CHRISTFUJK
Leeruitspraken etc.:
„Die moeten wèg"
Bij werk van hereniging alleen
de leiding van Gods Woord
Een woord voor vandaag
KanttekeningJ
Basisverklaring over de
godsdienst vrij heid
YA, fowCasnÊrtz AjZCC YASHIC A
Ontsnapt
langs Krakatau
Standpunt van
Prof. C. Veenhof
JN het vrijgemaakt-gerefor-
meerde weekblad „Opbouw",
dal momenteel waarschijnlijk
het meest representatief is te
achten voor dè standpunten van
de vrijgemaakten, schrijft prof.
C. Veenhof onder de titel „Dut
moet wèg" een aan duidelijk
heid niets te wensen overlatend
artikel over de uitspraken van
de gereformeerde synodes in en
na de wereldoorlog.
De Kampense hoogleraar be
toogt in dit verband het vol
gende:
In verband met de huidige po
gingen om tot kerkelijke eenheid
te komen is het nodig steeds hel
der voor ogen te houden wat ge
durende de veertiger jaren in de
Gereformeerde Kerken geschiedde.
Neen, dat doen we niet om oude
koeien uit de sloot te halen. Het
gaat er daarbij alléén om precies
te weten waar we thans aan toe
2ijn.
Want de hoofdzaak van wat ron
dom 1944 geschiedde is nog ten
volle actueel. Het heeft nog vol
ledig rechtskracht.
Bij het zoeken naar kerkelijke
eenheid hebben we daarom vóór
alles daarmee te maken en moeten
we daaromtrent een beslissing ne-
De hoofdzaak van wat in de
veertiger jaren geschiedde kan als
volgt worden samengevat:
In 1942 vaardigde de synode van
Snuek-Utrecht de bekende leeruit
spraken uit over het verbond. De
ze leeruitspraken werden in 1946
ongetwijfeld vervangen door ande
re. namelijk door de z.g. Vervan
gingsformule. Maar de synode,
welke dat deed, verklaarde uit
drukkelijk dat daarbij de ..zake
lijke inhoud" van de uitspraken
van 1942 onveranderd werd ge
handhaafd.
In 1943 wees haar Opvolgster al
le bezwaarschriften af. welke uit
de kerken tegen deze leeruitspra
ken bij haar waren ingebracht.
Aan het eind van datzelfde jaar
dienden de bezwaarden hun Ver-
klar'^e van Gevoelen bij de syno
de in.
Op deze Verklaring reageerde de
synode niet. Maar wel sprak zij
uit. dat in de kerken ..niets mag
worden geleerd dat met de be
trokken leeruitspraken niet ten
volle in overeenstemming is".
In het voorjaar van 1944 kreeg
de synode, behalve een reeks ver
zoeken. waarin haar gesmeekt
werd niet tot het uiterste door te
gaan, niet minder dan zeven be
middelingsvoorstellen te behande
len* In alle werd gepoogd enige
..ruimte" te geven aan de be
zwaarden. Maar ook deze voor
stellen wees de synode zonder
meer af.
In plaats van ruimte te geven
zond ze ten slotte aan de kerken
een brief, waarin ze de kerkeraden
opwekte ernstig toe te zien" dat
in de kerken niets geleerd werd
..dan wat met de leeruitspraken
ten volle in overeenstemming"
was.
Ingrijpend
Het sprak vanzelf, dat de be
zwaarden toen voor een diep ingrij
pende beslissing kwamen te staan.
Ze moesten zich geheel en van
harte naar de synodale voorschrif
ten schikken en dus metterdaad
niets leren dan wat ten volle met
de vastgestelde leeruitspraken
overeenstemde of: ze moesten
eerlijk en oprecht, en ter plaatse
waar dat behoorde namelijk op
de kerkelijke vergaderingen
zéggen, dat ze dat niet mochten
en konden doen.
Verklaarde de synode niet, dat
ze. wanneer ze niet overeenkom
stig de synodale leeruitspraken
leerden, trouwbreuk pleegden?
Ja. de bezwaarden moesten toen
spreken.
En dat hébben ze toen gedaan.
Ze hebben na veel strijd, de één
na de ander, verklaard, dat het
hun om Gods wil niet mogelijk
was alles te aanvaarden wat in
de vervangingsformule was vast
gelegd. En dat ze dat dus ook niet
konden preken en leren.
De drie formulieren aanvaard
den ze van ganser harte. Voor
wat hun visie op verbond cn doop
betrof, bleven ze voorts wijzen
naar hun Verklaring van Gevoe
len. Maar als ..goddelijke waar
heid" aanvaardde dat men de ge
doopte kinderen moet beschouwen
als kinderen die reeds wederge
boren zijn: of als kinderen die
wedergeboren zijn of zullen wor
den dat, zo verklaarden ze.
kunnen we niet. Want dat vraagt
God niet van ons in zijn Woord 1)
Het onbegrijpelijke
En toen Is het onbegrijpelijke,
verbijsterende geschied.
Toen zijn predikanten, ouderlin
gen. diakenen bij tien-, ja bij hon
derdtallen geschorst en afgezet.
De kerk van Bergschenhoek
werd in haar geheel door de sy
node zonder meer uit het verband
gezet.
De minderheid van de Kerke-
raad van Kampen werd door de
synode eerst geschorst en daar-
En op deze volgden vele, vele
anderen.
En dat alles geschiedde, men
lette daar goed op, uiteindelijk
alléén, omdat zc een synodale
leerultspraak niet als Goddelijke
waarheid konden aanvaarden.
Wat deze schorsingen zo bijzon
der pijnlijk en. zakelijk gewaar
deerd. zo onwaarachtig maakte
was, dat ze voor het merendeel
werden uitgesproken op grond van
het verstoren der kerkelijke or
de, scheuring der kerk en derge
lijke.
Predikanten en ouderlingen die
nooit enige wanorde in de kerk
hadden aangericht werden toen in
de Naam des Heren als ordever
stoorders. onruststokers of kerk-
scheurders aan de kaak gesteld
en uit hun ambt gezet.
En toch hun enige zonde"
was, dat zij die constructie over
het voor wedergeboren houden van
de kinderen der gemeente niet,
zoals de synode dat eiste, als
..goddelijke waarheid" aanvaard-
Niet om Schilder
Want nog eens: daar ging het
Men heeft wel gezegd en zegt
het nog. dat het in de veertiger
jaren ging om en tegen prof.
Schilder. Om diens oppositie te
gen de synoden, om diens scher
pe polemiek enz. enz.
Maar de officiële stukken zeggen
iets anders.
Wie de Acta der synoden ern
stig neemt weet dan ook beter.
Hij zal ontdekken, dat Prof.
Dijk de waarheid sprak toen hij
eens opmerkte:" het ging in het
kerkelijk conflict in de veertiger
jaren om „die zaken", namelijk
de leeruitspraken en wat daarmee
samenhing. ,,en niet om Prof.
Schilder persoonlijk".
Nog eens: ik noem dit alles niet
om oude koeien uit de sloot te
halen.
Want wat ik noemde is niet ver
leden maar' heden.
Al de genoemde synodebesluiten,
de leeruitspraken en de vonnissen
welke in verband daarmee werden
geveld, zijn immers door alle vol
gende synoden, ook door de laatst
gehoudene bij speciale besluiten
steeds opnieuw bevestigd en zo
door de kerken voor haar reke
ning genomen. En daarom zijiy
nog springlevend
die
hebben allen
kerkelijke eenheid stre
ven daarmee vóór alles te doen.
En al wie het welzijn, het
achtig goede voor
kerken beoogt, moet nu voor alle
dingen zeggen en blijven zeggen:
Om Gods wil, doe dat alles wèg!
Het heeft u reeds ontzaglijk veel
ellende berokkend. En het berooft
u de zegen des Heren. En daar
om: Doe dat alles weg. Ook af
gezien van een eventuele hereni-
Men haat de broeders en staat
de ware eenheid en dus de bloei
van Christus* kerk in ons Vader
land in de weg, als men dat niet
vóór alles en met alle klem zegt.
rangingsformule wordt
:egd.
deler
e wederbarende ge
reeds wederge-
wedergeboren zijn
Praeses synode Geref. kerken
haar werk-
dè generale
synode non de gereformeerde kerken
eerst twee mannen herdacht, die de
laatste weken aan de gereformeerde.
kerken ontvielen: ouderling A. D. van
der Haar te De Bilt en ds. H. van
der Veen te Donkerbroek. Ofschoon
zij van deze synode geen lid waren,
hebben zij op de vorige en de daarvoor
gehouden synodes veel gedaan in het
belang van de gereformeerde kerken.
De praeses. ds. C. van der Woude te
Leeuwarden, toonde dat aan in de
woorden, die hij te hunner gedachtenis
Aangaande het werk,
de synode thans staat, merkte
ds. Van der Woude op. dat de
behandeling van voorstellen inza
ke het mogelijk herstel van de
geslagen breuk (tussen de gere
formeerde en vrijgemaakte ker
ken) buitengewone belangstelling
zal genieten. Velen hopen op her
stel van de breuk. Anderen zien
met wantrouwen de behandeling
tegemoet. De synode heeft zich
echter bij haar overleg niet te
laten leiden door mensen, maar
door het Woord van God.
De werkverdeling, in de voor de va
cantie gehouden zitting gemaakt, had
tot resultaat dat er reeds dertig rappor
ten voorhanden waren. Aan het agen
dum zijn echter talrijke stukken toege
voegd.
Van de binnengekomen brieven las
ds. Van der Woude er enkele voor. O.a.
een brief van ds. H. H. Grosheide te
Rotterdam-Charlois, waarin deze mede
deelde, dat hij de benoeming tot evan
gelisatiepredikant in algemene dienst
niet kon aanvaarden. Hij achtte zich
niet bekwaam om deze laak op zich te
nemen. De synode zal nu uitzien naar
een andere predikant, die zij benoemen
kan in de functie, die gedurende de
tijd van slechts een jaar door ds. J.
Rinzema. vervuld is.
Geen zondag voor
de arbeid
dikanten in Zeeuws-Vlaanderèn
zich niet beschikbaar te stellen als
legerpredikant.
Ook vond hij in het algemeen kan-
/T7 „o*, .«,<>1 selboodschappen niet gelukkig en niet
Men heeft eelt een theolM?,ch. heg.- £f™enst; ?aar„ de n00d »aa™°°r me"
school, geleid door dr. K. Run,.,
Utrecht-Zuid. Deze berichtte, dat bij
een psalmberijming heeft gemaakt, die
hij de gereformeerde kerken aanbiedt.
De synode besloot ds. Muns te advise
ren deze berijming in handen van de
terzake benoemde deputaten te stellen.
BUITENLANDERS
Volgens bestaand gebruik worden de
synodezittingen gedurende de eerste da
gen door diverse buitenlandse afgevaar
digden bijgewoond. Van degenen, die
de eerste dag aanwezig waren, spraken
dr. F. C. Ka aima namens de evange
lisch christelijke kerk van Nieuw-Guinea,
ds. Y. van der Woude namens de re
formed churches in Australië en ds.
P. J. Luyendijk namens de christelijke
Soembanese kerk.
Dr. Kamma, zelf van hervormden hui
ze. sprak er zijn blijdschap over uit.
dat de'gereformeerde kerken hulp ge
ven aan de ev. chr. kerk. Niet alleen
door het afstaan van mensen (ds. J.
Drost, voorzitter var. de Nederlands
sprekende classis der ev. chr. kerk en
ds. K. A. Schippers, docent aan de op
leidingsschool), maar ook door finan
ciële steun.
predikant te Dokkum. Een grote
handicap is echter het ontbreken van
christelijk onderwijs. Om deze te stich
ten moeten de kleine gemeenten grote
offervaardigheid tonen.
Die christelijke scholen zijn hard no
dig. Als ze er niet komen aldus ds.
Van der Woude dan zullen de refor
med churches over vijftig jaar van de
kaart verdwenen zijn. Daarom hoopte
hij, dat de synode de collecte voor het
christelijk onderwijs in Australië wilde
aanbevelen, Ds. L. ten Kate te Stedum,
assessor van de synode, beantwoordde
deze speech. Ds. Luyendijk van Soem-
ba herinnerde er aan, dat op deze zelf
de dag de christelijke Soembanese kerk
haar synode was begonnen (er is een
telegram van de Utrechtse synode naar
Soemba gegaan). De kerk op Soemba
heeft 16.000 leden en wordt door acht
entwintig predikanten gediend. Haast al
le leden zijn christenen van de eerste
generatie: tien, twintig jaren geleden
waren zij nog heidenen. Ziehier Gods
antwoord op uw gebeden!, zei ds. Luy
endijk, wiens toespraak door de praeses
werd beantwoord.
Bij de behandeling van het rapport
van de deputaten voor het uitschrijven
van bid- en dankstonden, ontstond dis
cussie over de manier waarop de clas
sis Axel reageerde, toen op 3 mei jl
de oproep tot gebed voor de vrede ter
voorlezing van de kansel was aangebo
den.
De classis Axel vond deze oproep
niet juist, omdat dAarin te weinig de
zaak der verdrukte volken werd ge
noemd en de nadruk eenzijdig viel op
de oorlogsdreiging. Ook buiten de
classis Axel waren er, die deze oproep
minder geslaagd vonden. In plaats van
zich met haar bezwaren tot de synode
te wenden, had de classis Axel zich
evenwel gericht tot de andere classes,
hetgeen de deputaten zeer ontstemde.
De commissie, die dit rapport behan
delde. deelde deze ontstemming er
uitte dat in een besluit van afkeuring.
Achtte ds. L. ten Kate deze afkeu
ring te zacht, ds. G. F. Hajer te Beilen
vroeg er juist begrip voor. Hij meende,
dat de classis Axel haar protest liet
horen mede in verband met de ver
klaring van een aantal hervormde pre-
bidden wil, doorgaans zonneklaar is
i geen toelichting behoeft.
Prof. dr. D. Nauta vond het geluk
kig, dat de oproep door de gezamen
lijke kerken was uitgegeven, al zou
tegen de formulering misschien
bezwaren kunnen aanvoeren. Deze ge
meenschappelijke oproep had een
gunstige indruk naar buiten gemaakt.
Ten zeerste verzette de hoogleraar
zich tegen het gedrag van de classis
Axel. Wie zich keert tegen daden door
de synode of haar deputaten ver
richt, moet niet naar classis of kerke
raden schrijven. Deze methode is on
juist. De verwoestende gevolgen ervan
heeft men in de gereformeerde ker
ken indertijd gezien.
De rapporteur, ds. J. R. Hommes
te Groningen-West, stelde zich achter
prof. Nauta. Het voorgestelde besluit
tot afkeuring van de methode-Axel
werd aanvaard.
Het Convent van Christelijk-Sociale
Organisaties zou graag de invoering
van een vaste „arbeidszondag" zien,
liefst de eerste zondag na 1 mei. De
arbeid zou dan in prediking en gebed
een speciaal acceiit krijgen.
De synode meende, dat men hier
voor beter de bidstond voor gewas en
arbeid doorgaans op de tweede
woensdag in maart of de zondag erna
kon houden. De deputaten hadden
er al op gewezen, dat de datum 1 mei
historisch te éètzl belast is door de
gedachte aan de klassenstrijd. Zo
zwaar wilde de synode het accent niet
leggen, maar het leek haar juister om
de bestaande traditie van de biddag
voor gewas en arbeid te handhaven.
Een andere beslissing van deze dag
was het besluit om als gereformeerde
kerken zo mogelijk afgevaardigden te
blijven zenden naar de conferentie van
Europese kerken, die in 1957 te Lise-
lund en in 1959 te Nyborg is gehou
den. Wel zal men in de afvaardiging
ook mensen benoemen, die met kennis
van zaken over de christelijk-sociale
vraagstukken kunnen meespreken.
Gisteren schreven we over Wilberforce, die twee eeuwen
geleden de strijd aanbond tegen de slavernij. Een eeuw later
moest de strijd gevoerd toorden tegen het. sociale onrecht. Ert
in onze eeuw hebben we weer met een heel ander probleeml,
te maken.
Ons probleem is in zekere zin de welvaart. Jongens, die vol
doende verdienen, rossen met gele en rode bromfietsen door
de straten. Op de Duitse kerkedag zei een predikant: „Vader
heeft veel geld verdiend en is zijn zoon kwijtgeraakt".
Welvaart verbetert het lot van de mensen, maar schept geen
geluk, ja kan zelfs een groot kwaad worden. Neem koning
Salomo. Hij was de wijste en de rijkste koning van alle tijden
en toch was hij de man, die schreef: „IJdelheid der IJdelheden"!
Wij spreken in onze eeuw veel over „een menswaardig be-
staan". Ma.ar wat is een menswaardig bestaan? Mevrouw
Jansen kan sparen van 60 gulden huishoudgeld en mevrouw
Pietersen kan met 600 nog niet rondkomen. Een menswaardig
bestaan is niet in geld noch in sociale wetten uit te drukken
Uiteindelijk is een menswaardig bestaan een bestaan waar de
mens weer tot zijn werkelijk levensdoel komt. En dat is:
leven ter eer van God. Er is ivonderlijk veel bereikt door de
sociale beweging, maar als de mens niet eerst met God in Ge
het reine komt, wordt dat wat een zegen kan zijn een vloek, tistei
Kc
EISENHOWER IN EUROPA
Wereldraad, op Rhodos bijeen, wil
Opnieuw heeft het Centrale
Comité van de Wereldraad van
Kerken zich beziggehouden met
de kernproeven. Het comité deed
een beroep op alle landen om
De ev. chr. kerk telt momenteel „niet eenzijdig de proeven met
150.000 leden. Op tweehonderd plaatsen If hervatten" De
In Nieuw-Guinea worden diensten ge-KernwaPens ie nervawen ue
houden, de meeste geleld door zonen (Franse plannen om m de Sahara
van het eigen volk. Dr. Kamma lichtte j kernproeven te nemen werden
het verzoek van de ev. chr. kerk aanj r m
de generale synode toe, waarin een veroordeeld. Tevens werd mede-
éénmalige hulp van 25.000 wordt gc-| gedeeld dat volgend jaar een ba-
sisverklaring over godsdienst-
opleiding. vrijheid wordt uitgegeven.
Uit naam van de synode heeft prof.
De Oostduitse bisschoppen hebben dr. H. Bergenia de toespraak
uitnodiging aangenomen
deling vooi
patriarchal
I de af-
buitenlandse zaken van het
van de Russische Ortho
doxe Kerk in Moskou. Geestelijke leiders
uit de Orthodoxe Kerken willen een
aantal problemen bespreken met de
geestelijke leiders uit de Oostzone.
Naar wij tijdens de kerkedag in Mun-
chen uit Oostduitse bron vernamen
hopen de bisschoppen tevens via een
omweg tot een betere verhouding te
komen met de Oostduitse regering.
Zij verwachten dat een wenk van
Moskou de zeer negatieve houding
van de regering van Ulbricht ten
gunste van de kerk zou kunnen doen
omslaan. Zoals men weet zijn de ge
sprekken tussen de Oostduitse rege
ring en de Oostduitse kerk in de afge
lopen maanden grondig vastgelopen.
Onder meer zullen bisschop Mitzenheim
uit Eisenach, bisschop Janicke van
Maagdenburg, voorzitter van de sy
node Schroder uit Dessau en modera
tor Führ uit Oostberlijn aan de reis
deelnemen.
Kamma beantwoord.
Ds. Y. van der Woude te Kingston,
Tasmanië, vertelde dat de reformed
churches 22 gemeenten lellen met 5700
zielen en veertien predikanten. Na ja
ren van grote moeilijkheden schijnt men
thans de kinderziekten te boven te
zijn. De kerken passen zich snel aan.
Het is niet waarschijnlijk, dat er nog
Nederlandse predikanten
beroepen worden.
In een verklaring werd gezegd: „Geen
land is gerechtigd op eigen verant
woordelijkheid te besluiten tot kern
wapenproeven. wanneer de bevolking
van andere landen, die hun goedkeu
ring niet hebben verleend, mogelijk
de gevolgen te dragen krijgt." Hier
mede onderstreept het comité het pro
test
Australië TiJdens de vergaderingen zinspeelde de
belangrijkste Zuidamerikaanse verte
genwoordiger in het Centraal Comité,
Be
FISENHOWER komt vandaag van- in deze nieuwe aanpak. Maar juist pred
J-1 Amerika naar het daarom mag men, indien men deze p>'
heid
die zij reeds op zichzelf heeft,
moet zij tevens beschouwd worden
als een voorbereiding op de ontmoe
ting, die Eisenhower straks met
Chroesjtsjef hebben zal.
Men weet, dat de aankondiging
Eisenhowers bereidheid om op diens
aandringen Chroesjtsjef van aange-
uit het nieuwe in
oude Europa als een gaarne geziene nieuwe aanpak dan al wenselijk of
gast. wie men van heler harte het noodzakelijk of desnoods onvermijde-dem
welkom toeroept. lijk acht, zich gelukkig prijzen, dat
Zijn reis wordt een wel bij uitstek het een man als Eisenhower is, die D(
belangrijke. Afgezien van de beteke- er zich toe heeft gezet. bc
Eisenhower toch is voor ons allen de pred
de hoge moraliteit, van de St
oprechte onkreukbaarheid, bovenal £;®d
de diepe geloofsovertuiging, die a«?,
hem in het bijzonder in moeilijke om- Qj,r
standigheden draagt en steunt. Eens trar
was Eisenhower de bevrijder van Eu-,ling
ropa; wij mogen geen ogenblik ver- sl
zicht tot aangezicht te ontmoeten bij onderstellen, dat hij thans anders dan
velen kritiek, ja protest heeft opge- van de beste bedoelingen jegens de
roepen. Betekende zij niet een een- wereld zou zijn bezield. Goc
zijdig tegemoet komen aan de vurige Hij komt vandaag naar ons over in een
wensen van de Russische leider, ook periode waarin zich tussen verschei-
zonder dat deze de tegemoetkoming dene landen van het vrije Europa te- Bi
ook maar in het minst had ver- genstellingen openbaren. Die tegen-prei
diend? stellingen vinden ten dele haar oor- s
Zelf heeft Eisenhower zich gehaast. de nieuwere politieke metho- d*c
de aard van de ontmoeting in haar de, zoals deze nu beoefend gaat wor- v
juiste proporties te stellen. De bond- den. ten dele worden zij daardoor jnS(
genoten behoeven niet beducht te beïnvloed. en
zijn, gebonden of zelfs maar in de Engeland heeft minder moeite om s
steek gelaten te worden. Amerika te volgen dan Frankrijk, en en
Aan de andere kant is het duidelijk, beider overwegingen hebben haar
dat Eisenhower voor wat betreft zijn waarde. Er is geen reden om geheel j,
ontmoeting met de Rus niet zonder zonder reserve te staan tegenover de gen
hoop is. In de plaats van de verstar- nieuwere politiek. Er is echter al str,
ring der fronten, zoals deze verstar- evenmin reden om in deze nieuwere
ring allengs was ingetreden, komt nu politiek aanleiding te zien tot het om-
de methode van wat men wel noemt zetten van Europa in een soort van va]
de persoonlijke diplomatie. derde macht tussen Oost en West. d0
Langs de weg van deze persoonlijke Want ook in de nieuwere ontwikkeling jeu
diplomatie wil Eisenhower zien te ge- zullen Amerika en Europa als een ge- (18
raken tot een andere en betere sfeer meenschappelijke vrije wereld ver- 1
in het internationaal contact tussen bonden blijven. Vandaar dat de komst j
Oost en West, waarvan, zo hoopt hij, vandaag van Eisenhower een zo be-
de onderdrukte volkeren, wier posi- langrflk gebeuren is. Zij legt daarvan I
tie thans zo zonder uitzicht lijkt, méé getuigenis af. voj
profijt zullen hebben. M»ge de staatslieden, in het oprecht rQ]
Daarmee is dan, naar het zich laat belang van ons en van onze kinderen, ro'
aanzien, metterdaad een nieuw tijd- in hun hartelijk begeren van diepe
vak in de grote buitenlandse politiek eensgezindheid het inzicht en het 1
aangevangen. Of het gunstige resul- doorzicht gegeven worden, dat onder to!
taten te zien zal geven? Wij mogen Gods zegen de wereld voor een onbe- tol
het ten zeerste hopen. vangen toekomst behoeft. ze,
Er kunnen stellig gevaren schuilen
NEHROE DRAAIT BIJ
112
"inderdaad. Dan had u de twee
lemaal alleen In uw aak kunnen «eken. Van Ellen
i Engelse
i dacht een ogenblik i
sprake geweest van ongewone activiteit V
°°HeviSgCverbaasd wierp kapitein Yamata hem een
snelle blik toe. dat?„
"Torpedubootjagers zeker!" VEMen neseer^le
Yamata's vraag. „Die s nachts dicht bij de kust
zijn gesignaleerd?"
„Ja. inderdaad." antwoordde Yamata verwonderd.
Ze hebbem iedere nacht in de buurt van Krakatau
gekruist niet zo ver hier vandaan. Tegen het aan
breken van de dag verdwenen ze weer. voor onze
vliegtuigen nog iets tegen ze hadden kunnen onder-
neiJDat' iif gemakkelijk genoeg gezegd. Op de ochtend
van de dag waarop de „Kerry Dancer tot zinken
werd gebracht, heeft Farnholme meer dan een uur
in de radiohut doorgebracht. Het is vrijwel zekei
dat hij de zijnen op de hoogte heeft gebracht van
zijn pogingen om via Straat Sunda te ontkomen. Geen
enkel geallieerd schip zou zich op de Javazee heb
ben durven
doer ALISTAIR MAC LEAN
(vertaling Bob Limburg)
j laat staan dan nóg noordelijker,
e ondergang hebben betekend. En
dus patrouilleerden ze ten zuiden van__Java, om zich
nendringenden te ondernemen, kapitein Yamata?"
„Niet noemenswaard", antwoordde Yamata laco
niek. „Het enige vaartuig waarover we hier de be
schikking hebben, is dat van onze bevelhebber, ko
lonel Kiseki. Dat is wel snel genoeg, maar veel te
klein; eigenlijk niet veel meer dan een barkas, in
feite een verplaatsbaar radiostation: de verbindin
gen zijn allesbehalve gemakkelijk in deze omge
ving."
„Ik begrijp het." Van Effen keek Nicolaon aan.
„De rest is duidelijk. Farnholme is kennelijk tot
de conclusie gekomen, dat het niet veilig meer was
de diamanten en de plannen nog langer op het li
chaam te dragen. De plannen heeft hij vermoede
lijk reeds aan boord van de „Viroma" aan juffrouw
Ponderleith gegeven.
de diamanten
dan. Zodra de duisternis was gevallen, in Straat
Sunda te wagen, al durfden ze waarschijnlijk naet
verder te göSn dan Krakatau. Ik vermoed dat er be
zuiden Bali ook wel een schip zal patrouilleren^ U
hebt geen pogingen gedaan
nog nooit in mijn leven iemand ontmoet die i-
dig was als hij." Van Effen zweeg enige ogenblik
ken en vorvolgde toen: „De arme afvallige moham
medaanse priester was inderdaad^datgene_
wat tegen de bin- 1 -j zich uitgaf, en
meer niet. Het verhaal,
Farnholme heeft Opgedist, was onder de drang van
de omstandigheden, totaal uit zijn duim gezogen.
Maar het was tekenend voor de stoutmoedigheid van
Farnholme om aan een ander in de schoenen te
schuiven, wat hij bezig was zelf te doen.. En ten
slotte nóg iets ik moet mijnheer Walters nog
mijn verontschuldigingen aanbieden." Van Effen
glimlachte flauwtjes „Farnholme is niet de enige
geweest die in die nacht een bezoek heeft gebracht
aan een hut waar hij niet thuis hoorde. Ik heb die
nacht meer dan een uur in zijn radiohut doorge
bracht. De heer Walters heeft al die tijd geslapen
als een os. Ik heb steeds iets bij me om te
gen dat de mensen vast slapen."
Walters staarde hem aan. cn wierp een snelle
blik in de richting van Nicolson. Hij herinnerde
zich, hoe hij zich de ochtend daarop had gevoeld,
en Nicolson dacht er aan, hoe bleek, ellendig en
doodop de marconist er toen had uitgezien. Van Ef
fen zag Walters langzaam, begrijpend knikken.
.Ik maak u mijn excuses, mijnheer Walters,
maar ik moest het wel doen. Ik moest per se eer
radiogram verzenden. Ik ben een geoefend marco
nist, maar het heeft eindeloos lang geduurd. Telkens
hoorde ik weer voetstappen door de gang. en
heb voortdurend in doodsangst gezeten. Maar
slotte is het me toch gelukt."
„De positie, richting en snelheid van het schip
loer?" vroeg Nicolson grimmig „Plus een verzoek
om dc pctrolcumtanks niet te bombarderen. U wil
de alleen maar dat het schip tot stilstand werd ge
bracht, niet?"
„Zo. ongeveer." gaf Van Effen toe. „Maar Ik had
er geen idee van dat ze zo grondig te werk zou
den gaan. Aan de andere kant mag u echter ook
weer niet vergeten, dat ze het schip zonder enige
twijfel Ln de lucht hadden laten vliegen, wanneer
ik niet had medegedeeld dat de diamanten
boord waren."
(Wordt vervolgd)
bisschop Santé U. Barbier!, op de
vólgingen van de protestanten in
lumbia. Bisschop Barbieri zei „dat
hoewel de toestand in Columbia ver
beterd is, zij nog steeds als ernstig
moet worden beschouwd". Hij ver
zocht de commissie voor internatio
nale aangelegenheden een brief te stu
ren aan de Columbiaanse protestan
ten, waarin hen een hart onder de riem
wordt gestoken.
Het comité heeft dit voorstel goedge
keurd en zo zal er een brief worden
geschreven, waarin het „medeleven"
tot uitdrukking zal worden gebracht,
Basisverklaring
Iü dit verband deelde de algemene
secretaris van de Wereldraad dr. W.
A. Visser 't Hooft mee dat volgend
jaar bij het Centraal Comité eén „ba
sisverklaring" zal worden ingediend,
waarin de raad zijn standpunt ten aan
zien van de godsdienstvrijheid uiteen
zet. De commissie, die hier aan werkt,
zal ook de toestand in de landen on
der communistische druk bestuderen.
De Hongaarse bisschop Tibor Bartha be
treurde het, dat er geen leden van
Oosteuropese kerken in de betreffende
commissie zijn opgenomen. Hij vond
het jammer als men geen rekening
zou houden met de ervaring van deze
kerken die hun werk onder volkomen
verschillende politieke omstandighe
den doen.
Voorts heeft de raad nog de volgen
de rapporten aangenomen:
i Een rapport waarin de rassendiscri-
-*■ minatie en het antisemitisme ver
óordeeld worden en waarin er bij de
christenen op aangedrongen wordt
het recht van de vakverenigingen tot
staking te erkennen, in politieke
partijen met niet-christenen samen
te werken en meer oog te hebben
voor de economische kloof tussen
het „rijke, blanke, christelijke Wes
ten" en de „arme gekleurde landen"
.-> Een resolutie waarin aangedrongen
wordt de Berlijnse kwestie verder
laten bestuderen door de commissie
voor internationale aangelegenheden
van de Wereldraad. Deze studie is
natuurlijk alleen bestemd voor in
tern gebruik, niet om een interna
tionale politieke uitweg te wijzen,
q Een resolutie waarin gevraagd wordt
om de oprichting te bestuderen van
een internationaal fonds voor tech
nische hulp aan Afrika. Azië cn
Zuid-Amerika „onder christelijke
verantwoordelijkheid".
Het Centrale Comité heeft de plannen
van de secretaris-generaal van de We
reldraad om een bezoek aan het Mos-
kousc patriarchaat te brengen toege
juicht evenals de groeiende gunstige
betrekkingen met dit patriarchaat.
Dr. Visser 't Hooft zal in december een
bezoek aan Moskou brengen.
Tevens heeft het comité besloten om de
volgende vergadering die jaarlijks
wordt gehouden, te doen plaats vinden
in Schotland in augustus 1960.
Contact verbroken
Naar vernomen wordt hebben de
leiders van dc Orthodoxe Kerk
besloten tijdelijk alle contact met de
rooms katholieke waarnemers bij de
vergadering van hot Centrale Comité
te verbreken, in een na een besloten
"T\E verklaring van premier Nehroe groot deel van Frans Indochina met
van India, dat zijn land de wapens grootscheepse hulp van rood China ge
zal opnemen, ais de Chinese com- onder de voet werd gelopen. *n
munisten de kleine protectoraten Zelfs toen na een bloedige strijd
Sikkim en Bhoetan mochten aan- een eind aan de zelfstandigheid van 86
vallen, is niet zó maar een mede- Tibet werd gemaakt en de Dalai st
deling van een regeringsleider, die Lama naar India vluchtte, trachtte tu
de verdragsverplichtingen van zijn Nehroe het gedrag van de Chinese d<
land wenst na te komen. communisten nog te verklaren en st
Zij is een erkenning, dat de lei- verbood hij de geestelijke en we- G
ders van communistisch China er reldlijke leider van Tibet alle poli-to
minder goede bedoelingen ten aan- tieke activiteit in India,
zien van hun buurlanden op nahou- Nu behalve Laos ook Sikkim en d;
den, en dat het vertrouwen, het- Bhoetan openlijk door communis-
welk Nehroe in deze mensen heeft tisch China worden bedreigd, en het bl
gehad, ten slotte is beschaamd. rode gevaar zich aan de grenzen Ul
Of deze verklaring óók betekent, van India vertoont, heeft Nehroe
dat Nehroe voortaan even dras- ccn krachtige waarschuwing laten el
tisch andere agressieve daden van horen, die voor geen tweeërlei uit-f*
communistisch China zal veroorde- leg vatbaar is. In Peking zal men
len, moet worden afgewacht. Zijn hieruit zeker de consequenties trek-
houding ten aanzien van de gebeur- ken. 0J
tenissen in Laos belooft in dit op- Ook in dit geval heeft Nehroe klaar-
zicht niet veel goeds. blijkelijk gehandeld op aandringen B
Nehroe heeft sinds de grote omwen- van krachtige groeperingen die v
teling in China betrekkelijk goede geen heil meer zagen in de politiek r
en nauwe relaties met de Chinese van toegeeflijkheid. Dit is een ge-at
communistische leiders onderhou- lukkig verschijnsel, dat Nehroe er ti
den. Zijn vertrouwen bleef onge- wellicht toe zal brengen, dc ,,neu-d
schokt, toen het Chinese rode leger trale" houding, waarop hij zo prat1
Korea binnentrok en vervolgens een ging. prijs te geven.
bijeenkomst uitgegeven verklaring
werd gezegd dat er enig misverstand
en grote overdrijving school in pers
berichten over wat een vriendschap
pelijk gesprek tussen orthodoxe leden
en rooms-katholieke gasten ter confe
rentie was geweest.
De verklaring was ondertekend door bis
schop Jacovos, vertegenwoordiger van
het orthodoxe patriarchaat van Con-
stantinopel, en professor Basil Jnnnni-
des van de Griekse regelingscommis
sie. die het informele gesprek met de
twee r.k. waarnemers, de Franse pa
ter dominicaan Jean Dumont en de
Nederlander prof. dr. J. G. M Wille-
brands hadden gevoerd. Zij wonen als
„journalisten" de conferentie bij.
In de verklaring wordt uitdrukkelijk ge
zegd dat het gesprek een geheel in
formeel contact tussen individuele per
sonen zonder enige machtiging of aan
wijzing was geweest. Deze informele
bespreking was voornamelijk gegaan
over contact tussen theologische fa
culteiten Er was niet gerept van of
onderhandeld over enig officieel con
tact tussen de twee betrokken kerken.
Wij moeten alle andere uitleggingen
die gemaakt of gepubliceerd zijn van
de hand wijzen, aldus de verklaring, i
Volgens waarnemers hadden de berich-
ten over een afspraak voor een theolo
gische conferentie wrevel verwekt bij i i
protestantse en anglicaanse loden van 1 -
dc Wereldraad van Kerken.
Beroepingswerk
GEREFORMEERDE KERKEN
Bedankt vóór de beilóèlTiihS tót èvahge-
UsatlMfèdllUfflt in aiSeftiéflê dienst:
h. h. Gföêlieldè te Roflêraam-Charióis.
Prof. dr. B. Mendel
overleden
t
Te Bussum is op 62-jarige leeftijd over-1
leden prof. dr. B. Mendel, die sedert
1952 gewoon hoogleraar was in de far-
macologie aan de geneeskundige facul- j'
teil der Gemeente Universiteit en direc- j
teur van het laboratorium voor farma- |l
cotherapie te Amsterdam Het is de
wens van de familie dat de crematie
in alle stilte zal geschieden en dat de i
universiteit het gebruikelijke rouwcere- i
monieel achterwege laat.
r
