Geslaagde overval op distributiekantoor
S3
TWEEDE PAASDAG 1944
ZATERDAG 28 MAART 1959
Ondergrondsch
front
TN DEN NAMIDDAG vin 10
April i* h«t di*tributi»k»n-
Mmm1ui§ door "yn ÏT&i^K'éoor telken
putol.n giwipcndt patriot ten formulieren en be*che>de.
leeggeplunderd Vin de bewa- veranderen, hun uiterste
kers werd er één gebonden en doen hen in hinden te W
gekneveld, de andert door twee De Ondergrond»che P
der aanvallers met een pistool in voorbeeld, wijat hiero
toom gehouden. Resultaat vin jM'Jk. Men
Bij het lezen vi
berichten vergete r
het b«it van de noodige
butie-papieren van levensb
landgenootenen anderzijds
•|c Het was gelukt en
Maassluis gnuilde
alle distributie- het
genomen in
papieren zijn meegenomen.
Te oordeelen naar Radio Sche-
veningen. dat dit bericht uitzond
en opsporing, aanhouding en Bind Oetober
«Üki?eieji,jirj Verioe'lj ,v#n have. gemeente
onbekende daders. *rrd het kan- berolgingsregiste
foor hewaakt door marechauasee soonsbewijzen.
onder bevel van den w.chtmees- scheiden, enz
ter der Gemeente Politie Jacob
Hui«man. geboren 11 Februari
1914. te Giesendam Ook tijn
opsporing wordt verzocht n int
omdat hij zich bij de patriotten
heeft aangesloten en met
vertrokken is. met meden«
van tijn pistool Bravo!
hen houdm
~'nï der.
groep
Huif'
Twee dagen tevoren «as het en
6e beurt van de distributie te gave
tuigen verspreide Illegale blad „Vrij
Nederland" van 22 april 1944 werd het
bericht van de overval op Tweede
Paasdag op het distributiekantoor te
Maassluis gepubliceerd. Hierboven een
fragment uit dit blad.
JN die dagen kon het overal gebeuren en op vele plaatsen van bezet Neder
land kwam het ook dikwijls tot zo'n dramatische ontknoping. Er werden
overvallen gesmeed door kleine groepen vermetele vaderlanders, die hun
climax vonden in de overval op distributiekantoren, waar de kostbare levens
middelenkaarten voor het grijpen lagen. En in die duistere oorlogsdagen
veerde het Nederlandse volk op, als het langs de niet te volgen paden van
het gerucht, kon vernemen, dat een overval op een distributiekantoor ge
slaagd was.
NDERDUIKERS konden dan weer voor een straat
het distributiekan-
Tweede Paas
dag van het
oorlogsjaar
1944. Wij leven
snel en verge
ten spoedig en
daarom is. nu
vijftien jaar later, dit verhaal nog eens geschreven. Opdat
wij niet vergeten
"w" toor ging.
maand of langer aan de noodzakelijke distri- Ferme jongens
butiebescheiden worden geholpen, waardoor het Het waj yijf minuten v)0r tef
hun iets gemakkelijker werd uit de handen van de In de Taanstraat floot hij schel
een illegale groep beschreven. Eén uit velen: het Nol. de kameraad van Johannes
©f Post hield zich tegenover de in-
verhaal van de ,,raid" op het distributiekantoor gang van het kantoor schuil. De
te Maassluis op
De moderne
geuzen
sloegen toe
Huisman belde aan Er waren
drie collega's in het distributiekan
toor. Twee er van stonden gereed
om weg tt gaan. Een paar woor
den werden gewisseld en de man
nen vertrokken, blij. dat deze
nachtwake er weer opzat. Het
Vijftien jaar geleden
beleefde Maassluis een
Tweede Paasdag, die het
gemoed van iedere goede
vaderlander in die tijd
bezig hield. Een groep ge
wapende illegalen over
viel in de vroege morgen
uren het distributiekan
toor en verdween met een
voorraad bonkaarten voor
twee perioden. En met
de KP-ers vertrok ook
de politieman Huisman,
wiens verhaal wij op deze
pagina van ons Zondags
blad hebben afgedrukt.
Alle fietsen op die
lukte. Collega's moesten de wacht
houden bij de kluis. Achter ge-
grendelde deuren en met een rlnns en de agent na rond.
rechtstreekse telefoonlijn naar het in de hal van het gebouw wor-
politiebureau b^nnen^ ajmbereik den gebTacht. Achter de laatste
nnn Met* moest de buitendeur weer
'üïKdTn werkïnV D" b'»'
De Maassluise politieman vroeg
zich af. of één der afgeloste agen
ten de mannen ïn de Taanstraat
zou zien. Die ene was een Land-
wachter. die het onderduikers en
illegalen maar al te graag las
tig zou maken. Huismans collega
was al in het gebouw. Op de eer-
Ma- ste etage, waar de kluisdeur was.
Huisman grendelde en ontgrendel
de de deur achter de verdwenen
nog de knop. die
de luchtalarmsirenes bij het
ste spoor
Een shaggie
kon stellen. Eén druk op die
knop en heel Maassluis zou over
eind staan. En dan waren er ook
nog de pistolen, die de bewakers
tot hun beschikking hadden.
uit'
i>« t«i«toon
In de nacht van 16 op 17
april dus. En plotseling
het idee! Waarom niet
was defect
zorg minder. De alarminstallatie
werkte wel en daarom moot er
een bij de witte knop plaatsne
men. Als dan de sirene op het
er dak neiging vertoonde te gaan
OP loeien, kon doe door een druk
n shag-
H uii-
man zijn collega
even later en hy
liet de shagdoos
achter bU de man,
die hem wat ver
baasd aankeek.
Merkte
NAAR GEGEVENS VAN
J. HUISMAN
DIE HET ZELF MEEMAAKTE
Het geluid drong de huizen bin-
Tweede Paasdag? Dan zou hij op de knop direct worden ultge- H&d faet door
wèl dienst hebben bij de bewa- schakeld. Want in de kluis «•»-
dat Hulsman niet naar het toilet had de indruk, dat het straten
king. „Zeg Johannes, dat hij ren er VOOT alarmering electrl- joalg had gezegd maar ver te horen moest zijn.
komt", «I hu U B. .cU. _dtn „ond?
eemaaK ||g| te gaan. of de ontstond een gat in dc zolder-
het bureau was vloer boven de kluis, juist vol-
nlet zeker, dat doelde om er een man te kunnen
Huisman speelde mee: ..Mee
gaan? Met jullie'' Jullie houdén al
leen maar rekening met je
zelf "en na enkele ogeQbJik- Het gi
ken vervolgde hij: ..Nemen jullie nen. Was er luchtalarm. Er
me in de auto mee?" den geen vliegtuigen gehoord. Al-
Even later was hij losgemaakt, leen timmerman Van Baaien ue-
greep zijn uniformjas en -pet en greep het. En even daarna gons-
rende naar beneden. Daar stónd den de geruchten door Maasluis,
de hele groep met de grote buit De overval was geslaagd. Dui
gereed voor vertrek. De zakken zenden bonkaarten waren mee-
waren op de fietsen gebonden. genomen.
geaarzeld. Hij kon niet besluiten Alleen de gebonden bewaker die
terstond alarm te slaan. Hij spoedig bevrijd was....
moest de overvallers een rede
lijke kans geven om te ontsnap
pen. Maar na tien minuten durf
de hij niet langer te wachten.
De sirene loeide
In veiligheid
Te dicht
enige tijd later tegen de con
tactman, die op de gemeente
secretarie werkte.
kon hier of daar contact gemaakt H„ vroeg No,
Landwachter r
En van de door de oorlog naar
het distributie-apparaat gedreven
marconist Schiebelhout en diens
collega Van DUn hoorde hij. dat
de kluis boordevol met distributie-
scheiden voor twee perioden
e van 15 april tot 15 veer een
15 mei tot 15 juni _e,ukkcn
.r tlirittin was me' KelUKKCn
orden. Aan de hand
kening wees de agent het gedeel-
te van de zoldervloer, dat het
dak van de klula vormde. Wat
FtE MAN droeg een garibaldi b«J
iJ en een bril. Maar de politie mei
agent, die hem op Eerste Paas
dag van 1944 passeerde, her
kende hem. Drie weken tevoren Spanning Steeg
hadden ie In een huls aan de
H.v.n u.enov.r "k,., .^•,,öSKÏdST2«r "hVl™.,. b.„„d„„„
ten. Lang wa» er gepraat over reizende Johannes Post te vinden. "J
Ze waren En het was nog maar enkele da- Om half
Een van de KP-ers vond. dat
de achtergelaten politieman wel op straat. Het- verhaal ging van
wat dicht bij de alarmknop lag. mond tot mond. Maassluis gnuif-
d.ic nun nl.l. h>d „merkt en 'ïü'cht. een dikke kelklaa, m"' Mannus »°"d df k's""ld de.
i e (.I., -^og siecnts een aixxe xaixiaag gr00t genoeg. „Opschieten, kom,
maakte zich juist nu het ging scheidde de mannen nan de zo fel m
een geluk, dat het dak niet net 8pannen ongerust. Uiterlijk bleef begeerde buit.
als dc muren van gewapend be- hy om zjjn collega boven ,oen de e<
loo WU. Mr.i bo?™. schrobzagen u mlll|e,deni haalde hy de trek- De stukkéh 5
en een koevoet zou het na nngc- ker ymn de wc over en direct kluis, maar er vlak naast terecht, straat"
kwartier werken moeten daarop kwam n*0I met de bood- De berekening voor het gat was
een gat te maken groot Mhav dat de Landwachter regel- i'^oJLe* snPi Het N,e"
„no,,. om rr touw oon n„r wrrk^rgin »?n at„n. De ,rok
man door in de kluis te laten. minuten schenen uren. Agent Baaien zijn geit door de Taan- ken pistool. Woest keek hij
Die m.n moe., de p.kkeo en Kom m«". „mst.rde Hul* Hbjiij d«»r^«Jd I"^nólIfrot.re .tro.l. De lente h.d ochler de £j,'„d«JÏShwr. "h"de^heteliaï
kistjes met bonnen aang en cn man De overval was nu werke- "avJ,aanieuwe oorverdoven- muziektent het gras reeds doen Meer politie-agenten kwamen
De overvallers hadden zich ln
veiligheid gesteld. Zij hadden
tuinders ingelicht over de kostba
re voorraad, die langs de sloot
kant lag.
De hele voorraad werd naar een
bouwvallige schuur van een tuin
derij in Maasland gebracht en
bleef daar liggen.
De SD-ers kwamen met over
valwagens. Ze arresteerden de dis
tributie-ambtenaren, de ouders en
de verloofde van agent Huisman.
Vrouwen en kinderen gingen op Ze kwamen weer vrij. met uit-
verkenning. De sirenes bleven zondering van contactman Van
loeien. Er kwamen meer men.en Du". d't Schiebelhout ge-
- Politieman Huisman
apend be- hj) .Om z^n collega boven was e^ïfote telïurTtelUng het eerst de morgenlucht ir
De stukken kwamen niet in de
Niemand? Op dit vroege
het dcxe gingen dan In zakken op de Ujk begonnen. Huisman stommel- Buiten op straat stopte een groenen
Vai
c De politieman, die in het dis
tributiekantoor alarm had gesla-
Timmerman Van Baaien trok 8en- ging voor de Duitsers vrijuit,
tapte met zijn geit door de Taanstraat.
Zijn De geit nam een stuk papier in En de bonkaarten? Die werden
in en de bek en terwijl Van Baaien een week later door twee ver-
°P zich bukte om dit weg te halen. van hp noifisp
keek hij onder zijn armen dooi km
naar het distributiekantoor. Daar Politie uit Maasland weggehaald.
hep de politiecommandant ner- Twintigduizend Nederlanders, jon-
'.Üetuüet-f^: mannen, die de Duitse tirran-
nle trotseerden, Joodse mannen,
Baaien gunde De Landwaehter klom na" bin- ,r>ch,,„ ontko„
de mogelijkheden.
Pasen Op 9 cn 10 april alle kwesties eens geworden. Men schoof de shagdoos terug. En plot- val. Een paa
zijn Op vrijdag be|faf f,ch ter
Het begin
t er over eens geworden, dat lm
het In Maassluis niet gemakke- wai e"r nog"niets vernomen Op «a- kosthuis op.
IUk ion sUn. Maar de ma» met terdag evenmin. De spanning V
de bolhoed was onverzettelijk gn p>J op dle zondagavond van
geweest. Het moest gebeuren! Eerste Paasdag zag pohjemon
J- K», autrihn Jacob Huisman die man met de
Het was nodig en het dlstribu- bftl cp de garibaldi door de
tiekantoor van Maassluis sou Maassluise straten wandelen. Jo-
dgirom het volgehde kind v.n l»SSm^"hS,e5r nl„ meer
de rekening worden. De grote op gerekend Zijn ouders en. ver-
voorr.id boitnetl. die deer ln loofde hed bil tb veiligheid
De timmerman werd
„Denk er om of ik schiet",
schreeuwde hij. Maar er was
niemand om er om te denken.
verbazing
;,nSm
had hij
het begon t
an al weer op weg
ilit-ebureau Zijn flets
de buurt
kende collega. In de deuropening vigheid op de trappen. De bon- rechtsomkeert. Achter de agent
stonden mannen op kousevoeten kaarten werden naar beneden aad hij drje_ vier vijf kejels ge-
met dc pistolen dreigend in de "ebraehi.
Drie kwartier
Het kostte weinig moeite de gn eindelijk na drie kwartier het distributiekantoor.
grote zakken achterop
hun fietsen.
Van Baaien had het onmiddel
lijk begrepen: „Een overval op
Verkoop van schoonheidsmiddelen
neemt steeds toe
de kluis lag, moest in het be
zit van de ondergrondse ko
men. Het moest, ondanks de
bewaking, ondanks alle bezwa
ren, die werden geopperd.
dit had hij
i straat had Huisman geen
distributiekantoor neergezet en op agent te overmeesteren. Het ont- kwam Marinus Post bij de
het bureau praatte hij nu nog wapenen en vastbinden was een overmeesterde politiemannen. Hij geit achfer zich
beurterfisse? ^an gisteren, 'toen kwestie uan een ogenblik. Huis- maakte Huismans collega duide-
het motorgeronk van de gealli- man onderging hetzelfde lot Hij lijk. dat hij er goed - i doen.
;«;dnh.ddeoïï;5"K
thel was een Engels vliegtuig kwam wat verwijderd van zyn
E'" scho1 00l<
cn te nemen. De politie-agen- voorkwam, dat ze elkaar kon-
hadden moeten meehelpen de den zien. Een prop in de mond
Haastig trok hij de onwillige
de Duit-
Zwijgen
kolenhandclaar aan dc Haven. v.,„Bf>rs
Eerst had hij afscheid genomen
d, n..m
»ln
r:; rrïin"!*^«r°dd:
man. die zich Nol liet noemen,
was hU in contact met de Maai-
slulse politieman gekomen.
De Duitsers hadden van de po
litie loyaliteit verlangd,
gezegd
dat andere huis
de aandacht.
piot,.urn h«i ïiuïteim«:"1i
vinden.
Doorgaan
kunnen
.„....-.v.-.,.. ...j bang dat
.poot belette hun het .cltteeutpen. En t€ a hcm zouden beschuldlge„ mel
eer ontdekt. Inpen buiten bereik van de druk- dit ge[d omgek->cbt te lijn Hil
Het b.d dc moeilijkheden bil """"P d' E'" d' b«d het verdiend met cl.ndcstir
Dat het vervaardigen van en
de handel in kosmetische arti
kelen een winstgevende aange
legenheid kan zijn, bleek ons
lenEw,\llopnh™!3«Tekom"nB"t "dagen toen wij enkele
n hier gaande was en hij wist als cijfers over het gebruik van lip-
Hij had 200 op zak, die hij niet ®oed vaderlander, dat hij daar- penstift, poeder, crème, nagel-
tegenover de Duitsers zou kunnen over .voorlopig maar beter zwtj-
verantwoorden. Hij was bang dat np grnpn mannen haastte zich toilettafel staat, onder ogen kre
gen. Die cijfers kwamen uit
'orlopig
gen kon.
De groep
over de kade om in het landelij
ke Maasland te komen. Na de
de voorbereiding van de overval KP-ers bleef achter om de beide
Tien twaalf Jonge kerels zaten groter gemaakt, want de Duitsers politiemannen te bewaken
in 4e hutokamer. Zijn komst had w,ren °P hun h°ede «eweest' Het distributiekantoor
het
spanning gingen de ze- Duitsland en illustreren heel
irdje meespreken, duidelijk, dat het gebruik van
achterop de fiets
•eliswaar een alledaags kosrrtetica vooral na de oorlog
verschijnsel in deze oorlogstijd, sterk is toegenomen.
Eccpfabncagc. rei hij. „Wilt u £r,utar,kkcn „L%rop' de f"«
-oor me in bewaring
vroeg hij Marinus.
weinigen hadden ze die ook de spann|nK gebroken. De actie En langzaam, te langzaai
werkelijk gekregen Zeker niet
had zich de woorden uit één van
de redevoeringen van H M Konin
gin Wilhelmlna voor de Londcn-
«c BBC uitgesproken, goed inge
prent: ..Doet allen wat u moge
lijk Is in 's lands welbegrepen
belang Leve het Vaderland T
keuze was voor Jacob Huismi
riet moeilijk geweest en hij wei-
S rde voor welke konsekwentie,
it daar dan ook uit mocht voort
vloeien. terug te deinzen.
Zo was Jacob Huisman al na
de eerste ontmoeting met Johan-
ne Post en Nol bereid geweest h
alle risico's te nemen In de nach: ««oehlen gaan hehm
van 16 op 17 april, even na De mannen wisten nu al wat
twaalven, zou het plan worden ïQU komen De Sicherheitsdienst
uitgevoerd Het dak van de kluis JOU ljch op het b„lt van Huis-
was dé weg. die zij naar de kost- man werpcn en aiies onderzoeken
bare bonkaarten zouden gaan. en mecnerTien.
Voor de komende dagen kreeg Huisman dacht in deze ogen
politieman Huisman het parool: blikken niet aon bezit. Hij dacht
„Doe alles tot volle tevredenheid alleen aan de veiligheid van zijn
van ie NSB-superieuren familie cn aaD de uren. die nu
Dat had hij gedaan Maar ook moesten volgen,
had hij een plan bedacht om de Hij keek de kring rond. Er wa-
mannrn van Johannes Post op ren {wee ex.poUtjemanoen in de
^„"Mcn'cn knoltploeg cn i.tt ton.c Joden
stuk eenheidszecp maakte hij een en Marinus Post. de broer var
afdruk van de sleutel van de Johannes. Na de overval zou Ma
hoofddeur van het gebouw.
kon doorgaan. gleden dc uren. De ochtend
De vrouw van Johannes Post gloorde reeds, toen Huisman van
had voor allen pistolen gebracht, het politiebureau door de Taan-
Ze had ze ondeT haar kleding
per trein van Den Haag naar
Maassluis vervoerd. In een *U-
De kamertje had ze haar zware last
afgelegd en zich daarna maar
nauwelijks de tijd gegund om
even uit te blazen. Zij moest
terug. Met de zware koffer van de
politle-agent. Want na de overval
i het leger van de
handen van de geuzen der twin
tigste eeuw.
Zagen
De KP-man nam het geld aan
en richtte zich goed tone-'spe-
lend tot Huisman: „'t Is jam
mer, dat we je in
hebben gebracht,
Huisman lag daar gebonden toch ook wel begrijpen, dat
en luisterde gespannen naar het dje bonnen hard nodig hebben,
geluid van de schrobzaag boven
lijn hoofd. Het klonk .1. een eiieolljk olel met
i gedreun in zijn oren en hij ons mee? Als de Duitsers je niet
Legio vragen
De mannen keken vragend in
de richting van de Maassluise po
litieman. Hij moest nu verteller,
hoe en wat er zou gaan gebeu
ren. Hij kende de situatie.
„Hou het eenvoudig. Zo eenvou
dig mogelijk", zei één der man
nen „we mogen geen tijd verlie
bet
f*. Het plan
En zo werd dan het plan '>e-
Huisman probeerde bij dc be- raamd.
Legio vragen eisten voorrang
in de gedaehtenwereld van de
politieman. Wie schuift de extra
zware grendelz weg? Kao e' aan
de achterkant een ruit Ingedrukt
worden? Hoe worden d: politie
mannen. die de klnls bewaken,
uitgeschakeld? Wat moet
de concierge en zijn vro
bejaarde echtpaar Hokt
beuren?
zoveel tegelijk zou. toch
•vel de aandacht moeten trekken.
Marinus Post en politieman Huis-
man waren eerst in de andere
liiiUhedcn richting gefietst. Zij gingen over
ilijkneaen de Westgaag en zouden dan via
zult Maasland naar Den Haag gaan.
Daar op de Westgaag stapte
Huisman af en trok over zijn
uniform een jas aan en verwis
selde zijn pet voor een hoed.
Nauwelijks waren ze weer opge
stapt, of ergens begon een sire
ne te loeien. Het was de sirene
van het distributiekantoor. En on
middellijk daarna was er rondom
het geluid van de grote '~eht-
alarmsirencs. Zelfs de koelbloedi
ge Marinus Post kwam er van on
der de indruk. Toch was hij niet
van zijn reisplan af te brengen.
Hij droeg een NSB-lnsigne en kon
zich als aannemer van W'eer-
machtswerk legitimeren.
Ze fietsten hard In de richting
van de boerderij „Duivenvlugt"
ln Maasland. De boer was te ver
trouwen en de hofstee was een
goed toevluchtsoord.
Aan dc andere kant van Maas
sluis hadden de mannen van de
transportcolonne, toen de sire
nes gingen loeien, hun zenuwen
niet langer dc baas gekund. Zij
smeten de zakken met hun kostba
re inhoud langs de slootkant. Ze
zochten een veilig heenkomen
Was ^alles nog voor niets ge-
De in het distributiekantoor
ichtergebleven bewaker had
kans gezien rollend de knop van
de sirene te bereiken. Met zijn
hakken kon hij er b(j. Hij had
Waren er voor 1939 in geheel
Duitsland ongeveer 10.000 man
werkzaam in de kosmetische in
dustrie. nu zijn het er alleen in
West-Duitsland al 25.000 mensen,
die werk vinden in 160 belangrij
ke bedrijven op dit gebied. De
totale waarde van de produkué
bedroeg ln de eerste helft van
1958 al niet minder dan.. 235
miljoen raark. waarbij men moet
bedenken, dat het hier in feite
toch allemaal gaat um „klein
goed". Deze 235 miljoen zijn dus
gevormd uit de kleinste bedra
gen, die aan de verzorging van
het uiterlijk worden besteed.
Nu zijn al die schoonheidsmidde
len niet in het land zelf aan de
vrouw verkocht. De export nam
een belangrijke plaats in. De
verschillende grootten van de
bevolking speelden hierbij geen
rol, want Zwitserland was de
grootste afnemer van deze Duit
se kosmetische artikelen, ge
volgd door Italië, Zweden en
als vierde Nederland. Bij de
export van overzeese gebieden
is de reeks nog merkwaardiger.
Hier figureert Canada voor de
Verenigde Staten, gevolgd door
Singapore en Malakka.
ANDERE SMAAK
Opvallend is ook, dat de zoge
naamde onderontwikkelde gebie
den in toenemende mate kosme
tische produkten verlangen. De
fabrikanten moeten dan wel ex
tra rekening houden met de ver
schillende wensen, opdat men
in zulke gebieden er een heel
andere smaak op na houdt. Ar
tikelen die op de „traditionele
markt" geen enkele kans van
slagen zouden hebben, worden
hier gewoon verkocht. In de lan
den van het Verre Oosten is de
jasmijngeur overheersend. De
meeste brillantine-soorten bij
voorbeeld dragen deze geur.
Voor tandpasta blijkt de peper
muntsmaak. evenals bij ons,
toch de voorkeur te hebben.
Dode merelopPaasmorgen
Hij heeft voor 't laatst zijn Schepper toegezongen.
Met op zijn ogen 't netvlies van de dood.
Nog zong hij door, gevallen in de goot
naast het trottoir, tot 't stof steeg in zijn longen.
En wij die blij het kerkgebouw uitdrongen
want voor ons was de Heiland opgestaan
tuy zyn geschrokken langs de rand gegaan,
mei stappen zacht en stilgeworden tongen.
Want hij die zong van zonsopgang tot nacht,
terwijl Uw eer niet van zijn snavel week
Hij paste niet by de gehoorde preek.
Maar wie heeft U ooit zulke lof gebracht?
D. VAN BOXEL JR.
