CRRISTRIJK
Nieuwe deputaten
voor de liturgie
Landbouw geen sluitpost
van nationale economie?
Chroesjtsjef en Ike voor
kerkbezoek uitgenodigd
Christ, streek-li.b.s. in
Breda geopend
Ceta-Bever VLEKKENPASTA
Ontsnapt
langs Krakatau
Een woord voor vandaat
Kanttekenim
De Nederlander (chr. hist.):
Een heel andere
bedrijfstak
Het wachten is op het ogen
blik, of de regering de land
bouw werkelijk niet als sluit
post van de nationale begroting
beschouwt, zo schrijft De Ne
derlander, contactblad voor de
Christelijk-Historische Unie in
zijn nummer van 2 september jl.
De heer J. T. Mellema, die in
dit nummer op korte, duidelijke
wijze een toelichting geeft op
het verband tussen produktivi-
teit, rentabiliteit en loon- en
prijsvorming in de landbouw,
voegt hieraan toe, dat de vraag
of de regering de landbouw niet
beschouwt als een sluitpost van
de nationale economie, zowel
geldt ten aanzien van de prijs
vorming als van de loonvor
ming.
Er is de laatste tijd veel ge
sproken over produktiestijging, al
dus de heer Mellema. Overal is
men bezig, na te gaan hoeveel
de stijging van de verschillende
bedrijfstakken heeft bedragen om
daaruit te kunnen vaststellen, of
er al of niet de mogelijkheid be
staat een hoger loon uit te beta-
Bij stijging van de produktie, zo
redeneert men, neemt meestal het
rendement toe, en het is niet
juist deze hele toename aan de
factor kapitaal ten goede te laten
komen. Een deel van deze extra
winst moet het loon verhogen.
Arbeid en kapitaal samen ma
ken de produktie mogelijk en het
is dus ook logisch, dat beiden deel
hebben in de winst, die bij deze
produktie gemaakt wordt. Wan
neer er meer winst ontstaat, dan
moet dat tot resultaat hebben, dat
er een hoger loon ontstaat. Heel
eenvoudig voorgesteld is zo de
huidige redenering omtrent de
loonvorming.
Ook de landbouw
Ook in de landbouw is nog
steeds een toename van de pro
duktie waar te nemen, zo ver
volgt De Nederlander in zijn ar
tikel. Ieder statistisch verslag
laat zien, dat de totale hoeveel
heid geproduceerde produkten
iedere keer weer groter is. Uitge
breid cijfermateriaal levert de
maandstatistiek van de landbouw
voor de maand juli 1959.
In april 1958 was bijv. de melk-
produktie 627 miljoen kg en in
april 1959 655 miljoen kg. Het is
niet alleen een Nederlands ver
schijnsel, dat de totale landbouw-
produktie stijgt, ook elders valt
er een zelfde ontwikkeling waar
te nemen.
Nog steeds wordt het vee pro-
duktiever en neemt de opbrengst
van de akkerbouwgewassen toe.
Betere selectie, betere voorlich
ting, beter onderwijs enz. zijn
hiervan de oorzaak en niet het
toenemen van de totale opper
vlakte cultuurgrond.
Ook is de oorzaak niet gelegen
in de meerdere arbeidskrachten.
Het tegendeel is immers het ge
val. Regelmatig wordt het aantal
agrariërs minder, zodat men
naast een toename van de totale
produktie ook een zeer duidelijke
produktiestijging per man kan
Hoe is dat mogelijk, sou men
zich kunnen afvragen, aldus de
heer Mellema. Misschien zegt
het Iets, wanneer men weet, dat
het aantal tractoren, dat wordt
geïmporteerd nog steeds toe
neemt. Van januari tot april 1958
waren het er 3054 en van januari
tot april van dit jaar: 4347. Hier
uit valt af te leiden, dat de me
chanisering in de landbouw nog
niet tot stilstand is gekomen. Meer
machines, minder mensen, meer
produkt. Dus loonsverhoging?
De heer Mellema gelooft nu ook
weer niet, dat de zaak zo een
voudig ligt.
Het rendement
De vraag rijst of de produktie-
verhoging wel stabiel is en of zij
ook gepaard gaat met een ver
hoogd rendement.
Of de produktieverhoging sta
biel is, valt in de landbouw nooit
te zeggen. Dit hangt niet af van
de aanvoer van materiaal, van
een goede produktieplanning, van
machinebreuk of van welke fac
toren er in de industrie ook spra
ke moge zijn, deze factoren spe
len ook in de agrarische wereld
wel een belangrijke rol, maar
veel belangrijker is het weer! Re
gent het te veel of te weinig (1958
en 1959 hebben het weer duidelijk
gemaakt), komen er veel of wei
nig planteziekten voor enz.; dit
zijn veelal beslissende factoren
voor een goede of een slechte
oogst.
Het ene jaar verschilt enorm
van het andere en daarom is een
vergelijking in de landbouw van
de melkproduktie, zoals hierbo
ven aangegeven, ook zo ver
schrikkelijk gevaarlijk. Zou men
een vergelijking maken tussen
verschillende perioden van tel
kens tien jaar, dan zou dat een
beter en zuiverder beeld geven.
Toch is het nodig, aldus de heer
Mellema, te weten of de produk
tieverhoging niet een toevallige
is, anders zou het ene jaar het
loon naar boven en het andere
jaar naar beneden gaan. Er is'
een cijfer van het voortschrijdend
gemiddelde nodig om enig inzicht
te krijgen.
De investeringen
Tenslote wordt nog aandacht
gevraagd voor de kwestie, of de
investeringen, die de mechanisa
tie gekost heeft, ook haar rende
ment hebben opgeleverd. Is de
produktie goedkoper geworden
door de grotere hoeveelheid of
niet? Volgens de statistische ge
gevens is er wel een totale pro
duktiestijging, een produktiestij
ging per man lijkt aannemelijk,
maar er is geen rendementsver-
groting.
Een verhoging van de lonen
bü gelijkblijvend prijspeil zal
niet mogelijk zijn. Moet de land
bouw dan maar steeds verder
achterop raken en moet de na
oorlogse strijd voor de gelijk
schakeling van de landarbeiders-
en industrieionen maar opgege
ven worden met alle gevolgen van
Dit lijkt de heer Mellema on
aanvaardbaar. Het zal duidelijk
moeten zijn, dat de landbouw in
de nieuwe ontwikkeling, ook deze
keer, een aparte regeling be
hoeft. De landbouw is nu eenmaal
een heel andere bedrijfstak dan
de industrie.
- v 4
■V- V- --- --•> "W r
Generale synode Geref. Kerken
Nog geen verkort
doopsformulier
(Van
onzer verslaggevers)
JPEN hele dag heeft de generale sy-
Lj node van de gereformeerde kerken
gesproken over ingekomen stukken
betreffende de door vorige synodes
voorlopig voor kerkelijk gebruik vrij
gegeven liturgische formulieren. Vele
leden vroegen het woord over deze
zaak, zodat de rapporteur, ouderling
S. Mélse te Leiden, wiens uitgebreid
rapport de grote waardering der sy
node kreeg, een veelheid van voor
stellen had te beoordelen.
Bij de ingekomen brieven was een
verzoek van de classis Groningen om
de liturgie breder op te zetten en wel
zó, dat een en ander leidt tot het
creëren van een dienstboek met veel
variatie zowel in de orde van de ere
dienst als ip de liturgische formulie
ren. Ds. J. R. Hommes te Groningen-
West lichtte dit verzoek toe, door er
op te wijzen dat men door dit dienst
boek een eind zou maken aan de chaos,
die er in dit opzicht bestaat.
•Verschillende andere kerkeraden en
kerkelijke vergaderingen drongen aan
op de totstana'koming van een verkort
doopsformulier. Zij wezen daarbij op een
ontwerp hiervoor van de hand van ds.
P. D. Kuiper te Sassenheim, dat in de
kerkelijke pers gecirculeerd heeft; op
de synode was ó'ït ontwerp echter niet
binnengekomen, zodat het buiten be
schouwing moest blijven.
Weer anderen schreven over het hu
welijksformulier. De particuliere synode
van Groningen betuigde adhesie aan een
Advertentie
MULO A en B
Verkort Mulo voor P.T.T. en N. S.
De kortste en voordeligste opleiding
RESA-HILVERSUM
(Bekende Schriftelijke Cursus)
BOEKENHOEK
Baby Cupido, door Francine Haak-Och-
sendorf. Met tekeningen van Wilhelmina
Frowein. Tweede druk. Uitgave V. A.
Kramers, 's-Gravenhage.
Djaidin. door L. van Suchtelen-Leem-
bruggen. Met tekeningen van P. van
Velthuysen. Tweede druk. Uitgave V.
A. Kramers, 's-Gravenhage.
121
zich af staan. Zij minderden echter hun
vaart niet, want het was duidelijk dat men de wa
gen had achtergelaten, en zich nu te voet met zijn
gevangenen naar Bantuk haastte. Het bleek dat
de auto toch nog een heel eind verder was gekomen
dan zij hadden verwacht, eer de motor het einde
lijk had opgegeven; ten mmste tot halverwege Ban-
tuk, en zij konden natuurlijk onmogelijk weten hoe
lang geleden de Japanners dé wagen reeds hadden
verlaten. Nicolson realiseerde zich nuchter, dat hun
kansen hierdoor opnieuw aanmerkelijk kleiner wer
den, en dat daar niet veel meer van overbleef. Zij
wisten het allen, maar niemand sprak het uit, en
evenmin stelde iemand voor hun moordende tem
po ook maar iets te verminderen. Eer versnelden
zij het zo mogelijk nog. en draafden zij nog har
der voort door het donker.
Sinds zij de auto hadden zien staan, trachtte
Nicolson zich telkens weer voor te stellen hoe de
Japanners hun gevangenen voortjoegen over het pad
door de wildernis. Hij kreeg een visioen van de
zieke, oude kapitein, die door stoten met geweer
kolven, ja, misschien wel door prikken met bajo
netten tot groter snelheid werd aangespoord, hoe
wel hij haast niet meer kon van zwakheid en uitput
ting. En Gudrun werd dan bovendien nog gehandi
capt door het gewicht van de jongen, die zij in
haar armen droeg zelfs reeds na een halve mijl
kan een kind van twee jaar een bijna niet meer
te torsen vrachtje worden. Misschien had zij Pe
ter ook laten vallen en hadden zij de jongen in hun
haast maar aan de kant van de weg lapten liggen,
zodat hem een wisse dood wachtte. Maar lang liet
hij dergelijke gedachten niet de kans in zijn bewust
zijn post te vatten, op zijn hoogst lang genoeg om
hem tot nog groter snelheid aan te sporen, maar
niet lang genoeg om tot een obsessie te kunnen wor
den. die zijn kracht zou kunnen verlammen. Geduren
de heel die eindeloze, adembenemende, afmattende
De President van de Baptisten
Wereld Alliantie (omvattend 23
miljoen Baptisten in 106 landen)
heeft een brief aan president
Eisenhower geschreven, om hem
voor te stellen premier Chroesj
tsjef van Rusland te laten zien,
wat godsdienst voor Amerika en
de Amerikanen betekent, als deze
politieke leiders in deze herfst
bezoeken uitwisselen.
Dr. Th. F. Adams van Richmond,
USA (die in mei ook Nederland be
zocht) deelde dit mee op de vergadè-
ring van het Besturend Comité van de
BWA. Hij had de President voorge-
steld;
1. Als u op een zondag in Rusland
bent, vertrouw ik, dat u naar een kerk
dienst zult gaan. Er zijn in dat Jand
geen Presbyteriaanse kerken (Eisenho
wer behoort tot deze kerk), maar onze
Baptisten in Moskou en elders zullen
uw tegenwoordi'gheid óp hoge prijs stel-
len.
2. Ik hoop, dat op de zondagen, die
Chroesjtsjef in de Ver. Staten door
brengt, zijn gastheren normaal naar
hun kerken zullen gaan en hem als
dat verstandig blijkt uit zullen no
digen met hen mee te gaan.
3. Gaarne vertrouw ik, dat Chroesj
tsjef de gelegenheid zal hebben de
plaats te zien, die de godsdienst in het
Amerikaanse leven inneemt, niet alleen
kerken, maar ook in alledaagse ac
tiviteiten, opvoeding, weeshuizen en zié-
kenhuizen. alsmede de betekenis van'
onze verschillende geloofsgemeenschap
pen in onze gezinnen en eigen levens.
Dr. Adams schreef president Eisen
hower, dat hij dit voorstel deed, om
dat hij zo warm geïnteresseerd is in
het verbeteren van de relaties tussen
de beide landen en voor de bijdrage, die
de godsdienst hiertoe kan leveren.
WERELDVREDE
TeRochester, in de V.S. -zijn dezer
dagen op de terreinen van de Colgate
Rochester Divinity School de vergade
ringen gehouden van verschillende stu
diecommissies van de Baptisten Wereld
Alliantie.
Onder deze commissies bevond zich
ook een nieuw comité, dat pas benoemd
is door de president van de BWA, dr.
T. F Adams, nl. een comité voor de
wereldvrede. Elf landen zijn in dit co
mité vertegenwoordigd, w.o. Amerika.
Rusland, Tsjecho-Slowakije. Engeland,
Hongkong. India, Polen, Nigeria, Nieuw-
Zeeland, Canada en Chili. Voorzitter
van dit comité is dr. C. Oscar John
son, de vroegere president van de Bap
tisten Wereld Alliantie en thans lid van
de Theol. Faculteit in Berkeley. USA.
Dit comité zal jaarlijks bijeenkomen
eh bovendien door een wijdvertakte
correspondentie onderzoeken, wat Bap
tisten kunnen doen om oorlog te voor
komen én vrede te bevorderen in het
licht van hét Bijbels onderricht.
Andere commissies van de BWA zijn
werkzaam op het gebied van
door ds. Th. Delleman te Groningen-
West ontworpen formulier.
In de bespreking over deze dingen
kwa-m inzonderheid het doopsformu
lier naar voren. Zo verklaarde ds. Kui
per om w.elke reden hij een concept
voor een nieuw formulier had opge
steld. Wanneer in een gemeente, zoals
te Sassenheim gebeurd was, negen
zona'agen achtereen gedoopt werd, was
het gevaar van „doodlezen" van het
overigens mooie formulier toch wel
aanwezig. Als een -gemeente die voor
lezing vervelend gaat Vinden, moet
men haar toch niet te gauw verwijten,
dat zij blijk geeft van „geloofsver-
schraling". Waarom zou men wél een
verkort avondmaalsformulier hebben,
maai- geen verkort doopsformulier?
Hervormd dienstboek
Ds. M. Kamper te Wierden kwam,
evenals hij dit op de synodes van
Leeuwarden en Assen deed, met het
dienstboek der hervormde kerk op de
proppen. Hij betreurde het. dat de
deputaten niet gepoogd hadden om
zoveel mogelijk in hun concepten
gebruik te maken van het dienstboek.
Naast de psalmen en gezangen zijn
de liturgische formulieren toch het
gemeenschappelijk bezit der kerken.
Laat men proberen dat zo te houden
doordat niet ieder op eigen houtje een
apart formulier gaat opstellen. „We
hebben donderdag met eenparigheid
van stemmen het rapport inzake de i
oecumeniciteit aanvaard", riep ds.
Kamper uit. „We moesten ook bij deze
voor het practische leven der gemeen-'
te zo belangrijke dingen naar eenheid
streven".
Prof. dr. K. Dijk, oud-'hoogleraar, te
vens ö'eputaat voor deze aangelegenheid,
verzekerde dat de deputaten geen ver
gadering hadden gehouden zonder dat
het dienstboek op tafel lag. Maar ó'at
men toch eerst een eigen dienstboek wil
de samenstellen. Het hervormde dienst
boek is óók nog maar een ontwerp. Na
voltooiing van het gereformeerde ont
werp zou een samenspreking méér zin
hebben, vond hij.
Ouderling A. T. Besselaar te Am-
steró'am-Zuid ging nog een stap ver
der dan ds. Kamper. Hij wilde alle
bestaande formulieren uit het her
vormde dienstboek vrijgeven voor ge
bruik in de geref. kerken, opdat in de
interimperiode waarin deze kerken
thans verkeren, d'e weg naar de wille
keur .wordt, afgesloten.
De synode kon dix, voorstel niet. ontr
vankelijk verklaren, omdat zij de for-,
mulierén en' orden van dienst üit het
hervormde dienstboek niet getoetst
heeft. Ook een amendement van ds. W.
H. J. a'e Boer te Heerenveen wees zij af.
Deze wilde voor de feestdagen de or
den van dienst vrijgeven, die indertijd
door de synod'e van Rotterdam door
Beroepingswerk
NED. HERV. KERK
Beroepen te Breskercs: F. Joh. Veld
man te Colijnsplaat; te Bodegraven
(toez.): J van der Velden te Dordrecht.
Benoemd tot geestelijke verzorger van
het Herv Rusthuis te 's Gravenhage: ds.
A. W. M. Odé, em. predikant te Goes.
Bedankt voor Klazienaveen (toez J.
Noordmans te Tjamsweer, Gron.
EVANG. LUTH. KERK
Tweetal te Amstelveen: H. L G.
werkerk te Tiel en C. C. G. Visser te
Utrecht.
Geref. Generale Synode
Inzendingstermijn
voor stukken nog
niet gesloten
de Generale Sy-
Het moder;
node van de Gereformeerde Kerken heeft
aan de kerken medegedeeld, dat zij tot
een nader te bepalen tijd nog in de ge
legenheid worden gesteld haar opmerkin
gen over het rapport van de deputaten
voor de revisie en/of uitbreiding van de
bundel „Enige Gezangen" aan de Gene
rale Synode, die te Utrecht vergadert,
kenbaar te maken. (Adres; Algemeen
Kerkelijk Bureau, Wilhelminapark
Utrecht.)
De reeds eerder gepubliceerde sluitirtgs-
zien destijds niet besloten
den in te voeren, wilde de synode thans
niet in de gauwigheid' een oordeel daar
over uitspreken.
De besprekingen eindigden met het
vaststellen van de besluiten. Er zullen
nieuwe deputaten benoemd worden, die
alle ingekomen stukken moeten beoor
delen en aan wie ook wordt opgedragen
het dienstboek der hervormde kerk bij
hun beraadslagingen te betrekken. (Het
laatste is dus een gevolg geven aan de
ens van ds. Kamper).
Op dit moment zal er In de bestaande
orde van dienst, gelijk deze door de sy
node van Rotterdam is vastgesteld
(1952/53) geen verandering worden ge
bracht. Het huwelijksformulier van ds.
Delleman wordt niet voor gehruik vrij
gegeven, noch het tweede huwelijksfor
mulier uit het hervormde dienstboek,
maar de nieuwe deputaten zullen ernstig
moeten overwegen of zij de volgende sy
node kunnen voorstellen deze formulie
ren wèl vrij te geven.
lEen verkort doopsformulier komt er
op dit moment nog niet, m?ar de a'epu-
taten moeten wel een ontwerp opstel
len. Het was ds. mr. W. S. de Vries te
Voorburg, die dit voorstelde; zodoende
komt men althans enigszins tegemoet
aan de wensen van hen, die naar wat af
wisseling verlangen.
Op voorstel van d'e praeses, ds. C. van
der Woude te Leeuwarden, gaat er naar
de plaatselijke kerken een brief van de
synode uit, waarin er bij de kerkeraden
op wordt aangedrongen uitsluitend ge
bruik te maken van a'e door de synode
vastgestelde orden van dienst. De wan
orde. die er momenteel in de gemeenten
op dit ge-bied heerst, is ongeoorloofd.
De synode ging uiteen tot dinsdagmor
gen
(Van een onzer verslaggevers)
T)IT mooie schoolgebouw hebt u
mede te danken aan het college
van B. en W. van Breda, dat vast
gehouden heeft aan het principe op
gemeentelijke grond geen noodge
bouwen toe te staan. Ik kan u echter
verklaren, dat deze situatie zich in
de toekomst niet gemakkelijk meer
zal herhalen. Voor de grote ge
meenten geldt, met name vom het
lager onderwijs en grote delen van
het nijverheidsonderwijs, dat zij zich,
wil men tot een doelmatige bouw van
onderwijsinrichtingen komen, zullen
moeten gaan toeleggen op de bouw
van systeemscholen, althans van scho
len met gestandaardiseerde of gepre
fabriceerde onderdelen, waardoor een
snellere en grotere produktie ver
kregen kan worden. Ook zal het dan
mogelijk zijn'aan de gemeenten, waar
gebouwd wordt, een aanmerkelijke
GEEN KRINGEN!
1.35 PER TUBE
doer ALISTAIR MAC LEAN
(vertaling Rob Limburg)
ren door de duisternis bleef Nicolson merkwaardig
koel en nuchter, alsof dit alles een ander betrof.
Het was koud geworden, de Sterren waren ver
dwenen, en het was begonnen be regenen toen zij
eindelijk Bantuk bereikten, Bantuk was een ty
pisch Javaans kuststadje, niet te groot en ook niet
te klein, een eigenaardige mengeling van het oude
en het nieuwe, van het Bantam van een eeuw ge
leden en het tienduizend mijl verre Nederland.
Langs de ronding van dc baai stonden nog altijd
de merkwaardige oude hutten op palen in het wa
ter; tussen deze laatsté waren de netten gespan
nen. waarin de vis door het getij werd gedreven.
Ongeveer halverwege de baai stak een kromme
dam een heel eind het water in' en bood beschut
ting aan een aantal scheepjes, vissersvaartuigen
en vlerkprauwen, die te groot waren om tot achter
de paalwoningen te worden gesleept. Achter deze
paalwoningen stonden een paar onregelmatige rijen
houten hutten met strooien daken, zoals men die
ook in de dorpen in het binnenland aantrof. Daar
achter lag dan de eigenlijke zaken- en winkelwijk
van het plaatsje, waarachter, de Nederlandse wijk
volgde, waarvan de huizen gebouwd waren tot in
het brede dal. dat zich het land in uitstrekte. Het
was inderdaad een typisch Nederlandse woonwijk,
al ontbraken hier de brede, rechte lanen, zoals
Batavia en Medan die kenden, en al stonden de
aardige kleine bungalows hier onregelmatiger door
elkaar, alle omgeven door een keurig onderhouden
tuintje, met het grotere huis, waarin de Nederland
se bestuursambtenaar had gezeteld, min of meer
in het middelpunt.
Het was naar deze buurt, dat Telak zijn beide
metgezellen bracht nadat zij door de donkere straat
jes van de binnenstad waren gerend, zonder pogin
gen te doen om zich te verbergen. Want de tijd
daarvoor lag nu achter hen. Slechts weinigen za
gen hen, want er waren niet veel mensen in de
door de regen schoongespoelde straten. Eerst dacht
Nicolson, dat de Japanners misschien een avond
klok hadden afgekondigd, maar weldra ontdekte hij
dat dit toch niet zo was, want hier:en daar bleek er
toch nog een winkel open te zijn waarvan de eige
naar in de deur zwijgend naar de weinige voorbij
gangers stond te kijken.
Toen zij ongeveer een halve mijl van het strand
waren, gaf Telak de beide anderen een teken,
waarna zij in het beschuttende donker van een hoge
heg een veilige dekking zochten. De verharde weg,
waarop zij nu stonden, liep wat verderop uit op
een poort in een hoge muur, die werd verlicht door
een paar elektrische lantaarns. Voor de poort ston
den twee mannen met hun schouders tegen de in
een bocht lopende muren aangeleund te roken en
te praten. Aangezien de lampen een helder licht
verspreidden, kon men zelfs op deze afstand dui
delijk de grijsgroene uniformen en de typische pet
ten van het Japanse leger onderscheiden. Achter
de poort zag men een op korte, regelmatige afstan
den door lantaarns verlichte oprijlaan naar de top
van de lage heuvel lopeh, waarop hét grote huis
met zijn witgekalkte muren stond, Door de poort
heen wa.s daar echter niet veel meer van te zien
dan de stoep met grote witte pilarén en aan een
kant daarvan twee helder verlichte uitgebouwde ra-
Wordt vervolgd)
reductie té geven op het bouwvolume".
Deze woorden sprak de directeur-
generaal van het onderwijs, mr. J. P,
M. Broekman vrijdagmiddag bij de
opening van de Nassau-h.b.s. te
Breda, uitgaande van de Vereniging
voor Christelijk Middelbaar en Hoger
Onderwijs voor West-Brabant.
Dr. Broekman zei verder, dat de aan
vragen om rijksgoedkeuring voor
schoolgebouwen op 1 augustus 1959
ongeveer 118 miljoen gulden beliepen.
Door de moeilijke situatie op de bouw
markt kunnen deze plannen echter he
laas niet alle uitgevoerd worden. De
produktie in de sector scholenbouw
bedroeg over het eerste kwartaal
1959 ongeveer 56 miljoen guldei
over het tweede 62 miljoen gulden. Na
de oorlog werd dit cijfer nog niet be
reikt, waaruit dus duidelijk blijkt, dat
er op dit gebied dit jaar met voortva
rendheid gewerkt is.
De directeur-generaal complimenteerde
het bestuur namens de minister van
onderwijs, kunsten en wetenschappen
en de staatssecretaris met het bezit
van deze mooie school, die hij daarna
voor geopend verklaarde en de wens
uitsprak, dat Gods onmisbare zegen
op de arbeid, in de school verricht, zal
mogen rusten.
De plechtigheid in de met veel bloemen
versierde aula van hel gebouw aa
Paul Krugerlaan te Breda was
gonnen met een van dankbaarheid ge
tuigend welkomstwoord dóór de voor
zitter van het schoolbestuur, dr. J. H.
Kars, en een toespraak van de archi
tect, de heer Corns. Elfers uit Rotter
dam. die de verschillende fasen van
het tot standkomen van de school re
leveerde en die zijn dank uitsprak aan
allen, die hebben medegewerkt aan de
bouw. Namens hen bood hij aan het
bestuur een bedrag aan. waarvoor het
een nuttig geschenk, gedacht werd aan
televisietoestel of een glas-in-lood-raam,
kan kopen Na de wens uitgesproken
te hebben dat het prettig werken zal
zijn in dit nieuwe gebouw en het ge
dicht Vreugde moet uit de hemel
dalen, als vreugde in de nacht" te
hebben aangehaald, droeg de heer El
fers de school over aan het bestuur.
Dr. Kars aanvaardde het gebouw met
enkele waarderende woorden tot de
ontwerper van de school en dankte
aannemer en leveranciers voor wat
zij in zo'n korte tijd tot stand gebracht
hebben.
Vervolgens voerden velen nog het woord
onder wie de Bredase wethouder van
onderwijs", mr. K. A. M. Bastiaensen:
Wij zijn blij, dat we niet van ons stand
punt inzake noodgebouwen zijn afge
weken.
Van de gelegenheid de school te bezich
tigen werd door alle aanwezigen, waar
onder veel afgevaardigden van plaat
selijke kerken in West-Brabant en ver
tegenwoordigers van gemeentebestu
ren, een dankbaar gebruik gemaakt en
velen complimenteerden tijdens de
drukbezochte receptie het schoolbe
stuur met het ingebruiknemen van dit
mooie en moderne gebouw.
Er is een oud gezegde dat slaat op het Bijbellezen: „Le\
wat er staat, geloof wat er staat en je hebt ivat er staat!"
dit waar? Ligt de zaak van het geloof wel zo eenvoudi{
Abraham, geloofde God en toch lezen we van hemdat
stierf: „zonder de beloften verkregen te hebben, slechts
de verte hebben zij die gezien."
Soms voelen we ons één met Abraham. Er staan ook vt
ons zoveel beloften in de Bijbel, beloften van vrede, ovi
winning, blijdschap, kracht. En toch is het alsof deze belotfè
terugwijken als we ze willen grijpen. We zién ze, maar tl
de verte.
Nog altijd denken te velen dat een christen volmaakt raoj
zijn. Dat ze zich alleen wedergeboren mogen noemen aj
ieder laatste restje zonde uit hun leven weggedaan is.
Bijbel leert dat nergens. De Bijbel leert dat we uit genat
moeten leven, d.w.z. altijd weer Gods vergeving en Go
liefde nodig hebben, dat wij altijd weer moeten ontvangt
wat we niet verdienen.
God vraagt geen volmaaktheid, maar gehoorzaamheid. Et
christen is niet iemand die er is, maar die onderweg is. I
is niet iemand de het heeft, maar die het krijejt, iedere dt
weer, en iedere dag meer.
EEN BOODSCHAP NA TWINTIG JAREN
J^JEZE eerste septemberdagen roe
pen trieste herinneringen op aan
het uitbreken van de Tweede We
reldoorlog, thans twee decennia ge
leden.
Voor de voorzitter van de Duitse
bondsdag, Gerstenmaier, is deze her
innering aanleiding geworden om
in het belangrijke Duitse protestantse
maandblad „Kirche und Mann"
(„Kerk en man") de vinger te
leggen op de Duitse verantwoorde
lijkheid voor hetgeen is geschied.
De Duitse legers, aldus dr. Gers-
tenmaier, zijn de door Hitier gewilde
oorlog ingegaan zonder haat tegen
de Polen, Fransen, Engelsen, No
ren, Nederlanders, Grieken en ande
re volken. Maar we hebben ons door
moordenaars en brandstichters la
ten meeslepen en misbruiken. En
we hebben ze niet aan de kant gezel.
Hier ligt onze schuld.
Weliswaar, zo schrijft dr. Gersten
maier in deze hem sierende erken
ning, weliswaar kon de overgrote
meerderheid van het Duitse volk
zeggen: wij hebben niet geweten,
welk spel Hitier en zijn consorten
met ons speelden, maar'hadden niet
veel meer mensen het künnen we
ten indien zij werkelijk hadden
len weten?
Het Duitse volk, aldus dr. Gerste^
maier, is uit de oorlog gekomen a|
de getekende. Alleen wanneer we t
deze erkenning komen, heeft het z
om aan het begin van deze oorlo
terug te denken. Dan is het ei
wonder, dat we er nog zo vanaf g
komen zijn en dat het ons nog ve
gund is te leven zoals we doen. Hie
in onderkent dr. Gerstenmaier vó(
alles de genade van God, die o<
aan het Duitse volk nog nieuwe m
gelijkheden gaf.
Daarbij, vervolgt dr. Gerste?
maier, blijft de last van de verdeel
heid op Duitsland rusten. Wij zo
den niets winnen, wanneer wij va)
onze buurvolken zouden verwacht^
dat zij eenvoudig alles vcrgatei.
Voor vruchtbare verhoudingen is iej
anders nodig. Wij moeten bereid zij)
om, na zoveel bloed en tranen, tt
vrede en verzoening te komen mi
hen, die nog altijd veel tegen ons oj
het hart hebben.
Tot zover dr. Gestenmaier. Zijn wooj
den vormen een christelijke bood
schap, die tot ver over de grenzei
van Duitsland weerklank moge via
den.
GESPREKCENTRUM OOK
LUISTERCENTRUM
(~)NS Nederlandse volk is rijk aan
verscheidenheid in levensbe
schouwing. Wij zien geen reden,
daarover te treuren.
Wel menen wij, dat men oog en
oor dient te hebben voor gevaren die
deze situatie met zich brengt. Geva
ren namelijk van een zekere zelfin
genomenheid, van een zich terug
trekken op zich zelf, van een afge
slotenheid tegenover de mens. Geva
ren ook, dat men in zijn medemens
nog alleen de drager ziet van een le
vensbeschouwing die niet de eigene
is, hetgeen tot gevolg kan hebben dat
men in de medemens juist aan de
medemens en aan het medemenselij
ke voorbijziet. In feite is dat een hard
bedrijf, een meedogenloze houding,
en als zodanig in de meest eigenlijke
zin van het woord on-menselijk.
Gelukkig echter behoeft het heb
ben van een levensovertuiging aller
minst te betekenen, dat men zich van
zijn medemens afwendt. Integendeel,
wie de levensovertuiging erkent als
een waardevol goed, dat alleen maar
tot dankbaarheid stemmen moet, zal
de ontmoeting en het gesprek met de
medemens zoeken, zal mede-deelzaam
willen zijn en met de medemens com
municatie willen beoefenen.
Doet men dit, dan zal men tevens
ervaren, van hoe grote betekenis de
ontmoeting met de ander zijn kan,
al ware het slechts tot het uitbannen
bij hem en wellicht ook bij zichzelf
van onhoudbare vooroordelen, en
van denkbeelden, die men zich van
elkaar gevormd heeft, doch die met
terdaad niets dan karikaturen blij
ken te zijn.
Begrijpelijk en tevens verblijdend
is het, dat juist in een land als hé
onze, met zijn grote verschcidenheil
aan levensbeschouwing, de behoeft
aan de ontmoeting en aan het gespró
is aangevoeld als een noodzakelijk
aanvulling, wil men: als een nood
zakelijke correctie.
Het is op het bevorderen van dij
ontmoeting en van dat gesprek, d^
een organisatie als het Nederland
Gesprekcentrum zich nu gedurend)
tien jaren heeft toegelegd, en zull^
tot duidelijke voldoening van alle!
die daaraan tot dusver hebben de^
gehad.
Het Gesprekcentrum heeft gééj
heil gezocht in het verdoezelen vaj
tegenstellingen, het heeft wèl de dra
gers van uiteenlopende levensbe
schouwingen bij elkaar en in weder
zijds contact gebracht. Het heeft he|
daarbij ook gebracht tot een luistere
naar elkaar, en zou het niet zó zijij
dat ook het luisteren naar elkaar cej
vorm van communicatie is, en boven'
dien niet de minst belangrijke en we
zenlijke?
Op goede jaren mag het Gesprek
centrum terugzien. Wij hopen en ver)
trouwen, dat het bovendien goede jai
ren tegemoet gaat met een belang
stellende steun ook in het onver
mijdelijke financiële vlak vaj
steeds meerderen. Dat zou dan teven)
het bewijs zijn, dat onder ons gevon
den wordt wat bij onze rijke verschei
denheid aan levensbeschouwing al)
aanvulling wenselijk is, te weten dl
bereidheid om, zonder verdoczelinj
van eigen overtuiging, open te slaaj
voor de medemens, die juist als men
op die bereidheid tot openheid recH
heeft.
ONGEWISHEID IN HET NOORDEN
JN HET NOORDEN van ons land
verkeert men in ongerustheid.
Men is er in het ongewisse over de
voornemens tot inpoldering van de
Lauwerszee. Het plan daartoe was
gereed, maar het is. in het Noorden
gaan verluiden, dat de regering de
uitvoering om financiële redenen wil
opschorten. Oók bij het dezer dagen
door de minister-president aan het
Noorden gebrachte bezoek heeft men
geen bevredigend uitsluitsel kunnen
krijgen.
Wij begrijpen deze ongerustheid. Er
is een veelheid van redenen om tot
afsluiting van deze diepe zeearm tus
sen Friesland en Groningen over te
gaan.
Het voornaamste motief is de veilig
heid. Achteraf is men zich terdege
bewust geworden, dat, indien bij de
ontstellende watersnood van 1953 de
windrichting nog iets ongunstiger
ware geweest, ook de Lauwerszee tot
een invalspoort voor de krachten van
het water zou zijn geworden. De dij
ken immers zijn onbetrouwbaar. In
tussen echter heeft dezelfde waters
nood van 1953 tot gevolg gehad, dat
de aandacht van degenen van wie
men aandacht verwachten mocht ge
heel en al naar Westelijk, nader naar
Zuidwestelijk, Nederland verplaatst
schijnt.
De veiligheid is het beslissende mo
tief, maar er zijn andere die er zicï
bij voegen. Afdamming zal een be
langrijke winst aan land opIevereJ
en bovendien van betekenis zijn vooj
de waterhuishouding.
Het zijn respectabele overwegingen
op zichzelf reeds sterk genoeg, maai
nog te krachtiger aansprekend, ni
men in de noordelijke gewesten we
eens het gevoel heeft, toch wel zeel
aan de rand te zitten. Men heeft cl
generlei behoefte aan, dat, in well
opzicht ook, deze gewesten iets zou
den krijgen van achtergebleven ge
bieden, hoezeer deze althans op we
reldniveau belangstelling gaan ge
nieten.
De Friezen komen thans in het ge
weer, en zij mogen rekenen op de
sympathie der Groningers. Wij hel
pen hen wensen, dat hun beducht
heid misplaatst zal blijken. Wij zijn
voor inperking van staatswerkzaam-
heden, waar deze werkzaamheden
het karakter van overtolligheid en
van taakoverschrijding vertonen.
Aan de andere kant zijn we ervóór,
dat de staat doet wat hij behoort te
doen, en zich niet aan verantwoor
lelijkheden onttrekt.
Mogen de rijksbegrotingen straks
ook ten aanzien van de Lauwerszee
de ongerustheid niet tot zekerheid
maken, doch haar veeleer wegnemen.
