Kees Rijnsdorp
FRANK LLOYD WRIGHT
NIET ALLE ZANGERESSEN
ZIJN PRIMA-DONNAS
ZONDAGSBLAD
ZATERDAG 18 APRIL 1959
geóprek met
naar aanleiding
van zijn nieuwe roman
„IK VOLG JE TOT
ISTANBOEL"
de auteur C. Rijnsdorp (voor zijn vrien
den Kees Rijnsdorp) ter gelegenheid van zijn
zestigste verjaardag werd gehuldigd.
Het was de heer H. Diemer, die er tijdens
een aan de jubilaris aangeboden diner in de
koepelzaal van Atlanta te Rotterdam op zin
speelde, dat Rijnsdorp op dat tijdstip, na
36 jaar zijn beste krachten te hebben ge
geven aan een grote bankinstelling, zijn
vleugels nu wijder zou gaan uitslaan, waarbij
de heer Diemer de wens uitsprak dat Rijns
dorp in geestverwante kring op het terrein
der cultuur „wat orde op zaken zou stehen".
Nu wie Rijnsdorp in de afgelopen vijf
jaar gevolgd heeft, zal moeten toestemmen
dat hij, om zo te zeggen, met het élan van
een jonge kerel, al het culturele werk dat hem
voor de hand kwam heeft aangepakt. Hij
had daarbij het niet te miskennen voordeel
door het leven gerijpt te zijn, wat aan zijn
beschouwingen en adviezen op het terrein der
cultuur een zekere glans geeft, waaraan jon
gere schrijvers doorgaans vreemd blijven.
1945?'
J~\E hevigste aardbeving sinds
mensenheugenis teisterde in
1923 Japan. Tokio werd vrij
wel geheel verwoest en Joko-
hama voor een zeer groot ge
deelte. In Amerika wachtte een
angstige architect op enig be
richt uit Japan. Niet erg lang
duurde het wachten; een tele
gram bracht het verlossende
woord. Het luidde: ,Jmperial
(een groot hotel in Tokio
red.) is onbeschadigd gebleven,
schrijven vóór als een monument voor uw
genie. Duizenden daklozen vin-
'l den hier een toevluchtsoord.
Gelukgewenst. Okura". Die ar-
Natuurlijk ben ik zelf veel
anderd. In mijn jeugd was
estetiseren in de mode. Alles m T, ,t
schoonheid transformeren. Denk chitect was Frank Lloyd Wright,
aan Van Deyssel en Leopold. Die de man die vorige week op 89-
bekeken alles van uit het aspect jarige leeftijd in Phoenix
de schoonheid. Het was een (Arizona) is overleden. Van
be- 1913 tot 1919 had hij aan de
bouw van het grote Imperial
Hotel te Tokio
Zachte
overheersing
hoef te aan schoonheid. Menno
Braak heeft reeds in zijn „Demas
qué der Schoonheid" de onhoud
baarheid van die overheersing gewerkt.
aangetoond.
Sommigen hebben
nen evolueren (vooral onder de „j„
dichters komt dit voor). Maar die h,{ gebruikt als
overheersing van de schoonheid is schoköreker en
na de Tweede Wereldoorlog geheel de muren en vloe
van de baan. Het komt nu aan ren konden beioe-
op de authenticiteit, de beleving gen bij aardbe-
°P.e(:?1 onmiddellijke en sobere vingen. Tijdens de
4 bouw doorstond het hotel reeds
aardschok.
n Frank Lloyd Wright.
(Van
Kunstredacteur)
schrijfwijze.
„Ja... nou 'h6b ik nog een iet
wat delicate vraag, waarmee we
dan maar moeten eindigen. Wat Met dit hotel heeft Frank Lloyd werd hij als nakomeling van e
denken van de nog steeds door Wright zich uiteraard een grote predikantenfamilie uit Wales
Bekend-
al lang. Be-
zijn sterk in-
sommige kerkelijk gezaghebbende beroemdheid
critici gestelde eis tot „thetisch" heid had hij
schrijven? kendheid vooral
En in hoeverre kan een gelovig dividualisme als
auteur verantwoordelijk worden bouwmeester. In 1869 (8 juni)
gesteld voor de uitbeelding van
situaties en karakters als deze
weinig of niet voldoen aan bijbel
se normen?"
(Ik voel dit als een gewetens
vraag ook voor vele lezers en
ben benieuwd of Kees Rijnsdorp
hier een verlossend woord zal
spreken).
„Als een auteur zelf thetisch is",
zegt hij, „dan schrijft hij thetisch.
Maar hoe speelser men de din
gen aanvat, des te beter komt de
latente ernst tot zijn recht. Zodra
het getuigen als een opgelegde
plicht wordt ervaren, is er al iets
scheef gegaan. Wie preken wil,
moet het rechtstreeks doen."
Ier en Sullivan. Sullivan was toen
de „reus van de Chicago-school"
en paste Lamarck's theorie „De
vorm resulteert uit de functie" op
de architectuur toe, waardoor hij
j- ---J- het functionalisme
In een kort essay „De geschiede
nis van een belangstelling" (Ont
moeting, okt. 1955) heeft hij zich
nog weer eens rekenschap gegeven
van de plaats die de muziek, de
literatuur en de beeldende kunst
in zijn leven hebben ingenomen. Het gehele leven voldoet
fiThe^'nttoLemtog'heri^eïitehU "ITmeT dSf
er de lezer aan dat Einstein een M normen, die zich immers laten
zekere ouderdom „de verrukke- samenvatten onder de woorden
lijke leeftijd" heeft genoemd. ren" het experiment weer niet moet je er voor zorgen dat alles „Wees heilig, want Ik ben hei-
Rijnsdorp voegde er aan toe: bleek te schuwen. klopt." lig". Ook Jezus verhaalt in zijn
„Het is eigenlijk al bedtijd, maar De roman „Ik volg je tot Is- Ik knik instemmend (Hij is gelijkenissen boze daden en wel M
men mag nog een poosje buiten tanboel" (Uitg. Bosch en Keu- niet voor niets bankman ge- constaterend De Biibel
spelen." mng. Baarn» wijkt dan ook. zowel weest. """ft®*®,i.
Maar nu is dit zeker het merk- wat het gegeven als de vormge- „Aan welke minimum voorwaar- n mt de ~onden, zonder v e r-
waardige bij Rijnsdorp, hoewel hij ving betreft, radicaal af van zijn den dienen volgens jou de huidi- ,,va" «heilige verontwaar- if,
op een punt in zijn leven is aan- vroegere romans. ge prozaschrijvers te voldoen om digmg Ze zijn voor het bijbelse T--
gekomen waarop hij in het men- T, t in deze tijd een lezerspubliek te verhaal of vertoog functioneel.
selijke vlak zich „nergens meer Ik H het gegeven niet na- vormen?" Maar het gehele niveau van de
Nietjang^ergens t>ij ^stilstaan. Heilige Schrift is hier beslissend.
mM Hjfij Zo kan het ook in een roman.
beschrijving, nL die een functie 'k be" mening dat het
heeft ten opzichte van de hande- kwaad ingetogen en meer sug-
ling. Bijv. alleen zeggen dat het gererend dan uitvoerig verhalend
mistig weer is, als dit iets bete- moet worden beschreven. Soms
kent voor de gang van zaken of js de kroniek aangrijpender dan
de emotionele beschrijving. Maar
de auteur kan de ogen niet slui-
w j i ten voor het kwaad in de we-
Veel Veranderd reld. Doet hij dat, dan zondigt
i nou een gewetensvraag, hij als vervalser van de werke-
je zelf
,,„Cx6C««o .„«x Ik 9a H ket Steven niet na-
verwondert", hij niettemin vertellen. Ik heb zo de indruk w
door zijn levenlang omgaan met dat Rijnsdorp, na al het in- Van punt tot punt de kern
muziek, letteren en beeldende spannende culturele werk der de zaak raken. Alleen functionele
kunst, in staat bleek als oudere ook laatste jaren zich maar eens 1
HIK >}"rm heeft late,, gaan in rijn
fantasie. Zelfs liefhebbers van
een spionageroman kunnen nu
bij hem terecht. Maar Rijnsdorp
zou Rijnsdorp niet zijn als er in
dit wonderlijke verhaal ook niet
een situatie voorkwam, die hem
in de gelegenheid stelde het
reformatorisch kerkelijk leven
in ons lieve vaderland nu eens
te laten zien door de ogen van
een buitenstaander.
het verschijnsel der heden
daagse zg. „experimentele" kunst.
M.a.w. Rijnsdorp heeft het onmis
kenbare voorrecht dat hij als au
teur en essayist niet op een be
paald punt is blijven stilstaan,
waarbij al wat deze tijd aan nieu
we kunstvormen oplevert voor
hem ontoegankelijk zou blijven.
r de figuur x>i figuren i
Werkkracht
gaat, wat i
verschil
jl lijkheid."
Richland Center (Wisconsin) de vader
geboren. In 1887 onderbrak hij werd.
eigenmachtig zijn ingenieursstudie Sullivan bemerkte al heel gauw
de meer daar normale begaafdheid
van Frank Lloyd Wright en gaf
hem zelfstandige opdrachten. In
1909 bouwde Frank Lloyd Wright
het bekendste van zijn zg. prairie
huizen, het Robie House in Chica
go, wel genoemd „de grootmoe
der van de moderne architectuur".
Hierin komt al direct het stre-
DE
Ij individualist
I ONDER DE
bouwmeesters
Concrete verbeelding
TOEN hem eens gevraagd werd
wat hij in de toekomst met de
oude grote steden zou doen, ant-
de borj- woordde Wright: „We zullen i
bij alle latere woonhuizen
«KSrs&a «SS, mnfi
kamers zich rondom de schoorsteen,
die als een massieve kern van het
huis ook uiterlijk duidelijk tot uit
drukking komt. Sterk was Wright tapt wordt6
i de bouw
geïnteresseerd
pan (in 1906 was hi;
eerst en tussen 1916
bleef hij er veel) e
Japanners beschouwde Frank
Lloyd Wright het huis als eer
ruimte-eenheid die onder te ver-
J-'— =- waarbij de grote, huiska-
,Niet het weten zoals het door
huidige weet-fabrieken ge
wordt, maar alleen de ver
beelding kan de mensheid er van
r iQ99r nei redden een kudde te worden, con-
ver- crete verbeelding, gevormd door
de studie van de kosmische rit-
de planten, van de or
ganische functies."
Het is verleidelijk nog niet n
citaten van Frank Lloyd Wright
steeds het sterkste accent a, te schrijven. Bijv. „Wat sap
en bladeren voor een machtige eik
zijn, is een gezond, esthetisch ge
voel voor een vrij volk". Heeft
Frank Lloyd Wright steeds naar
het esthetische gezocht? Beslist
niet, zijn organische architectuur
Geen steden
17" AR AKTERISTIEK
■LV bouwen is ook hei
Natuur en bouwwerk
als een eenheid
thetiseren, maar
juist een poging
het volkomen na
tuurlijke tot uit
drukking te bren
gen en daarbij
natuur en kunst
tot een eenheid
e maken. Hij kan
P. J. RISSEEUW.
Frank Lloyd Wright op 82-jarige leeftijd.
len" betreft: Rijnsdoip
S'mHÏ.KUHT EKKHS praten, te-
genover het imposante
recht gaan léven. Met een benij
denswaardige werkkracht heeft
hij de taak op zich genomen van
docent in de antropologie en
kunstgeschiedenis aan de C.A.L.O.
te Rotterdam, publiceerde hij een
reeks nieuwe verzen en tal van
essays, nam hij zitting in het De-
putaatschap voor de herziening
en uitbreiding van de (Geref.)
bundel „Enige gezangen", werd
hij lid van de Interkerkelijke
Werkcommissie voor een nieuwe
Psalmberijming, houdt hij overal ipwprkt-
in het land lez.infpn en ooaft hii Kijk
Rotterdamse Centraal Station en
omdat wij elkaar langer kennen
dan vandaag ben ik maar niet al
te bescheiden geweest met het
afvuren van mijn vragen,»
Nou moet je me eerst eens ver
tellen wat je ervaringen waren
nu je na lange tijd weer eens
een roman hebt opgezet, vraag ik.
„Had je een tevoren opgezet sche-
of alleen i
er zijn twee erken-
van het opzetten van
volgens een van te
meer minutieus vast-
de microfoon gesteld plan, of overwegend
je onder het schrijven hebt uit-
i het land lezingen en geeft hij
zijn volle medewerking aan het
Cultureel Venster van ons blad,
onze lezers welbekend.
Maar ook voo:
van de N.C.R.V. werd hij nu, proviserênd. Ik gaf deze keer de
meer dan vroeger het geval kon voorkeur aan de laatstgenoemde
zijn, een gezocht spreker. En wie methode, omdat de ervaring mij
in het nu aflopende seizoen het heeft geleerd dat ik persoonlijk
voorrecht had de door hem ver- daarbij de beste resultaten behaal,
zorgde serie van vier vrijdag- Ook „Koningskinderen" is zo ge-
avonduitzendingen te beluisteren schreven. Natuurlijk moet je een,
--- het nog zo vaag, gegeven
idee die blijft alle eeuwen
gezegde. Op elk gebied bemerkt
de beeldhouwkunst, in de architectuur,
het. In de renplaat van Lisa Delia Casa ko-
de
ówuiaersuiui, in ue ueciuiiumunuiixi, wi ut uiumcmu., CTprsiidplhpid
mode vooral. En dus ook op muziekgebied. En dan bedoel ik hier terfiguren.
niet de terugkeer tot een oude muziekstijl, maar het weer op
treden van een prima-donnacultuur bij de opera. De Italiaanse
sopraan Maria Meneghini Callas toont in onze tijd weer een
nieuwe en bizarre opbloei van die cultuur, die meer dan een
eeuw geleden weligtierde.
nog één moet
den uitgezonden), zal het eens
zijn met de criticus van de Nieu
we Rotterdamse Courant: „De
samensteller, de heer C. Rijns
dorp, blijkt ccn uitnemende gids
door de cultuurhistorie te zijn.
Maar die Maria
Meneghini Callas
vergeet dat ze op
het ogenblik hele
maal niet allerlei
ver schandaaltjes nodig
tko- heeft om de aan-
buiten af wilde laten dacht op zich te
observeren." vestigen. Heel
„Dus geen schema, zoals in „El- voudig
hebben. Dat was bij mij I
kelijk leven, dat ik, voo:
dat in het boek te pas
Iomdat ze
Bij zijn keus van fragmenten dert Holier". alleen staat en ook
uit op de Bijbel geïnspireerde „Nee... Wel gebruikmaking van omdat ze een onge-
kunstwerken en in zijn beschou- „vondsten" in de loop van het looflijke stem heeft,
wingen over die kunstwerken gaat schrijven. „De man uit het ijzer- Er zijn echt niet zo
hij allerminst enghartig te werk." winkeltje" (ik ontmoette op straat veel zangeressen die
Wij zouden ondertussen haast zo n man), heeft aan het boek zowel Bellinis „Nor-
vergeten dat Rijnsdorp ook nog de wending naar afdreigingsprak- ma" als Wagners
romanschrijver is. die met zijn tijken en spionage gegeven - T~ -
gedesillusioneerde dominee" spelen en zingen, die
(waar ik zo maar op kwam) de lichtheid voor de
heeft de religieuze inslag van het coloraturen van Ro-
boek bepaald: Als je geen sche- sine m „Der Barbier
ma gebruikt, geldt de regel: wie von Sevilla" van
A gezegd heeft, moet ook B zeg- Rossini en ook de
Sen." dramatische gevoe-
,,Ik herinner me dat je zelfs Ugheid voor Pucci-
eersxe roman al eenS een kort verhaaI de ni'S „Turandot" op-
verschiinsel dat £?eede Persoon hebt geschreven. brengen. Ze behoort
yerscrnjnsei aai Waarom bpn ip nu van dp tot nu .»x
„Koningskindi
één ruk geschreven, zijn naam
vestigde.
Als we opmerken dat hij
met zijn volgende romans als
„Eldert Holier" en „Mijn vader,
mijn Vader.." zijn lezers en le
zeressen minder in zijn greep
had dan met zijn eerste
df S! "ïf ïe "Irnxncïr' 1
i hem allengs tweekamp
Nieuwe roman
vijftien jaar
schreven. Een kort verhaal in
Ontmoeting van twee jaar gele
den, getiteld „Anna Teresia"
wekte reeds het vermoeden, dat
„Koningskinde-
Weer een Schütz-
feest in Nederland
tot de haast legenda
risch geworden
„drie-octaven sopra-
Om die legende
de gesprekstoon, die levendig en weer .werkelijkheid
rechtstreeks is, te kunnen hante- te maken grijpt
NatuurlijJc beperk jje_Je_niej Maria Callas ook
terug naar de pi
te stenen naast
ruwe houtbalken,
natuurstoffen
naast kunststof
fen als beton en
glas, daarbij
steeds zoekend
naar e,en eenheid
tussen bouwwerk
en landschap, tus
sen natuur en constructie. in dit opzicht weieens iets te
Eigenlijk lag de grote kracht zijn gegaan, het is niet te ontken
van Frank Lloyd Wright in het nen dat Frank Lloyd Wright on-
bouwen van huizen in de vrije danks zijn individualisme en on-
ruimte van de natuur. In tegen- danks zijn arrogantie een der
stelling tot Le Corbusier was hij grootste bouwmeesters van deze
een notoir tegenstander van hoog- tijd was, die een onontkoombare
bouw en wolkenkrabbers vond hij invloed op de nieuwe Amerikaan-
alleen maar sensationeel. Was Le se architectuur heeft uitgeoefend.
Corbusier de vertegenwoordiger Zijn villa „Taliesin" in Spring
van de rationele, geometrische Green was een waar mekka voor
bouwwijze en de ontwerper van zijn leerlingen. Maar nog meer
massasteden met veel mensen op was dat de villa „Taliesin" in Ari-
een kleine ruimte, Frank Lloyd zona, waar hij elke herfst met zijn
Wright neigde naar het irratione- studenten naar toetrok. Een zij-
le, organische, romantische. Ste- ner leerlingen, Peter Steiger,
den waren volgens hem „bloedzui- schreef eens: „Deze kleine oase
gers die leven van het frisse temidden van de kleurenrijke
bloed van het platteland en de steenwoestijn is als het ware een
dorpen en die de mensheid on- belichaming van Wright's idee, dat
vruchtbaar maken". En hij voeg- iedere ontwikkeling van het indi-
de er aan toe „Alle vroegere be- vidu slechts in concentratie op
schavingen zijn in hun steden om- zichzelf en op zijn taak mogelijk
gekomen". is".
Voor een gemeenschappelijke Men heeft Wright zijn egoïsme
de opname van het orgel iets te samenleving in een grote stad en zijn arrogantie verweten, ook
zacht geweest) van Jan Schmitz voelde Frank Lloyd Wright dan zijn a-sociale handelwijze om een
uit Den Haag een plaatje met ook niets. Daarvoor was hij te vrouw met zes kinderen in de
vier negro-spirituals: „Steal veel individualist. De democratie steek te laten. (Wright was drie-
away", „Gospel train", „I want zoals Wright die beleed was het maal getrouwd, laat nu een we
lk with me" en „Roll, evangelie van het individualisme, duwe na, vier zoons, twee doch-
,Ik geloof noch aan samenwer- ters, negen kleinkinderen o.a.
organisatie, noch de filmactrice Ann Baxter en
)ch aan het kapi- 8 achterkleinkinderen). Men heeft
in het communis- Wright nooit een gebrek aan in-
alleen aan de indivi- ventie en aan persoonlijkheid kun-
duen die creatief zijn en zich te- nen verwijten. Honderden landhui-
genover de gemeenschap stellen, zen zullen dit blijven bewijzen, ve
als deze ze niet begrijpt". le fabrieken ook, het Guggenheim
De nieuwe mens, die het door Museum in New York eveneens,
hem „Usonien" genoemde ideale net als de fantastisch gebouwde
Jan Haverkamp amgt de Amerika scheppe„ en bevol. Morris-raak m San Francisco.
rw„ Zijn fantastische geest heeft won-
ken, moet weer de vitaliteit en het deJren i
individualisme van de pioniers be
zitten. Verder wilde Wright niet
de machine afschaffen, maar ze
veel meer als een hulpmiddel in
VIA NAALD
€N PLAAT
pen. Een zangeres zonder de „„co „Qm 111C C11 nuil
de meeste thea- j0rd n roll". (45-toerenplaat JK
1006). Wie zou die negro-spiritu- king, noch
1 henaalrip iidpl- als beter kunnen zingen dan Hen- aan de staat, noch
hpiri frpft mpn niot aii«0n ry Blackmon met zijn prachtig- talisme, noch
heid treft men niet alleen getimbreerde en gevoelige stem?
onder zangeressen aan. Ook onder Een stijlvolle vertolking van de-
andere uitvoerende musici, zeker ze geestelijke negerliederen.
ook bij de pianisten. Hoeveel pia- Het derde plaatje is iets min-
nisten beroepen er zich niet op der geslaagd. Met orgelbegelei-
zo fantastisch goed Chopin te be- di
grijpen. En ze spelen dan met
een pathetiek die er alleen maar Carol,„e van Dorp
op gerioht is eigen virtuositeit te Heiningen „Pams Angel,cus var
demonstreren of eigen sentiment Franck en „Pie Jesu" van Fa-u-
uit te leven. Niet alzo de Poolse ré en met pianobegeleiding var
pianist Adam Harasiewicz, van Rie Polderman „Maria Wiegen-
FONTANA nu ccn kleine Cho- lied" van Reger en „Ave Maria'
bouwkunst geschapen.
ziet en ervaart, maar ieder mens
gaat met anderen om en ver
neemt via die anderen heel veel,
soms ook het een en ander over
zioh zelf."
Handeling
„Je bent zelfs zo ver gegaan de
lezer met „u" aan te spreken.
„Ja," ik heb het aanspreken van
de lezer niet vermeden, hoewel
ik niel de fictie van een kroniek
of dagboek heb overeindgehouden.
donna-cultuur, die enige tijd door
de film verdrongen was maar met
Maria Callas weer opleeft. Nooit
zal ze optreden tegen een honora
rium dat anderen voor haar ook
gehad hebben. Het moet hoger
liggen en zo kwam ze bij haar
eerste optreden aan de Metropoli
tan Opera te New York tot een
avondhonorarium van 3000.
De befaamde Zwitserse sopraan
Lisa Delia Casa maakte voor Decca
onder de titel „The voice of Lisa
Delia Casa" een prachtig klein
plaatje met aria's van Mo^art en
Richard Strauss.
haar grote artisticiteit
Van 21 tot 25 september zal te
Utrecht het 12e Heinrich Schütz- schreven"
feest worden gehouden, dat even- „Ik wou
als het 8e in 1955 in Amsterdam,
georganiseerd wordt in samenwer
king tussen de Ned. Chr. Radio
Vereniging en de Neue Schütz Ge-
sellschaft. Er zullen Nederlandse,
Duitse en Engelse koren aan me
dewerken, alsmede tal van bin
nen- en buitenlandse vocale en in
strumentale solisten.
Ik voelde dat het kon
dus van tijd tot tijd."
„Er zit ook, om het zachtjes
te zeggen, nogal behoorlijk wat
handeling in je verhaal..."
„Het boek heeft zich zelf ge-
zegt Kees Rijnsdorp.
andere zangeressen, die art is oI.
deedThet tiek wellicht nog meer presteren haar grote stembeheersing.
en toch niet die onuitstaanbare al
lures hebben. Vergeet Maria Me
neghini Callas nooit wat ze is
(en wat ze zijn wil), een Zwitser
sopraan als Lisa Delia Casa
pin-plaat uitbracht, bevattend de
Etude in c-moll Op. 10, no. 12, de
Nocturne in Fis-dur Op. 15 no. 2,
de Mazurka in f-moll Op. 63 no.
2 en de Ballade in As-dur Op. 47
(45-toerenplaat CE 495 013). Wal
ter Niemann zei eens: „Men moet
Chopin door een Pool horen spe
len". Helemaal ongelijk had hij
niet, want na de Poolse pianiste
Halina Czerny Stefanska heb ik
niet zo'n goed Chopin-vertolker
gehoord als deze Adam Harasie
wicz, die in 1932 geboren werd en
in 1955 in Warschau de Chopin-
prijs kreeg. Dit is Chopin zoals
hij in werkelijkheid was: krachtig
zonder grove sentimentaliteiten,
geurend naar Poolse aarde. Een
uitzonderlijk gave vertolking,
goed opgenomen.
EN nu ik het toch over 45-toeren
plaat j es heb en over kunste
naars die geen prima-donna-cul
tuur aanhangen, vestig ik even de
aandacht op enkele plaatjes die
me werden toegezonden en waar
van de opbrengst bestemd is voor
de bouw van de nieuwe kerk St.
Jozef Opifex te Leidschendam.
Het zijn uitgaven van de Stichting
St. Jozefkerk Discofonds te Leid
schendam. Een heel bijzondere op
name is daarbij, want het is de
laatste plaat die onze Nederland
se sopraan Jo Vincent heeft ge
maakt en wel op 21 februari 1958.
Een plaatje dus met een histori
sche waarde en wellicht betreur ik
het daarom, dat het orgel in
Overveen en de orgelbegeleiding
ïlissen zo onder de
Crude- maat blijven. Jo Vincent zingt de
„Jerusalem" uit de „Paulus"
Mendelssohn, het Agnus Dei
lijke bedrijvigheid benut-
Schubert. IJK-1005). Voor ondergeschikt dus.
grammofoonplaat moet
,De
de scheppende kunste
plaatje van haar uitgekomen,
waarop Lisa Delia Casa slechts door Louk Nelissen
twee aria's zingt, nl. „Crude
le Non mi dir" uit Mozart';
Don Giovanni" en „Es gibt
ontspannen, draaide wat
(geb. 2 febr. 1921) vergeet nooit Reich" uit Strauss' „Ariadne auf uit de „Krönungsmesse'
de opera-rol of aan Naxos" begeleid door het Weens zart, het lied „Der
i Mo-
het papier in de schrijfmachine het te zingen lied schuldig is. En Philh. Orkest o.l.v. resp. Josef Dankende'
V erklërung"
Strattner en
Schubert. (45-
schreef er op los. Als reactie persoonlijk stel ik dat veel ho
op veel bespiegeling door mijn ger. nog afju~' *"'1
kritisch werk kwam ik tot veel ik de stem
handeling, met nogal wat span- mooier vind. Zkials Lisa Delia Ca- je een heel duidelijk bewijs
nende momenten. Door na A ook sa, die ook aan de Metropolitan de zangcapaciteiten van Lisa Del-
B. C en D te zeggen, kwam ik Opera in New York optrad en die la Casa gegeven,
al schrijvende niet zo zeer óp wereldberoemd is geworden zon- zongen, volkomen
maar in het plot. Natuurlijk der prima-donna-schandaaltjes lie- naast moet u dan nog een lie de- mende orgelbegeleiding (soms
PHBRIB Krips en Heinrich Hollreiser (45-
'ger, nog'afgezien van het feit dat toerenplaat van Decca no. CEP toerenplaat JK1004) Deze stem
Lisa Delia Casa 571). DECCA heeft met dit plaat- blijft toch nog altijd mooi en
Henry Blackmon, de bekende in
Prachtig ge- Nederland wonende Amerikaanse
zongen, volkomen doorleefd. Daar- negerbariton, maakte met uitne-
En God zag dat hetgoed was..
En ik werkte zes dagen
en ik rustte de zevende dag
en ik zag dat het niet goed was
ik zag de eenzaamheid broedend
over de wateren zweven
ik zag het licht spelen in een befloerste kom
ik zag de zon sidderen in een wimpel van licht
ik zag de maan kokhalzen
over boord van een stoomschip
ik zag dat het niet goed was
de bomen tjilpten als vogels in de huiskamer
de bladeren braken als valken op weerloze knaagdieren
de dieren stierven als ratten aan de pest
der watervogels
ik zag dat het niet goed was
de mens zwierf als een leeuw in de prairie
der alledaagsheid
ik zag dat het niet goed was
ik dobberde eenzaam op het zeeschip in het viswater
ik zwom schoolslag in het zwembad van de talrijken
ik ben niet goed
ik ben verkeerd
ik zie dat ik verkeerd ben
o God wees mij zondaar genadig.
LODE BISSCHOP
(uit „Maatstaf", maart 1959.
Uitg. Bakker/Da a men,
Den Haag)
ALS ZIENDE DEN ONZIENLIJKE
Ds. J. T. Wiersma en dr. J. W.
reldvenster te Baarn een boekje
uitgegeven onder de titel „Als
ziende den Onzienlijke". Uit het
voorwoord ontlenen we: „Dit
boekje gaat over het Apostolicum.
Het bezint zich op de betekenis
ervan, vandaag aan de dag en het
verdiept zich in de uitbeelding
door de eeuwen -heen van die
oude woorden. Want daarin is een
der geheimen van het Christen
dom: zalig zijn zij die niet gezien
en nochtans geloofd hebben, maar
de Christenen hebben wel eens de
beelden bestormd, maar ze des te
vaker weer opgericht, omdat ze
wisten in het geloof om te gaan
met de diepste werkelijkheid." De
schrijvers hebben opnieuw liefde
willen wekken voor de Apostoli
sche. Geloofsbelijdenis en voor de
schoonheid van de beelden, getui
gend van Hem die het schoonste
van alles is en de waarheid zelf.
Een prachtig boekje, rijkmakend
en ontdekkend.
L'Orgue
Het Franse orgeltijdschrift
„L'Orgue" (driemaandelijks,
uitg. 48 rue Saint-Placide. Paris
VI) heeft in het eerste nummer
dit jaar een zeer Interessant ar
tikel opgenomen over de Zwitser
se orgclbouwfirma Kuhn te Macn-
nedorf. Onder de titel „Acoustique
de l'Orgue" is nu het vierde ar
tikel verschenen, handelend over
de mixturen. Tevens is geschre
ven over de orgels op de Expo te
Brussel, waaihij met grote waar
dering geschreven is over het Van
Vulpen-orgel in het protestantse
paviljoen. Ook zijn er uitvoerige
besprekingen opgenomen van boe
ken over muziek, van orgel-gram
mofoonplaten en van orgelmuziek.
Het blad heeft weer verschillende
mooie orgelfoto'a.
