MOEDER AAN BEIDE ZIJEEN VAN DE GRENS ooooocf^ 59 ifing daar veelvuldig voor, dai jonge 1S inoeilyk iets m*uws mensen zich in geen enkel opzicht te schrijven over haar, nuttjg maakten voor de maatschap en zo pjj twee(je positieve daad was, dat zij vanaf de dag van haar komst in Nederland met landgenoten Ne derlands sprak en alleen Nederlands, belangrijke Door jjjt voorbeeld dwong zij de uitgaande wereld in Den Haag de gewoonte prijs te geven om zich LT I waar er al zoveel I voortreffelijk over haar L -L is geschreven. Ik heb de gedenkboeken over haar en die, waarin zij een rol speelt, doorgebladerd daarbij onder de indruk van het veelzijdige beeld, dat ik er aantrof. Deze beschrijvingen beginnen steeds l vreemde taal te be- leerde mis over haar lippen. Maar binnen was het zó gezellig, dat ik die uren nooit zal vergeteri. 's Zondags verheugde ik mij op het uurtje, dat zij op dezelfde plaats mij de mooie verhalen uit de Bij bel vertelde. Voor haar stond dan een tafel met platen, die zij gebruik te om deze verhalen nog sterker laten leven. Onderwijl dienen. Dank zij haar werd in korte aak gezang of zelfsprekend meestal met het ogen- tljd hel Nederiands gangbare taal in uitgaande kringe Men kan zich het ogenblik niet voor de geest halen, waarop de her inneringen aan de ouders beginnen. Zo vergaat het mij ook. Moeder, die het druk had met de plichten die op haar rustten als de vrouw van mijn vader, vond toch altijd nog wel een ogenblik om bij haar kleine kind binnen te lopen en met mij te spe len en om mi/ 's avonds er onder te stoppen. Zij vond ook telkens een gelegenheid om met mij naar bui ten te gaan en op Het Loo ging ze vaak met mij rijden in haar panier. Moeder reed met de paarden, die vader haar gegeven had. Ze had twee schimmels, dit waren twee arabieren, een span roodschimmels, vossen van Tarbes en zwarte Zeven burgers met witte blessen en witte kousen, waarvan Virak heel oud de lieveling van iedereen was. Soms mocht ik, op haar knie zittend. Virak en zijn metgezel men- althans de teugels vasthouden. een psalm. Later moest ik deze door de week leren en 's zondags kunnen opzeggen. Ik herinner mij nog, dat ik toen leerde: „Op bergen en in da len, ja overal is God." Zij leerde mij 's avonds mijn kin dergebedje en gaf mij later bijbels onderwijs. Zij was het, die mij het eerst in aanraking bracht met het ge loof. Op reis met haar in Kissingen moest ik van buiten leren het vers uit Gezang 182: Jezus leeft! Hij is verrezen, Jezus leeft in eeuwigheid! Ik zal eeuwig by Hem wezen. Dat heeft Hij mij toegezeid. Eens zal ik als Hij verrijzen. Juichend opstaan uit mijn graf. En dien Heiland eeuwig prijzen Die mij 't eeuwig leveji gaf. een diep geloof, gaf en haar nimmer be- al het moeilijke waarvoor zij te staan. Zij kon hierover .oeilijk spreken; het was haar haar huwelijk met vader; soms vermelden zij ook iets uit de maanden, die daaraan voorafgingen, welke zij besteedde om diepgaande en praktische kennis op te doen om trent haar nieuwe volk en vaderland en om de Nederlandse taal te leren. Zij deed dit onder leiding van de beer Beynen. Moeder onderhield tot aan zijn dood vriendschapsbanden met hem. Beynen herinner ik mij goed uit mijn prille jaren. .Ik vind in deze beschrijvingen van moeder er geen die verder terug grijpt en ook ik weet niet veel van baar leven voordien. Slechts af en toe sprak zij hierover. Haar ouder lijk huis was bepaald verlicht te noemen. Vooral, als men rekening houdt met het feit, dat de kleine hoven in Duitsland toen een halve eeuw of meer ten achter waren bij de gewone maatschappij. Dit thuis was zijn tijd een slag voor. Groot vader moet zeer belezen geweest zijn en grootmoeder zou zeker, met al haar gaven, op haar plaats ge weest zijn te midden van een grote omgeving, zou zeker daar een taak hebben kunnen vervullen, die ener- veelzjjdig- n haar zou hebben gevraagd. Zij vervulde haar plichten tegenover haar volk in Wal deck met toewij ding en imagina tie. Ja, zij was de ziel van alles zo lang haar gezond heid dit toeliet. Grote zorg be steedde zij aan de opvoeding en het onderwijs van haar kinderen, dat huisonderwijs was. Door omstandig heden reisden mijn grootouders veeL Steeds gingen dan de leraar en de gouvernante mee. Herhaaldelijk had het vertrek veel de achterkant van de daken van een verhuizing, omdat de reis Molenstraat Tussen haar ram maanden zou duren en naar ver- die dakprofielen was een hoge schillende landen zou gaan. Men die een binnentuintje van het paleis delijk herinner ik mij onze gesprek- stelle zich voor, hoeveel kansen tot begrensde. In dit tuintje stonden oude ken over de hoge eisen die zedelij- ontwikkeling deze kinderen kregen; hoge bomen, waarin ontelbaar veel ke moed -stelt. Deze rijtoeren hadden plaats op de rustige en stille wegen van Het Loo. -IT i®' Z" 'aS t"; - 6 Bijbel en ging trouw naar de kerk en naar het Avondmaal; beide heb ben veel voor haar betekend. Zij was met haar huwelijk van heler harte Nederlands Hervormd geworden. Zij stond open voor het goede, voor het schone, het bereikte door wetenschap en kunst en wist dit naar waarde te schatten. Met haar groot Spoedig kreeg ik een vast uurtje, waarin zij mij leer de gebruik te ma ken van naald en draad, met ande woorden handwerkles Dat helder verstand viel het haar niet moeilijk het gebeuren op ieder ge- bied te volgen. Zij las veel. Ik zie moeder voor mij als een beeld van nederigheid en plichtsbe- het raam met mij sef, als iemand, die niets van zich- vlak rjaast haar zelf dacht en bij wie alles erop ge en vertelde een "icht was te dienen. Zij heeft heel mooi verhaal, ter- haar leven door gewerkt, was altijd wijl mijn vingers bezig en toonde daarbij, dat zij veel zich oefenden op zedelijke moed bezat. Van kindsbeen af heb ik dagelijks deze eigenschappen kunnen waar nemen en van haar voorbeeld heb Noordeinde Lagen ik veel geleerd. Toen ik iets ouder in een vleugel, die was, dreef zij altijd de spot met alleen uitzag op hoogmoed, ijdelheid en het zich verhovaardigen of op iets laten voor staan. Er is geen gesel zó striemend als de spot vooral bij jongeren. Dui- was altijd lukkig uur; dan in een gezel lige armstoel het stramien. Dè kamers"' moeder op zo Vaak op reis en ouders, steeds een open huis hielden en con tact zochten en vonden met interes sante mensen. Natuurlijk hebben de kinderen niet één leraar en gouvernante, gehad; verschillende leraren werkten mee aan hün opvoeding. Buiten hun ge wone onderwijs volgden zij ook cur sussen; verder lazen zij zelfstandig graag en veel. Alle kinderen droegen hot stempel van deze opvoeding en hebben later daarvan de vruchten geplukt. Met welke van hen men ook samen was, altijd trad dit knap on derlegd zijn en hun aangeboren cul tuur aan de dag. De begaafdheden van de dochters zijn zeer verschillend geweest; de een blonk uit in kennis en zin voor wetenschap en siudie, de andere weèr paarde een» helder verstand aan zin voor doelmatigheid en een >p de praktijk gerichte fantasie. Reeds jong deden de dochters wat vij nu maatschappelijk werk zouden noemen. Ook werkten zij praktisch in het huishouden mee. Moeder had als jong meisje veel plezier in tekenen en schilderen en kreeg daar ook les in. Enige oude schetsboeken van haar bezit ik nog. Zij had veel belangstelling voor kunst en heeft tot op hoge leeftijd getekend met de naald, waarmee zij haar gevoel voor lijn tot uitdruk king bracht. Zij tekende vooral veel bloemen. Dat zij jong voor haar jaren ont wikkeld was, bewijst een brief die ik bezit van toen zij ongeveer tien jaar was. Dit is een brief met za kelijke inhoud, geschreven in op dracht van mijn grootmoeder. Vanuit haar ouderlijk huis leerde tij het praktische leven van alle dag werkelijk kennen, aan welke kennis zij later veel gehad heeft. Dit had ze voor op mij, die, omdat ik op grond van toen onwrikbare con ventie in een kooi moest opgroeien, als jongere niet de gelegenheid had in aanraking te komen met het „ge wone leven". Arolsen, het slot en zijn omgeving, hebben een eigen bekoring en Wal- deck met zijn velden en uitgestrekte bossen, zijn ravijnen, bergen en glooiingen en zijn opwekkend kli maat eveneens. Het landschap is ge heel anders dan dat van Het Loo maar van beide geldt, dat het eer plekje is waaraan men zich hecht Moeder begon haar optreden ir Nederland met twee gelukkige ini tiatieven De raad aanvaardend var de heer Schimmelpenninck liet zv rich alleen jongeren voorstellen, di' een taak vervulden Hierdoor werk te zij zuiverend in op de uitgaand' kringen van die dagen. Het kwam het offer en de duiven 's winters beschutting zochten zelfverloochening die deze vraagt. Zij behoort tot de gelukkigen, die resultaten in grote stijl en een dbel ogen, jlaar keken wij dus van grote allure bereikt hebben. Zij heeft door haar zielkundig juist aanvoelen van ons volk haar streven geheel zien slagen om een toenade ring te bewerken tussen volk en kroon, en weer een reële wisselwer- en ruime blik op king tussen beide tot stand te bren- bergen gewend Daarnaast was het haar gegeven altijd tegenaan. Zo was onze blik ge heel ingesloten en van de rest de wereld zagen wij niets. Dat wat voor moeder, die in Arolsen uit haar hoge mansarde-raam heerlijk lucht en kwam nimmer een woord van ge- de welvaart en de voorspoed van Nederland te helpen bevorderen. In vele opzichten was het Nederlandse volk gelukkig onder haar regent schap. Men herinnere zich ook haar grote belangstelling voor Oost- en West-Indië, wpar juist toen zoveel moest geschieden in het belang van de volken zelf, wilden zij de vruch ten plukken van veiligheid en rust en van een zeker welvaartspeil. Met haar ruime blik overzag zij de proble men, die uit dit beleid voortsproten. Voor het tijdperk van haar re gentschap verwijs ik naar de gedenk boeken, die dit uitvoerig hebben be schreven. Zij was een sterke persoonlijkheid met grote wilskracht. Daarbij kwam zy elkeen met haar aangeboren vrien delijkheid en ..goodwill" tegemoet en zij was steeds bereid in de goede bedoelingen van anderen te geloven. Zij was ook daarin reëel en even wichtig. Zij had zo'n warm hart voor haar medemensen. Er bestond bij haar een volkomen natuurlijk evenwicht tussen hart en verstand. Zij genoot het persoonlijk vertrou wen van zeer velen. Zij wist zich in te denken in het leven en de be hoeften van anderen, in het bij zonder van misdeelden en zieken. Zij zag als het ware vóór zich, hoe hun leven het meest doelmatig in gericht en ingedeeld zou kunnen wor den, en had daardoor zelf een zeld zaam talent voor zieken verplegen en zieken begrijpen. Zij bezat een bijzondere gave om in eigen omgeving alles gezellig en praktisch te schikken en in te de len; al wat ze deed was weldoor dacht en doelmatig. Mijn speelka mer was daarvan een voorbeeld, ze schikte of herschikte daarin alles ge heel naar het gebruik dat ik ervan maakte. Dit talent kwam velen ten .goede bij de raad die zij gaf, als deze gevraagd werd. Zij zorgde er voor steeds op de hoogte te zijn van de politieke en an dere vraagstukken, die vader moest behandelen dan wel bezighielden en zo kon hij deze te allen tijde met vrucht met haar bespreken. Ik was toen te klein om te beseffen, hoe veelomvattend en moeilijk de taak moet zijn geweest, die op haar schou ders rustte als echtgenote en Konin gin. Zij heeft die meesterlijk vol bracht, dankzij de gaven waarmee God haar toegerust had. Wanneer in de tegenwoordige tijd in een gelukkig huwelijk er een groot leeftijdsverschil tussen man en vrouw bestaat, heb ik vaak gemerkt, dat de jongste de eigen levenssfeer in het huwelijk tot gelding brengt. Zo was het niet bij mijn ouders. Mijn moeder paste zich geheel aan aan de levenssfeer van mijn vader, die zijn leeftijd meebracht. De le zer versta, welk een vrijwillig offer zij ook hierin heeft gebracht. Voor waar, zij heeft haar gehele leven vol hard om nooit iets voor zichzelf te vragen. Als Regentes was haar parate ken nis aangaande de Nederlandse vraagstukken van groot nyt voor haar. Zij nam mij al spoedig na vaders overlijden in haar grote-men- senvertrouwen en sprak mij wel eens over haax moeilijkheden en zorgen als Regentes. Zo kreeg ik reeds jong een beeld van het optre den van allerlei personen, indruk ken die toen sterker waren dan ze later zouden zijn geweest. Het zal niemand verwonderen als ik schrijf dat deze indrukken niet onverdeeld gunstig waren en niet nagelaten heb ben op mijn gedachtenleven en ge- dachtenwereld in te werken. Met het vertrouwen van moeder was ik heel gelukkig. Maar wel was het op deze leeftijd soms moeilijk alles wat ik hoorde te verwerken. Na mijn meerderjarig worden, hetgeen haar aftreden als Regentes meebracht, heeft deze sterke figuur grote zelfbeheersing getoond bij haar, in staatkundig opzicht, op de achtergrond treden. Zij was toen pas veertig jaar, dus in de volle kracht van het leven. Met blijmoe digheid heeft zij toet1» de positie in genomen, die als weduwe van dé Ko ning en moeder van de Koningin de hare was. De plichten, die uit de ze positie voortvloeiden, heeft Zij tot haar dood zeer getrouw Vervuld. Door een zo vast en onbeweeglijk punt te zyn te midden van het le ven van ons volk was tzij een steun voor allen en alles, voor mijfri man en mij en indirect ook voor ons staatsbestel. Geef U behalve van die stabiliteit rekenschap van haar gro te eigenschappen en begaafdheden en gij hebt het beeld van de latere jaren van haar zijn onder ons volk. Lang voor mijn huwelijk stond haar plan vast om aan ons haar thuis Het Loo, dat haar zo dierbaar was, te laten alsook het Noordeinde zij eveneens zoveel herin neringen had, en als haar erfdéel het landgoed Soestdijk te nemen. Dit werd haar zomerverblijf. Het "Voorhout, dat destijds toebehoorde aan mijn tante van Saksen, de zuster van mijn vader, had zij aan gekocht voor winterverblijf. Hoezeer zij zich ook vooraf ingedacht had wat mijn huwelijk voor haar zou be tekenen, toch kostte haar de schei ding van mij veel overgave en moei te. Hier ben ik ver vooruitgelopen op de chronologische volgorde en oyer moeder schrijvend ben ik zelfs hier en daar ten tonele verschenen. Nu wil ik dan beginnen van mijn eer ste kinderjaren te vertellen. Deze herinneringen lezend zal de lezer ze ker merken hoezeer mijn leven met dat van moeder was samengevloch ten, tot ik de vleugels ten volle uit sloeg na mijn huwelijk. Eurailpas Als gevolg van een besluit, dat de spoorwegen uit der tien Europese landen geza menlijk hebben genomen, is momenteel in alle reisbureaus van Noord-, Midden- en Zuid- Amerika de „Eurailpas" ver krijgbaar. Met ingang van 1 maart kan met deze pas een onbeperkt gebruik worden ge maakt van de spoorwegen in België, Denemarken, Enge land. Frankrijk. Italië, Luxemburg. Nederland, Noor wegen. Oostenrijk, Portugal. West-Duitsland, Zweden en Zwitserland. De geldigheid van de pas is twee maanden, de kosten 125 dollar of. omge rekend ln Nederlands geld. bijna 475. De geldigheid kan iedere dag Ingaan. Hiermede wil men het reizen per trein door Ameri kanen ln Europa bevorderen. Derhalve behoeven de bezit ters van een dergelijke nas In D.- of F-trelnen, en zelfs in TEE-treinen, geen toeslag te betalen, terwijl zij gratis plaat sen in treinen kunnen laten reserveren. Voor kinderen van 410 jaar wordt voor een Eu railpas de helft van de prijs berekend. Voor een Ameri kaan is de uiterste prijs, die hij In het vr'je West-Furona met uitzondering van Spanj» voor een snoorreis heen en te rug behoeft te betalen, dus f 475 geworden. Daarvoor kan hij dan twee maanden lang overal heen. Overal Overal heen kunnen ook zij, die dit jaar met de Ned. Reis Vereniging op stap wensen te gaan. Als eerste reisvereni- gtng heeft de NRV haar va kantiegids op onze tafel ge legd en zoals immer is er ook voor dit jaar weer keuze gr noeg. Er zijn tTein-, auto- en bootreizen en voorts jeugd- en jongerenreizen, kampeer-, wandel- en bergsportrelzen naar zeer vele plaatsen Dichtbij naar Wapenveld in Gelderland en veraf naar San Francisco aan de westkust van Amerika En tenslotte zijn er korte en lange reizen, rei zen van onder de 50 en van vér boven het tienvoudige Met de caravan-bus wordt ..nagenoeg geheel Europa" bezocht en er worden jeugdrei zen „met onbekende bestem ming" georganiseerd. En dus mag worden geconcludeerd, dat er weer veel keuze en va riatie is in deze goed verzorg de en vooral ook overzichtelij ke vakantiegids. Overwintering Over een lange vakantie gesproken: Wat dacht u van 4 oktober 1959 tot 10 april 1960? Een reis van deze lengte vonden we ln dc V.C.K.-vakan- tiereizengids 1959, afkomstig uit Amsterdam. En wel onder de titel „Overwintering op Mallorca". De reis wordt uit gevoerd per vliegtuig van Am sterdam naar Palma. Deze „overwintcringsreis" kost bij na 3.000 Extra treinen in Duitsland, alleen voor toeristen, doch ook ten behoeve van de bezoe kers aan de Evangelische Kirchctitag, het congres van de Duitse protestanten Dat zal in juni worden gehouden en de Duitse spoorwegdirectie heeft thans reeds bekend ge maakt, dat voor de opening en direct na dc sluiting van de Kirchenlag 150 extra trei nen in alle richtingen zullen worden ingelegd. Grote schoonmaak Er zal ook een Kerkendag worden gehouden Iji de we reldberoemde Westminster Abdij in Londen. Echter pas in 1965. Dan bestaat dit kerk gebouw namelijk 900 jaar en aangezien men de kerk dan geheel „schoon" wil hebben, is thans reeds met dc opera tie „grote schoonmaak" be gonnen. Er zit dan ook een twee en een halve cm dikke laag vuil op vele delen van het Ofschoon veel ✓fvü de werkzaamheden, de heer S. E. Dykes Bower. de grootste schoonmaak, die de Abdij ooit heeft ondergaan. Zeker is daarom, dat onze generatie de eerste zal zijn sinds 600 jaar, dlc de prachti ge Abdij zal kunnen zien zo als de bouwers hem hebben bedoeld. Overigens: men zoekt nu heel Engeland af naar eikenbomen, die lang genoeg zijn om de ruim elf meter ho ge palen te vervangen, welke a's *teun moeten dienen voor het dak. Veel van het origine le houtwerk van de Abdij blijkt door houtwormen ge heel vernield te zijn. /.wits» Lang „niet is. ligt Veel langer den de schoon maak in de Westminster Ab dij duurt, studeerde Georg Adolph Succow uit Jena aan de universiteit in Heidelberg. In deze stad wordt thans zijn graf nu als bezienswaardig heid aan toeristen getoond Het graf staat bekend als dat van de „eeuwige student" Dat is Succow ongetwijfeld ge weest. Op 21-jarige leeftijd kwam hij naar de universiteit en kort na zijn komst stierf een oom van hem, die hem in zijn testament een behoorlijk jaargeld had toebedacht. zo lang hij aan de universiteit zou staan ingeschreven Aan gezien de toelage ophield, zo dra Succow student-af zou zijn, bleef hij maar studeren: twee geneeskunde, wijsbegeerte. •uurwetenschappen, scheikun de en geschiedenis gevolgd Daarna stierf hij in het „har- waarmedc de Abdij in vroe gere dagen werd verlieht. Hel Is volgens de opzichter var toeristencentrum Gstaad. waar koningin Juliana momenteel haar wlntervakan- llc doorbrengt. laat thans aldaar door een architect uit Bern het grootste particuliere chalet ter plaatse bouwen, zijn chalet, dat daarop thans in aanbouw Is, zal 12 kamers tellen, die alle met ultra-mo derne badkamers zijn verbon den. Behalve vier kamers woonkamer, een werk' en een studeerkamer voor de vorst Is er ook een modern Ingerich te keuken en een ski-berg plaats. Een onderaardse gang zal het chalet verbinden met hotel Gstaad-Palace. Het chalet. waarmede men volgende maand gereed hoopt te komen, kost naar .schatting een miljoen Zwitserse francs of ongeveer 900.000... Jaartal 1815 De provinciale diensten van de Belgische provincie Bra bant hebben een geheel nieuw systeem van richtingaanwij zers aangebracht bij de be langrijkste historische plaat sen in en rond Waterloo, waar Napoleon op 18 juni 1815 be slissend werd verslagen door de Engelsen ond.ee Wellington, de Pruisen onder Blucher en de Nederlanders onder de Prins van Oranje. Het sys teem is thans gereed geko men. Alle plaatsaanduidingen dragen het jaartal 1815. VOOR U GELEZEN Gelijk ook wij vergeven. door Nelly van Dljk-llaa. t'ltgave J. H. Kok N.V., Kampen. Van de vele boeken dlc Nelly van Dijk-Has heeft geschreven is dit met het beste. Men zou zich een ori gineler inhoud mogen wen sen. Erg waarschijnlijk is ook niet alles wal dit boek ons wil doen geloven. „De doop in bet pasto- 15 ds. i de Billsi Pr Theologische Hand 's. I Itg. Rorken- m N.V., 's-Graven- hage. Zoals de titel al zegt wil dit boekje geen dogmati- het zet zich dan ook niet af tegen de volwasscndoop om kinderdoop te verdedi gen, of tegen onderdo,npc- Het enging 1 ondc. erp wordt practisch bclic de schrijver plaa't dc doop midden in de kerk ,en het gezin, al lijkt het on» dat hij wel eci.- wat erg gemakkelijk over be paalde theologisch* pro blemen heenstapt. Wijze vrouw, door Mary Baardman- Fitgave J. II. Kok N.V., Kampen. Dit bock handelt over een Jonge verloskundige. Als zij ondanks de rodael- praatjes van de dorpsbewo ners met grote moeite een praktijk heeft opgebouwd, verklaart een jonge predi kant haar zijn liefde. Voor het meisje, de hoofdfiguur uit deze gevoelige roman, s het moeilijk om haar werk op te geven,

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Nieuwe Leidsche Courant | 1959 | | pagina 11