zet nu uw ïeesteljjjkste
glazen klaar/
DE NIEUWE
LEIDSCHE
Ontspannen muziekrecensent
verklaart zich nader
Akoestiek is een zeer
belangrijke zaak
Employés N.S.
gearresteerd
NIEUW - NIEUW - NIEUW
JONGEDAME
PeekgCloppenburg
Zonnebril
FaJ.J.v.d.Wiel
EEN JONGE MAN
VAN MUYEN
EEN LEIDSTER
ME UWE LEIDSCHE COURANT
6
VRIJDAG 14 AUGUSTUS 19
Tijdens de pauze (6)
f ^USSEN DE IN- EN UITLEIDINGEN en de ruimte, waarbinnen een
uitvoering plaats heeft, schijnt wel geen enkele relatie te bestaan.
Toch is die er wel, in zekere zin. Openingen en sluitingen omramen een
amateursconcert in de tijd, kerk of zaal doen dit in de ruimte. Het om
vangen is het gemeenschappelijk element. Nu zal onze bewering, dat de
laatstgenoemde omsluiting veruit de belangrijkste is, wel geen of althans
heel weinig tegenspraak uitlokken, menen we Een concert, dat zonder
meer begint en eindigt, kan toch wel slagen. Maar een uitvoering, in de
open lucht of onder andere slechte akoestische omstandigheden gegeven,
loopt een niet geringe kans, te mislukken, ook al zou de kwaliteit voor
treffelijk zijn Die openlucht-uitvoeringen behoeven ons niet lang bezig te
houden. Ze zijn doorgaans bedoeld als zomeravondontspanning en preten
deren op een enkele uitzondering na, geen algehele verstaanbaarheid. Zo
zijn we dan weer bij de akoestiek aangeland. Het verwijt, daarover nog
nooit geschreven te hebben, nemen we echt niet
De akoestiek ia een aangelegenheid,
waarbij allen, die in het openbaar, due
in grotere ruimten dan gewone kamers,
muziek maken, en niet minder zij, die er
naar luisteren, ten nauwste zijn betrok
ken. Op allerlei gebied streeft men er
(terecht) naar. het nuttig effect van de
arbeidsprestatie zo hoog mogelijk op te
voeren. De oude stoomlocomotief met
haar laag rendement heeft niet voor
niet6 het veld voor de elektrische tractie
Het geheim van fel-stralende auto- en
fietslantaarns, van wijlen de wond er-
kacheltjes uit de hongerwinter en de
snelkookpannen van nu, ie in feite de
toepassing van hetzelfde beginsel. Men
laat niets van het licht of de warmte
verloren gaan en voert het aanwezige
door samenbundeling en geleiding tot de
hoogste potentie.
Dat deze mogelijkheden bjj het geluid
zo vaak worden genegeerd, kan alleen
maar verbazen. Velen, die de mond vol
hebben over verstandige economie, ver
geten dit mooie ideaal, als het er om
gaat, het geluid verstandig te beheren.
Toch is deze zorg van eminent belang.
De uitvoerenden hebben er reoht op, dat
zij ongeremd muziek kunnen maken en
dat hun prestatie in ongeschonden staat
het publiek bereikt. Anderzijds mogen de
toehoorders verlangen te krijgen, wat ze
redelijkerwijs voor hun goede geld kun
nen verwachten. Deze waarheden zijn zo
simpel, dat een verdere discussie erover
wel overbodig schijnt. Het bedrieglijke
van de schijn zullen we met enkele voor
beelden illustreren
Ergens in onze streek verrees een paar
jaren geleden, tot veler vreugde, een
vergader- en concertgebouw. Zaai en
foyer zien er niet goedkoop uit. Reeds
de entree suggereert een bescheiden
voornaamheid. Eens hadden we daar een
amateurs-symfonie orkest te beoordelen.
T'jdens de uitvoering vielen gebrek aan
onderling contact, nervositeit en zelfs
slordigheid op. Bij een herhaling van dit
concert in een andere zaal bleek, dat
niet de dirigent, die we ervan verdacht
hadden, zijn verdienstelijke dilettanten
als beroepsspelers te hebben behandeld,
de schuld droeg. De onzekerheid, bij de
tweede gelegenheid geheel ontbrekend.
wa6 een gevolg van het niet-elkaar-kun-
nen-vinden En dit onvermogen hield
weer verband met de, althans voor een
symfonieorkest, slechte akoestische om
standigheden. Ónze vrij ongunstige kri
tiek was onrechtvaardig geweest, althans
in zover, dat we een sterk tegenwerken
de factor, onopzettelijk, niet in rekening
hadden gebracht.
Een tweede geval betreft een dorps-
muzaekgezelschap De leden hiervan, aan
hun liefhebberij toegewijd, waren voor
hun jaarlijkse uitvoeringen lange tijd
aangewezen op een benauwde bovenzaal
uit de dagen van Olim. Op de voorete rij
bijna aan de hielen van de kapelmeester
gezeten, voelden we. onder het neerplof
fende klankengeweld, onze nek venstij-
ven en onze energie onafwendbaar in
vochtige hitte en rookwalm verdampen.
Achterin de zaal rekte men zijn bestaan
onder andersoortige, doch niet betere om
standigheden Om van de concertgevers
zélf maar te zwijgen. We zipn nóg in
gedachten de niet rustende zakdoek van
de kloeke dirigent
De opening van een ruim en fris
verenigingsgebouw werd als een be
vrijding ervaren. HelaasDe nieuwe
zaal mocht dan veel meer comfort
bieden, in de oude was de akoestiek,
ondanks alles, beter. Wat zou er ook
te verwachten zijn van een klank,
die ontstaat in een hol, bedrieglijk
veel op een ouderwetse boerenbed-
stede gelijkendEn nu verlangen
de muzikanten weer naar de avon
den der benauwdheid terug.
We komen vaak in een zaal, die uit
goed gevulde beurzen werd gebouwd.
Reeds de voorhoven zijn een Lust voor
het oog. Het eerste concert echter open
baarde een erbarmelijk slechte geluiids-
werking. Een deel van de zangers en in
strumenten was bijna onhoorbaar of de
klank scheen als door watten gedempt.
Andere hoorde men weer te 6cherp, te
ijl. in allerlei graden van helderheid,
nuancering, articulatie. De ruimte rea
geerde zeer verschillend op timbre en
plaats van ontstaan. Tot ongerief van
hen, die het juist niet met hun instru
ment, stem of plaats hadden getroffen
Het was, kort gezegd, een noodtoestand,
geschikt, om reputaties in één avond te
kraken. Natuurlijk liet het gealarmeerde
bestuur het er niet bij zitten. Er wei-den
dure voorzieningen getroffen. Die brach-
ten een zeer onvolledige oplossing. Een
Serie over muziek
Onze muziekrecensent de
heer Joh. van Wolfswinkel
vervolgt in deze editie de serie
artikelen over zijn ervaringen
bij het beoordelen van mu
ziekuitvoeringen in Leiden en
omgeving.
volledige was en is niet mogelijk, ten-
minst^, niet zonder breken en bouwen
(de zaal langer maken, het plafond her
vormen en het toneel integreren). Maar
daarvoor past men natuurlijk
Waarom
Voor we de andere zijde van de plaat
opzetten, moet er eerst een brandende
vraag uit. Waarom gaat men in
lyd, die technisch zoveel problemen
kan, onbezorgd voort, zalen en kerken
met een minderwaardige akoestiek
bouwen? De stoelen zitten gemakkelijk,
de interieurs hebben sfeer, de foyers
gezellig, maar het allerbelangrijkste, het
klankeffect, is in veel gevallen or
doende.
Toch i6 het hiermee wat raadselachtig
gesteld. Dikwijls trekt, men zich, recht
toe, recht aan bouwend, uit onverschil
ligheid of uit geldgebrek, niets van he
geluid aan. Als het interieur maar ruirr
en gezellig i6. De uitkomst kan dan, per
ongeluk, wel eeijs goed uitvallen. Soms
ook gaat men echter, de uitkomsten var
de wetenschappelijke geluidsleer toepas
send, met veel overleg te werk. De er
varing leert, dat zelfs dan de kans op
een onverdeeld gunstig resultaat niet ge
heel va6t staat.
Merkwaardig genoeg waren vroe
gere perioden zeer vaak gelukkiger
met de akoestiek dan onze tijd. Het
feit, dat juist de barok en het empire
zulke geslaagde ruimten hebben tot
stand gebracht, moet wel tot naden
ken stemmen. We herinneren ons nog
de oude Rotterdamse Doelenzaal. in
statig, voornaam empire gebouwd, die
in het begin van de dertiger jaren
tot diepe 6<mart van ontelbaar velen,
door de bouwpolitöe werd afgekeurd.
Deze zaal bezat een volmaakte, wijd
en zijd vermaarde akoestiek.
Het zou, dunkt ons. dus wel de moeite
lonen. een6 te onderzoeken, hoe kerken
en zalen met een zeer goede akoestiek
zijn ingericht. Afgezien van enkeie onder
geschikte varianten ontdekt men dan
steeds de volgende twee gemeenschappe
lijke kenmerken
Ten eerste: er bestaat een vloeiende
overgang tussen zaal en toneel, reep.
spreekcentrum. Dit laatste is dus in geen
geval een onafhankelijke ruimte. Alle
lijnen van de zaai zijn ernaar gericht.
Het maakt organisch deel uit van de
zaal. In de beste gevallen (nieuwe con
certzaal Berlijn) is zelfs rekening gehou
den met constante hoeken van in- en
uitval, zodat men op alle zitplaatsen ge
lijkelijk van het geluid kan profiteren
Dan is ook de plafondoppervlakte in be
weging.
Ten bweede: er bestaat een goede ver
houding tussen lengte, breedte en hoogte.
Te lage te brede en te hoge zalen en
kerken zijn in feite akoestische misluk
kingen Niet altijd is zo'n verhouding
vrijwillig tot stand gekomen. Men moet
vaak rekening houden met bestaande op
pervlakten en hoogtegrenzen en ziet er
tegen op. kestbare plaatsruimte te laten
verloren gaan.
Onmiddellijk na deze primaire
kenmerken volgt zeker de wijze van
bekleding van wanden en plafond.
In een der voornaamste muziektem
pels ter wereld, het Festspielhaus te
Bayreuth, durft men zelfs (naar we
vernamen) geen kleine veranderin
gen in de (vervallen) bekleding aan
te brengen, alleen uit vrees, de
prachtige akoestiek van de zaal te
bederven.
Het schijnt wel alsof de toegepaste
akoestische wetenschap nog altijd in het
experimenteerstadium verkeert. Ondanks
even nauwkeurige berekeningen vallen
de resultaten niet zelden ongelijk uit. Ja.
er ontstaan soms zelfs grillige combina
ties.
Stadsgehoorzaal
We maakten kennis met zalen, waarin
bepaalde rijen of enkele zitplaatsen gun
stiger of ongunstiger dan de naaste om
geving liggen. De Leidse gehoorzaal is
een voorbeeld dicht bij huis. Gevoelige
toehoorders ondervinden voorin de on
prettige gewaarwording, dat het geluid
eerst achter hun rug tot volle rijpheid
komt. Ze wanen zich in deze zone als
onder een koepel, waarvan de wanden
het geluid geleiden. Inderdaad vindt men
hier, by nauwkeurig onderzoek, stroken,
waar de klank een optimale waarde be
reikt.
Het i6 zeer te wensen, d-at de bouwers
steeds meer rekening gaan houden met
de akoestiek van hun zalen en kerken.
Enkelen doen dit reeds en vaak met
succes. Het is ons niet bekend of de
architect van de Hervormde kerk van
Valkenburg (Z.-H.) doelbewust is te werk
gegaan of dat hem de voortreffelijke ge-
luidswerking (de beste van alle zalen en
kerken in onze omgeving) als een ge
lukkige verrassing achteraf is toegeval
len. De bovenvermelde criteria zijn in
dit gebouw wel duidelijk op te merken.
Nog altijd worden de ei6en der akoes
tiek in zeer veel gevallen gebagatelli
seerd. Men is blij met zijn nieuwe, com
fortabele zaal of kerk en daarmee uit.
Later maar té laat doet zich de
narigheid van het slechte geluid gelden.
Die laat zich niet meer verdrijven, zelfs
Australische socialisten
Geen steun voor
Indonesië
De oppositieleider in het Australische
Lagerhuis. Herbert Evatt, heeft ver
klaard. dat zijn partij, de Labour Partij,
geen steun verleent aan de Indonesische
politiek inzake Nederlands Nieuw-Gui-
nea. In een redevoering, uitgesproken
nadat premier Menzies een uiteenzetting
had gegeven over de Australische buiten
landse politiek, zei Evatt. niet te menen,
dat de toekomst van het volk van Neder
lands Nieuw-Guinea bepaald moet wor
den door toegeven van Nederland aan de
wensen van Indonesië.
De spoorwegrecherche heeft drie jon
ge N.S.-employes gearresteerd, die heb
ben bekend, dat zij zich een aantal ge
vonden voorwerpen, die op het Centraal
Station te Amsterdam waren gedepo
neerd, hebben toegeëigend. Op verschil
lende geraffineerde manieren zijn vier
fototoestellen, een mes en een ballpoint
verduisterd. Zo werd o.m. de administra
tie van de afdeling gevonden voorwerpen
vervalst om ontdekking te voorkomen.
LUCHTTAXI'S TUSSEN
EELDE EN BORKUM
Het Duitse luchttaxibedrijf Taxiflug
GmbH te Mannheim overweegt
luchtverbinding te openen tussen Eelde
en het eiland Borkum. De komende
ken zullen geregeld proefvluchten
den gemaakt. Bij welslagen
vergunning verleend wordt, hoopt
het komende voorjaar tot een regelmatige
dienst te komen. Taxiflug heeft wel
gunning om buitenlanders naar Borkum
le, brengen en van dit vakantie-oord te
halen, maar de toestemming om o<
Duitse toeristen naar Eelde te brengen
nog niet verkregen.
niet door het vernuftigste kunst- en vlieg
werk van versterkingöinsta 11aties, te hulp
geroepen, om de natuur te vervangen.
Dikwijls zijn de onzichtbare dingen
voornamer dan de zichtbare. De akoes
tiek, die zich niet straffeloos laat ver
onachtzamen, is er een onmiskenbaar
voorbeeld van.
Joh. van Wolfswinkel
Luchtauto voor
iedereen
De Curtiss Wright Corporation zal
november de bouw beginnen van
luchtauto. dit wil zeggen n voertuig
der wielen, dat zich op een kussen
samengeperste lucht over land of v
voortbeweegt. De „auto" toont enige
lijkenis met de ducks. Hij heeft geen t
len. geen overschakeling of koppeling
beweegt zich op een hoogte van 15 tot
centimeter boven de begane grond.
lengte is ruim 6 meter, de breedte bijl
2-5 meter en de maximumsnelheid w
100 km. De auto heeft twee motoren
tezamen 300 pk en kan vier passagii
vervoeren. Iedereen, die een gewone
kan besturen, kan er mee overweg,
kosten zouden iets hoger zijn dan
van de tegenwoordige auto's.
Trekking premielening
Amsterdani-1959 I
Bij de uitloting der 2\i premielenir
Amsterdam-1959 I viel f 100.000 op nu
mer 10 serie 15.966, f50.000 op nr. 1
3019. f20.000 op nr. 9 s. 14.509, f 10.000
nr. 6 s. 15.966, f5000 op nr. 7 s. 14,50
f 1000 op nr. 3 s. 14.509, nr. 10 s. 17.828, ni
10 s. 3019, nr. 8 s. 15.966, nr. 6 s, 6004. f50
op i
6004
i op lt
VERZENDING ZEEPOST
Met de volgende schepen kan zeepoi
worden verzonden. De data, waarop d
correspondentie uiterlijk ter post moi
zijn bezorgd, staan achter de naam va
het schip vermeld.
Argentinië: s.s. Alkes 18/8Australia
s.s. Port Brisbane 20/8; Brazilië: s.s. A
kes 18/8; Canada: s.s. Maasdam 18/8, nu
Prinses Irene 20/8, s.s. Nieuw Amsterdan
22/8: Chili: via New York 22/8; Ned. An
tillen: m.s. Poseidon 18/8Nieuw-Ze«-
land: s.s. Rangitane 22/8; Suriname:
Maron 19/8; Unie van Z.-Afrika en 2
Afrika: m.s. Jagersfontein 18/8, m.s.
navon Castle 22/8Brits Oost-Afrika
s.s. Africa 20/8.
UOONSVERHOGING VOOÏ
VERVOERSPERSONEEU
De directies
voersondernen
het college
goedkeuring v
bij het collegi
de onregelma
toeslagen en
van een groot aantal i
ingen en de vak-organi
ïen verzoek ingediend bi;
in rijksbemiddelaars, I
in een verhoging met i
lonen voor het wegven
Ook ligt er een voon
voor een verhoging
igheidstoeslag, diplom*
pensioen premie-compen-
i met zes procent.
Extra aanbieding
Een ideale Radio-gramofoonkombinatie
met automatische platenwisselaar kunnen
wij U thans leveren in een meubel
van deze tijd, smaakvol uitgevoerd,
voor de uitzonderlijk lage prijs van
NIEUWE RIJN 30—32
N.V. LEIDEN TEL. 24244*
Op onze tekenkamer is nog een plaats vacant voor een
Electrotechnisch tekenaar
Op onze Radio Televisie afdeling een
Aankomend radio- en televisiemonteur
bij voorkeur in het bezit zijnde van het diploma N.R.G. en Rijbewijs BE.
Schriftelijke soil, met volledige inlichtingen en verlangd salaris aan'
IEMCO N.V. - Nieuwe Rijn 30-32 - Leiden
Wij vragen een
voor de administratie.
Deze betrekking is vol afwisseling en zeer
leerzaam. Goed loon en uitstekende sociale
voorwaarden.
Jongedames met administratieve aanleg en
behoorlijke schoolopleiding worden verzocht
mondeling te willen solliciteren liefst
telefonische afspraak-
CEMEENTE
WARMOND
Burgemeester en Wethouders
van Warmond maken bekend,
dat zij voornemens zijn
krachtens artikel 20 der We-
deropbouwwet vergunning te
verlenen tot het bouwen van
een woning op het kadastrale
perceel sectie D no. 2540 aan
de Herenweg aldaar.
De eigenaren van de aangren
zende en nabijgelegen gron
den worden tot 27 augustus
1959 in de gelegenheid gesteld
eventuele bezwaren tegen het
verlenen van bedoelde ver
gunning schriftelijk bij Bur
gemeester en Wethouders In
te dienen.
Warmond. 13 augustus 1959
Burgemeester en
Wethouders voornoemd
L. VON FISENNE,
burgemeester;
H. A. J. ROELS.
secretaris wnd.
JONGEMAN
studerend voor Waterbouw
kunde PP en A zoekt
Leraar in beton- en
staalrekeningen
Voor Uw Ogen
Alleen Het BESTE
Daarom een
van Uw opticien
ENORME -
SORTERING
Coöperatie
Helpt-Elkander U.A.
Voorstraat 63-65, Katw. a. Z.
Gevraagd voor terstond in de
afdelingen manufacturen en
huishoudelijke artikelen een
verkoopster of
leerling
GEVRAAGD
voor fabriekswerkzaamheden
Bij gebleken geschiktheid be
staat de mogelijkheid
Brieven met opgaaf van
tijd. referenties, enz. onder
no 4115 bur van dit blad.
Prof. Dr. J. H. Bavinck
EN VOORT
WENTELEN
DE EEUWEN
Gëdaehtm teer kt!
kotk der opmberlnf
druk prij» f«b. fS.90
itfh* oMbkiwtei «wkHJfha»
Mr. {«Mr «T Krmtng'
er zijn weer
bessen
Een rijke oogst
aan gezelligheid
wacht U overal waar
Coebergh verkrijgbaar is!
Coebepgh
bessenjenever
N1ELWI AVONTUREN VAN Spekkie en BlpkkIe
2. „En is hij voor jou, Blek?" vroeg tante
Fru, terwijil ze Blekkie, die het briefje ver
baasd stond door te lezen, nieuwsgierig
„Ja, stellag wel, tante," antwoordde Blek
kie afwezig. „Het Jé een heel vreemde brief.
En ook een heel aandoenlijke. Hij ie van mijn
neefje Jalo."
„Je neefje Jalo!,, riep juffrouw Rijstebrij,
haar handend verwonderd ineerelaand. „Ik
wiet helemaal niet dat jij een neefje Jalo
had. Blek. Ken je hem zelf?"
„Nee, ik heb hem nog nooit gezien, tante.
Maar ik wiet wel dat hij in Palmesië woon
de. Maar nu moet u horen wat hij schrijft."
Blekkie «treek het briefje nog eens even
glad en las dan, terwijl tante Fru en de
poetbode vol spanning luisterden:
„Blekkie, helpt mei astjeplief. Ik wort ge
vangen gehauden door de por koezen. Als ik
niet doe wal zij zeggen 6laan zij mij. Helpt
mijn aztjebüeft, Blek. Je neefje Jalo."
„Ooh. dat arme kereltje!" kreet tante Fru
verschrikt. „Hoor je dat, Blekkie? Ze slaan
hem, schrijft hij. Je moet hem gaan helpen,
jongen. Hoe oud zou die Jalo zijn, denk je?"
„Een jaar of negen ongeveer, tante," ant
woordde Blekkie, terwijl hij nadenkend door
zijn haar streek. „De Porkoezen." mompelde
hij dan. Die wonen aan de oostgrens van
Palmeeië, als ik mij niet vergis. 21e moeten
het ventje ontvoerd hebben. Ik begrijp al
leen niet hoe erbij kómt mij te vragen hem
te helpen. Ik bedoel: hoe is hij aan mijn
•dree gekomen. Dn waarom heeft hij juist
mij uitgekozen om dit briefje aan te 6o'nrij-
„Hij zal natuurlijk wel eene over je heb
ben horen praten. Blek," zei de postbode.
„Ek vermoed dat jouw faam ook al tot die
verre streken doorgedrongen is Ik verbaas
me er enkel nog steeds over, dat de brief
terecht is gekomen."
„Tja," zei Blekkie peinzend, „dat is een
akelige geschiedenis. Ik zou mijn neefje
natuurlijk dolgraag helpen. Maar hoe kom
ik in Rimboektoe? Ik begrijp het ook niét
helemaal goed. Runboektoe is geen stad van
dc Porkoezen. Jalo moet het briefje geschre
ven hebben en het toen stiekem door iemand
op de post hebben laten doen," vervolgde
hij knikkend. „Maar nogmaals: hoe kom ik
helemaal daarginds? En als ik er ben, hoe
zal ik de verblijfplaats van Jalo dan ooit
kunnen ontdekken?"
„Weet je wat ik zou doen als ik jou was,
iongen?" zei tante Fru. „Ik zou er eens
:net commissaris Bonebakker ovèr gaan spre
ken. Of andere met burgemeester Blomhert.
Die kunnen je misschien wel raad geven."
Brillenspeciolist
Hooigracht 54 Leiden
17, 18 en 19 AUGUSTUS GESLOTEN!
DE STICHTING „DE OPBOUW", algemene instelling voor
kinderbescherming, zoekt voor haar tehuis voor zwakbe
gaafde meisjes „Breevecht" te Nigtevecht (bij Weesp)
Leeftijd bij voorkeur niet beneden 23 jaar. Salaris
van 2637,60 tot 3085,60 per jaar, afhankelijk van
ervaring en opleiding. Voor vrije voeding, en be-
wassing wordt 780 per jaar ingehouden.
Vakantie 18 werkdagen per jaar.
Voor hen die geen opleiding hebben genoten be
staat de mogelijkheid tot het volgen van een cur
sus kinderbescherming.
VOOR HET HELE GEZIN
