CHRISTFUJK
DeW estduitseKerk
is ontwaakt
LADY ISABELLA
Inauguratie te Kampen
van prof. J. Kamphuis
Hoger onderwijsvernieuwing
door de derde t.h.
Een woord voor vandaag
Kanttekening
zonder kringen
vlekkenpasta
East Lynne
BERLIJNScharnier
van de vrijheid
(Van een onzer redacteuren)
gezapigheid is wreed verstoord.
Dat wil niet zeggen dat de kerk
eensgezind haar plaats en taak
in de wereld heeft ontdekt. Het
tegendeel is eerder waar. Bergen
problemen veroorzaken vurige
discussies, felle debatten en
vinnige polemieken.
Deze heftige tegenstellingen
kunnen gevaarlijk zijn voor het
kerkelijk leven, maar zij kunnen
ook het bewijs zijn van een
samen zoeken naar de waarheid.
En wie zoekt zal vinden.
Men krijgt wel eens uit de pers
commentaren de indruk dat de
Westduitse kerk vooral tobt met
het probleem van de atomaire be
wapening. Vanuit het oosten pro
beert men het wel eens zo te stel
len, maar toch is het niet zo. In
wezen heeft de kerk van West-
Duitsland eenstemmig gekozen
voor de Navo en voor de bewa
pening. De overgrote meerderheid
van de kerkleden zien de bewape
ning helemaal niet als een pro-
In de discussies ging het niet
zo zeer om de bewapening en de
Navo als wel om de eenheid van
de kerk met de leden achter het
ijzeren gordijn. De kerk in West-
Duitsland besefte dat de kerk van
Oost-Duitsland zich nooit voor de
ze zaken zou kunnen uitspreken.
Het westen was echter bang dat
een positiebepaling, die de Navo
aanvaardde, onmiddellijk een con
flict zou doen ontstaan met de
kerk onder Ulbricht.
Een dergelijk conflict zou dan
de band tussen West en Oost kun
nen verbreken. Wc mogen niet uit
het oog verliezen dat de commu
nistische regering van Oost-Duits
land inderdaad probeert om de
laatste band tussen Oost en West
door te kappen. Ook het voorge
stelde eenzijdige vredesverdrag
tussen de Sowjet-Unie en Oost-
Duitsland beoogt dit.
Na langdurige discussies heeft
de Westduitse kerk toch de een
zijdige ontwapening afgewezen.
Belangrijker misschien dan dit
feit is wel de wetenschap dat de
lidmaten de herbewapening van
West-Duitsland aanvaard hebben.
Onder de nieuwe militaire wetge
ving is er een weg geopend om
militaire dienst te weigeren. On
danks de schreeuwerige uitspra
ken van Niemöller is het aantal
dienstweigeraars verrassend klein.
Drie problemen
Neen, de atomaire bewapening
is een achter het ijzeren gor
dijn geforceerde kerkelijke tegen
stelling. Door een listig stimule
ren van de pacifistische stemmen
probeert hetcommunisme dit
vuurtje nog wat brandende te hou
den, maar de kracht is er uit.
In wezen kent de Duitse kerk
op het ogenblik drie problemen,
die veel dieper reiken en veel hef
tiger worden besproken en dat
zijn: de brief van Karl Barth aan
een Oostduits predikant, het ,,N<ot-
wort" van de synode der Evan
gelische Kirche der Union over de
vrede en de hereniging van de
beide Duitse rijken en de kwestie
Niemöller, tegen wie een aan
klacht werd ingediend door minis
ter Strauss omdat hij in een kerk
dienst de Bundeswelir zou hebben
beledigd.
De brief van Barth, die zoals
wij reeds schreven vrijwel ge
heel door bisschop Dibelius
werd afgewezen, heeft reeds
heel wat stof doen opwaaien.
Hoewel een zeer grote meerder
heid van de predikanten theo
logisch in de voetsporen van
Barth wandelt heeft deze brief
menigeen tot een plotseling
halt gebracht.
Vooral het feit dat Barth
oproept om de door de com
munisten geëiste loyaliteitsver
klaring maar te ondertekenen
heeft veel kwaad bloed gezet.
Weinig artikelen van Barth zijn
zo fel afgewezen als deze brief.
„Notivort"
Over het „Notwort" heerst veel
verschil van mening. Deze synoda
le verklaring is een soort herder
lijk schrijven dat zowel de rege
ring van West- als
ven doet meer stof opwaaien dan
het besluit om de vrouw tot de
ambten toe te laten in Nederland.
De tegenstanders van dit schrij
ven vallen vooral over het feit dat
in de eerste zin gezegd wordt dat
in de actuele situatie van het he
den de Bijbel geen direct ant
woord geeft. Wie zou verwachten
dat deze zin de synodeleden tot
zwijgen brengt heeft het bij het
verkeerde eind, want dat is het
moment dat ,,de woordenwaterval
losbreekt" zo drukte een tegen-
compromis tussen twee uiteenlo
pende gezichtspunten. Johannes
Hamel schreef in Oost-Duitsland
een boekje „Christen zijn onder de
marxistische heerschappij", waar
in hij met nadruk stelt dat de
Christen in de D.D.R. ,,Ja" moet
kunnen zeggen tegen de verander
de omstandigheden. Het „neen"
tegen dingen in strijd met Gods
Woord komt wel sterk op de ach
tergrond. Anderen daarentegen be
klemtonen de gedachte dat chris
tendom en communisme onvere
nigbaar zijn. Zij zeggen met na
druk „neen". Na lange gesprek
ken achter gesloten deuren heb
ben de „spreekbuizen" van het
„ja" en het „neen" elkaar gevon
den in het „Notwort". Zij die deze
groei naar elkaar toe tijdens het
gesprek niet hebben kunnen mee
maken zien het „Notwort" als en
kel maar een compromis.
Kwestie Niemöller
HET derde twistpunt is de „kwes
tie Niemöller". Deze voorzit
ter van de „synode" van Hessen
is in de laatste jaren een verwoed
pacifist geworden. In een preek
liet hij zich gaan, of wat ook
mogelijk is .werd hij verkeerd
geciteerd en hét gevolg was een
aanklacht wegens belediging. Er
volgde een niet helemaal begrij
pelijke geschiedenis met een band
die de preek zou bevatten, die
eerst zoek was en toen toch weer
gevonden werd,, en die Niemöller
zou rehabiliteren, maar toen had
de publieke mening zich al sterk
tegen deze eens zo geëerde pre
dikant gekeerd. Onze indruk is
dat zijn invloed sterk aan het ta
nen is. Velen spreken reeds over
hem als een „Schwarmer" en een
„Illusionist".
Na een oecumenische zaterdag
avonddienst in een kerk in Bonn,
trokken we ons terug met .een
gedeelte van de gemeente in het
gemeentecentrum, een apart ge
bouw voor verenigings- en zon
dagsschoolwerk. Het duurde niet
lang of het gesprek was begon
nen. Fel stonden de meningen
vaak tegenover elkaar, maar het
merkwaardige was dat allen
zonder uitzondering zich van
Niemöller distantieerden. Daar
zagen we, hoe de doorgaans
lauwe vleugel van de kerk, die
door de jaren heen de westerse
politiek heeft gestimuleerd, plot
seling tot nieuw leven is geko
men. De kerkleden hebben ge
noeg van het drijven van paci
fisten en derde-weg mensen,
genoeg van een eenzijdige bijbel
verklaring, ook al zoekt zij zelf
nog de kern van het evangelie.
V' - V;\;. A SïS-'
Opvolger van wijlen prof. P. Dedclens
Hoogleraar in
kerkgeschiedenis
en kerkrecht
(Van een onzer verslaggevers)
De 56-jarlge vroegere Japanse oorlogs-
vlleger Mitsuo Fuehida, die deelnam
aan de overval op Pearl Harbor
begin van de deelneming van Japan
aan de tweede wereldoorlog, in decem
ber 1941 Is een tournee door de
Verenigde Staten begonnen. Hij zal er
preken en een aantal lezingen houden.
Fuehida is christen geworden.
Kamphuis, tot voor kort predi
kant van de geref. kerk (vrijge
maakt) te Rotterdam-Delfshaven,
zijn inaugurele oratie gehouden
als hoogleraar aan de Theolo
gische Hogeschool der geref.
kerken (vrijgemaakt) te Kam
pen. Hij werd tot dit ambt inge
leid door de president-curator
der Hogeschool, ds. D. van Dijk
te Groningen.
Ds. Van Dijk vestigde er de aan
dacht op, dat sedert de vrijmaking
elke inauguratie haar schaduwzijde
had. Want steeds moest voorzien wor
den in de vacature van een gestor
ven hoogleraar (Greydanus, Schilder,
Holwerda, Deddens).
De nieuwe hoogleraar moet onder
wijs geven in kerkgeschiedenis, kerk
recht en aanverwante vakken. Ds.
Van Dijk noemde dat een benijdens
waardige taak. Want wanneer men
belijdt, dat Jezus Christus het Hoofd
der kerk is en de kerk Zijn lichaam,
dan betekent dit, dat wie zich met
de kerk bezig houdt, met Christus
Zélf te maken heeft.
Ds. Van Dijk uitte in zijn installatie
woord de wens, dat prof. Kamphuis
gelegenheid zou vinden om een
handboek der kerkgeschiedenis te
schrijven, al was het maar vast van
de vaderlandse kerkgeschiedenis. Want
hoeveel bekwame kerkhistorici de
gereformeerde kerken sedert 1834
hebben opgeleverd, geen hunner heeft
een dergelijk werk geschrevenzodat
men steeds aangewezen is op de boe
ken van hen, wier opvattingen over
de kerk men niet deelt.
DOMINOCRATIE
Nadat prof. Kamphuis het onderte
keningsformulier voor hoogleraren er
docenten aan de Hogeschool van zijr
handtekening, had voorzien, betrad hij
de kansel van de Nieuwe kerk
waarin de plechtigheid plaats had
om zijn oratie te houden.
Deze handelde over het verschijn
sel van de domineesheerschappij
(dominocratie) in de kerk. Dit is
de hiërarchische dominocratie. Er
bestaat ook een andere, de schrif
tuurlijke of verlossende dominocra
tie, zijnde de heerschappij -
Christus over zijn gemeente.
De dominocratie ontstaat wanneer
het predikantenambt niet juist meer
wordt gezien. Een voorbeeld daarvan
trof prof. Kamphuis aan in de strijd
tussen remonstranten en contrare
monstranten in de 17e eeuw, welke
geleid heeft tot het ontstaan van
remonstrantse broederschap.
Over de dogmatische zijde van
ze strijd is veel geschreven. Maar de
kerkrechtelijke aspecten zijn haast al
tijd buiten beschouwing gelaten, of
schoon hun betekenis groot is.
Hoewel de kerkgemeenschap der re
monstranten als broederschap wordt
aangeduid, hielden de plaatselijke ge
meenten vast aan de oude benaming
„remonstrants-gereformeerd"Zij
voerden de pretentie, dat zij de re
monstrants denkende gereformeerden
waren. Hun leidsman Wtenbogaert en
zijn volgelingen meenden, dat zij de
wacht betrokken bij de reformatie.
Er ontstond huns inziens namelijk
een nieuw pausdom, dat de eenheid
m de kerk bedreigde.
De dominocratie, waarvoor Wtenbo
gaert vreesde, bestond in het bedie
nen van de sleutelen des hemelrijks,
in de oefening der kerkelijke tucht.
De tuoht zou de dwingende macht
zijn, waarover de predikanten konden
b- -cbikfeen.
STAATSINSTELLING
Terwijl Wtenbogaert voorgaf te
strijden tegen de hiërarchische domi
nocratie, ging hij in feite in tegen de
verlossende dominocratie. Want al
leen het Woord heeft gezag in
kerk De kerk als vergadering der
gelovigen was uit zijn gezichtseinder
verdwenen. Hij zag de kerk
staatsinstelling en de predikanten als
ambtenaren. Daarvan had hij in 1612
al blijk gegeven bij de opstelling van
de kerkorde voor Utrecht.
Dat juist in de remonstrantse broe
derschap de predikantenheerschappij
gold, bewees de oprichting dier broe
derschap in 1619. Zij was uitsluitend
het werk van predikanten- De toen
aanvaarde belijdenis fungeerde niet
Cs band der gemeenten, maar als
'erklaring van predikanten. De lei
ding der gemeenten berustte bij pre
dikanten; ouderlingen en diakenen
heetten mede-opzieners, behulpsels
"an de predikanten.
De remonstrantse kerkorde van
Beroeni rijswerk
NED. HERV. KERK
Aangenomen naar Hollandia, Nieuw-
Guinea (Nederlands sprekende gemeente
in de Evang. Christ. Kerk), W. Sirag
Vlaardingen.
GEREFORMEERDE KERKEN
Beroepen te Klundert (2e pred. pl. in
combinatie met Zevenbergen), A. J.
Dondorp te Domburg-Westkapelle.
Bedankt voor Westerbork, A. Prins te
Winsum, Fr.
CHRIST. GEREF. KERKEN
Tweetal te 's Gravendeel, J. P. van de
Boomgaard te Thesinge en J, H. Carlier
te Zutphen.
Van Nelle bestellen Adv
Calvijnconferentie
van Christ. Geref.
predikanten
De Vereniging van Chr. Geref. predi
kanten zal dit jaar haar conferentie te
U-gehelen houden op 2 en 3 juni. De
ferentie zal geheel in het teken va
Calvijnherdenking staan. Drie van de
hoogleraren van de Theol. School der
Chr. Geref Kerken te Apeldoorn zullen
als sprekers optreden. Prof. dr. J. van
Genderen spreekt over: „De soteriologie
Calvijn", prof. J. Hovius over: „Cal-
en de opleiding" en prof. W. Kremer
„Calvijn en ons pastoraat".
Van Nelle bestellen I Adv,
1633 'droeg dan ook duidelijk de ken
merken van een reglement voor een
religieuze orde van gelijkgezinden.
Zo is het gebleven, speciaal in de
19e eeuw, maar ook heden nog,
niettegenstaande verbeteringen
(o.a. de belijdenis van 1940 e:
kerkorde van 1950).
Al doet men pogingen om uit het
kerkigen-ootsohappelijk moeras te ge
raken, toch doen de predikanten het
werk, dat in feite taak der kerk is.
Vandaar dat de remonstrantse ver
draagzaamheid niet overeenkomt
met de verdraagzaamheid, zoals de
Heilige Schrift die kent.
Met de gebruikelijke toespraken be
sloot prof. Kamphuis zijn eerste
woord als hoogleraar te Kampen.
Van Nelle bestellen Adv.
Tweede rapport van hoogleraren
Vanaf de tijd dat Karl Barth het theologische klimaat van
Europa ging beïnvloeden, is er voor God een woord naar
voren gekomen dat waarschijnlijk even buitenlands als on
begrijpelijk is. „Transcendent" is God, en misschien is het
iveekblad er nog wel het dichtste bij, dat ter verklaring tussen
haakjes toevoegde: God boven God". Met dit woord wordt
aangeduid dat God zo boven ons begripsvermogen verheven
is, dat we hem nooit kunnen doorgronden. Dat is een mooie
gedachte maar ook een gevaarlijke. Want wie alleen maar
een transcendente God bezit is een eenzaam mens.
God is ook, en dan gebruiken we maar weer zo'n echte theo-
logische term: „immanent". Misschien illustreren we dat
woord nog het beste uit Daniël 1. Daar wordt de naam
Azarja genoemd en die naam betekent: „Jehova heeft ge
holpen". God immanent wil zeggen: God in ons, de God
die ons dagelijks nabij is. De vijand is niet bang voor een
verre God, waarover gepraat wordt, maar de heidense ive-
reld wil wel elke gedachte uitivissen dat God heel dichtbij
kan zijn in ons leven, dat het lied „Nader mijn God tot U"
een werkelijkheid is, die niets met de dood te maken heeft,
maar alles met het leven van iedere dag.
In Christus is God tot ons gekomen, en door Christus kunnen
wij tot die verre onbegrijpelijke God komen en mogen we
hem „Abba" noemen. Dat is een vertrouwenwekkend woord
in het Grieks, want het is het woord dat het kleine kind voor
vader gebruikt: „Papa". Zo mogen wij God noemen als we
„Ja" tegen Christus hebben gezegd. God wil ook uw „Papa"
zijn.
TE VEEL STAATSGELD
Integratiegedaclite
verder uitgewerkt
JNGRIJPENDE vernieuwingen in
het hoger onderwijs zijn slechts
realiseerbaar in nieuwe instellingen,
die dan echter een volwaardige plaats
moeten hebben in het geheel van het
Nederlandse hoger onderwijs. Dit is
de mening van de Utrechtse hoog
leraar dr. Sj. Groenman, die hij uit
te bij de toelichting op het tweede
rapport dat hij met de hoogleraren
ir. R. van Hasselt en dr. F. van Heek
samenstelde over de vestiging van
hoger onderwijs in oost-Nederland.
In dit tweede rapport zijn de hooglera
ren nader ingegaan op de studierichtin
gen, de aansluitingen bij andere hoger
onderwijsinstellingen enz, en de integra
tiegedachte. Deze gedachte betreft niet
Avertentië
inwrijven laten drogen afborstelen
O ^e'pt ^irect tegen etensvlekken, vet,
I teer, smeer, olie, vruchten, wijn, gras,
lipstick, parfum, stempelinkt, enz.
LAHNEMANN Laren (N.H.) Postbus 18 Importeur van Polycolor K2r Placentubex Margret Astor Mouson Blendax
181
„U zoudt zich hebben kunnen vergissen, getuige.
Misschien is het toch niet dezelfde Thorn geweest,
die u bedoelt of niet dezelfde Levison."
Een eigenaardige glimlach speelde om de lippen
van Ebenezer James, „Ik heb me met vergist
zei hij duidelijk en met nadruk. „Ik sta onder ede.
„Roep Aphrodite Hallijohn binnen."
De dame kv/am binnen, ondersteund door haar
vriend de politieagent. De heer Ball vroeg Ebenezer
James te verwijderen als zij haar getuigenis afleg
de.
„Hoe is uw naam?"
„Afy", antwoordde
vallig met haar rug
way gekeerd.
„Uw volle na:
doopt als Afy?"
„Aphrodite Hallijohn. U weet mijn
alstublieft. U bent toch niet ge-
evengoed
stelt u van die nutteloze vragen?"
~"~,Ik"ga u beëdigen als getuige". Het was het eer
ste woord dat rechter Hare sprak.
„Ik wil geen eed afleggen!" zei Afy.
„U moet de eed afleggen!" zei mijnheer Hare.
„Ik zeg immers, dat ik niet wil!"
„Dan laat ik u arresteren wegens gebrek aan res
pect voor het Hof."
Zijn toon was onbarmhartig en Afy verbleekte. Sii
John Dobede interrumpeerde: „Jongedame, mag ik
u vragen, was u medeplichtig aan de moord op uw
„Ik?" vroeg Afy volkomen onthutst
tend wat ze daarop moest antwoorden,
u mij zoiets vragen? Hij was zo goed
van
door ANN LUDLOW
en met wat daarmee samenhangt. Daar gaan de
VIAfy"dacht even na. „Goed, dan zal ik de eed
- afleggen", zei ze. Ze had er blijkbaar helemaal geen
idee vanhoever de vragen zich wellicht zouden
gaan uitstrekken. Zo zwoer ze dan de woorden van
de bekende formule. Toch nog met klaarblijkelijke
u woonde en liet toe, dat hij vrijwel iedere avond
•te paard naar uw huis kwam rijden?"
„Nou, dat was toch helemaal niet erg?'
„Nee, natuurlijk niet, stelde advokaat Ball haar
met een glimlachje gerust. Het is best. Ik zou best
in zijn plaats hebben willen staan. Kende u hem
toen onder de «o*"* t™""'"
„Nee, hij ze
geloofde dat
„Wist u was
„Nee, dat •ze
in Swainson was."
„Neemt u mij niet kwalijk, dat ik het
loops opmerk. Maar dat hoedje staat u werkelijk
Afy, wier zwakheid haar grote ijdelheid was, lonk
te hem even toe. Hij ging verder.
„En hoe lang duurde het na uw eerste ontmoe
ting met hem, voor u zijn ware naam ontdekte?"
„Niet zo lang. Een maand of wat."
„Hoe durft
Ze vocht blijkbaar tegen haar tranen. „Ik hield
veel van hem. Ik wou, dat ik zijn leven met het
mijne had kunnen redden."
„En toch weigert u een verklaring af te leggen,
waardoor wij de moordenaar misschien zullen kun
nen vinden
„Nee, dat weiger ik niet! Ik hoop, dat ze hem
zullen ophangen en dan ga ik kijken ook. Maar wie
weet wat voor andere vragen u mij gaat stellen
over dingen waar een ander niets mee te maken
„Wij hebben hier alleen te malten met de moord
tegenzin. Want Afy, die zonder beëdiging er met te
gen zou hebben opgezien leugens bij tientallen op
te dissen, beschouwde de eed als iets heel gewich
tigs en voelde zich nu ook gedwongen zoveel mo
gelijk de waarheid te vertellen.
„Hoe kwam u in contact met de heer die u m
die dagen vaak trof - kapitein Thorn?"
„Daar heb je het al!" riep Afy verontwaardigd
uit. „Daar beginnen jullie al. Hij had er niets mee
te maken. Hij is de moordenaar niet!"
„U hebt gezworen op de te stellen vragen te zul
len antwoorden", was het meedogenloze antwoord.
„Hoe kwam u in contact met kapitein Thorn?"
„Ik trof hem in Swainsón, antwoordde Afy stuurs
Ik ging daar een paar nachten logeren, zomaar voor
de lol en toen trof ik hem bij de banketbakker.
„En hij werd verliefd op uw knappe gezichtje",
zei advokaat Ball, het verhoor overnemend. Bij zulk
een streling van haar ijdelheid vergat Afy bijna
haar tegenzin.
„Ja, zo ging het!" zei ze en keek triomfantelijk
om zich heen.
„En hij kreeg u zover, dat u hem vertelde waar
„Na de moord, als ik het goed begrijp?"
„O ja."
Mijnheer Ball keek haar even aan met zijn fonke
lende ogen en terloops verschikte ze nog iets aan
„Welke heren waren er nog meer in het bos op
-Je avond van de moord dan kapitein Thorn?
..Richard Hare was er, Otway Bathei en Locksley
ook Dat waren ze totdat al die anderen kwa-
m0,Waren Locksley en mijnheer Otway Bethel ook
..weg" van u. als ik het zo mag zeggen en moedig
de u ze een beetje aan, misschien?"
Afy schudde energiek haar hoofd. „Zulke duiten
dieven. Ze moesten het eens wagen!"
„Wie van de twee anderen was er bij u m huis
lie avond?"
Afy ontwaakte even uit de roes van haar ijdel-
ïeid en aarzelde. Ze vroeg zich af waartoe al die
i/ragen dienden.
„U staat onder ede, getuige!" bulderde rechtei
Hare. „Als het mijnheer Richard Hare junior was,
zegt u het dan U mag hier niet aarzelen!"
Afy schrok. „Het was Thorn", zei ze tegen mijn-
tieer Ball.
„En waar was Richard Hare?"
(Wordt vervolgd!
alleen een verwevenheid met het Neder
landse onderwijssysteem, de maatschap
en de streek van vestiging, doch
naar binnen: de samenwerking tus-
stud enten onderling en die met de
docenten.
Men heeft vastgehouden aan de ge
dachte van een technische hogeschool,
doch aan de hand van dit rapport zou
de naam van „technische universiteit"
of „sociaal-technische hogeschool"
evenzeer van toepassing kunnen zijn.
De hoogleraren hebben namelijk een
schema opgesteld, waarbij de drie
jarige kandidaatsopleiding vrijwel met
de bestaande opleidingen elders over-
eenkomt, zodat iemand met kandi
daatsexamen elders aan de derde t.h.
verder kan studeren en omgekeerd.
Doch na het kandidaatsexamen komen
de gespecialiseerde opleidingen, zoals
textielspecialisaties, economische tech
niek, techno psychologie en communica-
tieleer. Voorts industriële psychologie,
sociale planning en technologische eco-
Men kan zowel doctoraal als in
genieursexamen doen, al naar gelang
de gekozen richting.
Nieuw is behalve de studierichtingen
ook de studium generale welke ver
plicht wordt gesteld voor het kandi
daatsexamen en de studium en practi-
generale, welke verplicht is voor
het doctoraal examen. Bovendien is in
de opzet een zekere strakheid gebracht,
die zonder de studievrijheid in het Neder
landse hoger onderwijs weg te nemen,
examens op geregelde tijden verplicht
stelt. Deze vernieuwing zou, volgens de
hoogleraren moeilijk in te voeren zijn
op de reeds bestaande instellingen.
In het rapport wordt ook aandacht
besteed aan de studentenhuisvesting,
:n -onderwerp dat vele problemen met
zich brengt en dat nog nadere uitwer
king behoeft.
Prof Groenman legde in zijn toelich
ting de nadruk op:
1. de haast waarmee de derde techni
sche t.h. moet worden verwezenlijkt
mede met het oog op de bekende be
volkingsaanwas van 1946;
2. dat de voorgestelde vernieuwing ir
overeenstemming is met de gedachte
welke hieromtrent bij de regering
3. dat spreiding van het hoger ónderwijs
beter is dan uitbreiding van de be
staande. terwijl het nationaal bezien
nauwelijks hogere kosten met zich
brengt;
4. dat de derde t.h. van nationaal be
lang is en dus aan de ene kant over
al gebouwd kan worden te meer daar
hier vooral van gespecialiseerde rich
tingen sprake is, doch dat aan dc
andere kant een industrieel centrum
de voorkeur van vestiging verdient.
Burgemeester W. Thomassen van En
schede, die als waarnemend voorzitter
van de Stichting tot bevordering va
technisch hoger onderwijs in de noorde
lijke en oostelijke provincies fungeerde
op de door de stichting belegde perscon
ferentie onderstreepte het nationaal be
lang van de derde t.h. maar knoopte
daaraan vast dat waarschijnlijk geen
enkele streek behalve Twente deze ho
geschool op 1 september 1963 gereali
seerd zal kunnen hebben.
Van Nelle bestellen
Adv
In Sydney (Australië) werd een tehuis
geopend voor Russische bejaarden
die met steun van de wereldraad van
kerken naar dit werelddeel zijn over
gebracht. In Sydney is een sterke Rus-
sisch-orthodoxe gemeente. Sedert 1952
zijn 4500 Wit-Russen naar Australië
geëmigreerd, waarvan 4000 onder aus
piciën van de wereldraad van kerken
Dit jaar zullen er vermoedelijk nog
1000 a 2000 volgen. De „Australische
Raad van Christenen" wil dit jaar
nog een tweede bejaardentehuis ope
nen bij Melbourne.
TJEEFT de staat te veel geld in beelding spreken. Wij noemen on-
particuliere ondernemingen ge- der meer als deelneming Breedband
stoken? Dit is een vraag die zeer 136 miljoen), KLM 101 mil-
interessant is, maar die een pikant joen), Hoogovens (f 55 miljoen), Ar-
karakter krijgt als zij gesteld wordt tillerie-inrichting 35 miljoen) om
door een staatssecretaris, in dit ge- vervolgens naar „kleintjes" af te
val drs. Schmelzer, de man die zich dalen zoals Stoomvaartmij. Zee-
o.m. bezig houdt met de bezitsvor- land (ƒ14 miljoen), Kon. Ned. Zout-
ming. industrie 5 miljoen), Vuilafvoer-
Laten wij er direct bij zeggen dat mij. 5 miljoen), een aantal tram
hij inderdaad meent, dat de staat maatschappijen (gezamenlijk 6
dit doet. Hij meent dan ook, dat miljoen) en de Springstoffenfabriek
verschillende van die deelnemingen 2 miljoen). Onder staatsbedrijven
moeten worden afgestoten en in de vallen dan b.v. nog het Staatsgas--
vorm van kleine aandelen aan het bedrijf 104 miljoen), de Ned.
publiek moeten worden verkocht. Bank 150 miljoen), de Rijksmunt, j
Wij zien hier natuurlijk onmiddel- het Staatsvisserijhavenbedrijf en de
lijk de brug die naar de bezitsvor- Staatsdrukkerij (te zamen 28 mil-
ming leidt. Een brug die inmiddels joen).
ook al in Oostenrijk en West-Duits- Onze opsomming is niet compleet
land is geslagen. In dat laatste land geweest (de Herstelbank met 175
heeft de overheid een groot pakket miljoen zat er nog niet in), maar
aandelen van 100 mark van het ko- toch voldoende om te laten blijken,
len- en staalconcern Preussag aan dat de staat, naast de openbare
de kleine beleggers verkocht. Vol- nutsbedrijven (Spoorwegen, PTT,
gens de berichten heeft het storm gas, mijnen) ook een behoorlijke
gelopen, met het resultaat dat er vinger in de pap van belangrijke
thans serieuze plannen bestaan om partiouliere ondernemingen heeft,
ook de aandelen van de Volkswagen- Waarom doet de staat dit? Wij
fabriek eveneens overheidsbezit raken hier een teer punt aan. Na de
in het bezit van de bevolking te oorlog is de Nederlandsche Bank
brengen. genationaliseerd omdat het parle-
Het mes snijdt hier in zekere zin ment van mening was, dat een bank
van twee kanten: men vordert een die bankbiljetten uitgeeft en de zorg
eind op de weg van de bezitsvor- heeft voor de waarde van ons geld,
ming, en tegelijkertijd wordt er op niet in particuliere handen mocht
gemakkelijke wijze kapitaal voor de- zijn.
ze bedrijven aangetrokken ten be- Ook is de staatsdeelneming ont-
hoeve van uitbreiding en moderni- staan doordat de oprichting of de
sering, geld dat anders via leningen uitbreiding riskant was en men
of belastingen uit de zakken van de vreesde dat particuliere kapitaalbë-
belaslingbetalers had moeten ko- zitters hun geld niet iu het project
men. Denkbaar is zelfs, dat de over- zouden steken. En omdat die oprich-
heid als het bedrijf het aange- ting een landsbelang werd geacht
trokken kapitaal niet of niet geheel (Breedband b.v.), nam de overheid
nodig heeft voor de verkochte een deel van het kapitaal voor haar
aandelen geld ontvangt. rekening.
Is de idee van de bezitsvorming in Zo liggen van geval voor geval de
ons land al in politiek vaarwater ge- kaarten weer anders, maar in het
komen, nog veel meer is dit het ge- algemeen is het toch zo, dat de over
val met het verkopen van de staats- heid öf geen particulier kapitaal er
deelnemingen aan de beleggers. Wij in wilde hebben of slechts een min-
zullen ons thans beperken tot de derheid of vreesde dat het particu-
economische zijde, al begrijpen wij liere kapitaal afzijdig bleef wegens
dat er maar weinig nodig is om van te grote risico's óf vreesde dat de
het economische op het politieke kapitaalmarkt voor een vereiste fi-
vlak te komen. nanciering geen belangstelling had.
Laten wij echter eerst eens begin- Er gaat in onze wereld niets voor
nen met wat feiten %n cijfers te eta- niets. Ook de overheid krijgt dus
leren, opdat wij allen weten waar voor haar geld. Met andere
om welke bedragen het gaat. Ons woorden, zij maakt winst in haar
uitgangspunt is daarbij de staatsba- staatsbedrijven, krijgt rente op het
lans van eind 1957; latere gegevens in de bedrijven gestoken kapitaal,
zijn officieel niet bekend. Op die dan wel ontvangt dividend uit haar
staatsbalans zien wij enerzijds alle deelnemingen. In 1958 ontving het
bezittingen van het rijk en ander- rijk op deze manier in totaal 70
zijds de schulden. Onder die bezit- miljoen, terwijl die winsten en ba
tingen komen nu ook de staatsbe- ten voor het lopende jaar op 75
drijven en de deelnemingen in be- miljoen zijn begroot,
drijven voor. In het algemeen wordt Tot zover het hoe en waarom,
dit bezit gewaardeerd op basis van Thans de vraag: is de staat te ver
de intrinsieke waarde, terwijl de gegaan? Het is een vraag die ver
deelnemingen, als het om een min- schillend beantwoord zal worden,
derheidsbelang gaat en er aandelen waarbij het politieke inzicht een
op de beurs noteren, tegen de koers- overheersende rol zal spelen. Ook
waarde worden genomen. moeten wij denken aan economisch-
Het totale bezit aan staatsbedrijven politieke overwegingen in verband
en deelnemingen nu wordt op 4815 met de kapitaalvoorziening en het
miljoen gesteld. Precies een derde beleid van de directie,
hiervan nemen de Spoorwegen voor De resultante van de politieke
hun rekening, terwijl het staatsbe- krachten zal bepalen, of de staat
drijf van de PTT en de staatsmijnen al dan niet een deel van zijn bezit-
bij elkaar voor 2250 miljoen op de tingen zal moeten opofferen. Zeker
balans staan. Alle drie te zamen lijkt ons, dat de actie voor afsto-
maken zij dus 81 pet. van het hele ting van een deel der deelnemingen
staatsbezit uit. steeds groter zal worden; de voor-
De andere klonten in de pap zijn standers toch hebben mee door het
dus veel kleiner, hoewel de bedra- succes in West-Duitsland wel zeer
gen op zichzelf toch wel tot de ver- de wind in de zeilen gekregen.
Van Nelle bestellen
Bisschop protesteert
tegen maatregelen
in Oost-Afrika
De Anglicaanse aartsbisschop van
Centraal Afrika, Rev. W. J. Hughes,
heeft in Bulawayo (Rhodesia), de rege
ring van Zuid-Rhodesia het verwijt ge
maakt, dat zij bij de bestrijding van
het Afrikaanse Nationale Congres haar
toevlucht heeft genomen, tot methoden,
die „karakteristiek voor het Hitler-re
gime" geweest zouden zijn.
De aartsbisschop protesteert hiermee
tegen een door de regering as- het par
lement voorgelegde wet, die voorziet in
een direct verbod van het Afrikaanse
Nationale Congres. Degenen, die van
lidmaatschap van dit congres beschul
digd worden, moeten bewijzen, dat zij
dit niet zijn. De aartsbisschop keert
zich vooral daartegen, dat hier de aan
geklaagde de last opgelegd wordt, zijn
onschuld te bewijzen, inplaats dat de
overheid zijn schuld bewijst. i
Prof. dr. Stonehouse
naar Nederland
Prof. dr. N. B. Stonehouse
theologisch Westminster i
Philadelphia zal aan de Vrije Universi
teit te Amsterdam gastcolleges komen
geven, waartoe hij in de gelegenheid
is gesteld door de Fulbrightorganisatie.
Zoals bekend is senator J, W. Fulbright
onlangs benoemd tot voorzitter van de
commissie van buitenlandse zaken van
de Amerikaanse senaat. Op zijn initia
tief werd in 1946 een wet aangenomen
tot aanwending van kredieten verkregen
door de verkoop van overtollige Ameri
kaanse goederen in het buitenland voor
het uitwisselen van hoogleraren en stu
denten. De organisatie, die daaruit ge
boren is, werd naar hem genoemd.
Prof. Stonehouse is 14 juni 1929 aan
de V.U. bij prof. dr. F. W. Grosheide
cum laude tot doctor in de theologie
gepromoveerd. Hij is een van de be
kendste presbyteriaanse professoren ge
worden, die vooral bekend is in de
kringen van het groeiend orthodoxe
.evangelicalisme".
Van Nelle bestellen 1 Adv.
