r
Voorspel tot de bevrijdin;
Wi
O'
■pSs
éthergolven
RADIO-PROGRAMMA'S
in de
herfst van 1943
met het opstellen
onze plannen
de B.S. te belasten. Hij stemde gèhele verzetsbeweging. Dit om mij
hier volledig mee i
Niet licht zal ik dat ogenblik 1
geten, toen ik de telefoon greep,
te komen voorlichten omtrent hun
werkzaamheden, de geestesgesteld
heid der bevolking en de algemene
bevrijding een stuk onmiddellijk zijn verraste
driftige instemming verkreeg.
Van het geallieerd opperbevel,
die zij nodig achtten, als hun actie waarvan uiteraard het initiatief
zover gevorderd zou zijn, dat zij de moest uitgaan, kregen wij onver-
Duitsers uit Nederland verdreven wijlde, volledige medewerking. Bin
teneinde Bernhard. te polsen en ik toestand van geheel Nederland. Aan
hadden en Nederland door hen bezet
was in afwachting van de ineen
storting van de vijand.
alles
grote dag
dje uitnodiging kon niet worden
voldaan vanwege de onmisbaarheid
van deze personen op hun post.
Waar dit plan niet kon doorgaan,
gevoelde ik des te meer behoefte
aan een ontmoeting en gedachten-
wisseling met een representatieve
groep uit het bevrijde gebied, dat
ons in Londen, toen wij vernamen immers ook- zo sterk zijn noden i
Teneinde deze bezetting, met haar dat alles zijn beslag had gekregen.
druk te doen worden, deden zij mogen worden neergeschoten. Nu
Nederlandse instantie in het leven dien zij in zijn handen vielen;
problemen had. Een vooraanstaande
figuur in elk der drie provincies
werd uitgenodigd personen, zoveel
mogelijk uit alle kringen, aan te
wijzen uit het gewest zijner inwoning
en met dege naar Stubbings over
te komen. Het was de bedoeling dat
konden ze aanspraak doen gelden op deze groepen mij gelijktijdig zouden
de be- alle voorrechten die de status
combattant hun verleende.
Generaal Eisenhower benoemde moeilijkheden te overwinnen, die de
Aangezien de oorlogstoestand dan mijn schoonzoon tot bevelhebber t
strijdkrachten, waar het im
mers troepen on
der zijn bevelen
betrof: Voorzover
dit een Neder
landse aangele-
legenheid was,
kreeg hij een be
noeming van mij
nog niet geëindigd
deze een militair
karakter hebben.
Op grond van de
zelfde overweging
die het voorstel
had ingegeven,
werd het, door ons
aanvaard. De in
stantie kreeg de
naam: het Mili
tair Gezag.
inlijving
komst met de ge- i van de BS- bi)
allieerden wierp de geallieerd!
enerzijds alle ge- strijdkrachten,
troffen vooi'berei- Nu had Bern-
dingen omver,
doch bracht an
derzijds zekerheid
in onze plannen.
Kolonel Kruis
werd belast met
de voorbereiding
van het Militair
Gezag, waarvan hij later chgf-staf der aan schouder met hen
worden. Hij en zijn staf begon- bondgenoten de vaderlandse bodem
oorlogstoestand voor deze overkomst
meebracht. Dat vroeg niet minder
dan twee maanden tijds.
hun werkzaam-
Aanvankelijk begrepen slechts de B.S. een verheugd antwoord op vrijding
N de loop van januari 1945 ont
ving ik een ontslagaanvrage van
het kabinet. Ik behoef wel niet
te zeggen, dat de oplossing voor
de ontstane crisis, ook wegens
het gebrek aan voldoende minis-
per K.B. Beide be- teriabele figuren in het buitenland,
noemingen volg- nje^ gemakkelijk te vinden was en
den onmiddellijk tljd vroeg
Het nu demissionaire ministerie
was in zekere zin terug te voeren
tot de kabinetsformatie van 1939 en, in het begin
ondanks de wisseling van premier
en enkele ministers, was het ge
hard eindelijk durende de oorlogsjaren in zijn
zijn bestemming samenstelling, streven en program
bereikt. Hij had goeddeels onveranderd gebleven. Die
eervolle lange levensduur was natuurlijk
niet bevorderlijk voor de kracht van
en de homogeniteit in dit kabinet.
Daarbij kwam de overstelpende veel
heid van steeds wisselende en steeds
ingewikkelder wordende problemen,
waarvoor het geplaatst werd. Ik U voor te lezen
denk hier in het bijzonder aan di
T.Tn.mniinr—
„Meridiaannu eens
voor de dames
■-"'liiii
al eerder berichtten, geleid tot contac
ten tussen ouders cn jongens die daar
worden vastgehouden.
Nu wordt een nieuw gunstig resul
taat geboekt: er is in Indonesië een
commissie gevormd uit justitiële auto
riteiten en parlementsleden, welke een
onderzoek gaat instellen naar de toe
standen in deze gevangenis, met de be
doeling. i
En kijk. nu gaat de AVRO ook
een televisie-uitzending voor de vr
geven. Loffelijk, want die zijn er
altijd te weinig. De heren der schep-
dë jör^'cns daar verblijven. Ook wordt
uitzending weer van het avnudprin g kford hel mogelljk lt verbete-
ie weei noc
gramma af gaat. ma:
gTaag ze meekijken.
Het is een flinke opzet: de gehele
„Meridiaan" wordt cr maandagavond
a.s. voor gebruikt van 8.30 tot 9.20
uur. Het eerste deel handelt over de
maaltijd cn wat daar allemaal bij te
pas komt. Mevrouw Henriette Holt-
hauscn zal daarbij deskundige gast
vrouw zijn.
Daarna komt de haarverzorging
1 het lot van de jon-
Programmacommissaris
Broeksz naar Israël
zal de Franse expert heer J. B Broeksz, omrocpsecretaris
Fernand Aubry aanwezig zijn. „lede
of
de VARA, door dc Israëlische Ra-
zijn leu- dio Omroep Kol Israël uitgenodigd om
0neer ex- een bezoek aan Israël te brengen. Dit
travagante haarstijl plaatsen tegenover bezoek zal tien dagen duren en heeft
de dagelijkse kapsels die
jns land en vogue zijn. Mary Kwant
'.al de Nederlandse ideeën demonstre-
Het i
de bedoeling de Nederlandse program-
masecretarts bekend te maken met het
radiowezen in de jonge samenleving.
Vele prominenten uit de radiowereld
maandagavond dus zaa-k, dat zullen de gast ontvangen.
De heer Broeksz vertrekt op 17
maart a.s. en zal de 27ste terugkeren.
half negen
half tien niet behoeft op te staar,
om koffie of thee te schenken, maar
rustig aan het televisietoestel kan blij
ven zitten!
En als u, meneer, „het maar niets
vindt, zo'n vrouwenprogramma", hoe
heerlijk, dat u dan de honneurs aan
de theetafel eens kunt waarnemen in
die tijd! Mevrouw zal zich dan dubbel
vzrwend voelen.
Onderzoek in gevangenis
na A.V.R.O.-uitzending
Codo-shoween nieuwe
televisierubriek
De VARA begint op donderdag 19
maart a.s. met een nieuwe televisieru
briek, getiteld „Codo-show", een titel,
die gevormd werd door s
lamentrekking
Corrie Brok
ken en Donald Jones. In een kwartier
optreden zullen Corrie cn Donald nl.
duetjes zingen met begeleiding van het
De door de AVRO verzorgde radio- Trio Pim Jacobs, waarin Cees See, de
echtgenoot v
Corri
Brokken, drum-
met hetzelfde doel, heb ik kort
geleden, doordrongen van de nood
zaak om zover mogelijk te gaan
bij het wekken van besef bij onze
bondgenoten voor de omvang
niets
Nederland
opdracht gekre
gen, het bevel
voerende over on-
5 jongens, sohou-
te bevrijden.
Enkele dagen later kregen wij van vraagstukken die zich
weinigen, ook in Londen, iets van
de nieuwe opzet. Dit veranderde, deze benoeming,
toen men het apparaat zag groeien.
Toen werd men ook gewaar, dat
in actie komen van dit apparaat
afstand van eigen machtsbevoegd
heden zou meebrengen, iets waar
sommigen bepaald niet van gediend
waren. Toen de bevrijding van het
Zuiden voor de deur stond, ging het
gehele apparaat over naar Brussel.
Vandaar trok het met de bevrijders
Nederland binnen en trad in functie.
Naarmate de geallieerde legers
onze grenzen naderden, werden wij
steeds meer en uitvoeriger ingelicht
het Zuiden des lands allen leeft:
de hen gezonden mededeling van voordeden en die vroegen om prak
tische en spoedige afdoening, een
afdoening die uiteraard geheel aan-
NTENS leefde ik vanuit de verte gepast moest zijn aan de tijdens de
bezetting ontstane geestesgesteldheid.
Want hoezeer men zich wilde ont
houden van beslissingen die haar
invloed op de toekomst zouden heb
ben, soms was hef onmogelijk niet
in te grijpen.
velen Uwér
bekend gedicht, omdat daarin zo
juist wordt weergegeven wat in ons
tot uur mee met de
ontwikkeling van de toestand;
niets mocht mij ontgaan, yan
alle berichten, onverschillig van
waar zij kwamen en hoe zij
overgebracht werden, moest ik ken
nis nemen. De radio stond tot laat
in de avond aan en de wachtmeester
die de dienst in huis had, moest mij
onmiddellijk melden wat hij
In aanmerking genomen de ont
wikkelingsgang van de bevolking
in de bezettingsjaren, konden die
omtrent de plannen van het verzet het bÜbouden van de kaart
Tot zijn taak behoorde tevens vraagstukken alleen tot bevrediging
hulp in allerlei vorm te verlenen
aan de geallieerde strijdkrachten bij
de bevrijding van het vaderland.
Met belangstelling en waardering
namen het kabinet en ik kennis
de hand daarvan de gemaakte
vorderingen van het leger te wijzen.
Uiteraard moest ik niet alleen de
berichten over het front horen, doch
ook de eventuele orders van het
bevolking opgelost worden doo
volledig georiënteerden, die deze
ontwikkeling en het gebeuren tijdens
de bezetting persoonlijk van nabij
hadden meegemaakt. Het leek de
aangewezen weg de ontstane crisis
op te lossen door opdracht te
S. of althans geven tot formatie van een tijdelijk
kabinet, dat in functie zou blijven
tot de bevrijding van geheel Neder
land een feit was geworden. Dit
Maastricht werd als eerste stad tijdelijk kabinet zou dan weder
Juist op het goede moment kreeg bevrijd. Deze tijding kwam binnen, onder de leiding van Gerbrandy
vanzelfsprekend voor ieder dat ook dit kabinet onder leiding zou staan z'ende vijanden
van prof. Gerbrandy, de onverzettelijke en onvermoeibare oorlogspremier, hebben gebracht, de Koning van
het Britse Rijk en de President van
P 24 februari 1945 richtte dat hjdperk, dat onmiddellijk na de de Verenigde Staten van Amerika,
ik mij op de ge- alsehele bevrijding van ons volk persoonlijk daarvan op de hoogte
bruikelijke wijze tot het ontwaakt is. Wij moeten onszelf be- gebracht en de zo gebiedend ver-
Nederlandse volk met vrijden, voorzover enigszins mogelijk, eiste, spoedige en daadwerkelijke
de volgende woorden: n'et bet min9t in geestelijk opzicht, hulp gevraagd, die, hoe dan ook,
,Laat ik beginnen met z°iuist gereedgekomen recon- uitkomst moet brengen. Steunend op
structie van het kabinet is daarop de grondslagen van naastenliefde,
ingesteld. rechtvaardigheid en waarheid, zal
Het verheugt mij dat figuren, die gewerkt worden aan de opbouw van
gedragen worden door het vertrou- die volksgemeenschap, waarvan het
bevrijd Nederland, en be- beeld in ons allen leeft
deze begeerte, bereid zijn De goede vooruitzichten,
gevonden, tot dit kabinet toe te
treden.
Bij het vervullen van zijn zware
wat voorbijging taak, zal het kabinet er zich zorg- tooiing van de voorbereidingen
leed is niet vuldig van onthouden vooruit te de militaire medewerking aan de
vergeefs geweest, lopen op beslissingen waarin ons bevrijding van Nederlands-Indië.
Laat hier een volk herrijzen, volk als gebee! gekend moet wor- Het is mij een ware voldoening,
wijzer, schoner den- ^ijn taak zal geëindigd zijn met dat zovele jonge krachten zich
Dan toen het neerdaald' in Tiet de bevrijding van ons land. Alsdan daarvoor beschikbaar stellen. Hun
doodsgebied, hoop ik opdracht te geven tot vor- offervaardigheid en wakkere geest,
Dat van Uw aard' opnieuw ming van een bewind, bestaande uit zowel waar het betreft de bevrijding
ZriTT.^eWOTier Pe^sonen- die °P dat tijdstip zullen van het vaderland als die van groter
blijken te genieten het vertrouwen Nederland onder de keerkringen,
van mijn gehele volk. In afwachting vervullen mij met rechtmatige trots.
Omdat dan van dit land de van le houden algemene verkiezin- Landgenoten, die bevrijd zijt, ik
horizonnen gen zal, zoals ik verleden jaar op do® een beroep op U allen, en niet
Rijp werden, door Uw licht10 mei reeds mocht mededelen, in de laatste plaats op de jongeren,
igheid, alsdan ten spoedigste een nood- met mijn ministers en mij, de her-
parlement worden bijeengeroepen.
Maar als ik leven mag tot de
bevrijding zie^d
En juichen op het over
winningsfeest,
God, doe mij dan dit weten:
Aan nood
het verloop van de krijgsverrich
tingen in het verre Oosten opent,
tot spoed aan, bij de vol-
Staag
Omdat Uw martelaars hier
ryzems
geheel Nederland
de daarvoor ontworpen organisatie geallieerd opperbevel, die nu gericht
en wij overwogen hoe de inschake- konden zÜn tot onze 150 -1*1
ling van onze verzetsstrijders in de
geallieerde gelederen zou moeten op
geschieden.
ook betrekking konden hebben
Laat hun dit land zolang Uw
ik toen een courantenbericht uit de terwijl ik juist zat te confereren moeten staan en moeten zijn s
God, doe het ons ontvangen
Laat ons slechts wat zij
zon zal schijnen, delen van Nederland
uit hun handvan de toestand in het bevrijde
met hun pijnen gebied.
Engelse pers onder ogen, dat
Maquis was opgenomen in de bond
genootschappelijke strijdkrachten. De Bernhard begaf
Maquis heetten oorspronkelijk de bJk heen.
Franse verzetsstrijders, die zich
dc loop der jaren hadden sam
getrokken
dit de naam van het gehele Fr
gewapende verzet. Zij kregen bij
hun inlijving
legers de status'
gesteld uit personen uit de zuide-
Onbeschrijfelijke vreugdelijke provincies en enkele ministers
zich onmiddel- Uit het aftredende kabinet.
is niet alleen dure plicht,
r is brandend in ons een heilig
om dit Vaderland te doen
an herrijzen waarom de dichter bidt.
:poedig waren de geallieerde Steeds wachtte ik nog op een be
troepen zover opgerukt, dat het richt van Bernhard, dat de reis var
de groep uit de drie zuidelijke pro- Heilig vuur,
vincies voor elkaar was en welke wi] weten,
orden gevestigd. Na korte tijd datum de groep in Londen zou aan- bereidingen te treffen.
geallieerde kwam het op Anneville, vlak bij
combattanten Breda. Alle pas bevrijde plaatsen en
eigen bevelhebber, generaal streken werden door mijn schoon
zoon bezocht.
Koenig.
Op hetzelfde ogenblik
dat iets dergelijks
komen. Eindelijk bereikte mij de Onze bevrijding voltrekt zich -...
blijde mare, dat alles in orde was. ders, dan wij ons hadden kunnen
Intussen lag toen nog steeds voor voorstellen.
In de herfst richtte ik
ontslagaanvrage van het
kabinet, zonder dat een oplossing
was bereikt. Hoe belangrijk was
Het krijgsbedrijf heeft tijdelijk
over onze rivieren een scheidingslijn
getrokken en ons volk, dat
Binnenlandse Strijdkrachten tot stand nodiSing tot de hoofdleiders van het juist J°e" het m,j wachtende bezoek, wredf bezettingstijd steeds hetzelfde
moest komen. Onmiddellijk nam ik ntrtionaïe verzet in het Noorden
de telefoon op en vestigde de
dacht van de heer Gerbrandy, die rePresentaüef zouden zijn voor de
i minister van Algemene Oorlogvoe
ring was, op dit bericht en vroeg
hem of een soortgelijk initiatief Prins Bernhard,
onzerzijds niet wenselijk ware. Hij
deelde mijn mening en wendde zich
hierop tot het geallieerd opperbevel.
omdat dit zowel
enkele personen te zenden die Gerbrandy een beeld kon geven hoe
alles in die provincies lag, waardoor
met kennis van zaken naar de be-
In hetzelfde gesprek vroeg ik de ?Ziïïl P r
her (WKr.ndï J ha* ,OL. de
„Prinses-Irene-brigadeOp de ach- voorlichting
lot gedeeld had en steeds zo nauw
srbonden is in lief en leed
dan ooit tevoren geestelijk
ondeelbaar,
eeën gesplit
Terwijl gij allen benoorden
stromen nog overgeleverd zijt aan
het misdadig bewind van de vijand,
Gelukklê bleek dlt het geval te die er zelfs niet voor terugschrikt U
hem ^n- Daargelaten deze bijkomstige Van de honger te doen omkomen,
de betekenis van dit bezoek, was de hebt gij, reeds bevrijden, al de
zyn benoeming tot hoofden de bin- p®""" *n d,e groep a™ezig ware"'
nenlandse strijdkrachten, vertoefde Gerbrandy deze aanstonds kon pol-
dikwijls in het bevrijde zuiden l* •--*
ons land. Op de foto ziet
tergrond \.'estkapelle.
zichzelf van groot belang voor mij.
deze groep op schrikkingen en verwoestingen be
leefd, die de oorlog op eigen bodem
medebrengt en ondervindt gij maar
al te zeer iedere dag opnieuw de
gevolgen van de toestand van te
zijn, hetgeen de krijgsman noemt,
operatiegebied, en wacht er nog
steeds op, de wensen en denk
beelden, gegroeid in de jaren der
verdrukking, in vervulling te zien
gaan.
Wie dieper ziet dan de opper
vlakte, begrijpt dadelijk dat bevrijd
cn bezet Nederland een en hetzelfde
Aelang hebben.
Waar dit zo is, zouden wij als
/olk ontrouw worden tegenover de
onnoemelijk velen, die met volkomen
zelfverloochening, door hun folte
ringen en lijden en zwijgende hun
offergang gingen, terwille van een
nieuw en beter vaderland, ontrouw
ook aan de vurige begeerte, die in
ons leeft, indien wij niet reeds thans
de hand aan de ploeg sloegen, om
het aanbreken van het nieuwe tijd
perk in ons volksbestaan voor te
bereiden en het pad te effenen
Eimert Kruidhof voert de regie. De
„Codo-show" zal regelmatig terugkeren
in het VARA-televisieprogramma.
vanavond
Het Radio Filharmonisch orkest
en de Franse cellist Jean Decroos
treden op in de KRO-rubnek
„Populaire Klassieken", tussen 740
en 8.30 uur. Carl Garaguly dirigeert
werken van Schubert. Schumann en
Kodaly. Om half 9 zet Albert van
Dalsum de reeks „Indien de graan
korrel niet sterft'' voort en om half
tien is er muziek uit Macedonië.
De VARA voert u om 8.13 uur naar
het Plein van amusement en vult
de avond verder met allerlei ont-
spanningsmuziek.
TIPS
uit het buitenland
Brussel Vlaams begint het mu
zikale avondprogramma om 8 uur
met populaire romantische com
posities op grammofoonplaten. Van
9 uur af hoort u over deze zender,
324 m, allerlei amusementsmuziek.
Op Italië geïnspireerde werken
van Handel worden tussen 7.55 on
8.35 uur uitgevoerd in het BBC-
programma op 464 m. U hoort het
Basil Lam Sonata Ensemble en de
sopraan Jennifer Vyvian. Om 9.10
uur begint een concert door het
BBC Symfonieorkest, geleid door sir
Malcolm Sargent. Uitgevoerd worden
composities van Delius, Bentzon en
Prokofiev.
Met de uiterste krachtsinspanning Nederlands-Indië voor te bereiden,
zal gestreefd worden naar hulpver- overtuigd als ik ben, dat wij daar-
lening en een bevredigende voedsel- mede alles doen wat wij kunnen
voorziening voor de nog te bevrijden voor onze onderdrukte landgenoten
kleur geeft
fleur en charme
van het en rijksgenoten.
Rijk, alsmede verdere verbetering Schaart U eensgezind om Uw
regering, die U daarin zal voorgaan.
En nu voorwaarts.
Leve het Vaderland.
Leve ons Rijk
Programma voor zondag
l'OLYCOI.ÖR
klvur shampoo
Imp. LAHNEMANN - Laren N.H.- Postbus 18,
Begrafenis werd felle
anti-communistische
betoging
Naar schatting 250.000 Arabieren
fcebben gisteren de begrafenis van
Iraaks opstandeling in Damas
cus aangegrepen om een grootse an
ti-communistische betoging op touw
te zetten.
De dode, was kolonel Mohammed
Said Shehab, een opstandeling die
bij de gevechten in Mosoel ernstig
werd gewond, naar Syrië uitweek en
daar overleed.
In de moskee sprak Sjeik Said
About Touk namens alle mohamme
danen en aartsbisschop Sergius Same
van de Grieks-orthodoxe kerk namens
alle christelijke groeperingen in Sy-
Volgens reizigers die gisteren uit
Mosoel terugkeerden is er in de stra
ten van Mosoel een waar bloedbad
aangericht.
De strijd golfde drie dagen lang
heen en weer. Eerst hadden pro-Nas-
ser-elementen een groot aantal men
sen omgebracht en toen de aanhan
gers van Kassem weer aan de macht
'kwamen werden de opstandelingen
in snel tempo door volksrechtbanken
..berecht" en terstond ter dood ge
bracht.
