Geen verlangen meer
naar brede basis
Jiicttiue £riïisri|c (fouranl
Telefoonkabel dwars door
de Atlantische Oceaan
Terug naar het vroegere
onderscheid links-rechts
Indonesiërs over verschil
in ras en godsdienst
Cubas wraak op Batista een
vreselijke vergissing
Amerikaanse achterstand
op de Sowjetunie
Nieuwe acties
in Algerije
ZATERDAG 24 JANUARI 1939
BUREAUS: Steenstraat 31
Directie Redactie Abor
Advertentie-afdeling Tel 3)441.
ABONNEMENTEN 7.50 per Kwartaal;
2.55 per maand; 0 59 per week
ADVERTENTIES J 0 20 per millimeter
Familieberichten 0 18 per millimeter
(Bij contract belangrijke korting
Postrekening 58936
Negenendertigste jaargang no. 11472
Or. E. DIEMER
CHRISTELIJK-NATIONAAL DAGBLAD
Voor Leiden en Omstreken
„Stantwastfch is abfbleofa
myn hert ia tcgljcnspoct"
Banneling
Van Doorn
Zie pagina 7
Dr. W. P. Berghuis (voorzitter A.R.Partij)
(Van een onzer verslaggevers.)
TTET ZAL DUIDELIJK ZIJN, dat ons verlangen op dit ogenblik bepaal-
"1J- delijk niet uitgaat naar een herstel van de enkele weken geleden ge
strande brede basis." Dit verklaarde vanmorgen de voorzitter der A.R.
Partij, dr. W. P. Berghuis, tijdens de A.R. Deputatenvergadering, die van
daag in Tivoli te Utrecht is gehouden. De brede basis in de zin van de ver
streken periode kan volgens de heer Berghuis geen bevrediging meer schen
ken, omdat ze, naar de ervaring van de laatste jaren heeft bevestigd, op de
duur aan de duidelijkheid der politieke verhoudingen en wezenlijke tegen
stellingen afbreuk en principieel vervagend werkt, wat een nadelige in
vloed heeft op de politieke oordeelvorming der burgers.
„Een ding," aldus dr. Berghuis, „zal
oor ons, ook ten opzichte van de Me
ers, wel moeten vaststaan, namelijk dat
r straks ook in het scheppen van een
asis voor kabinetsformatie duidelijker
n zuiverder verhoudingen tot hun recht
weten komen dan in de laatste paar
jaar
>ezig
Het
z.i.
miskenning van de ontwikkeling en de
verhoudingen der laatste jaren beteke
nen, indien men er op dit ogenblik weer
van zou moeten uitgaan, dat na de a.s.
verkiezingen de zaak weer op de te
voren bestaande voet zou moeten wor
den voortgezet. Indien dat zo zou zijn,
zou inderdaad de vraag gelden of men
zich de gebeurtenissen van december jl.
niet had kunnen en moeten besparen.
Dr. Berghuis distantieerde zich van de
V.V.D.-leider prof. Oud, die reeds heeft
uitgesproken, dat de liberalen onder geen
voorwaarde zullen deelnemen aan een
kabinet waarin socialisten zitten. De
A.R.P.-voorzitter achtte een dergelijke
definitieve uitspraak in dót stadium in het
algemeen onjuist. De uitslag van de ver
kiezingen, de toekomstige opdrachten
van de Koningin en de eisen van 's lands
belang zullen ten slotte op het daarvoor
gegeven ogenblik in de toekomst bij het
nemen van verantwoordelijke beslissingen
in acht moeten kunnen worden genomen.
„Dit betekent uiteraard niet", aldus de
heer Berghuis, „dat wij ons ten aanzien
van onze wensen en verlangens op dit
punt in het vage en op de vlakte moeten
houden". In dit verband herinnerde hij
aan een radiorede van het a.r. Tweede-
Kamerlid Hazenbosch, waarin deze, spre
kend als anti-revolutionaire woordvoer
der, duidelijk heeft gezegd te hopen, dat
na de verkiezingen in ons land een chris
telijke regering zal kunnen worden ge-
Sprekend over de jongste kabinetscri
sis veronderstelde dr. Berghuis, dat de
meningsverschillen in eigen kring, ten
aanzien van b.v. Nieuw-Guinea en de
bewapening, en de verkiezingsuitslagen
van 1958 hebben geleid tot de door de so
cialisten begane noodsprong. Het menings
verschil over de belastingen was slechts
een incident, waarin verder grijpende en
reeds lang bestaande spanningen tot een
uitbarstiting kwamen. De oorzaken liggen
dus dieper. Reeds de verkiezingsstrijd van
1956, de daarop gevolgde moeilijkheden
bij de kabinetsformatie, het ongezonde
karakter van het daarna tot stand geko
men kabinet en de verkiezingsuitslagen in
1958 zijn, volgens dr. Berghuis, sympto
men geweest van wijziging in de na de
oorlog gegroeide politieke verhoudingen.
De A.R.P.-voorzitter noemde deze wijzi
ging het belangrijkste verschijnsel, waar
aan de a.r. voor hun positiebepaling in de
huidige omstandigheden aandacht moeten
schenken. Ze bestaat hierin, dat de P.v-
d.A., naar de verschijnselen uitwijzen,
met haar na-oorlogse politieke opzet, zo
wel met betrekking tot de indeling van
de Nederlandse groeperingen als wat be
treft de verkondiging van het socialisme,
is vastgelopen.
Dr. \V. P. BERGHUIS
niet op oude voet
Maar hoe dan met Nieuw-Guinea?
JNDONESIË heeft met gemengde gevoelens gereageerd op een plan van
•*- de premier van Malakka en de president van de Philippijnen voor
nauwere samenwerking tussen de landen van Zuidoost-Azië, vooral de
Philippijnen, Malakka en Indonesië, een soort Maleise eenheid.
De woordvoerder van het Indonesische
ministerie van buitenlandse zaken, Har-
sono, juichte de gedachte van nauwere
Maleise samenwerking toe, maar vroeg
zich af of het wel waar was, dat de be
woners van Malakka, de Philippijnen en
de Indonesiërs tot eenzelfde Maleise ras
zouden behoren.
Mohammed Jamin, die als Indonesisch
(Advertentie)
4L HEBT U DE 100.000
IK deken, dan
straatarm.
ERIK
Electrische zwakstroom
ONDERDEKENS
1-persoons 2-persoons
90 X 190 130 x 190
UTSJUMEAUX, 2 MAAL 90 x 190.
5 standen regelbaar, 2e pers. en
Litsjumeaux elke helft afzonderlijk
regelbaar.
BABYDEKENS 40 X 70
LINKER - LISSE
HEEREWEG 7 TELEF. 02530—3185
Alleenverkoop voor Nederland
Prosp. gratis op aanvraag verkrijgbaar.
Loodsdiensten gestaakt
Vanmorgen werden alle loodsdiensten,
met uitzondering van die van Wielingen
festaakt voor alle schepen. De dienst
Wielingen werkt normaal.
historicus wordt beschouwd, heeft het
plan toegejuicht als een stap naar de
„Pan-Maleise eenheid".
Het Indonesische communistische blad
Harian Rakjat en de onafhankelijke
Times of Indonesia verzetten zich het
felst tegen het plan, ten eerste omdat er
in werkelijkheid een nieuw machts
blok zou worden gevormd, het tw
it Singapore een levend lijk, bestuurd
door de Britse minister van koloniën.
Ten aanzien van de Philippijnen merkt
het blad op: „Wat hebben de Philippij-
die overwegend christelijk zijn. geen
eigen inheemse beschaving bezitten en
ilaafs op de Verenigde Staten georiën
teerd zijn, gemeen met het Mohammedaan
se Indonesië en het Boeddhisme van de
overige Zuidoostaziatische landen".
(Ondeugende Nederlanders zouden
kunnen vragen: Wat heeft het Mo
hammedaanse Indonesië gemeen met
Nederlands Nieuw-Guinea, dat over
wegend christelijk is, geen eigen in
heemse beschaving heeft en op Ne
derland is georiënteerd. Als Harsono
geen raseenheid ziet tussen Indone
sië, de Philippijnen en Malakka, dan
kan hij die nog moeilijker aannemen
tussen Indonesië en Ned. Nieuw-
Guinea. Red.).
Malili heroverd
Een woordvoerder van het Indonesische
militaire commando voor Zuid- cn Z.oost
Celebes meldt dat de regeringstroepen
Malili in Midden-Celebes op de opstande
lingen hebben heroverd. Deze zouden nu
in oostelijke en noordelijke richting vluch
ten en hevig gebombardeerd en gemitrail
leerd worden door de luchtmacht.
De Daroe-l-Islam heeft in West-Java
een dorp overvallen nabij Garoet, twee
mensen gedood, vijf gewond en 176 huizen
verbrand. Dit is de ernstigste overval
De laatste veertien dagen zijn in Mid-
den-Java 3000 huizen door overstromingen
verwoest en 17.000 ha sawahgrond.
De doelstelling van de P.v.d.A. was se
dert '45 gericht op het aantasten van de
bestaansgrond der confessionele partijen.
Zij trachtte daartoe een nieuw criterium
voor politieke partijindeling in ons land
door te voeren, nl. de onderscheiding
vooruitstrevend-conservatief- Dr. Berg
huis noemde dit een op de Nederlandse
verhoudingen niet passend en in wezen
volstrekt oppervlakkig en nietszeggend
politiek onderscheidingsmerk.
De aoor de verburgerlijkte socialisten
ondernomen omschakelingspoging in de
Nederlandse politiek heeft ten slotlte geen
doorslaggevend effect gehad. Wel heeft
aar de mening van dr. Berghuis een
klad in die politiek gebracht, althans voor
velen verwarrend gewerkt. Het gevolg
was, dat in veel spraakgebruik de oor
spronkelijke Nederlandse, op diepe grond
slagen gebaseerde onderscheiding rechts-
links werd vervangen door rechts-links
zin van de nog niets zeggende onder
scheiding vooruitstrevend-conservatief.
,.Het is", aldus de A.R.P.-voorzitter, „de
doorwerking van dit onzuivere criterium
geweest, dat er bijvoorbeeld ook onder
r. toe heeft geleid, dat sommigen in
de veronderstelling verkeren of verkeerd
hebben, dat wij dichter bij de V.V.D.
i dan bij de P.v.d.A., zoals het bij an
deren ook in omgekeerde zin het geval
geweest". Het gedeeltelijk doorwerken
n de gedachte van een nieuwe politieke
groepering ert indeling, naast het herstel
de oorspronkelijk Nederlandse poli
tieke partijen op principiële grondslag,
heeft ten slotte in de na-oorlogse verhou
dingen een tweeslachtige, dubieuze en
onduidelijke situatie veroorzaakt. Het is
tweeslachtigheid, die geleidelijk
spanningen heeft veroorzaakt en nu, naar
het zich laat aanzien tot een uitbarsting
heeft geleid.
„Het is deze situatie waar wij uit moe
ten," aldus dr. Berghuis. „Op dit punt
naar ik meen, de belangrijke inzet
de komende verkiezingen. Er zijn
lijzingen, dat kansen op een kente
ring thans aanwezig zijn. De leuze: ver
zorging door de staat van de wieg tot
het graf, gaat geleidelijk haar effect mis-
terwgl.de meeste kiezers langzamer
hand wel hebben begrepen, dat men voor
de totstandkoming van gerechtvaardigde
sociale maatregelen zeker niet speciaal
bij de P.v.d.A. te biecht moet."
(Zie vervols op pagin? 5)
Bij
na 100 doden
in V.S. naast
grote schade
De overstromingen in de Verenigde
Staten hebben nog ernstiger vormen aan
genomen, dan gisteren leek. Tot nu toe
kwamen bijna 100 mensen om het leven,
terwijl daarbij nog velen worden vermist.
Onder hen zijn de twaalf mijnwerkers in
de ondergelopen kolenmijn te Pittston
(Pennsylvania), over wiens lot nog niets
bekend is. Elf in de buurt gelegen mijnen
:ijn op last van de overheid, die ook
daar een doorbraak van de rivier de
Susquehanna vreest, gesloten. Om hei
binnenstromende water te stuiten zijn
balen stro, houtafval en zelfs goederen-
vagons tot een gezamenlijke waarde van
en kwart miljoen dollar in het gat ge-
tort, maar tot dusver nog zonder resul
taat.
President Eisenhower heetf de over
stroomde gebieden in Ohio (waar de
noodtoestand is afgekondigd) en Penn
sylvania (sinds 1913 niet zo ernstig ge
troffen) tot „ernstige rampgebieden" ver
klaard, waardoor zij in aanmerking ko-
federale regeringshulp. In Ohio
k van zandzakken, die was op
geworpen om de 27.000 inwoners van
de stad Chillicothe te beschermen tegen
issendc water van de Scioto, door
gebroken. Meer dan een derde van de
stad is ondergelopen. De gouverneur van
Ohio schat de schade op 73 miljoen dol-
ir, welke schade nog tot meer dan 100
liljoen dollar kan oplopen.
EERSTE SLACHTOFFER IN ARENA
OP EEN VRESELIJKE MANIER neemt Cuba wraak op de medewerkers
van ex-dictator Batista. Van heinde en ver zijn de Cubanen naar Ha
vanna getrokken om in het sportstadion dat Batista daar liet bouwen, het
door Fidel Castro op touw gezette schouwspel bij te wonen. De voornaam
ste medewerkers van de dictator verschijnen geboeid voor de joelende
menigte, om door een tribunaal van drie officieren te worden berecht. De
eerste die, midden op het sportveld staande, zijn doodvonnis aanhoorde,
was majoor Sosa Blanco. Wegens moord, manslag, diefstal, plundering en
brandstichting veroordeelde het tribunaal hem tot de dood door de kogel.
Zijn bewakers moesten van hun vuurwapens gebruik maken toen hij werd
weggeleid. Zij voorkwamen daardoor dat de woedende menigte, gewapend
met flessen en rot fruit, het recht in eigen handen nam.
Het proces tegen de eerste oorlogsmis
dadiger duurde acht uur. In die tijd had
men volgens het programma reeds de be
rechting van drie officieren moeten zien.
De verdediger van majoor Sosa Blanco
eiste echter meer tijd op dat men blijk
baar voor hem had uitgetrokken. Hij ver
klaarde dat de beschuldigingen die tegen
de verdachte waren uitgebracht 6lechts
berustten op praatjes.
Bovendien dateren alle misdaden die
de man zou hebben begaan uit de periode
toen de nieuwe strafwet nog niet van
kracht was. Volgens de vorige wet be
stond de doodstraf niet. Het betoog van
de verdediger werd echter verworpen op
grond van de „natuurwet".
Het mishagen tegen deze vorm van pro
cesvoering neemt overal ter wereld toe
De gezaghebbende New York Times
schrijft vandaag dat de nieuwe processen
inzake „oorlogsmisdaden" in het sport
stadion van Havanna een vreselijke ver
gissing zijn. „Het nieuwe regime op Cuba
heeft een goedbedoelde maar vreselijke
vergissing gemaakt bij de methode die
het koos om de mensen die worden be
schuldigd van oorlogsmisdaden, te berech
ten. Een schouwspel als Havanna te zien
gaf in het sportstadion met om bloed
schreeuwende mensen, moet wel afkeer
wekken", aldus het blad.
„Het probleem is niet slechts de wijze
van terechtstelling maar de vraag of
recht kan worden gedaan wanneer het
wordt vastgekoppeld aan de sfeer die
heerst in een arena voor stierengevechten.
Het is beter dat de grootste misdadigers
iets langer leven, dan dat de gerechtig
heid tekort schiet en tot een vertoning
wordt gemaakt, of dat men het geringste
risico loopt dat een onschuldige wordt
gestraft", schrijft de New York Times.
Venezuela
Inmiddels is rebellenleider Fidel Castro,
die de processen niet b(jwoont, als een
held ingehaald in de Venezolaanse hoofd
stad Caracas. HU brengt een bezoek van
drie dagen aan Venezuela om de overwin
ning op de vroegere dictator Jiménez mee
De gevluchte dictator Batista blijkt
inderdaad asiel te hebben gevraagd in
Frankrijk. De regering in Parijs bestu
deert dit verzoek. Een moeilijkheid is dat
zich in Parijs honderden Cubaanse stu
denten bevinden die indertijd door Batista
zijn verbannen.
Senator spreekt
McElroy tegen
genwoordige krachtsverhouding
en het programma van de regering
voor de toekomst, over viermaal zo
veel intercontinentale ballistische
projectielen beschikken als de Ver
enigde Staten. Deze uitspraak is van
de democratische senator Stuart
Plan van veertien landen
DE VEERTIEN bij de luchtvaart
routes over de Atlantische
Oceaan betrokken landen zijn het in
beginsel eens over het plan, een tele
foonkabel te leggen tussen New
Foundland en Groot-Brittannië. Hier
door zal een betere verkeersregeling
voor de vliegtuigen op dg lijnen tus
sen Europa enerzijds en de Verenig
de Staten en Canada anderzijds ge
waarborgd zijn.
Dit besluit is dezer dagen in Parijs ge
nomen op een bijeenkomst van de In
ternationale Organisatie voor de Bur
gerluchtvaart (I.CA.O.), waarop ook
Nederland met een delegatie verte
genwoordigd was.
De kabel zal lopen van Gander op New
Foundland naar Groenland (2550 km.),
van daar naar IJsland (3000 km.) en
van IJsland naar Shannon in Ierland
(2100 km.) en tevens van IJsland naar
Prestwick in Schotland (2550 km.).
Men hoopt dat de werkzaamheden in
1961 gereed zullen zijn. Het gedeelte
tussen Groenland en IJsland over 3000
kilometer kan alleen gedurende het na
jaar worden gelegd. De delegaties van
de 14 landen zullen het project aan hun
respectieve regeringen voorleggen
met de bedoeling, dat reeds vóór
vier februari een definitieve beslissing
kan worden genomen.
De landen, die aan het project zullen
deelnemen zijn: Nederland, België.
Canada, Denemarken, Frankrijk,
West-Duitsland, IJsland, Israël. Italië.
Noorwegen, Zweden, Zwitserland.
Groot-Britannië en de Verenigde Sta
in de' eerstkomende twintig jaar zullen
de veertien landen gezamenlijk een
bedrag van 32 miljoen dollar moeten
betalen, waarbij de Verenigde Staten
de helft van de kosten op zich nemen.
Elk land draagt namelijk naar rato
van deelneming aan het Noordatlan-
tische luchtverkeer in de kosten bij
In de kabel komen een telefooncircuit
en vier telecircuits De mogelijkheid
is geschapen om lijnen van deze kabel
aan derden te verhuren, waardoor de
kosten voor de deelnemende landen
zouden zakken.
Tijdens de besprekingen in Parijs is
men van het beginsel uitgegaan dat
het luchtverkeer boven het noordelijk
deel van de Atlantische Oceaan met
het ingebruik nemen van straalvlieg
tuigen nog tntensiever zal worden
Om een goede verkeersregeling te
waarborgen moeten dus betere en
uitgebreidere communicatiemiddelen
worden geschapen. Voor de regeling
van het luchtverkeer heeft men thans
radio-telexverbindingen in gebruik,
maar door het Noorderlicht en andere
oorzaken komen daar veel storingen
Symington, lid van de senaatscom
missie voor de strijdkrachten en on
der president Truman minister voor
de luchtmacht.
Zijn bewering is lijnrecht in tegen
spraak met de verklaring van de Ameri
kaanse minister van defensie, McElroy,
dat de berichten over de sterkte van de
Russen op het gebied van de raketten
sterk overdreven zijn. Er zijn geen posi-
bewijzen, heeft de minister van
defensie gezegd, dat Rusland een voor
sprong heeft op de Verenigde Staten.
Stuart Symington zei gisteren echter
in de Senaat, dat hij na een uitgebreide
studie tot de conclusie is gekomen, dat
de Russen een grote voorsprong hebben
En, voegde hu eraan toe, deze voorsprong
wordt nog groter in plaats van kleiner,
ondanks all; vage geruststellingen, die
in de afgelopen jaren en ook nog kort
geleden zijn gedaan.
Algerijnse opstandelingen hebben
ten noordoosten van Elmilia in het
gebied van Constantine een Franse
kolonne beschoten, waardoor Franse
militairen zijn gesneuveld. De solda
ten begeleidden een ploeg arbeiders,
die op weg was naar het werk.
Ook op andere plaatsen in Algerije
zijn deze week weer felle gevechten tus
sen rebellen en Franse militairen gele
verd.
Volgens Franse gegevens zijn er in de
afgelopen twee weken bijna 1500 rebellen
gedood of gevangen genomen. Het hoofd
kwartier van de rebellen deelt mee. dat
in de tweede week van januari 513 Fran
se militairen zijn gesneuveld. De her
nieuwde activiteiten hebben de hoop op
een spoedig bestand aanzienlijk doen
afnemen.
Wij kustbewoners zijn toch be
voorrechte mensen wat voor
miljoenen mensen op deze aar
de hét schouwspel van hun
grootste verlangen is: de zee,
die hebben wij vlak bij. Sommi
gen zullen de majesteitelijke
schoonheid van de zee nimmer
in hun leven aanschouwen en
wij gaan er vaak achteloos aan
voorbij. Daarom ditmaal eens
een foto van het in deze storm
achtige wintermaanden verla
ten strand. Wat oude palen
staan verweesd in het zand,
omspoeld door de altijd wisse
lende vloedlijn, omgeven in
deze dagen van de aanstormen
de Zuidivester door een nim
mer aflatend gieren en bulde
ren van de wind, uitziend over
de branding en over de verten
der zee. Het onbewogene te
midden van een voortdurende
beweeglijkheid.
Chef Dombrowski
oi
itslag
en f
Het hoofd van de splonageafdeling van
het Oostduitse leger, generaal-majoar
Karl Linke, zou ontslagen zijn ln verband
met de vlucht van zijn plaatsvervanger,
overste Siegfgried Dombrowski, naar het
westen. Van Oostduitse zUde is inmiddels
verklaard, dat Dombrowski niets met
spionage te maken had. Hij bekleedde
slechts een administratieve functie in het
leger. De Amerikanen hebben hem als
„onbelangrijk" gekwalificeerd, aldus het
Oostduitse nieuwsbureau A.D.N
Opklaringen
De Bilt verwacht tot mot*
genavond:
Opklaringen en slechts een
enkele verspreide bul, voor-
namelijk in het noorden van
het land. Vannacht tempe
ls raturen om het vriespunt.
Morgen ongeveer dezelfda
temperaturen als vandaag. Matige, aan de
kust aanvankelijk nog krachtige wind
tussen noordwest en west. (Opgemaakt
om 11.15 uur).
ZON EN MAAN
Zondag: zon op 8.32 uur, onder 17.14 u.
Maan op 18.33 uur, onder 8.21 uur.
Maandag: zon op 8.30 uur, onder 17.15
uur. Maan op 19.47 uur, onder 8.52 uur.
HET WEEK IN EUROPA
Rapporten hedenmorgen 7 uur
It!
Aberdeen
Adam
Brussel
Luxcmb.
Part)»
Bordeaux
Nlc«
BcrltJn
Frankfort
MOnchen
ZO rich
AuT-io
Madrid
Algiers
zzw
zzw
wzw
windstil
windstil
windstil