Waarom doolt Den Doolaard?
l!
PHDENIX-POCHETS
SABINE MALPLACH
rsrS MUZIEK VOOR KERKKOOR
EN KERKORGEL
UIENHOOFD: voortreffelijk
r
ZONDAGSBLAD
ZATERDAG 14 MAART 1959
Leraar aan Rotterdamse academie
IT EN stralende lach,
J-' prachtig witte
tanden, levendig
maar niet nerveus
in zijn gebaren, jovi
aal in zijn optreden,
Bern to Mussohni had
nch de verwelkte lauwerkrans
der Caetaren op de gezwollen
slaper» gedrukt. En de uier
mediocriteiten die het democra
tische westen vertegenwoor
digden, waren m politicu op
geen stukken no zijn portuur.
Daar zaten ze op een rijtje te poseren voor
de fotografen op het gazon achter het Grand
HotelSir John Simon, een in zijn voor
oordelen vergrijsd politiek makelaartje. met
een zure. genepen mond. MacDona ld. de
moede, lobbesachtige Schot, eens m zijn jeugd
een uurig socialist en nu, onder de druk der
verantwoordelijkheid, afgetakeld tot een
weifelmoedig aarzelaar. Laval met zijn vieze
tanden en zijn witte das, waarachter een
kind in de karakterkunde zijn zwarte ziel
kon zien. Flandin. een opgezwollen spons,
die druppelsgewijs platvoersheden zweette.
De man. die hen al in de hand had nog voor
er een woord was gezegd. Mussolini, liet zich
niet zien. Hij vertoonde zich pas toen hij de
haas in de weitas had."
MODERNE DIOGENES,
ZOEKEND NAAR MENSEN
waardebepaling. Den Doolaards
romans zijn boeiend van gebeu
ren en wijze van vertellen; de
karakters zijn weinig gecompli
ceerd. Dit alles is geheel In over-
Dit is Europa van vóór de Ita-
liaans-Abessijnse oorlog en de
man die als buitenlands corres
pondent de hierboven aangehaalde
opmerkingen maakte is A. den
Doolaard, achuilnaam voor Corne-
lis SpoelJtra. geboren 1901. ski
loper. bergtoerist. voetreiziger,
dichter, romanschrijver. zoeker Dan Doolaard
naar een civilisatie-vrije cultuur. Isndlsps'T
radioman in Londen gedurende de
oorlog, domineeszoon en geestelijk
discipel van Albert Schweitzer
wat betreft diehs ..eerbied voor het beestje
het leven". Den Doolaard loopt nu
tegen de zestig en het ligt voor
de hand dat hij de essentie van
zijn veelzijdige activiteiten en
zwerftochten in een boek heeft
willen vastleggen. Een boek da'
met de veelzeggende uitspraak
eindigt:
nooit de kunstenaar
uithangend, beschei
den en toch zelfbe
wust. Zo leerde ik
Gijsbert Voskuyl
kennen, de tekenaar
uit Den Haag en le
raar aan de Rotter
damse academie. Een man die
al ha-el wal van dt Wfrtld e«-
be.ld dal m.n alch onwlll.k.urla die in dc
j „ni van zijn leraarschap al vele jon-
van dvi. aut.ur vormt, to ook U|,nten htvll opgelvid, div
d... jolobiocr.ru' Superieur w.rk j>r,n h„tt gekend en
is bet niet. maar er zijn verschei- die nog steeds intens blij kan
iene dichterlijke, soms bijna vi- zyn a]s een tekening goed lukt.
sionaire passages, die het gemid- ,01-
.J I i. fg k Giis Voskuyl. die 13 april l»io
delde peil toch verheffen bo>en Den Haag Werd geboren, is
de gewone reizende corresponden- eigenlijk met de kunst opgevoed
ten journalistiek. En het eerlijke Zijn vader was leraar aan de
foelcen naar wat waarachtig van Haagse academie en heeft zoon-
zoeken naar wal waaracm.g a yroeg mgewijd in de ge
waarde mag heten in de mcn.se- heimen van ihet schilderen en te-
lijke samenleving kan menig itenen. De wijze lessen Mir
christen beschair
C. RIJNSDORP
Toneel voor
kinderen
bloed zit. Soms zijn deze lie'
gepsychopatiseerd: dan is het
zinloos dolen. Den Doolaard,
een moderne Diogenes, zoekt rr
varingswereld ermee confronteert,
kan ook als gezonde kritiek die
nen voor toestanden op kerkelijk
gebied, voorzover deze lijden on
der beperktheid van blik en een
te kleine geestelijke horizon.
De Koninklijke Van Gorcum en
Comp. N.V. te Assen, die reeds
zoveel nummers in zijn toneel
fonds heeft opgenomen, heeft zo
juist weer drie vrolijke toneel
stukjes voor kinderen het lichl
doen zien: te weten: De Paarden
dief. berijmde klucht, vrij naar
een gegeven van Hans Sachs door
F. J. SehmitVerkeersproblemen
in het bos door G. Bos
Prins Mario plezier
kreeg (vijfde druki
Bakker.
Menig jeugdig persoon zal door
deze stukjes plezier
spelen krijgen. Wie
eniging of clubs eens een stukje
zoekt moet Van Gorcum in As
sen met vergeten. Dit is beschaafd,
doch vrolijk werk Vooral De
Paardendief zal ook ouderen we
ten te bekoren.
vader is Gijs Voskuyl nog niet ver
geten. Op de Haagse academie
ging Gijs Voskuyl zich ook nog
verder bekwamen onder Arend
Hendriks en Cees Bolding. En
toen hij eenmaal zijn einddiplo
ma had. ging hij wat zwerven,
raakte verliefd en trouwde. de
tweede wereldoorlog kwam en er
gens op de Veluwe ging het jon
ge echtpaar clandestien een klein
huisje bouwen met één kamer,
niet groter dan 3^ bij 5 meter.
..De mooiste jaren van mijn le
ven". wil Gijs Voskuyl zeggen.
Maar hij slikt het nog tijdig in.
licht want ook de jaren na de oorlog
vond tiij zo mooi. En eigenlijk
vindt bij elk jaar mooi. Gijs Vos
kuyl geniet altijd, waardeert al
tijd. ziet overal de zonzijde van.
..Elk jaar is eigenlijk weer het
t lezen mooiste jaar", zegt hij voluit. En
T~~* ijn hoogblonde, charmante vrouw
het direct helemaal met hem
cens Twee mensen, die bij alle
het toneel- narigheid, de gulle lach hebben
behouden.
In Parijs
door Jant
wilden, Gijs Vos-
vrouw iets meer
een paar centen
Strijdbaar humanist
zal
.in ureugd'
bhjven tot zwervi
wereld die ik liefheb. En daar
om zal ik tot mijn dood toe m
eerbied voor het leven dat ook
mij geschonken werd, het groot
ste en gewaagdste experiment
oan de Schepper blijven verde
digen, dot mensheid heet."
Wie »o «preekt is meer dan een
landloper, zodat de titel van het
boek ..Het leven van een land
loper" (uitR N.V Em. Queridos
Uitgeversmij.. Amsterdam' een
lage waardering inhoudt. Ei
te landloper
res Bovendien zijn het
zuivere mémoires: natuurlijk
Er is een ethische, ja religieu
ze onderstroming in zijn leven er
zijn aard brengt mee dat hij me'
naar mensen. waarheid, geluk sj gens kenschetst als in zijn hart
k gedoemd zoekt langs de weg van studie, revolutionair socialist. is een
denken en abstractie, maar met strijdbaar humanist met veel so-
i over een huid en haar. existentieel, ar- cialc belangstelling De eerlijk-
beidend. lopend, zwoegend, zwer- heid gebiedt te zeggen dat de
vend. Hij denkt niet slechts met
de handen (vgl. Denis de Rouge-
met zijn gehele cor-
Vooral boeit hem de oude. bo
dem-eigen cultuur van boeren- en
herdersvolken, met name berg
bewoners: in Amerika trekken
hem vooral de Indianenreserva
ten. Het is niet de romantische
dweperij met de edele, (jichtloze»
wilde, zoals anderhalve eeuw ge
rm inhoudt. Een ech- l«dcn onder de invloed van Rous-
ichnjft geen mémoi- seau de mode was. Den Doolaard
idealiseert zijn Serviërs en Mon-
verband ingang te doen vinden,
in het nadeel zijn doordat ze de
barrière willen doorbreken die
de daad van. de droom scheidt.
De zwerver houdt zich daarvan
verre en lijkt in zijn droom ster
ker te staan dan de lieden van de
kleine praktijk
Zo kan de lectuur van dit boek
lelden tot bespiegelingen van al
lerlei aard. Rest ons een literaire
De Amerikaanse schrijver Wel
don Hill schreef een roman van
442 pagina's, die een sterk bio
grafisch karakter draagt. Het is
een knap geschreven boek, dat ge
tuigt van een goede mensenken
nis en fijn gevoel voor situaties.
De schrijver weet ze soms in wei
nig woorden raak te schetsen. De
hoofdfiguur is gelukkig nu eens
een kerel gezond van ziel en li
chaam zonder affecties. Al Woods.
zo heet de held. is werkstudent
en heeft het niet gemakkelijk.
Die musiker-lamilie Bach
i ikaanse marine, daar de dienst
in ons Zondagsblad van 17 ok- ;.jd toch in het verschiet lag. Het
tober 1957 schreven wjj vrij uit- grootste deel van het boek is dan
voerig over het boek ..Hun naam 00k in beslag genomen door de
was Bach" van Karl Geiringer, beschrijvingen van zijn dienster-
dat door Sas Bunge in het Ne-
varingen. Het blijkt dat hij
iinst. maar hij
behaTve"*een"stuk zélfbe- ontdekt bij hen bepaalde waarden.
schrijving zit er veel reisbeschrij- d[c in de westeuropese landen
v.n, W fit weit. «Uook leden- ,ijn Hem boeier
^'.rfeveï'S'iifV^'doof"," «en oud. over,.leverde, pr,
zoals het citaat aan het begin vtn ve levensvormen, die door een
dit artikel bewijst, recente inter- dichterlijke en dramatische
nationale historie.
levensconceptie geadeld zijn.
w:
zegt het
Modern* Diogenes
Zijn schuilnaam niet faktisch
haal»." In 1954 u
tenegro een jong'
tegen hem:
feitelijk». maar
een heklenver-
n Hoog-Mon-
heldenzanger
Chr. Zangersblad
Het maart-nummer van het Chr. ^el leven. Want wat tojj t»a*
!^r'v^"a,'r0r,"r.",,"dOr.lo- .IKmr enkel de ,ch„„
riumverenigingenbevat een ge- /n htt dagelyk:
heel overzicht mm
i de bondsdagen A.
op 30 en 31 meert n Alkmeer «polAek«rso,i,»le..!
Naast het huishoudelijke deel zal pillen draaien heeft
staande met mijn
"~J^eddelozei\^,
Zij zijl
wrakgeslagen
en aangespoeld
op de kusten
van de wanhoop
weerloos
i hun diep gekwetst bestaan
Geen enkel licht
verlicht de nacht
van 't onherroepelijk
vergaan.
ANNEKE GELUK
bespeelt."
tijdens die bondsdagen een I
feraat worden gehouden door drs.
M. Geerink Bakker over ..Nieuwe
bronnen voor de koorzang in ge
schrift en in klank" en wordt er
een concert gegeven door 17 ko
ren uit Noordholland in de Grote
Kerk met als organist Henk van en organisch
Westrirnrn. Over het herdenking»- eenvoud
concert voor de JHw° leven dicht aan hct hart
tuur, is van betekenis
lieU
- V.
ke titel van
Bach Famil
de Weense
ringer in de V
De oorspronkelij-
bock was ..The
geschreven door
uziekhistoricus Gei- dlg als schrij.
tellen als
Prof. Geiringer heeft nu van
dit Engelse boek zelf een Duitse
vertaling gegeven en die uitgege
ven bij C. H. Beck'sche Verlags-
bunchhandlung te München (571
blz. D. M. 28, 25 afbeeldingen en
133 muziekvoorbeelden». Het is
natuurlijk niet nodig nu opnieuw
de aandacht op dit alleszins be
langrijke boek te vestigen na de
uitgave van de Ned vertaftng.
Toch mogen we niet verzwijgen
dat de Duitse uitgave va
zelfs nog authentieker
Nederlandse vertaling.
schaamte te worden
geeft de
tekst en r
restrictie
de gusle
kan hier zonder enige
i een standaardwerk
irvoor gebruik is ge
maakt van de modernste onderzoe
kingen Een boek dat in elke mu
ziekbibliotheek een plaats moeten
hebben, een ereplaats zelfs.
oorspronkelijke ten gaat en niet zelf kennelijk ge-
jn ..Een WOOrden (en zeer wcrkeüjke za-
lied des Heren in een vreemd massificatie, dirigisme,
land" en Corn. Basoski schreef a.iite F. zit
een groot artikel over Handel, die technocratie en dergelijke Er zit
14 april 200 jaar geleden overleed cen gezon. stuk protest in deze
en voor de koorzang van veel be- lut0biografic en Den Doolaards
.'''den noi*de Vfd.lmfsmedédeVin- "oeb. w.nbeer de leie, erep
gen.
voortmijmert
eigen
Vier nieuwe
Uitgeverij W. de Haan te
Zeist heeft weer vier nieuwe
Phoenix pockets uitgebracht.
Als no. 13 verscheen ..Cleopa
tra, politiek en propaganda in
de oudheid" van prof. dr. H.
Volkm.mil (Ned. vertaling J. F.
Nljkerk). Heel duidelijk heeft SPP!
de schrijver hier uiteengezet cumenten gebaseerd en de werke-
hoe Cleopatra, de laatste konin- medrach^der gebeu^em
gin uit het huis der Ptolemaeën.
gebruikt werd in een politieke
propaganda.
Zestig foto's verklaren de tekst.
Als no. 15 is er ..Geschiedenis
van de Tweede Wereldoorlog"
van prof. dr. C D J Brandt,
een zeer objectief en knap ge
schreven relaas van het meest be
langwekkende uit de oorlog. De
schrijver heeft zich daarbij op fei-
betrouwbare do-
wordt er veel duidelijker doof.
Ten slotte is er no. 16 Oud-
Christelijke kunst van prof. 1
van der Meer. de hoogleraar in
de oudchristelijke archeolog;
opwindend de kunstgesch edem
stuk wereldgeschiedenis leven en
kleur. Die kleur wordt mede be
paald door de wijze waarop prof
Volkmann die periode beschreven
heeft. Als no. 14 kwam uit ..Uit
het leven van baby en kleuter"
van de kinderarts Magda Bran
denburg uit Gron.ngen De groc:
en de opvoedingsproblemen
QOOR Telefunken-Nederland
worden er in ons land
Duitse grammofoonplaten ge
ïmporteerd onder het merk
CAPELLA. Op deze platen zijn
opgenomen werken, die men tot de protestantse kerkmuziek kan
rekenen. Oude en moderne motetten en cantates, orgelwerken,
etc.. alles uitgevoerd door mensen die in de vernieuwing van de
Duitse protestantse kerkmuziek een bepaalde rol spelen, o.a. prof.
Kurt Thomas, de Leipziger Thomascantor, en prof. Wilhelm
E'imann. Landeskirchenmusikwart van de Evangelische Kerk van
Westfalen.
De uitgave van deze
grammofoonplaten kan met
genoeg worden toegejuicht
Het is bij velen waarschijn
lijk nog te weinig bekend
wat de evangelische chris
tenen in Duitsland op dit
gebied doen. Men kan er
wel herhaaldelijk op wijzen
en dat deed ik dan ook
maar men moet het zelf
horen om zich te overtui
gen van de waarde dezer
vernieuwing Men moet de
kerkmuzikale koorwerken
van Dislier. Thomas. Pep
ping. David, e.a. beluisteren
in de juiste uitvoering om
te weten, dat de protestantse
kerkmuziek een nieuwe op
gang meemaakt.
Bij deze vernieuwing is
e; een welbewust terug
grijpen op de bloeitijd dezer
muziek, de tgd van Bach
zijn directe voorgangers
Elk jaar is
weer hei
mooiste"
op zak gingen ze naar Parijs. Ja,
wat doe je dan om te leven. Je
neemt allerlei baantjes aan en je
komt er toch, niet luxueus, maar
gezellig. Luxe verslapt de persoon
lijkheid en is heel schadelijk voor
de kunstenaarsinspiratie. Ze kwa
men er in contact met Conrad
Kicker'., ze konden zelfs in zijn
huis komen wonen. En later was
er weer een andere mogelijkheid
in een heel grote villa. Natuur
lijk. hard werken, maar veel te
kenen. veel genieten, veel zien.
veel nieuwe indrukken opdoen. En
ten slotte toch ook nog wat ver
dienen. Zo werd het mogelijk daar
na een grote tocht door heel
Frankrijk te maken.
Toen Gijs Voskuyl weer terug
kwam in ons land kreeg hij zijn
leraarsbaan in Rotterdam, nu 9
jaar geleden. En ook dat vindt
hij weer het mooiste. Heel trots
laat hij tekeningen en aquarellen
van leerlingen zien. werkstukken
die hij zelf van ze kocht. En wie
het resultaat van Voskuyl's les
sen ziet. zal er blij om zijn, dat
juist hij die verantwoordelijke op
voedkundige taak in Rotterdam
heeft gekregen. Niet één leerling
is een cliché van Voskuyl gewor
den. ..De leerlingen moeten zich
maar geen beïnvloeding. geen
dwingen in een bepaald denkweg-
getje", zegt Voskuyl.
Modellen
HET werk van Voskuyl zelf is
voor een groot deel ingesteld
op figuurtekeningen. Overal vindt
Gijs Voskuyl zijn modellen en in
alle mogelijke houdingen worden
die door hem op papier vastge
legd. Heel veel naaktstudies
maakt hij. En als hij een model
thuis heeft vraagt hij vaak leer
lingen van hem om gelijk mee
te tekenen.
Men kan het werk van Vos
kuyl niet progressief noemen.
Men kan het ook niet wereld
schokkend noemen. Voskuyl is er
blij om, want dat wil hij ook niet.
Zijn werk kent de gedegenheid van
de goed getrainde vakman. Het is
als het ware een voortbouwen op
4 TEKENAAR EN PEDAGOOG
Soms kan hij dat natuurbeeld
met een grote nauwgezetheid uit
werken. zonder echter tot een ste
riele weergave te komen. Meest
al echter laat hij zo veel uit het
natuurbeeld weg als nodig is om
tot een eigen verbeelding te ko
men. In enkele lijnen kan Vos
kuyl heel veel suggereren en die
enkele lijnen hebben dan vaak een
directe en spontane spanning. Men
zou haast kunnen zeggen: Vos
kuyl speelt met lijnen, niet on
beheerst als een kind of als een
epigoon van het abstracte, maar
met de vaardigheid van de vak
man en -de pure'geest van de
kunstenaar. Ook ten aanzien van
Gijsbert Voskuyl, de tekent
zijn ragfijne tekeningen.
Gijsbert Voskuyl is een be
kwaam tekenaar, een goed peda
goog en een innemend mens. een
man met een haast kinderlijk ple
zier in alle mooie dingen. En dat
heeft zijn vrouw met hem ge
meen. Wat prettig is het zulke
mensen te leren kennen.
Protestants-christelijke figuren in de hedendaagse Franse letteren
hem zelf en brengt hem
wonderlijke positie.
Echter men schijnt tegenwoor-
realistisch" is Weldon Hill geeft
ons wel wat al te gedetailleerde
beschrijvingen van zijn ontmoe
tingen met de vrouw, die de nor
men van het fatsoen overschrij
den. Evenmin wordt 'het vloeken
vermeden. Al is het dan ,,waar",
dat in militaire kringen onder de
manschappen op een dergelijke
manier gesproken wordt. Er is
wel meer ..waar" in het leven,
'dan'die dal toch n'et vercJraagt zonder
--I-a- --'tgespro-
E™ klein meisje uit een oud,
hugenoots geslacht in Zuid-
Frankrijk luistert met gespan
nen aandacht naar de verhalen
van vervolgingenlijden en
geloofstrouw, doorstaan en be
toond door haar voorvaderen.
Ze is omringd door de stille
getuigen van dit roemrijk ver
leden: hooggelegen bergdorpen,
ruïnen van feodale kastelen,
oorden met historische namen,
kloven en grotten, waar soms
Ivalf-verteerde bijbels uit de
17e eeuw worden ontdekt.
Wat ouder geworden, haalt ze
uit vermolmde eiken kisten ver
geelde brieven, notariële akten,
allerlei paperassen te voorschijn,
die haar gedachten terugvoeren
vervolgingen
Nieuw* glans ov*r
oude levenswaarden
aan te vullen, grijpt ze. als de
omstandigheden het haar toelaten,
de pen en de stroom begint te
vloeien, vele bundels verhalen
materie, die
haar ligt, soi
die
tijd
deze grofheden. Niette
min past dit boek niet in han
den van jonge mensen. Afgezien
van deze bezwaren is ..Uienhoofd"
een voortreffelijke roman met uit
stekende bladzijden.
geslagen gezinnen, gedwongen
verkopen en correspondentie met
de omliggende protestantse lan-
En wanneer ze dan. als volwas
sene druk bezig met bibliotheek
werk. er over klaagt, dat de pro
testanten. vooral de jongeren, zo
weinig eigen lektuur hebben, en de
raad ontvangt zelf deze leemte
der vroege dUs Geen harmonis
cilijkhtden. i
•«man* richtlijnen geeft Migda mozaïeken, etc Vier aanwinsten
f^Tndenburg. kundig, rnl begT'P rfu» in deze belangwekkende se-
eva en liefde voor het kind. rie Phoemxpockets.
iddeleeuwen aan de R K Uni
siteit te Nijmegen Prof. v d. I
Meer is een autoriteit op dit ge
bied en geeft in dit boekje een
bijzonder klaar geschreven relaas
over de ontdekking en de voor
naamste scheppingen der Oud-
christelijke kunst (naar de afzon- die, maar het woord moet he
derlijke genres ingedeeld». karakter van het ltturgisch gezang
Ook dit boekje is rijk geillus- bepalen De liturgische gebonden-
treerd. met foto's van basilieken, heid is beslissend, een gebonden-
doopkerken -arcofagen. ikonen. heid die geheel voortkomt uit de
mozaïeken, etc Vier aanwinsten Woordbediening Niet een concer-
itr muncaeraLjl mag overheer-
dere. klare en doorzichtige
stijl, die geheel in het
kader van de protestantse liturgie
past. Niet de meeslepende melo
en mannen dus» o.l.v. prof Kurt
Thomas, nl. het koraalmotet ..Lo
be den Herren, den machtigen
König" van Hugo Distier, het 4-
stemmig motet ,.Gott wird abwi-
schen alle Tranen" van Kurt Tho
mas. het 4-st motet „Lobet, ihr
Knechte den Herren" van Ernst
Pepping en het koraalmotet ..Nun
bitten wir den Heiligen Geist' .van
Johann Nepomuk David (45-toe-
renplaat T 71893 F'
Stuk voor stuk prachtige voor
beelden van polyfone en zuivere
kerkmuziekzang Nergens is hier
gezocht naar een buiten-liturgisch
en dus buiten-muzikaal ef
fect Kurt Thomas wist zonder ef
fecten juist tot de goede expres
sie te komen. En men kan slechts
dankbaar zijn, dat het mogelijk
is geworden deze vorm van kerk
muziek nu ook thuis te kunnen
beluisteren en er van te leren.
Ook de kerkkoordirigent heeft hier
plaat noe
maner-Chor
j\/fEN mag niet van de veronder-
stelling uitgaan, dat ook alle
muziek voor kerkorgel kerkmu
ziek is. In de protestantse en in
de katholieke eredienst heeft het
kerkorgel zijn eigen functie. Daar
buiten kan dit instrument ook
voor een andere soort muziek ge
bruikt worden, d.w.z. ik zou het
op prijs stellen als er ook buiten
de eredienst alleen maar echte
orgelmuziek die dus uit het
wezen van het kerkorgel voort
komt door de organisten werd
gespeeld. Maar het behoeft niet
altijd kerkmuziek te zijn. dus li
turgisch gebonden.
Simon C. Jansen heeft op zijn
<*gel in de Westerkerk te Am
sterdam voor Philips een zestal
erken gespeeld, waarvan er e -
ik hier de opname genlijk maar één in de eredienst
on door het Tho- kan worden uitgevoerd, n!. Bach's
Leipzig (jongens .fcoraal ..Wachet auf, ruft uns die
VIA NAALD
«N KAAI
Stimme". De andere werken zijn
zuiver concertwerken. nl. de
Trumpet-tune (Voluntary van Je
remiah Clarke <1673—1707', eer.
Noël van Claude Daquin (1694
1772', de Suite Gothiquc van Le
on Boëllmann (18621897» en de
Fanfare van Jaak-Nikolaas Lem-
mens (18231881». de oprichter
van het Lemmens-instituut in Me-
chelen. (25 cm. langspeelplaat
S 06581 R'.
Een merkwaardige mengeling
van populaire orgelstukken, zou
men kunnen zeggen. Maar door
Simon Jansen uitmuntend ge
speeld op het heel goede orgel
van de Amsterdamse Westerkerk.
Jansen speelt de werken niet al
leen technisoh beheerst, maar ook
muzikaal, dus zonder concessies.
De opname is redelijk, maar niet
ideaal.
Ten aanzien van de werken wijs
ik er nogmaals op, dat de Trum
pet Tune niet van Purcell (zoals
de hoes aangeeft), maar van Clar
ke is, oorspronkelijk geschreven
voor klavecimbel. Engelse onder
zoekingen hebben dit nu toch wel
duidelijk aangetoond. In dit ver
band verwijs ik naar Grove's Dic
tionary of Music and Musicians.
Vol. II Fifth Edition. En de naam
van de componist van de wat pa
thetische Fanfare is niet Limi-
nens. maar Lemmens. Zulke on
juistheden mogen toch niet voor
komen. Wie de werken in de juis
te proporties wil horen spelen, zal
niet mogen nalaten deze plaat
van Simon Jansen aan te schaf
fen. De titel van de plaat is
Church Organ Concert".
CORN. BASOSKI.
opgebouwd uit de
ms opgetast voor
5 ook door eigen
worden bijeenge-
De schuilnaam Sabine Malplach,
die Madeleine Gouth kiest, herin
nert aan een Cevnols geslacht,
waar ze, aan moeders zijde van af
stamt. Zo werden geboren „Les
Contes du désert" in vijf bundels
(uitg. La Cause. Carrière-sous-
Poissy, Seine et Oise) en de ro
mans „Damaris" en „La Ceintu-
re de Camées" (uitg. id.); daar
naast ook enkele verhalen uit de
ze tijd.
Deze schrijversarbeid. heeft
niet haar gehele werkkracht ge
absorbeerd. Ze heeft als leidster
een belangrijke rol gespeeld in de
Union des Malades, gesticht door
de vermaarde Adèle Kamm, die
zieken, vooral chronische zieken,
met elkander in verbinding brengt
door rondgaande cahiers, waarin
ieder mededelingen doet niet al
leen omtrent zijn fysieke toestand,
maar vooral over wat hem troost
te en sterkte, en zo anderen op
zijn beurt geestelijk steunt. Daar
enboven ontvangen alle aangeslo
tenen. uit welke groep ook, een
driemaandelijks geschriftje. Dit
schone werk vraagt psychologisch
inzicht, een stevig organisatie-ver
mogen en bovenal liefde tot de
medemens. Deze eigenschappen
bezat Madeleine Gouth. die vorig
jaar stierf.
Meisjeswerk
T^EEL meer nog van haar tijd
en aandacht heeft ze gegeven
aan het meisjeswerk. Ze was tot
1951 de redactrice van „Le Jour
nal de la jeune fille" en wist het
blad te maken tot een centrum
van geestelijk leven in de brede
zin des woords. Enthousiaste ge
tuigenissen worden gegeven om
trent haar leiding, ook in vereni-
gingsarbeid en kampwerk, haar
jeugdige geest, haar veelzijdige
belangstelling, dit alles gedragen
door een levend, bijbels-gefun
deerd geloof.
Wat haar letterkundige arbeid
betreft, de eigentijdse verhalen
zijn niet de beste: ze zijn ietwat
moraliserend en daardoor soms
kinderlijk en geforceerd. Een uit
zondering moet gemaakt worden
voor „iHion, flHc du Trlèves"
(uitg. id waarin de schrijfster
een boerenmeisje tekent, dat. on
tevreden over het harde, eentoni
ge leven op de hoeve, naar Gre
noble trekt en verblind geraakt
door de schone schijn der dingen,
maar later geneest door pijnlijke
ervaringen en vooral door het
contact met een blijmoedig chris
ten. Al is het gegeven niet
nieuw en de afloop niet verras
send. het verhaal is zo fris en le
vendig verteld dat de lezer tot het
eind geboeid blijft.
Soberheid
T ES „Contes du désert" gaan
terug tot de moeilijke periode
uit de geschiedenis van het Frans
protestantisme, volgend op de op
heffing van het Edict van Nantes
(1685), een t
en afbraak,
loofsmoed en offerbereidheid. Ge
schreven in grote soberheid, zon
der enige pathetiek, zijn deze ver
halen gebaseerd op authentieke
stukken en familie-correspondentie
waaruit brede passages worden
geciteerd.
Het element der fictie ls zo ge
ring mogelijk gehouden, niet
meer dan nodig was om dorheid
te voorkomen, en het sluit aan bij
de historische waarheid.
Een der meest treffende is het
verhaal van „Lucrèce de Salyas".
Als beslist-Protestantse kan deze
jonge edelvrouw haar echtgenoot
niet volgen in zijn streven de ge
hoorzaamheid aan de koning te
doen samengaan met de betrach
ting van Gods gebod, zoals zoveel
adellijke heren dit poogden te
doen. Eindelijk stuit het compro
mis haar zó tegen de borst, dat
ze uitwijkt naar Genève, in de
hoop, dat de baron haar volgen
zal.
Na een dramatische vlucht
waarbij de wolven haar evenzeer
als de soldaten op de hielen zit
ten. bereikt ze de vrijheid. De ba
ron komt. ondanks zijn lauwheid,
op de galeien terecht. Daar vindt
in hem een wedergeboorte plaats,
waarvan de brieven, die de
schrijfster citeert, getuigen. Pas
in 1716 wordt hij losgelaten en
ziet de zijnen terug in Zwitserland.
0™EV
Zestiende eeuw
is de bekend
ste „La Ccinture de Camées",
waarvan pas een herdruk ver
scheen. Het boek voert ons naar
Nimes in het midden der 16e
eeuw. een tijd. vol diep-ingrijpen-
de gebeurtenissen. Een pestepide
mie. kettervervolgingen. een
krachtige doorbraak der Reforma
tie, een beeldenstorm, aarzelingen
van de centrale en stedelijke re
geringen. dé greep van de Guises
naar de macht, het vindt alles
zijn neerslag in de roman.
De meeste figuren zijn uit de
geschiedenisboeken en de archief
stukken overgestapt in het ver
haal. Tot het gebied der fictie be
hoort een idyllische liefde, op de
proef gesteld en standvastig ge
bleven. die aan vele bladzijden
een lichtere toets geeft. De le
vendige stijl en de hier en daar
iets archaïserende taal dragen er
het hunne toe bij om de lezer te
Is dit nu literatuur geworden?
Daar heeft de schrijfster zich
nooit om bekommerd. Haar doel
was de protestantse jongeren op
bouwende lektuur te verschaffen
en de band aan het verleden te
versterken. Daartoe heeft ze al
haar mogelijkheden benut In bron
nenstudie en in verzorgde vorm
geving; haar tekentalent dient
haar om zelf haar boeken te il
lustreren. Zo heeft ze bereikt ook
wat ze niet zocht: ze heeft gezon
de kunst geschapen.
Haar werk is ten volle een
plaats waard in de Nederlandse
schoolbibliotheken, zowel bij het
middelbaar als bij het Ulo-onder
wijs. Vaak levert het zoeken naar
geschikte lektuur in de Franse
sector slechts pover resultaat op;
hiér is ze te vinden.
Trouwens, ook voor volwasse
nen. mits geen high-brow-lezers.
In alle eenvoud heeft Sabine Mal
plach nieuwe glans gegeven aan
de oude levenswaarden, waar haar
voorvaderen voor naar de martel
paal of in ballingschap gingen.
DR. M. C. V. D. PANNX
