeerde kerken heeft behandeld, stelt verder
voor, dat de synode verklaart, dat zij met hartelijke begeerte uitziet naar
de dag, waarop de door haar nagestreefde hereniging het haar mogelijk
zal maken de thans in het verband van de vrijgemaakte gereformeerde
kerken dienende ambtsdragers weer in volle rechten te erkennen, zij het
in de ene en ongedeelde .gereformeerde kerk. Om dat doel te bereiken
heeft de synode de leeruitspraak van 1946 terzijde gesteld.
Ten aanzien van de plaats elp
toenaderingspogingen spreekt de synode
(aldus het voorstel van de commissie) uit,
dat wanneer (mede op grond van de door
de synode te nemen beslissingen) confes
sionele overeenstemming tussen de plaat
selijke gereformeerde en vrijgemaakte
kerken blykt, er geen bezwaar is, 01
gunstig advies van de classis, tot kansel-
ruil en gemeenschappelijke avondmaals
viering met de betrokken vrijgemaakte
kerk over te gaan.
Een ander voorstel is om de kerken,
Ike naar India?
Volgens de New York Times zou pre
sident Eisenhower overwegen een bezoek
aan India te brengen, als hij terug is
van zijn reis naar de Sowjetunie. Ook
gaat hy dan naar Japan en de Philip-
pynen. Officieel moet Eisenhower nog
beslissen.
Bankdirecteur in arrest
Prins Bernhard bracht gisteren
in Amsterdam een bezoek aan
Du Cr00 en Brauns: in de sme
derij werd een plaquette met de
beeltenis van de Prins aesmeed,
die later (toen zij was afgekoeld)
aan hem ter hand werd gesteld.
Einde Antwerpse
staking in zicht
Indien de arbeiders op een vrijdag te
houden vergadering hun goedkeuring
geven aan de gisteravond op een verga
dering in Antwerpen bereikte overeen
komst, zal b'werk op de Antwerpse
scheepswerw.i maandag worden hervat.
De staking is op 1 juni begonnen.
Hans Beukes. de Zuddafrikaanse stu
dent, wiens paspoort werd ingetrokken,
zodat hij niet in Oslo kon gaan studeren
is toch vertrokken. Hem was namelijk
een Amerikaans visum verstrekt. Zij,11
zaak w-il hij voorleggen aan de Verenig
de Naties.
Gisteren is in zijn woning te Drie-
sum bij Dokkum gearresteerd de heei
H: R. Ddirecteur van de Boaz-bank
aldaar. De gearresteerde wordt er
van verdacht de bank te hebben op-
gélicht voor een bedrag van onge
veer ƒ250.000.
De onregelmatigheden in de boe
ken werden ontdekt tijdens een on
derzoek door controleurs van de Ne-
derlandsche Bank. Bij een naderhand
TAE JAPANSE professor Kenitsji
Maeda is met de opzienbarende
onthulling voor de dag gekomen, dal
hij een instrument heeft vervaardigd,
dat gesproken woorden onmiddellijk
overzet in getikte letters.
„Ik heb er zes jaar aan gewerkt",
vertelde de professor opgetogen. Een
groep medewerkers aan de elektro
nische afdeling van de universiteii
van Kyoto heeft hem bij de uitvin
ding geassisteerd.
De stern-schrijver, zoals het apparaai
wordt genoemd, kan echter nog niet n
de handel worden gebracht. „Mijn vin i
ding berust nog op een proefontwerp'
zei de professor voorzichtig. „Hét kan
nog wel drie jaar duren voor ik hei
apparaat kant en klaar aan de wereld
Gesproken woord
wordt direct op
papier gebracht
De stem-schrijver van professor Maeda
heeft een 50.000 gulden gekost. Hij is
1.80 m. hoog, 1.20 breed cn 50 cemüme-
Niet minder dan 300 vacuümbuizer,
600 semi-conduotors en 2000 resistors er
condensatoren zijn er i-n verwerkt.
De ingenieuze machine is in drieën
erdeeld: een deel dat het verschil tus
en klinkers cn medeklinkers analyseert,
en deel dat verschillende klinker-mede
klinker combinaties in geluidsgolfseinen
verandert en een deel dat de seinen om
zet in elektrische golven en vervolgens
in lettercodes.
De persoon d-ie het ingewikkelde in
strument moet gebruiken, hoeft zich eoh-
ter over al deze technische wonderen
niet druk te maken. Hij hoeft alleen in
een microfoon te spreken en wat hi;
zegt, verschijnt dan direct in schrijfma
chineschrift.
Mot het proefontwerp van professoi
Maeda is het nog niet zover, dat een
snelle, onafgebroken rede kan worden
opgenomen. Elk woord moet langzaam
worden uitgesproken, maar dat overwin
nen we wel, zei de Japansche geleerdp
optimistisch.
De machine is ingesteld op de Japanse
taal, maar tikt de letters in gewoon
ijigesteld accountantsonderzoek bleek
er een tekort te zijn van ongeveer
250.000.
De directeur was reeds jarenlang
werkzaam bij de Boaz-bank. In het
huidige stadium kon nog niet wor
den meegedeeld of er spaarders
oeleggers ernstig gedupeerd zijn.
De gearresteerde directeur was eer
goeder naam en faam bekend staand n
Hy leefde, voor zover men wist, vry
ber cn was een royale gever bij openbare
inzamelingen enz. Hy genoot het vertrou
wen van velen en toen hy indertijd tot
opvolger van zyn vader werd benoemd,
was iedereen daarover tevreden. Hier en
daar was wel bekend, dat hij nu cn dan
eens speculeerde. Men vermoedt, dat dit
hem in moeilijkheden en tot de verduis
tering heeft gebracht. Bij de spaarders
en eleggers van de Boaz-bank heerst
grote ongerustheid over hun geld.
Generaal Jarrot
neergeschoten
Een woordvoerder van de Algerijnse
rebellen heeft dinsdag in Kairo verklaard
dat generaal Gaston Jarrot, de militaire
bevelhebber en burgerlijke gouverneur
van het gebied van Tiaret in Algerije, om
het leven is gekomen, doordat opstande
lingen zijn hefschroefvliegtuig hebben
neergeschoten. (Officieel was maandag
bekendgemaakt dat generaal Jarrot was
omgekomen bij het verongelukken van
zijn hefschroefvliegtuig).
Gouverneur Faubus van Arkansas
heeft zijn afkeuring uitgesproken ovei
de bomaanslagen in Little Rock. „?e
zijn misselijk en betreurenswaardig" zo
zowel de kerkelijke vergaderingen als de
afzonderlijke leden op te wekken alles
te doen wat in hun vermogen is om de
herenigingsgedachte te bevorderen.
De voorstellen zijn opgenomen in een
lijvig rapport met bijlagen, dat namens
de commissie van de synode is opgesteld
door prof. H. N. Ridderbos te Kampen.
(Zie ook pag. 2)
Staatssecretarissen
blijven aan
De beide staatssecretarissen van defen
sie, de heren M. R. H. Calmeijer (oor
log) en P. J. S. de Jong (marine) hebben
H.M. de Koningin verzocht hun ontslag
aanvrage te mogen intrekken. Dit ver
zoek is ingewilligd, zodat zij dus in
functie blijven.
(Zoals bekend was hun ontslagaan
vrage een normaal gevolg van het af.
treden als minister van defensie van de
heer S. J. van den Bergh. Inmiddels is
diens opvolger, ir. Visser, beëdigd).
Mr. J. Jonkman weer
voorzitter Senaat
Bij K. B. is mr. J. A. Jonkman benoemd
bot voorzitter van de Eerste Kamer voor
de zitting, welke zal aanvangen op dins
dag 15 september.
Vrij warm
De Bilit verwaobt tot morgen
avond
Aanhoudend droog, zonnig,
en vr(j warm weer. Zwakke,
in de namiddag nu en dan
matige wind in hoofdzaak
tussen oost en zuidoost.
ZON EN MAAN
Donderdag 10 september: zon op 6.04
ir, onder 19.09 uur; maan op 14.48 uur,
onder 23.48 uur. Heden eerste kwartier.
viaoifiift so, 1
CIGARETTES
HET WEER IN EUROPA
Rapporten hedenmorgen 7 uur
Madrid
Malloroa
