ï™hni/»fJ likI Waar blijft bet verbaal? Een Vincent van Gogli ging de kachel in Schoolmeester was ook PUZZEL VAN DE WEEK ZATERDAG 8 AUGUSTUS 1959, GEDICHTEN... TEKENINGEN... Een van de laatste Sagen van onze vakantie HET LEVEN hebben we nog een fietstocht ge maakt naar Nuenen. Nooit van ons leven waren we in Nuenen geweest, maar, zo zeiden ze in Vlierden verschrikt, ge kunt toch niet naar Holland terug keren zonder dat ge de geboorteplaats van onze Vincent van Gogh hebt bezocht! Vooral niet nu ge er zo vlak bij zijt, zeiden ze overredend. En daarom waren we dan deze week enkele uren in het dorp, dat een groot man heeft voortgebracht en zich jarenlang niet bewust is ge weest dat die ene zoon van de dominee een groot man was. Maar dat kunt ge die van Nuenen niet kwalijk nemen, vinden we, want de rest van Holland, dat meer dan Nuenen met schilders in aanraking was gekomen, was zich dat evenmin bewust. Nu weet men wel over Vincent van Gogh mee te praten, zeker in het dorp waar hij het levenslicht aanschouwde en dat hij op zovele tekeningen en schetsen heeft vereeuwigd. Maar als ge goedkoop in het bezit van een Van Gogh wil ko men, hoeft ge heus niet naar Nuenen te gaan. We hebben er daar geen een kunnen ontdekken. En als ze er zijn, heeft men ze wel angstvallig voor ons verborgen gehouden. Er is veel verloren ge gaan, hoorden we in Nuenen. Vincent moet een vrijgevig mens geweest zijn, die er geen been in zag iemand, die hem een dienst had bewezen of alleen maar vriendelijk tegen hem was geweest, een tekening of een schilderij cadeau te doen. Er moeten huizen zijn geweest, waar in elke kamer een echte Vincent hing, maar Maar is nog van mijn vader langer dan twee of drie zomers hebben ze er nooit gehangen, is ons geweest verteld. „Met de schoonmaak werden de prentjes meestal opge- Ooitl Adriaail 11 S mf M JB Jg £f ju JW I Vandaag, goede mensen, een rubriek met veel inzendingen en al evenveel na- A ■TOpF TafflP W Wj&fa&wjlSr men als resultaat van eerste roep om kopij, die je zelf aardig leek. Het stroomde eedichten en tekeningen, de verhalen kwamen slechts aarzelend binnen. Zó aar- :elfporlretten nt van Gogh. ruimd. Want wat deed je Over die daden zonnenheid, nog jaren schreit, hebben we veel vernomen. Een middag lang heeft de heer S. Rijken uit Deurne ons een boekje daarover open gedaan. De heer Rijken is een wonderlijk mens. vinden we. Een tijd heeft hij een eigen boeren bedrijf geleid, maar nu doet hij het wat rustiger aan. Zijn lege uren vult hij naarstig met hobbies, waarover we binnenkort meer hopen te vertellen. Een van die hob bies houdt verband met het Protestantisme in de Peel- streek, heel in het begin van de vorige eeuw daar gekomen door toedoen van de Maat schappij van Welstand, waar over ge wellicht eens iets hebt gehoord. Een tweede hobby, die hij met grote des kundigheid beoefent, is het verzamelen van oud tin en van koper. Prachtig tin heb ben we in zijn kamer gezien. Tin nen borden en tinnen schalen en ook een oud Avondmaalsstel van tin. dat afkomstig is uit een kerk in Friesland. En de as van onze sigaret hebben we achteloos afge tikt in een tinnen asbak, die we graag in onze zak hadden gesto ken, zo echt vonden Doosje Een paar uur achtereen hebben onze ogen door de kamer ge dwaald. Van het tin naar de kope ren kannen en ketels, naar de stevige, de eeuwen trotserende dekenkist, waarop een prachtige, goed-onderhouden Pieter Keur lag, naar de tekeningen van de dokter- schilder Hendrik Wiegersma aan de muur, naar het fraaie aarde werk, naar de test van Deurnse pottebakkerskunst van Gogh, de vader van Vin- ■it, iverd door de grote schilder in dit portret uitgebeeld. punt stonden te vertrekken, nog even voor de dag haalde. Een on betaalbaar kistje, vonden we, vol van aardige dingetjes, zoals oud- Hollandse pijpewissers en gele- genheidspijpen, bewerkte zilveren sloten van oude kerkboeken en een heel fijn bewerkt zilveren kruikje. En er lag, in dat kistje, ook een medaille, zoals in het leger worden uitgereikt aan onderoffi cieren voor 24 jaren trouwe dienst. Dit, vertelde de heer Rij ken, kreeg ik nadat ik een vrouw uit een brandende woonwagen had gehaald. Haar man kwam de medaille 's avonds brengen. Hij niet geven. telde de heer Rijken, woonden in de Beekstraat in Nuenen, vlak achter de pastorie van ds. Van Gogh. En toen mijn vader nog een opkomende jongen was, mocht hij zo af en toe het atelier van Vincent opruimen. Hij heeft het me dikwijls verteld: kruiwagens vol schetsen en tekeningen, die Vincent van Gogh om een of an dere reden niet wilde bewaren, gingen de grond in. Voor enkele tekeningen en schilderstukken is mijn vader nog model geweest Mijn grootmoeder trouwens ook. En nu hoor je wel eens het ver haal, dat Vincent gierig was, maar dat kunt ge gerust tegen spreken. Ik hoor het mijn vader nog zeggen: als ik een schilderij had ingepakt en weggebracht, gaf hij me altijd een rijksdaalder, en voor die tijd was een rijksdaalder een hoop geld. Nee, zei de heer Rijken. Wij hebben niets van Vincent van Gogh. Geen tekening of schets en geen schilderwerk. Ik her inner me ook niet dat we wat van hem hebben gehad. Een broer van mijn vader wel. Oom Adriaan had een prachtig stuk werk van Vincent van Gogh, de kerktoren van Zundert. Het hing in zijn kamer en iedereen die het zag, was er vol bewon dering voor. Jaren en jarenlang had het een vaste plaats. En toen ineens was het verdwenen. We zeiden: Maar oom Adriaan, waar is toch dat schilderij van Vin cent van Gogh gebleven? Hij antwoordde: Ach jongens, daar had ik al zo lang tegen aange keken, dat heb ik maar opge stookt! Oom Adriaan is 81 jaar gewor den, hoorden we nog van de heer Rijken. Hij zei: Het is goed, dat de stukken van Vincent van Gogh in zijn tijd nog niet die waarde hadden, die ze nu hebben. Want dan had hij het vast en zeker ver kocht. En voor dat geld veel „katskes" gekocht, want daar was hij een liefhebber van. Maar dan" was hij geen 81 jaar gewor den. Zo ziet u, alles heeft toch zijn nut. Overhemden Het Westberlijnse dagblad Tele- graf heeft onder 500 Westberlijnse mannen (375 kantoorbedienden en 125 handarbeiders) een enquête gehouden door hen te vragen, hoe veel dagen zij hetzelfde overhemd aanhouden. De uitslag luidde als volgt: twee dagen: 57 mannen; drie tot vijf dagen: 110; een week: 234; twee weken: 73. Het blad schrijft verontwaardigd, dat het 12 tot 14 dagen achtereen dragen van hetzelfde overhemd te ver gaat, wat voor beroep de dra ger ervan ook uitoefent. Veilig verkeer De Amerikaan Woodrow Platt uit Crauston (Rhode Island) heeft vorig jaar naam gemaakt door de in het hele land bekend geworden slagzin voor veilig verkeer „slow down and live" (rijdt langzamer en leef langer) te bedenken. Eni ge weken geleden is hij tot een boete van vijftien dollar veroor deeld. Hij had te hard gereden. „Meer kan ik jeneverstoker en varkenshoeder Drie weken laaig zijn we op de flets en te voet enkele uren per dag door Zuid-Oost-Brabant g«- gaa-n, en we zouden u er veel van kunnen vertellen. Als het ons werd gevraagd zouden we makke lijk voor de V.V.V. een folder kunnen samenstellen over Deurne- Vlierden en alle dorpen, gehuch ten en vlekken daar in wijde kring omheen. Veel van wat we weten hebben we gelezen in het lijvige boek Geschiedenis der dor pen en heerlijkheden Deurne, Liessel en Vlierden, dat Is ge schreven door de heer H. N. Ou- werling, een bekend publicist, die veel van dat deel van Brabant aan de vergetelheid heeft ontrukt en tot zijn dood het typische land- huls De Romeyn heeft bewoond, dat later ook een tijdlang, betrok ken is geweest door de roman schrijver Antoon Coolen. Klachten Uit dit boek zouden we graag gedeelten citeren, omdat we ver moeden, dat ze ook uw belang stelling hebben. Want niets ter we reld is zo interessant als het ver leden. En het verleden van Bra bant is boeiend. Er is daar veel gebeurd in de voorbije eeuwen. Maar we zijn.aan onze ruimte ge bonden en daarom zullen we ons beperken tot een verhaal, dat be slist niet typisch is voor Brabant maar waar we ons wel mee heb ben vermaakt. De hoofdpersoon is een zekere mr. Daniel Van Esch, die tegen het einde van de zeven tiende en in de eerste jaren van de achttiende eeuw schoolmeester te Deurne-Vlierden was. 'Het moet een vrolijke kwant geweest zijn, die mr. Daniel. Maar het duurde niet lang, zo schrijft de heer Ou- werling of hij raakte in onmin met de om- en ingezetenen van het eenvoudige Vlierden. Ernsti ge klachten hadden die goede lui den tegen hem in te brengen er hij moet het er wel een beetje naar hebben gemaakt, dat de in gezetenen met heren regenten aai het hoofd enige notariële acten lieten opmaken, waarin het gedrag en het plichtsverzuim de schoolmeester tot in de klein ste bijzonderheden vermeld wer den". Afpersing Een van de voornaamste grie ven was wel, dat mr. Daniel zich schuldig maakte aan afpersing in zijn functie van koster, Hij liet, hebben we begrepen, zich voor verleende diensten méérmalen be talen of eiste een schrikbarend hoog bedrag ineens. En toen de bal eenmaal aan het rollen was, kwam er meer. Op 20 september 1702 zo lang is het al geleden barstte de bom In een officië le acte werd opgenomen, dat mr. Daniel in het turfschuurtje naast de school een grote varkenskooi had laten maken, waarin hij vier varkens had staan, die met de af zijn branderij werden ge mest. „Dagelijks", zo verklaarden twee verbolgen vaders, „stookt de meester gedistilleerde wateren, terwijl hij zich om de school niet bekommert." Overigens hielp dat allemaal niet, want twee maanden later verklaren een paar inwoners van Vlierden: dat de schoolmees ter nog altijd brandewijn brandt en varkens houdt, die niets an ders doen dan wroeten en graven waardoor het schoolgebouw ge vaar loopt in te storten. En door de dampen van de stokerij krijgen de kleine kinderen het erg be nauwd". Deurwaarder Meester Daniel heeft jarenlang zijn gang kunnen gaan. Verder dan het uiten van klachten kwa men de bewoners, en de vaders en moeders niet. In 1712 deed hij zijn brouwerij van de hand. Niet omdat hij inzag, dat hij op de verkeerde weg was, dan wel dat hij een nieuwe functie kreeg, die hem vermoedelijk zoveel ople verde, dat hij het brandewijn sto ken en het varkens houden er makkelijk aan kon geven. Hij werd nl. deurwaarder bij den Ra de van Brabant. Twee jaar is hij dat geweest. Toen stierf hij. Zijn opvolger als schoolmeester in Vlierden was een zekere Carl Lus ting, die „goede papieren" had, maar die wel heel weinig herinne ringen heeft nagelaten, omdat hij door KRUISWOORDRAADSEL Horizontaal: 1- gem. in Z.H., 5. gem. in N.H., 10. insekteneter. 12. tijdrekening, 13. harde plof, 15. telwoord, 17. titel van Turkse land voogden, 18. zijtak Donau, 20. landschap op de O.kust van Sumatra, 22. bijwoord, 23. muzieknoot. 25. volgens andere (afk.), 26. voorzetsel, 27. gem- in Z.H., 31. muzieknoot, 32. rivier in Siberië, 34 gem. in Z.H., 41. voorvoegsel, 42. dyne (afk), 43 in het jaar onzes Heren (afk. Lat.), 44. voedsel, 45. leeg, 47. bij elkaar behorende voorwerpen, 49. water in Limb-, 51. meisjesnaam, 53. stad in Mexico, 55. eer, 58. gem. in Gelderl., 59. gem. in Z.H., 60. stad in Z.H. Verticaal: 1. water in N.H-, 2. masker, 3. aanloop, 4. academische titel (afk.), 6. klein kind, 7 half, 8. kanton in Zwitserland, 9. gem in N.H., 11- lidwoord, 14. rivier inz. op Java (Indonesië), 15. afnemend getij, 16. na dato (afk.), 17. als 3 vert., 19 bloeiwijze, 21. morsdoekje, 24. rund, 27. woedend, 28. deel van een helm, 29. dunbladig gesteente, 30. rivier in Rusland, 33. dorp in Z H. onder Ridderkerk, 35. zijtak Fulda. 36. zijtak Donau, 37. plaats in de oudheid, 38. aanwijzend voor- 39 nobel, 40. gem. in Z.H., 45 bereide dierenhuid, 46. 10. eb, 11, Madrid, 12. pronk, 13- Oslo, 15. sein, 17. men, 20. Enos, 25. Delila, 27 Ares, 28. Rome. 30. Sam, 31- borat, 32. welk, 33. la, 35. hek, 36. solo, 37. gaar, 38. Kreta, 40. moedig. 41, hups, 44. ons, 46. smet, 48. gene. 49. dat, 51. en, 52. indien, 54. eend, 56. aarde, 57. shawl, 58. loon, 59. Linne, 60. muit, 61. aak, 63. emoe, 64 lied, 67. rio, 69. Epe, 71- Eu, 73. kr. INZENDINGEN Horizontaal: 1. muis, 5- krab, 9. Dempo, 14. ereis, 16. elim, 18. bars, 19. entree, 21. keen, 22. dol, 23. Ne, 24. eind, 26- Sn, 27. Arno, 29. noest, 31. brik, 32. wol, 34. sla, 35. hoed, 37. gemak, 39. immers, 41 ho, 42- ale, 43. rol, 45. Oka, 46. sul, 47. A.K., 48. genade, 50. tempo. 52. iets, 53. adé, 55. Nes, 56 Anna, 57. stiel, 60. Made, 61. ah. 62. gnoe, 64. li, 65. Uri, 66. raar, 68. domein, 70. idee, 72. kwik, 74. nopen, 75. tenue, 76. lord. 77. Eede. Verticaal: 1. meent, 2. urne, 3. iet, 4. sire, 6. re, 7. alk, 8. biest, Inzendingen worden vóór donder dag a.s op ons bureau verwacht. Oplossingen mogen uitsluitend op een briefkaart worden geschre ven. In de linkerbovenhoek ver melden: „Puzzeloplossing" Er zijn drie prijzen: een van 5,— en twee van 2,50. Vandaag, goede mensen, een rubriek met veel inzendingen en al evenveel i als resultaat van de eerste roep om kopij, die je zelf aardig leek. Het stroomde gedichten en tekeningen, de verhalen kwamen slechts aarzelend binnen. Zó s zeiend, dat ik het maar bij de verzen en de plaatjes heb gelaten. Overigens vind ik dat voor een keer nu weer niet zó erg, maar toch hoop ik, dat één (liefst meer) van jullie in deze vakantietijd de moed kan (kunnen) opbrengen weer eens een goed verhaal op papier te zetten. Daar wacht ik dan maar op. En nu dus van start met wat jullie instuurden voor deze rubriek zonder thema. KIND Welkom Ook Piet Koster (meterüker e uit Middelharnis, zoals je je we licht herinnert) schreef een g» dicht. Het heet: Argeloos lopend langs eendekroossloten turend naar torren en trilgras Achteloos kijkend naar blazende boten alsof het je speelhoekje was Kind zijn is zonder Genève leven en kunstmaantje spelen achter de schuur De lente in volle glorie beleven en hopen op morgen. De dood wenkt geen uur. AD VAN DEN BERG Al weer een poosje geleden ontving ik een gedicht van Mary Storm. Voor deze „zo-maar-rubriek" heb ik het uit m'n bewaar map gehaald en zo kun je nu lezen: FICTIE Een ster verschiet; zij zien het maar zij blijven roerloos als donk're reeënsilhouetten die zich koest'ren aan elkaar, hun vrijheid en het wonder. De zon komt op; zij schrikken van de vage schemer die 't innig duister zacht verja&gt maar felle, helle gloed lijkt voor wie slechts sterren kent. 't Is hen teveel; zij vluchten, verlangend toch naar licht maar banger nog voor 't tijdloos roepen dat hen in een cirkel sluit, waar vrijheid fictie is. MARY STORM. 't Staat zo gek, anders had ik willen zeggen: hiep hiep (enz.) geval: welkom Jan van Loon (die 18 is en de vrije academie in Den Haag frequenteert). Mooie meisjes Een heleboel (mooie...) teen agers kreeg ik van Anneke van der Giessen. Meisjes met spij kerbroek, een schone manne quin in een ballonachtige crea tie en een soort mysterieuze Ju liette Greco. Ik heb deze (gete kende) juffrouw dan maar mee genomen, omdat ik haar wel aardig vond. Overigens: Anneke woont in Hendrik Ido Ambacht, is 16 jaar en heeft pas haar m.u.l.o. achter de rug. Onderwerploze tijdperk Omdat het met die vakanties toch een wat warrige tijd is, lijkt het me wel geschikt het oude thema zijnde géén the ma nog maar even vol te houden. Uit de reacties mag ik afleiden, dat dit onderwerploze-tijdperk jullie op het ogen blik wel bevalt. Daarom beveel ik onze zo-maar-ruimte" maar weer van harte aan, hopend, vertrouwend en verwach tend op een enerverend aantal enveloppen, die dan als je gauw bent (vóór dinsdag) en anders wel over een week, aan de beurt komen. En nog steeds op de couverts: „Ruimte voor jullie". Morgenavond in de delta bang voor het einde van de i de eiland in het water hielpen mee. 't Is al weer een tijdje geleden, dat jullie werk van Aad van der Wees (toen nog lerend, nu tijden lang varend tussen Indië en Noord-Amerika) hebben gelezen. Ik kreeg van deze Delftenaar weer enkele gedichten, die ik graag wil meenemen. Niet allemaal tegelijk vanzelfsprekend en daarom volgt nu alleen: Chanson de la pluie Het regent Wat valt er nog te zeggen Het zachte ruisen van het water klinkt op in de smalle gootstraat De blinde ramen huilen om verloren zonnedagen en het schichtig glimmende plaveisel ondergaat deemoedig de bestraffing die ze niet verdiende Het regent De holle ogen vragen om een uitspraak Waarom waardoor waartoe Het schaarse voedsel is reeds lang gegeten, bleek en uitgeput vegen de lantaarns niet meer dan vagelichtplekschimmen De holle ogen van de etalages spiegelen opstandig naar het grijsdek en slechts de straatsteen weet wat hem te doen staat, niets De gesels striemen het plaveisel dat zonder protesteren wacht totdat de zon weer komt Wat valt er nog te zeggen Het regent. AAD VAN DER WEES. Nu ligt een anker verstild op de bodem van het watervlak, waar rietgorzen wuiven naar de overkant. Waarom huil je nu, kleine delta, met je rode ogen en je zwarte mond? Ik weet het wel: Poedi is dood. helemaal dood. Maar wat zou dat? Ik zie land, land, LAND! PIET KOSTER. ER UIT GELICHT Zijnde enkele soms meer, soms minder kritische opmerkingen naar aanleiding van binnengeko men brieven. AAN ALLEN Aan allen, die Iets stuurden, hun naam niet in dit rubriekje tegen komen en ook geen briefje van me kregen wil ik zeggen: bedankt voor zover. Heb de tekeningen en ge dichten bewaard tot een van de volgende keren, je komt ze dus vanzelf wel tegen. DUBBEL Een „dubbele" inzending en we van Jannie S. (Nieuwpoort), gi vormd door een getekende aap e een gedicht over onweer in d nacht. In beide gevallen moet helaas teleurstellen. Stuur nog k je OOK NEGATIEF Ook moet ik een negatief ant woord geven op de inzending van „Theodorik" (Delft), wiens mening ik overigens kan delen, maar wiens gedicht ik althans voor onze rubriek niet zó geschikt vond. 't Zelfde geldt voor de bijdrage van „Sproet" (Den Haag) en Rina de J. (ook Den Haag). TEKENINGEN Tekeningen en nog eens tekenin gen Ik voel me wel wat afwij zend vandaag maar ook de prentjes van Truus W. (Hardinxveld-Gicssen- dam), Anneke B. (Voorburg), Her- mine de H. (Numansdorp) en Wira K. (Katwijk aan Zee) kan ik niet gebruiken. Op Wims speciale ver zoek: oost-indische inkt is wel het Een roos zonder meer. Mlep Bijl (19 en uit Wanneperveen) deed er haar best op. Mag ik nog eve"n jouw adres (vanwege het gebruikelijke postwlsseltje) Maakt nood vindingrijk Men zegt wel eens dat de nood vinding rijk maakt, en er zijn vele verbluffende staaltjes vóór de juistheid dezer bewering aaneevoerd. Het omeekeerde is echter niet minder waar. Er zijn evenzeer talriike voorbeelden bekend, waarin de partij welke in nood verkeerde zich zou hebben kunnen redden, indien ze maar te rechter tijd de nrv^ee vindingrijkheid tentnongesnreid had. Drie van de vier opgaven uit deze ru briek hebben op 'het laatstgenoemde thema betrekking: de verzuimde vindingrijkheid. Bii no. 2 is dit nog niet zo duidel'ik, want in deze studie luidt He opdracht: Wit sneelt en maakt remise. Maar in de nos 3 en 4 komt de aao uit de mouw: In no. 3 strui kelt de grote Naidorf: hii speelt 1 g5g6 en Hat kost hem een half punt Fn in no 4 sneelt zwart aan zet 1 Df5' en dat kost hem het volle punt Maar znwel Nai dorf (In no. 3) als Israilovici (in no. 4) hadden een half punt meer kunnen beha len wanneer zii te rechter tijd voldoende vindingrlik waren geweest. De eerste on«ave van deze rubriek staat op zichzelf Ze is heel eenvoudig, maar juist hierom is het de mneite waard even naar He sleutelzet te zoeken. Nu eerst de vier diagrammen OnlnssinhPH Hieronder volgen de oplossingen der op gaven uit onze rubriek van 25 juli jl 1 Griinfeld—Tartaknwer: 1 Lh4' hB" 2. 2. DfR+ü Pxf8: 3 Lf6t Kh7; 4. Tg7t Kh8; 5. Txf7t Kg8; 6, Pxh6 mat. Het loont de moeite zelf de diverse varianten op te zoe- 2 RubinsteinHromadka: 1. Db6ü Td7; 2. Lc.5 Txf7: 3 Lxd6 Tf2t; 4 Dxf2! en zwart gaf het op Na 4. Pxf2; 5. Lxg8 Lxd6: 6 Le6 benevens Tfl zou het overwicht van de kwaliteit snel beslissen. 3 Hallbauer—Mandel: Op 1. Tfl?? volgde heel aardig 1. Lf2ü met de dreiging 2 Dglt enz. Wit moet nu de dame offeren: 2. Pc8+ Tg8: 3. Dxp8t Kxg8; 4. Txf2 De4t; 5. Tg2t Kf8; 6. Lgl Df3; 7. Lf2 Da3 en wit gaf het op. omdat na de val van pion a3 de zwarte vrijpion snel wint. 4. Studie van Skuja: 1 b7! Kb6" 2 Ka8 Ka6: 3 Tg8ü Dc6?; 4. Tg6ü Dxg6: 5 b8Pt Kb6: 6 Pd7t Kc6; 7. Pe5+ remise Beter speelt zwart: 3. c5! maar dan komt 4 Tg7! Dc6: 5 Tf7! c4; 6. Tf6! Dxf6; 7. b8Pt Kb6; 8. Pd7t remise. Na 1. g5—g6 maakte zwart remise. Hoe? 4. Uit de partij Günsberger—Israilovici, Roemenië 1959. W a a i Wt la if m ff kunnen maken?

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Nieuwe Leidsche Courant | 1959 | | pagina 6