J. H. SCHAPER
De
man op hei tweede plan
Radio-toekomst: meer goede
muziek en actualiteiten
Vrij
-
„De ergste vergissing van Troelstra is niet geweest, dat hij zich in het tijd
stip der mogelijkheid vergiste. Ergere zijn deze: le. dat hij meende, een revolu
tie te kunnen maken, nog wel door deze in het openhaar te dekreteren, alleen
op grond van hetgeen er in enkele aangrenzende landen was geschied, en dat in
een land, waar pas het algemeen kiesrecht is ingevoerd en toegepast, en 2e. dat
hij dit deed op eigen gezag, zonder zich om om de organisatorische waarschuwin
gen en besluiten te bekommeren."
J. H. SCHAPER.
„Wie na ons komen, zullen het best over dit alles kunnen oordelen.
Zij mogen in ieder geval aannemen, dat wij allen in de moeilijke strijd
die achter ons ligt onze krachten naar beste weten hebben gegeven, ai
hebben wij menigmaal gefaald."
J. H. SCHAPER
Tantoe Delft
Indien we ooit anderhalf uur lang
hebben zitten verlangen naar kleu
rentelevisie, dan wel gisteravond
toen de NTS de Taptoe Delft uit-
Alle lof voor de moeite, die de
NTS er voor over heeft gehad, ons
deze nationale manifestatie op het
beeldscherm te toveren, maar echt
genoegen hebben we er nauwelijks
beleefd.
Immers maken de kleurrijkheid
onder het sfeervolle licht van flam
bouwen en het massale bewegen de
grootste charme van dit militaire
muziekfestijn uit en juist die moest
de televisiekijker missen.
We kregen niet meer dan een heel
Nog sterker dan verleden jaar leeft bij de omroeporganisaties het pro
bescheiden indruk van het fraaie bleem van de concurrentie tussen radio en televisie. Als vanouds maakt de
schouwspel, want de totaal-over- KRO zich de meeste zorgen en staat de VARA er het nuchterst tegenover.
zichten bestonden slechts uit wrie- Toch hield de VARA eertijds vast aan het principe, dat de radio-pro-
melende vlekken in teveel duister gramma's volkomen onafhankelijk van de televisieuitzendingen moeten
en de details lieten het imponerende zijn, ook deze omroepvereniging erkent nu meer, dat er toch een zekere
aehee' natuurlijk niet tot zijn recht coördinatie moet wezen zodat er via beide media niet gelijkwaardige pro-
komen. gramma's op het zelfde uur moeten zijn.
In feite is zulk een taptoe geen Wat bij allen wel duidelijk is: de radio blijft voorlopig meester van de
televisiekost, maar goed, we hebben daguren en zijn grootste kracht zal in de toekomst liggen in actualiteiten
er toch een hapje van meegeproefd en muziekprogramma's.
aan het toestel en in elk geval ge- Nemen we de cijfers van Amerika publiek, maar ook het omgekeerde is
noten van de kostelijke muziek. als voorbeeid, dan zien we. dat daar waar en het is daarom niet onmoge-
Ook de Belgen keken een uurtje jn de avonduren, tussen 6 en 12 uur. lijk dat de televisie in de toekomst
mee en zij zullen, net als de kijkers in de helft van de gezinnen naar de haar programma's meer en meer zal
i?i Nederland, bij de helaas gebrek- televisie wordt gekeken en dat slechts gaan richten op ,,het grote publiek",
kige weergave (dat kon nu eenmaal ruim 6 pet. naar de radio luistert. Dit terwijl de radio meer programma^
niet anders zijn!) hebben gewenst Z1in uiteraard gemiddelden,
tussen de duizenden toeschouwers i jj j
Delft te zitten.
Op vrijdag 31 augustus 1934 stierf te Voorburg Johannes Hendrik
Schaper, de vice-voorzitter van de Tweede Kamer. Maar niet als
zodanig zal hij in de geschiedenis des lands voortleven! Dat hij sinds
1929 het vice-voorzitterschap in ons parlement bekleedde, was slechts
een vrucht van wat hij zelf noemde „een halve eeuw van strijd". Een
halve eeuw was hij één der leiders van de Nederlandse socialisten
en al is hij binnen nationaal kader man van het tweede plan geble
ven, geen Multatuli, geen Domela Nieuwenhuis, geen Troelstra, als
man van het tweede plan is hij alle aandacht waard, want eerst door
kennis van de mensen op het tweede plan krijgen wij werkelijk
zicht op het toneel waarop zich het leven voortbeweegt van diegenen
die als eersterangs figuren onze voortdurende aandacht hebben.
BETEKENIS
De betekenis van Schaper ligt hoofd-
zaïcenjK op vier geoieden: 1. in zijn
anu-extremistische invloed binnen de
aauvankelijK revoiuuonaire arbeiders
beweging; 2. in zijn doorlopende kri-
tiex en coriecue jegens de partijlei
der mr. P. J. Troelstra; 3. in zijn aan-
aacht voor het geregelde werk in de
Twegde Kamer; 4. in het feit dat hij
scnat van mémoires (675 pa
naliet, die onmisbaar zijn vooi
Kelijk een inzicht wil antwoord,
tijd kapitaal bedrag), dit geld weg
schonk aan de propaganda van de ar
beidersbeweging (I, 149).
Schaper heeft ons in zijn mémoires
zijn diensttijd uitvoerig beschreven,
hoe hij in het leger verboden socialis
tische geschriften verspreidde, met al
le gevolgen vandien: arrest als het uit
kwam. Typerend is een mededeling
van Schaper over dit alles, toen een lui-
he™ vr°«8 welke vergoeding
™\vrgren:eVe»ei"=e-Ck^r»teo Sch?"-« 5 D:A p
generatie van Kuyper, Lohman,
Schaepman, Troelstra en Schaper voor
het tegenwoordige jongerengeslacht,
dat van hen de offerbereidheid kan Ie
ren, gegrond op de drang naar een
onafhankelijke overtuiging!
In zijn jeugd dweepte Schaper met
de afvallige profeet Domela Nieuwen
huis 1919)die i,i Multam, het
revolutiezaad in Nederland strooide, en
door duizenden even hartstochtelijk ge
volgd werd als door tienduizenden ver
worpen. Schaper ging als zovelen de
weg van het politieke ultraisme, tot
dat hij, in beter contact met de wer
kelijkheid gekomen, een eerbiedig vaar
wel toezei aan de grote revolutionaire
heilsprofeet. en te zamen met A. H.
Gerhard, F. van der Goes, H. van Kol.
W. H. Vliegen en P. J. Troelstra in
1894 de Sociaal Democratische Arbei
ders Partij oprichtte.
Zijn vaarwel aan Domela Nieuwen
huis betekende een levenslang samen
gaan met Troelstra, maar zijn jeugd
had hem reeds enige politieke lessen
geleerd: het zou een samengaan, geen
omhelzing meer betekenen. Sedert 1894
een ieder die
krijgen in de stromingen die
aeaen binnen de arbeidersbeweging,
want ook hier geldt dat alleen hij de
ze oeweging kan verstaan, die zich
rekenschap geeft van de interne con
flicten Dinnen deze beweging!
Vergeten wij niet dat iedere partij
aangegrepen
L als verschijn
zij
in-
of
had geen be
iets dergelijks uit
beginsel kan doen. Ik gaf hem geen
>ord, maar zag hem minachtend
•aan; dat mocht!" (I. 53).
Uit beginselhet is, of wij een
ouderwetse Groeniaan in plaats van
een socialist aan het woord horen, al
thans in ónze oren!
Misschien is het goed daatnaast te
plaatsen een uitspraak van een ma-
-bataljonskommandant, die Schaper
ook naast Troelstra, eigen koers te be
waren. en juist hierin schuilt zijn na
tionale betekenis, en hii verdient om
deze reden de erkentelijkheid der Na
tie, om al het kwaad dat hij binnen
de oude S.D.A.P. en dus binnen ons
Vaderland heeft tegengegaan!
TROELSTRA EN SCHAPER
eens bjj zich riep om,hem over zijn Het extremisme, het zien van slechts
verboden pamflettenvèrspreiding te on- één zijde van een zeer ingewikkelde
derhouden: ..Hoor eens, ik heb respekt zaak. is een fase die in iedere bewe-
medespeler is, ontneemt ten sli
gezicht op de ievende werkelijkheid.
Anti-extremistisch socialistisch eman-
cipator, waar nodig opposant binnen
de partij tegen de persoonlijke leiding
van i'rueisu a, getrouw medewerker
aan de arbeid van de Tweede Kamer,
waarvan hij in 1929 vice-president
werd, mémoiresschrijver van formaat
ziedaar de blijvende historische be
tekenis van deze als arbeider tot na
tionaal politicus omhoog gekomen so
cialist, die dezer dagen voor vijfen
twintig jaar ons Nederlandse politieke
leven ontviel.
ONTWIKKELING
Schaper miste de kunstenaarsziel
van iViultatuli, de profetenmantel van
Domela Nieuwenhuis, de academische vollol,c 1U,
vorming van Troelstra, de rcgentenstijl beweging
van Wibaut, de bourgeoisiestijl van
Drees. maar juist daardoor kon hij als
autodidact een geheel eigen plaats in
nemen in de krmg waarin hij optrad.
Wat bij hem. ook nu nog. opvalt is
zijn eerlijkheid, zijn onbewimpeldheid.
In de Inleiding van zijn mémoires
schreef hij de woorden, die ook in die
dagen (1933) van zedelijke moed bin
nen eigen kring getuigden:
ganda hier niet toelaten. Ik ben soldaat,
ik gehoorzaam de boven mij gestelde
machten. Als jouw partij de meerder
heid krijgt in het land of in de rege
ring, dan ben ik jullie dienaar. Maar
tot zolang moet ik de thans gestelde
macht dienen, en als je weer van die
formaat dingen doet, moet ik je straffen, an
ders straffen ze mij. Ik zou je dus ra
den: bewaar dat voor je burgerleven,
daar is dat veel beter dan hier. je bent
dan vrijer." (I. 61)
Beide uitspraken
•vraag hoe het mogelijk was dat" het
socialisme via de doorbraak in Neder
land kon overwinnen: door de onbaat
zuchtigheid der allerbeste sociabsten en
door de mentaliteit vaji de majoor!
Het waren de dagen van het einde
der negentiende eeuw. waarin zowel
aanslagen en misdaden als het verhe-
venste idealisme in de oude arbeiders-
•ngingen. Wie de licde-
de oude socialisten naleest,
vindt beide trekken er in terue. Daar
is de aanvang van het vers ,,Aan de
Vrijheid":
„Wat thans armoede be
tekent, scheen vroeger welstand
Zelfs de gemiddelde werkloze met
zijn karige „steun" heeft het in
absolute zin beter dan de harde,
geregelde werker van vroeger...
In die verhoogde welvaart heb
ook ik, en zelfs méér dan de ge
wone arbeider, gedeeld. Ik zeg het moires
onbewimpeld, zeker tot vreugde ™®°sch
wan vele onzer belagersVoor
afgunst van „minder bedeelden"
jegens mij bestaat m.i. echter geen
reden. Want als ik de welstand i<
mijner vroegere schoolmakkers,
Vrijheid, u mijn leven,
Vrijheid u mijn hart,
U mijn doel en streven,
In genot en smart,
'k Zal met ziel en zinn
Heel mijn leven lang,
Vrijheid, u beminnen,
Wijden u mijn zang.
ging als jeugdverschijnsel moet
wonnen worden, op straffe dat de be
weging er aan ten onder gaat.
Toch heeft het extremisme historisch
zijn betekenis: het spreekt veelal open
uit wat duizenden in de beweging ver
borgen denken! Altijd zullen de tegen
standers van het extremisme- binnen de
beweging de extremisten verwijten dat
ze onwerkelijk tegenover de werkelijk
heid staan daartegenover zullen de
extremisten soms te goeder trouw aan
hun binnenskamerse tegenstanders ver-
wijten dat ze met duidelijk en conse-
1, S.t hit 'uent d"rven zii"!
Dit proces binnen de arbeidersbewe
ging. de strijd tegen het revolutionair
extremisme, officieel in zekere mate
afgezworen toen de S.D.A.P. werd op
gericht, die de parlementaire strijd als
middel wilde hanteren, voltrok zich
niet snel. scheen bij tijden gestaakt,
in 1903, in 1918 en 1933.
Is het te verwonderen? Een verkla
ring om iets af te zweren vindt meest
al plaats midden in het hartsproces
om zulk extremisme vaarwel te zeg
gen, en meestal vormt zulk een besluit
om de extreme koers van de beweging
vaarwel te zeggen zélf een gebeurtenis
in het proces van de strijd tegen het
extremisme, en is er nog allerminst de anti-revolutionaire arbeid
S.D A.P. lijnrecht tegenover Oudegeest,
Schaper, Alberda en Vliegen.
Voor ons is hier het belangrijkste
feit thans, dat Troelstra éigen troepen
niet heeft meegekregen, en dat hij
binnenskamers zijn medeleiders recht de ,,toon'
tegenover zich vond.
Er geschiedde wat zo vaak pleegt te
gebeuren: een binnenskamerse tegen-
"er, Schaper, moest de s
de buitenstaanders dekken
Troelstra, overweldigd door emoties,
niet in de Tweede Kamer kon verschij-
res, als hij over een eventueel minis
terschap van zich zelf in 1913 opmerkt:
„Overigens heb ik in die dagen vol
strekt nie.t geloofd, dat lk ministriabel
Ik had het daarvoor aangaande
oon" in het parlement al te bont
•emaakt." Met een beroep op de jonge
"uyper en diens extremistische oppo-
de eerste jaargangen
uitspraak tekent opnieuw zijn door
door gouvernementele ontwikkeling.
Dat hij de moed heeft gehad het al-
Schapers kracht lag toen hij sprak lermoeilijkste dilemma van de S D A P.
T' zeide. Hij revolutionair-gouvernementeel binnen
deze partij uit te strijden, typeert de
eindgebeurtenis
Van jongsafaan had Schaper zich ver
zet tegen doldrieste streken en brutaal
Het klinkt als een hymne, als een
gezang! Daaraan heeft ook de jonge
Schaper zijn hart opgehaald, die i
jeugd het oude kerkgeloof had afg'e- aile
.maar desondanks in zijn me- Hprmo
(I, 97) schreef: „Diep in menig
zit bovendien een gevoel van
fhankelijkheid van een zorgend en be
schermend Schepper. Doch hoe dan
ook: in uren van leed en zorgen, van
twijfel en teleurstelling, vooral in een
leven van strijd in die-nst van de ar
beidersklasse zoo talrijk, moest ik dik-
hij hierover schrijft in zijn mémoires
over de tijd dat hij nog op een socia
listische jongelingsveremging was: ,,De
Jongelingsvereniging had intussen wel-
neiging tot rare kuren. Eens had
le mogelijke moeite om ue verga
dering dezer jonge staatsburgers te
weerhouden, koning Willem III *ot een
openbaar debat uit te nodigen! De mo
tivering was zeer eenvoudig: Neemt hij
het aan, dan hebben wij een interes
sante avona en. wordt hij afgedekt;
zo niet, dan levert de weigering stof
tot propaganda wegens zijn gebleken der S.D.A.Ï
lafheid
de Kamer in wat hij
spaarde Troelstra en bedaarde zijn te
genstanders, die, niet bereid Schapers
anti-revolutionaire arbeid binnen dc
S.D.A.P. te erkennen, het hem in die
uren heel moeilijk hebben gemaakt.
Troelstra en Schaper hebben in hun
mémoires van dit alles breeduit ver
slag gedaan, ook van wat zich achter sprak hij
de schermen en binnenskamers heeft
voorgedaan. Het is zeker niet het boei
endste onderdeel van beider mémoi
res. Troelstra put zich uit in excuses,
cn Schaper bijt voor het laatst van
zich af jegens Troelstra. Maar de ge- beschouw ik als
gevens die beiden bieden zijn van
groot belang, en kunnen tot de kern-
feiten van Nederlands nieuwste ge-
mijn jeugd in de kerk gezon-
O, mijn ziel, wat buigt ge u neder,
Waartoe zijt ge in mij ontrust?
Voed het oud vertrouwen
weder
Ook Schaper dichtte en publiceerde
zijn liederen. Ze zijn meestal weinig
nders van belang dan om zijn ziels-
te leren kennen, soms grof
en vulgair, maar altijd zuiver, een jon
geman op weg naar de idealen
vrienden en metgezellen naga, dan wijls
zie ik dat meer dan één mij in
dit opzicht in de persoonlijke wed
strijd om het bestaan, dus buiten
de arbeidersbeweging, heeft voorbij
gestreefd. Grote kooplieden, flinke
ondernemers zijn of waren er
onder, die wellicht met minder
inspanning dan ik een meer dan
bescheiden positie hebben ver-
cverd. Da, had ,k vellicht ook ge SS tTi™
kundZelfs uit de vroegere -
arbeidersbeweging hebben velen
zich opgewerkt tot welgedane
ondernemers of renteniers, in de
leiding hunner organisatie getrok
ken, omdat zij geschoold waren in
de organisatie der werknemers
(pag. S).
Hier ontbreekt iedere rancune!
Wie zo voor het aangezicht van
voor- en tegenstanders de waarheid
van zijn leven durft bloot stellen, ont
neemt zijn tegenstanders bijvoorbaat
de wapenen, en trekt de aandacht van
diegenen die bij het verzwijgen van
deze waarheden zich met wantrouwen
zouden kunnen alkeren.
Wat opvalt bij het lezen van de mé
moires „Een halve eeuw van strijd"
is Schapers milde beoordeling van
mensen en hun situaties, gegrond op
een ordentelijkheid van karakter (we
hadden bijna geschreven fatsoen), zo
als men een vijftig jaar geleden bij
vele oude socialisten niet verwachtte en
ook niet kon ontdekken! Achteraf mo
gen wij echter zeggen: welk een geluk
dat naturen als Schaper de leiding kre
gen in de oude S.D A P want wij
hebben er op nationaal vlak bdanr
bij, dat alle volksgroepen dom- de bes
ten van hoofd en hart geleid worden
In alles was hij de nuchtere Gron:"
ger, de door en door idealistische stri
der die. toen hij eens als huisschild
een fooi van 10 kreeg (een voor die
schiedenis gerekend worden.
Wellicht nog het meest van belang
de nasleep op de partijcongressen
Dat Troelstra, ondanks
vergissing, ook tegen eigen
herinneren het psalm- sl°tle verworpen, ofschoon ik mij eerst wachting in, gehandhaafd werd als lei-
malistisch humanisme, ook als Troelstra.
kwaad moest
tische redenering te overw
dat tegen zoiets haast met
valt, behalve dat het onzii
kwam in andere vorm la
meer voor, op kongressen der sociaal-
demokratic" <1, o9,
Aan deze zin voor correctheid en
nuchterheid, deze afwijzing van alle
mogelijke uitspraken en daden die
het eigenlijke ideaal van de arbeiders
beweging geen stap dichterbij brachten,
paarden zich Schapers bezwaren tegen
persoonlijk leiderschap van
der der arbeidersbeweging, is echter
ien om- terecht. De fouten die hij als leider
redeneren maakte, door in critieke ogenblikken
ras. Zoiets alleenheerser te willen zijn en even
weieens later met ziekteverlof te gaan als de za
ken misliepen, kunnen zijn ontzaggelij-1
ke betekenis voor deze beweging niet
grootheid van zijn karakter, ook tegen
over zijn naaste geestverwanten en te
genover Troelstra, die hij waar hij kon
gesteund heeft!
Toen Schaper in 1924 vijfentwintig
zitting in de Tweede Kamer had.
een interview; „Ze hebben
ergens van mij geschreven, dat mijn
werkkring mij lief is. Die qualificatie
is te pathetisch en te sterk. Een vrouw
heeft men lief, of een mooie land-
treek. Maar mijn Kamerlidmaatschap
een levenswerk; als
taak om land en volk, in het bij
zonder de arbeidersklasse, te dienen;
om zoveel als in mijn vermogen is,
en volgens mijn inzicht kwaad te ke
ren." Ook uit deze woorden proeft
men de nuchtere Groninger!
Dat deze oude socialist, de eerste
arbeider die lid van de Tweede Ka
mer werd, gestorven is als vice-pre
sident in ons parlement, bewijst dat
zijn verdiens'
veau gew
REGERINGSGETROUW
hij dicht:
Volg uw overtuiging,
S'rijd daarvoor als man,
Weet er voor te lijden,
Zo 't niet anders kan.
Ding niet naar de gunsten
Van de grote hoop,
Bied uw vrije mening
Nergens voor te koop.
Waak voor uw karakter,
Sta desnoods alleen,
Laat, wat gij voor waar houdt,
Nooit met voeten treên.
Als ge van dat voetstuk
Naar beneden ziet,
Treffen u de spatten
Uit de laagte niet.
Men behoeft niet veel te weten van
le persoonlijkheid van de jonge Schaep
man en de jonge Kuyper om direct te
doorzien dat beide christelijke voor
mannen in hun vormingsjaren zich een
'.elfde ideaal stelden als hier in dit
lied van de vierentwintigjarige Schaper
kt "ordl. "n dal ni'sl h:-rin de
eminente betekenis gelegen is van de
Het is merkwaardig hoezeer hier
Schapers strijd doet denken aan de be
zwaren van diegenen die protesteerden
tegen de te persoonlijke leiding van
Abraham Kuyper in kerk en partij, en
nog merkwaardiger is dat diverse so
ciaal-democraten Troelstra ook her
haaldelijk wezen op het gevaarlijke
voorbeeld van dr. Kuyper, hem toevoe
gende: Zó niét!
Dat Troelstra hier evenzeer te goe
der trouw was als dr. Kuyper, staat
vast, maar dat heeft het probleem
voor de tijdgenoten en de beoordeling
door het nageslacht slechts des te moei
lijker gemaakt!
Anders dan Kuyper verloor daarbij
Troelstra in critieke momenten menig
maal het hoofd, en dat heeft veroor
zaakt dat figuren -als Schaper en Vlie
gen nog minder bereid waren te leven
bij de gratie wn het allten-beslissings-
recht van de „van God gegeven Lei
der" om Kuyperiaans te spreken, ge
lijk Schaper opmerkt (I, 199).
De grote crisis inzake al deze dingen
is gekomen in 1918, wanneer Troelstra
de revolutie uitroept, die anderen nog
slechts als een procesmatig zich vol
trekkend symbool accepteerden.
In die dagen van nationale spanning,
lie nog nooit afdoende b> hi even zijn,
stonden Troelstra en Heykoop in de
Overzien wij ten slotte het leven van
Schaper na vijfentwintij jaar, dan valt
voor ons zijn beginsel in génen dele
te aanvaarden cn moet de on-christe-
lijke strijd van zijn partij door ons be
treurd worden. Maar gegéven deze
strijd kunnen wij spreken van een ge
zegende invloed: Schaper leerde zijn
partij tc zijn wat hij zelf in diepste
innerlijk was: regeringsgetrouw!
Aan het einde van zijn mémoires
schreef hij enkele typerende, voor die
dagen moedige opmerkingen, die ken
merkend zijn voor zijn anti-revolutio
naire en gouvernementele visie: „Als
de S.D.A.P. zich van smakeloosheden
cn onwaardige daden maar onthoudt.
Smakeloosheden, zoals, om iets te noe
men, dc 8ste november 1932, bij de
mooie demonstratie tegen de werke
loosheid, werden ten toon gespreid door
die spreekkoorgroep, die brulde:
„Onlogisch, onwaar en onwaarachh
in alle opzichten, hoe men oo<
over de hoogte der uitkering, n
vervreemdt velen van ons" <11 42
Gouvernementeel. bijna té gujv
-.1- gjgp- 0p paglt.
e invoer van
boter en groenten
in Frankrijk
De Franse regering heeft bekend
gemaakt dat importeurs invoerver
gunningen kunnen aanvragen voor bo
ter uit alle landen van de zone van de
converteerbare frank of uit Oost-Eu
ropa. Dit betekent dat uit vrijwel alle
landen ter wereld boter mag worden
ingevoerd. De invoer moet uiterlijk
31 januari zijn voltooid.
De regering verwacht echter niet,
dat er in de Europese landen veel bo
ter beschikbaar zal zijn, als gevolg
van de alom heersende droogte. Dit
is de reden waarom de invoer uit
praktisch alle landen mogelijk wordt
gemaakt.
Teneinde de stabiliteit van het bin
nenlandse prijspeil te handhaven en
de kosten van levensonderhoud te ver
lichten, heeft de Franse regering ook
besloten over te gaan tot de invoer
•/an groenten, het vaststellen van de
'kleinhandelsprijzen voor levensmid-
'elen, en voorts te trachten vrij
willige prijsverlagingen" te verkrij
gen voor parfumerieën en landbouw
werktuigen.
hoger gehalte kan brengen. Dit
het oog moet worden gehouden dat de wordt dan een speciale taak voor de
Amerikaan 's avonds zeer veel bui- radio".
tenshuis is en dus lang zo huiselijk Dat de KRO met deze overwegingen
nipt als het Nederlandse volk. niet alleen staat, zult u kunnen mer
ken in de samenstelling van de a.s.
In elk geval tonen deze cijfers wel winterprogramma's, waarover we u in
aan, dat het televisiekijken, zelfs in de loop van de maand september meer
een land waar de gehele dag uitzen- zullen kunnen vertellen,
dingen zijn, verre uitgaat boven het Binnen enkele weken gaan de om-
radioluisteron. roeporganisaties haar jaarlijkse pers
conferenties beleggen en daar mede-
Niettemin houden de radioprogram- delingen doen over hetgeen radio en
ma's stand en we hebben in voorgaan- televisie in de komende wintermaan-
de beschouwingen over dit onderwerp den zullen bieden. De wbiterprogram-
al gezien, waardoor: er wordt geluis- ma's beginnen omstreeks de eerste ok-
terd naar speciale uitzendingen (school- tober.
radio, uitzendingen voor bepaalde be
volkingsgroepen als plattelanders, be
jaarden, huisvrouwen, kinderen, zie
ken), en men neemt het radiotoestel
mee naar buiten en op reis, heeft het
in de auto enz.
TIPS
Wat 1
uit het buitenland
1 de toekomst van de radio Voor wie ?aat °P de avond nog wat
land betreft, deze zal onge
twijfeld minder rooskleurig worden,
wanneer de televisie meer terrein
wint, ook dag-uitzendingen gaat ge
ven en.... keuze uit meer program
ma's laat.
goede muziek wil horen speelt het
Keuls Omroepsymfonie-orkest om
10.10 uur onder leiding van Franz-
Paul Decker het pianoconcert in F
van Haydn, met als solist Heinz
Schröter. U kunt het horen in het
Duitse programma op 309 m of 971
In het KRO-jaarverslag wordt hier
van het volgende gezegd: het is niet ft Van het Edinburgh Fesüval zendt de
onmogelijk dat de radio, ook geduren- BBC op 464 m om 8 uur een piano-
de televisie-uren in de avond, in staat recital door Wilhelm Kempff uit. Hij
zal zijn te wedijveren met dit nieuwe speelt composities van Bach, Beet-
medium. Wij denken hierbij aan con- hoven, Brahms en zichzelf,
certen. Het kan wel eens belangwek
kend zijn de dirigent
de
vraag of dit zien in het algemeen zo
belangwekkend is dat men er blijvend
de enorme kosten voor zou moeten uit
trekken. Waarschijnlijker is, dat de
radio het aangewezen medium zal blij
ven voor het grote muziekprogramma.
Tot de sterke kanten van de radio
behoort ook de nieuwsvoorziening.
De betrekkelijk eenvoudige systemen
voor opnamen en geluidsoverbren
ging zullen de radio wat snelheid en
reactie betreft altijd in een voordeli
ge positie plaatseh ten opzichte van
de televisie (hierbij gaat het uiter
aard niet om directe uitzendingen!),
Wel kan de televisie: even-, snel-be.
richten opvangen als de radio.
de uitvoeren- Brussel Vlaams geeft tussen 8 en 10
a- uur eerst operettemuziek en daarna
(9 uur) een platenprogramma met
romantische klassieke composities,
o.m. van Beethoven en Tsjaikowski.
Op golflengte 324 m.
Programma voor morgen
V d
VPRO: 11.45 Ber uit 'de
kerkd;
Hilversum I. 402
en postduivenber; I
Geestelijk leven, a
jeugd JKOR
kerken. AVRO: 12.00 Gi
spiegel; 12.35 Gram; 13.00 Nws en SOS-
ber: 13.07 Meded of gram; 13.10 Gevar
Srogr v d sold; 14.00 Boekbespr; 14.20
adio Filh ork: 15.10 Jeugdfestival Velp
r 1959. caus; 15.25 Radio Filh ork; 16 00
kan dan daarmee niets anders"be- IJ00 Wat weet u ervan- klanb over Su-
ginnen dan ze te laten voorlezen, fan^swo
Hiervan kan n:et worden verwacht jeugd; 17J>0 Nws.
dat dit op den duur zal voldoen: van :ourn.' 18.30 Lichte
de televisie verwacht men beeld- schrijving met muz; 19.30 Cabaret. AVRO:
s iets anders dan het ?0-00 Nwsi ?°.05 Lichte muz; 20.30 Di
ieuwslezei
22.30 ~GÏ
23.4524.00 Gl
19.00 Reisbe-
beeld
Radio
beïnvloeden het
21.50 Act;
23.00 Nws; 23.15 Licht i
Veertien weken
schoolradio
II. 298 m. NCRV: 8.00
rz; 8.15 Gram. IKOR:
KRO: 9.30 Nws;
13.05 De hand l__.
13.10 Gram; 14.00 Idem; 14.20 Instrumen-
ae taal kwint; 14.45 Sopr en piano; 1515
16.00 Sport; 16.30 Vespers. Con-
kerken: 17.00 Gerefor
Tussen de grote vakantie taa
Kerstvakantie geeft de.Stichting Ne- Gr:
u rlandse Schoolradio, waarin AVRO, ver
VARA en VPRO samenwerken, drie kerkd. NCRV: 18.30 Verz progr; 19.00
les-series voor veertien weken. Nws uit de kerken; 19.05 Gewijde muz:
Op dc dinsdagen wordt, te beginnen l?-3® Het Evangelie van Johannes, caus.
- hoorspelreeks KR°^M1945 Nw8' 2000 Gram: 20 40 La
noorspeireeKS vida breve. 0Dera: 21.10 Gram: 21.30
1 de Nederlandse
len
.1 2);
kal;
23.15—24.00 Gra
ima's. AVRO. KRO. VA-
-nu. 10.OO—17.00 Eurovisie: Rep
kano-kampioenschappen te Duis-
vent van kerken. 17.00—18.00
d Baptisten Gemeente. AVRO:
vroeger" en is een herhaling 23.
1.. gewijzigde vorm van een al eerder
uitgezonden serie. Deze lessen komen Televlsieprogi
telkens tussen 2.40 en 3 uur in de ether. en VPRO.
Op woensdagen, van 10 tot 10.20 bure^Conw"»0
uur (te beginnen op 16 september) Kerkd v
is er een vervolghoorspel naar het 20.00 Filmrep; 20.30 Filmdocun.aiwiiie
beroemde reisverhaal van de Noor 20.45 Gevar progr. NTS: 21.45 Pauze.
Thor Heyerdahl met het vlot Kon- AVRO, KRO. VARA en VPRO: 22.00—
Tiki en zijn bemanning bij hun 8000 2230 sP°rtact-
km lange tocht over de Grote Oceaan.
9.40 en'lO mirf zet W^ncfa'Re^imer^haar Pr°Zramm» VOOr maandag
bekende cursussen „Ritme en Rijm'
voort. Hierbij worden de leerlingen
7.10 Gym; 7.20 Gram; 8.00 Nw:
AVRO: 7.00 Nw:
1 leren nospel; B
Gym
9.10 De
vanavond
915 Gram; 9.35 Waterst;
vijding; 10.00 Gram; 11.00
11.45 Voordr; 12.00
13.55 Beursber;
muz; 14.15 Pai
Gram; 15.15 Van mens tot mens, caus;
15.30 Gram; 17.00 Idem; 17.30 V d jeugd:
18.15 Regeringsuitz: PSP, pol
18.00 Nws;
H J
Stee
Het Radio-kamerorkest concerteert iisme zonder dirigisme: 18.25
onder leiding van Maurits van de uitz; 18.50 Kamerork en soliste; 19.20 Ra-
Berg tussen 7 40 en 8.30 uur in het dio- en TV-gesprek Pres Eisenhower en
KRO-programma. Er worden werken Eng Min Pres Harold MacMillan; 20.00
van Oscar van Hemel en Albert ??a"0?aal Pr°8r: Nws; 20.05, Het Koningin
Roussel uitgevoerd en de bariton ^sj„ 2 10 0mTnpr,nrk'
Leon Combe zingt liederen van Ibert. na. 2i 30 SoncfestWat 191
Daarna vrolijke muziek en om 9 uur ter zoet 2ÏÏb,
het slot van „Boordje los". Om half dij; - -
tien zingt de Maastreechter Staar. Nws;
0 Bij de VARA is het vrijwel de gehele slu'ti
avond amusementsmuziek, afgewisseld
Wllhelmi-
1 10 v:
9.15
Hllvet
1 II. 298 m. NCRV: 7.00 Nws:
e muz; 7.50 Een woord voor
8.30 Poli-
- - - - V d vrouw; 10.15 Theologische etherleer-
II l/l g,ang: "00 Gram; 11.20 Voordr; 11.40
-"S-tïjs
'^'iTnn I 1 Pi 1233 Musette-ens en solist, 12.53 Gram of
tV,v
vanavond f
13.00 Nws: 13.1!
14.35 Gelijk c
overdenking; 16.30 Pianorecital; 17.00 V d
Na hel WTS-journaal komt de KRO kleuters; 17.15 Knapenkoor; 17.40 Beurs-
om 8.20 uur met weer wat oude jour- ber;. 17 45 Regeringsuitz: Rijksdelen Over-
naals uit 1916 en de sportrubriek. Om zee Elanken van St Mai
9 uur een rechtstreeks van de Italiaanse
televisie overgenqmen amusements- gelconc; 18.30 Koorzang- 19.00 N<
programma „Prettige vakantie" en om weerber; 19.10 Pianorecital; 19.30 Ri
—T de Hitchcockfilm (voor boven kjant; 19^.55 Gram Nationaal Program
de 14!) „Een blik in de spiegel".
20.01
4.00 Zie Hilve
Televisieprogramma's. AVRO: 17.00—17.30
Delfts meisje bijna
twee weken zoek
De commissaris van politie te Delft
verzoekt namens de ouders opsporing
van Elisabeth Steijger. geboren te Delft
op 21 oktober 1942 en wonende in de
Van Bossestraat 44, die zondag 16 augus
tus om half elf 's morgens de ouderlijke
woning verliet en hierin tot op heden
niet is teruggekeerd.
Het meisje dat zonder nadere medede
ling haar woning verliet, is 1.80 meter
lang. heeft donkerblond haar en droeg
een groen-wit geblokte rok, een geel wol
len truitje, een bruin suède jasje en lage
grijze schoenen.
I. Ludwig
2 in d gr
legro con I
gro molto. -
lijn oJ.v.
II. Rob(
piat
ofoonplatenprogr. draador
orkest
iffettuoso. Intermezzo, Anlmato gra-
Allegro vlcace. Monique Haas, pi-
ano. Philharmonisch Orkest van Berlijn
O.l.v. Euger Jochum.
2. ,.Manfred"-Ouverture (bij het lyrisch
gedicht van Lord Byron). Symphonie Or-
o.I.vFritz Lehm
Dresden o.l.v.
